Scriptie Aardrijkskunde Ecologische voetafdruk
|
|
- Thijmen van der Ven
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Scriptie Aardrijkskunde Ecologische voetafdruk Scriptie door een scholier 1821 woorden 19 april ,9 50 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vraag 3: ecologische voetafdruk Ecologische voetafdruk Eén methode om de impact van de mens te vergelijken met de draagkracht van de aarde, is deze van de ecologische voetafdruk. Deze methode werd ontwikkeld door twee Canadese onderzoekers van de universiteit van British Columbia, William Rees en Mathis Wackernagel. Zij zochten naar een originele manier om sociale rechtvaardigheid en respect voor het milieu te meten. Dit resulteerde in de 'Ecological Footprint'. Aangezien het systeem rekening houdt met sociale en ecologische aandachtspunten is het eveneens toepasselijk te spreken van de 'Mondiale Voetafdruk' spreken. Dit impliceert de totale land- en wateroppervlakte die vereist is om te voorzien in de consumptie van voedsel, energie en andere producten, de opname en neutralisatie van de geproduceerde afvalstromen en emissies, en de ruimte voor de infrastructuur. Aangezien mensen producten consumeren die afkomstig zijn van alle uithoeken van de planeet, kan men de ecologische voetafdruk berekenen als de som van deze verschillende vereiste oppervlakken, waar ter wereld deze zich ook mogen bevinden. Zes klassen van menselijke activiteiten zijn rechtstreeks afhankelijk van land- en/of wateroppervlakte: 1) het kweken van gewassen voor voedsel, veevoeder, vezels, olie en rubber 2) het grazen van dieren voor voedsel, dierenvel, wol en melk 3) het oogsten van woud voor hout, vezels en brandstof 4) visvangst in oceanen en zoetwater 5) het voorzien van infrastructuur voor behuizing, transport, industriële productie en elektriciteit 6) het verbranden van fossiele energiebronnen. Voor elk van deze categorieën worden de reële menselijke inbeslagname en de bestaande biocapaciteit berekend. Teneinde een zinvolle vergelijking mogelijk te maken tussen de ecologische voetafdruk van de mens en de potentiële biocapaciteit van verschillende landen, worden verschillende equivalentiefactoren geïntroduceerd. Niet alle land- en zeeoppervlakken zijn immers even bioproductief. De equivalentiefactoren laten toe om met een algemene, gestandaardiseerde eenheid te werken: de globale hectare, gh. De globale hectare impliceert een hectare van gemiddelde productiviteit. Ecologische duurzaamheid impliceert dat de mensheid haar beslag op het milieu binnen de door de globale milieugebruiksruimte afgebakende grens houdt: Indien dit niet het geval is dan wordt men Pagina 1 van 5
2 geconfronteerd met een zogenaamde ecologische overshoot. Een overshoot betekent dus dat het milieubeslag de draagkracht overschrijdt. Sinds lange tijd is er sprake van een overshoot. Dit behelst slechts één aspect van de mondiale sociaalecologische crisis; erger is dat in een situatie van overshoot de mens er niet in slaagt te voorzien in de basisbehoeften van ongeveer de helft van de wereldbevolking. Op enkele uitzonderingen na vertonen de meeste westerse landen een aanzienlijk ecologisch deficit ten opzichte van hun nationaal beschikbare biocapaciteit. Een land kan echter de biocapaciteit van armere landen importeren en zodoende boven haar stand leven. Voor elke invoerder van natuur is er weliswaar een uitvoerder nodig. De gedeeltelijke inbeslagname van de biocapaciteit door het importerende land impliceert dat de draagkracht van het exporterende land afneemt. De nationale ecologische voetafdrukken worden op twee verschillende manieren bestudeert. Beide methoden bieden een complementaire visie op dezelfde werkelijkheid. Bij een eerste methode vergelijkt men de nationale voetafdrukken met de nationaal beschikbare biocapaciteit. Een land rijk aan natuur en biocapaciteit vertoont een ecologisch surplus: de totale voetafdruk is dan kleiner dan de beschikbare biocapaciteit. Een tweede methode bestaat eruit de totale ecologische voetafdruk van een land te vergelijken met het Eerlijke Aarde-Aandeel zonder expliciet rekening te houden met de beschikbare biocapaciteit van het bewuste land. Sommige onderzoekers claimen dat deze lezing de meest relevante is voor de ontwikkeling van mondiale duurzaamheid. Cijfergegevens omtrent de ecologische voetafdruk Aan de aanbodzijde wordt de hedendaagse mondiale