Gemeente Delft. Onderwerp Financiële gevolgen van de maartcirculaire 2018 gemeentefonds

Transcriptie

1 Bestuur.-VI Gemeente Delft Controlling bezoekadres: Stationsplein BV Delft IBAN NL21 BNGH t.n.v. gemeente Delft Retouradres. Postbus 78, 2600 ME Delft Aan de leden van de gemeenteraad Behandeld door Controlling/Financiën Internet Telefoon Ons kenmerk Uw brief van Onderwerp Financiële gevolgen van de maartcirculaire 2018 gemeentefonds Uw kenmerk Bijlage Geachte leden van de raad, Het Rijk informeert gemeenten via circulaires over de ontwikkeling van het gemeentefonds. De maartcirculaire 2018 gaat in op de omvang en de verdeling van de algemene uitkering, de integratie-uitkeringen (inclusief die voor het sociaal domein) en de decentralisatie-uitkeringen uit het gemeentefonds voor de jaren 2018 en verder. Dit is informatie die het grootste deel van de inkomsten in de Delftse begroting raakt. lnmiddels hebben we de gevolgen van de maartcirculaire doorgerekend. Daaruit blijkt dat Delft meer geld kan verwachten dan voorzien in de begroting Het gaat om 1,3 miljoen in 2018 oplopend tot 15 miljoen in 2022 (hagere algemene uitkering). Daar staat tegenover dat ook de uitgaven sterker toenemen dan verwacht, met name in het sociaal domein. Met deze brief informeren wij u over de gevolgen van de maartcirculaire en de betekenis daarvan voor Delft. Ook schetsen wij enkele andere ontwikkelingen, die van belang zijn voor de financiële positie van Delft. Het totale financiële meerjarenbeeld kunt u verwachten in de Kadernota Het landelijke beeld De maartcirculaire 2018 is een extra circulaire, waarin het Rijk de financiële uitwerking van het regeerakkoord geeft en het lnterbestuurlijk Programma (IBP) 'Samenmeer bereiken'. Dit is een akkoord dat het Rijk heeft afgesloten met de medeoverheden om samen een aantal maatschappelijke opgaven aan te pakken. Gedurende het jaar stelt het Rijk de hoogte van het gemeentefonds bij. De gemeenten krijgen hierover informatie in onder meer de mei- en septembercirculaire.

2 lnkomsten Het gemeentefonds groeit landelijk met een bedrag dat oploopt tot 5,43 miljard in Deze groei kamt, omdat de totale omvang van het gemeentefonds wordt bepaald door de uitgaven van de rijksoverheid. Als deze stijgen, stijgt het gemeentefonds mee, en andersom. Dit wordt vaak geduid met de 'trap-op-trap-af' systematiek. Formeel het dat het aceres. De uitgaven van het Rijk stijgen de kernende jaren fors. Dit kamt door jaarlijks oplopende intensiveringen, hagere loon- en prijsbijstelling en autonome groei, met name van de uitgaven voor zorg en sociale zekerheid. Vanaf 2018 tellen deze rijksuitgaven ook mee voor de ontwikkeling van het gemeentefonds. Het aceres gaat dus over een grater gebied dan voorheen. Uitgaven Vanuit het aceres moeten gemeenten ook de (oplopende) uitgaven betalen. De belangrijkste daarvan zijn de loon- en prijsstijgingen en de verwachte (volume )groei in het sociaal domein (zie figuur 1 ). Figuur 1: Ontwikkeling gemeentefonds en uitgaven die daaruit betaald moeten worden Wat moet er allemaal van af? 5,43 mid Opgaves uit IBP Ca.? mid Andere uitgaven BTW verhoging naar 9% lnvoering omgevlngswel AchterstaUig onderhoud/investeringen Etc. Coalitie-akkoorden - 4,20 mid 3,15 mid 2,45 mid Bron: VNG De verwachting is dat gemeenten het overgrote deel van het extra geld moeten reserveren voor loon- en prijsontwikkeling, volumegroei en oplopende kosten in het sociaal domein en de opgaven, zoals vermeid in het IBP (zie figuur 1 ). De gemeenteraad bepaalt uiteindelijk hoe de middelen besteed worden. Het Rijk hevelt de integratie-uitkering Sociaal Domein vanaf 2019 over naar de algemene uitkering. Het gaat om de onderdelen Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo ), Jeugdhulp en Participatie ( onderdeel re-integratie klassiek). ln deze circulaire is het totale bedrag van de integratie-uitkering verwerkt in de algemene uitkering. De precieze uitwerking en verdeling volgt in de meicirculaire Voor het onderdeel Jeugd laat het Rijk nog onderzoek doen naar de uitgaven van de gemeenten en de verdeling. Ook 2/6

3 wordt nog onderzoek gedaan naar de objectieve verdeling van de middelen voor de uitvoering van de BUIG (gebundelde uitkering voor de bijstand). Over de tekorten in het sociaal domein hebben Rijk en VNG afgesproken dater een 'stroppenpot' kernt voor knelpunten in Over de verdeling daarvan worden nog nadere afspraken gemaakt. Het IBP bevat afspraken over een aantal maatschappelijke opgaven, waaraan de overheden samenwerken op basis van partnerschap. Het gaat om de opgaven in tabel 1. ln het IBP is afgesproken dat alle overheden zieh (ook financieel) inzetten voor deze opgaven. Het Rijk stelt hiervoor het aceres beschikbaar en andere middelen, zeals de zogeheten 'enveloppen'. Deze bevatten middelen van ministeries voor bijvoorbeeld klimaat ( 300 miljoen) en regionale knelpunten ( 250 miljoen) en krijgen de vorm van een decentralisatie-uitkering. Gemeenten kunnen daar een beroep op doen. Over de omvang, verdeling en eigen bijdragen van gemeenten aan deze opgaven volgt nadere informatie, op zijn vroegst bij de septembercirculaire 2018, maar meer waarschijnlijk bij de decembercirculaire Daarnaast verwacht het Rijk van de gemeenten ook een (financiële) bijdrage aan het IBP. Tabel 1: Opgaven in het lnterbestuurlijk Programma Opgave Fysiek 1. Samen aan de slac voor het klimaat 2. Toekomstbestendig wonen 3. Reqionale economie als versneller 4. Naar een vitaal platteland Sociaal 5. Merkbaar beter in het sociaal domein 6. Nederland en Miqrant qoed voorbereid 7. Problematische schulden voorkomen en oplossen Overkoepelend 8. Goed openbaar bestuur in een veranderende samenlevinq 9. Passende financiële verhoudingen 1 O. Overkoepelende thema's De maartcirculaire 2018: de gevolgen voor Delft Delft kan in de kernende jaren een hagere algemene uitkering verwachten, net als alle andere gemeenten. Tabel 2: Algemene uitkering gemeentefonds Delft (stand maartcirculaire) Uitkering Gemeentefonds * 1 ooo = Maartcirculaire Delft uitkering Gemeentefonds Maartcirculaire financie/e mutaties Maartcirculaire 2018 A M.ltatie Algemene uitkering B Algemene uitkering -Taakmutaties en decentralisaties e lntegratie uitkering sociaal domein lnkomsten Voor Delft stijgt de algemene uitkering in 2018 per saldo met circa 1,3 miljoen. Dit loopt op tot ongeveer 14,9 miljoen in 2022 door het (extra) aceres van het gemeentefonds. 3/6

4 De post onder 'B' betreft met name een toevoeging aan de decentralisatieuitkering Vrouwenopvang voor de intensivering van de taken bij 'Veilig thuis'. De integratie-uitkering sociaal domein onder 'C' is met name compensatie voor een wijziging bij de uitvoering van de Wmo: de vervanging van de eigen bijdragesystematiek Wmo door een abonnementstarief. Uitgaven Net als in de overige gemeenten verwacht ook Delft extra uitgaven, die in lijn met de afspraken uit het IBP, uit het aceres van de algemene uitkering bekostigd moeten worden (onderdeel A). Het gaat hier om de uitgaven voor loon- en prijsontwikkelingen en de oplopende kosten door de (volume) groei in het Sociaal Domein. Ook bij de specifieke wijzigingen (onderdelen B en C) moeten we, in het financiële meerjarenbeeld, rekening houden met bijbehorende uitgaven. Uitgaven voor loon- en prijsontwikkelingen 2019 Het extra aceres moet ook worden ingezet om de hogere kosten voor Ionen en prijzen vanaf 2019 op te vangen. Naar huidig inzicht verwachten we dat hiervoor in de Programmabegroting een bedrag van 3,5 miljoen nodig is. Tabel 3: Salariskosten Materiele budgetten % 2.00% obv 2018 ln de salariskosten is een hogere pensioenpremie verwerkt. Bij de verwachte stijging van de materiële budgetten houden we rekening met de prognose van het CPB en met hogere kosten in de bouw. Behoedzaamheidsreservering ontwikkelingen gemeentefonds Naar aanleiding van de mei- en septembercirculaire 2017 is een reservering opgenomen voor de mogelijke gevolgen van het regeerakkoord. Op basis van deze maartcirculaire is dit niet meer nodig en kan vanaf ,2 miljoen vrijvallen. Tabel 4: Raming algemene uitkering (inclusief reserveringen) Effect meerjarenbeeld Maartcirculaire Mutatie algemene uitkering ,--. 2 Benodigde middelen nominale ontwikkelingen PB Vrijval behoedzaamheidsreservering li X 1.000, I, li Sociaal domein Net als in andere gemeenten is ook Delft de afgelopen jaren geconfronteerd met meer vraag en dus toenemende kosten in het sociaal domein. Na overschotten in de in de jaarrekeningen 2015 en 2016 laten de verwachte jaarcijfers 2017 een structureel tekort zien van 5,3 miljoen. ln de Najaarsrapportage 2017 en ook in de zogenaamde 'decemberbrief 4/6