oppervlakte aan biocapaciteit geschat op 11,3 miljard hectaren van zones met verschillende biologische productiviteit: akkerland, woud, graasland, visgrond en bebouwd land. Dat betekent dat slechts 25% van de mondiale oppervlakte biologisch productief is. Het overige deel van de aarde bestaat uit woestijnen, ijskappen en de grote delen van de oceanen die slechts in beperkte mate biologisch actief zijn. De vraag is beduidend groter dan het aanbod. Indien de aarde wordt verdeeld onder de huidige wereldbevolking, rekening houdend met de beschikbare natuurlijke reserves, dan heeft elke aardbewoner heden ten dage 1,6 hectare grond ter beschikking om te leven. Dit is het zogenaamde eerlijke aardeaandeel (EAA, Fair Earthshare): de hoeveelheid biocapaciteit die elke wereldburger toebehoort in de veronderstelling dat iedere mens op deze globe een even groot recht heeft op de natuurlijke rijkdommen. De realiteit is evenwel somber. Hoewel de gemiddelde ecologische voetafdruk per persoon langzaamaan stagneert en zelfs gestaag afneemt, lijkt de geaggregeerde ecologische overshoot langzaamaan toe te nemen. Een mondiale overshoot suggereert dat de menselijke milieu-impact de duurzame regeneratiecapaciteit van de aarde sinds midden jaren 80 overschrijdt. In 1961 bedroeg de totale voetafdruk ongeveer 50% van de beschikbare biocapaciteit; tegen 2001 was de voetafdruk aangedikt tot ongeveer 120%, een overshoot van 20. De totale voetafdruk van de wereldbevolking bedroeg in 2001 ongeveer 13,5 miljard globale hectaren, dit is 2,2 globale hectaren per persoon. Bovendien is de verdeling zeer ongelijk. Voor België zijn de cijfers zelfs dramatisch. Het Living Planet Report stelt dat het land op de dertiende plaats staat in de wereldranglijst van de ecologische voetafdruk. Deze lijst is een exhaustieve opsomming van landen die niet duurzaam omspringen met natuurlijke hulpbronnen. Zo heeft de man in de Belgische straten een gemiddeld verbruik van 5,6 ha per jaar. Een Pagina 2 van 5
3 doorsnee inwoner verbruikt ongeveer vijfmaal zoveel als de nationaal beschikbare biocapaciteit toestaat. Een Europeaan heeft een gemiddelde voetafdruk van 4,8 ha. In 2004 was de gemiddelde voetafdruk van een Belg 4,8 ha. In 2 jaar tijd is dus de druk op het leefmilieu met 17% gestegen. Deze negatieve conclusie is voornamelijk te wijten aan het hoge energieverbruik. Ongeveer de helft van de Belgische ecologische voetafdruk wordt bepaald door het verbranden van fossiele brandstoffen. Kortom, als elke aardbewoner zou leven zoals Belgen, dan zouden slechts drie planeten volstaan teneinde in het onderhoud te voorzien. Verkleinen van de voetafdruk Wat betreft de Belgische gezinnen zijn voornamelijk transport, voeding, verwarming en andere energieverbruikers de grote boosdoeners. Transport Vele mensen zouden het gebruik van de wagen kunnen beperken. Allereerst is het vanzelfsprekend veel duurzamer gebruik te maken van alternatieven zoals de fiets, het openbaar vervoer of andere. Het vliegtuig biedt zeker geen duurzame oplossing. Wanneer de alternatieve opties niet aan de behoefte voldoen, is het evenwel mogelijk te carpoolen, voornamelijk voor woon-werkverkeer. De chauffeur kan bovendien anticiperen wat betreft de uitstoot van CO2. Wanneer hij remmanoeuvres vermijd, rustig en in een laag toerental rijdt, bespaart hij immers brandstof. Zich met open raam of open dak verplaatsen doet het verbruik toenemen met vijf procent. De motor uitzetten tijdens haltes doet de uitstoot van schadelijke gassen verminderen en beperkt tevens de lawaaihinder. Het gebruik van de airco is aangenaam, doch het heeft een zeer schadelijke uitwerking. De auto in de car wash wassen verbruikt tot 10 maal meer water dan wassen met emmer en spons. Het weggooien van afval op de openbare weg is vanzelfsprekend niet duurzaam. Een goed onderhouden wagen verbruikt en vervuilt eveneens minder. Een te lage bandenspanning doet het verbruik dan weer toenemen. Voeding Regelmatige vleesconsumptie is een recent verschijnsel. Deze 'overconsumptie' is niet alleen schadelijk voor de gezondheid maar verbruikt ook grote hoeveelheden natuurlijke hulpbronnen: om één dierlijk eiwit te produceren, zijn 7 tot 10 plantaardige eiwitten nodig. De voedingswaarde van beide eiwitten is nochtans evenwaardig. Het is veel duurzamer om vlees en vis regelmatig te vervangen door combinaties van granen en peulvruchten die rijk aan