5 2017' hebben wij u geïnformeerd over deze ontwikkelingen en risico's in het sociaal domein. De verwachting is dat in de komende jaren de groei van de vraag zal doorzetten, met name in de jeugdzorg en Wmo. De prognoses zijn: 2,5 % in 2018 en 2019 en vanaf 2020 een afvlakking naar 2%. ln de zomer van 2017 is gestart met het actieplan sociaal domein. Om meer inzicht te krijgen in de stijgende vraag én de beïnvloedingsmogelijkheden om zorgkosten te beheersen. lnmiddels is fase 1 van het actieplan afgerond. Dit heeft geleid tot het rapport 'ontwikkelingen sociaal domein (3d) in financieel perspectief'. Dit rapport wordt u separaat (tegelijkertijd) aangeboden. ln paragraaf 9.5 van deze rapportage staan drie scenario's beschreven (zie de grafiek) Scenario O: ongewijzigd beleid zonder volumegroei (structureel tekort o.b.v. de verwachte jaarcijfers 2017); Scenario O: ongewijzigd beleid met volumegroei (prognose 2018 en 2019: 2,5% en vanaf %) Scenario 1: innovatie en verbetering doelmatigheid (ingroeimodel opdracht besparing oplopend naar 10% in 2022 voor Jeugd, Wmo en uitvoeringskosten). lnmiddels heeft het college opdracht gegeven om scenario 1 (groene lijn) - innovatie er verbetering van de doelmatigheid- verder uit te werken en in gang te zetten. De opdracht is om 1 O % te besparen met een 'ingroeimodel'. Dat betekent dat de beoogde besparingen neerkomen op 1 % (2019), 2% (2020), 3% (2021) en 4% (2022). ln de grafiek is te zien dat de maatregelen naar verwachting in de loop van de tijd hun effect zullen hebben en dat in 2022 het maximale effect wordt berei kt van 10% van de kosten ( 6,3 miljoen op basis van de beg roting 2018). ln dat jaar moet het tekort ook volledig zijn afgedekt scenario's kostenontwikkeling Sociaal Domein o ~- )( I t ~ - scenario O: ongewijzigd beleid (incl. volumegroei) -scenario O: ongewijzigd beleid (excl. volumegroei) - scenario 1: verbetering doelmatigheid De algemene uitkering is ook bedoeld om de (volume) groei in het sociaal domein meerjarig te kunnen opvangen. ln het financieel meerjarenperspectief zullen wij rekening houden met de kosten in het sociaal domein, de volumegroei in het sociaal domein en hiervoor middelen reserveren vanuit het gemeentefonds. 5/6

6 Verdere uitwerking in de Kadernota 2018 Het college laat een gezond financieel huishoudboekje achter. Dit kan alleen gezond blijven als we de behoedzame en solide financiële strategie doorzetten. Met de uitkomst van de maartcirculaire en een positief rekeningresultaat 2017 is er perspectief op een meerjarig sluitende begroting. Bijsturing in het sociaal domein is daarvoor een noodzakelijke voorwaarde. Daarom nemen we ook maatregelen om de kosten binnen het sociaal domein beter beheersbaar te maken en risico's te verkleinen. Met de uitwerking van verschillende scenario's zijn we begonnen. De financiële effecten van de maartcirculaire gemeentefonds verwerken we in het financiële beeld in de Kadernota 2018 en de Programmabegroting De Kadernota 2018 bieden wij u op 25 mei 2018 aan. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Delft,, burgemeester A.H. Hekker 1.b. s. T.W. Andriessen \.s. 6/6