plantaardige eiwitten zijn. Sommige voedingswaren leggen noemenswaardige afstanden af alvorens ze zich op de Belgische markt bevinden. Dit transport gaat gepaard met vervuiling en de uitstoot van broeikasgassen. Aardolie bepaald voor 1/3 de prijs van voedingswaren. Het kopen van lokale groenten en fruit met respect voor de seizoenen is ook een duurzame handeling; het beperkt immers de import. De biologische landbouw garandeert een productie zonder chemische meststoffen of behandelingen. De eerlijke handel ziet ook toe op het milieuvriendelijk telen van gewassen en bovendien is de plaatselijke agrariër correct vergoed. Verwarming Het verwarmen van de woning is verantwoordelijk voor 2/3 van het energieverbruik. Door evenwel Pagina 3 van 5
4 afstelsystemen in het verwarmingssysteem, zoals een thermostatsische kraan of programmeerbare thermostaat, te plaatsen is het mogelijk de temperatuur actief te regelen en te besparen. Elke graad temperatuursverhoging doet het verbruik met 6 à 7% toenemen. Het regelmatig laten nakijken van de toestellen is eveneens energiebesparend en verlengt bovendien de levensduur van het toestel. Het plaatsen van reflecterende panelen maakt radiotoren meer rendabel en beperkt het warmteverlies tot 70%. Het bedekken van de toestellen lijdt dan weer tot een verlies van 10% ten opzichte van het oorspronkelijke vermogen. Van alle fossiele brandstoffen is aardgas de minst vervuilende. Het is mogelijk om een verwarmingsinstallatie, boiler op aardgas te instaleren. Deze verwarmt het water niet permanent, wat wel het geval is voor elektrische installaties. Kies de plaats van de verwarmingsinstallatie zorgvuldig, opdat de af te leggen weg van het warme water in de leidingen tot een minimum wordt herleid. Energieverbruik Fossiele energiebronnen zijn gedeeltelijk verantwoordelijk voor de opwarming van het klimaat en ze hebben een negatieve impact op de gezondheid en het milieu. Bovendien zijn deze energiebronnen niet onuitputtelijk. Het uitschakelen van de verlichting is een eenvoudige handeling die het energieverbruik doet afnemen. Spaarlampen en TL-lampen zijn zuiniger in verbruik dan traditionele gloeilampen. Halogeenlampen verbruiken dan weer meer energie. Een niet-gebruikte lader in het stopcontact of een stand-by lampje van een afstandsbediening verbruikt relatief veel nutteloze energie. Verschillende elektrische apparaten zijn onderverdeeld in klasses. De A- klasse is de minst energieverslindende. Deze informatie wordt op het apparaat mede gedeeld door middel van een sticker Kritiek op de ecologische voetafdruk Vanuit milieuwetenschappelijke hoek heeft men een aantal tekortkomingen aangestipt Een eerste bedenking betreft het feit dat natuur wordt beschouwd als een producent van biomassa ten dienste van de mens. Men stelt het westerse materialisme op zich niet in vraag, zolang deze binnen de grenzen van de duurzame ontwikkeling blijft. De egocentrische houding van de mens wordt niet bekritiseerd. Er wordt tevens weinig rekening gehouden met de noodzaak aan biodiversiteit teneinde stabiliteit van het ecosysteem te garanderen. Vervolgens is valt op te merken dat de voetafdruk een aantal negatieve effecten niet in rekening brengt. Het betreft al die factoren die men niet kan relateren aan een benodigde land- of wateroppervlakte. Terwijl de ecologische voetafdruk momenteel exclusief toegespitst is op energiegerelateerde emissies, verwaarloost hij de milieuschadelijke gevolgen van andere emissies, zoals Cfk s, zwaveldioxide en stikstofoxiden. Daarnaast houdt hij evenmin rekening met onduurzame praktijken zoals het storten van biologisch niet-afbreekbare afvalstoffen, zoals plastics en metalen Het idee dat de ecologische draagkracht van een ecosysteem exact berekend kan worden, zodat de grenzen van de veilige natuurexploitatie vastgelegd kunnen worden, stemt niet overeen met de werkelijkheid. Ecosystemen zijn te complex en te dynamisch om volledig te vatten. De ecologische voetafdruk slaagt er wel in om de ordegrootte van de huidige overconsumptie aan te geven. Een perfecte duurzaamheidindicator bestaat echter niet. Aangezien de ecologische voetafdruk slechts een Pagina 4 van 5
5 beperkt aantal materiaal- en energiestromen in rekening brengt en die bovendien conservatief becijfert, maakt deze indicator een onderschatting van de reële milieu-impact van de menselijke consumptiepatronen. Het is evenwel een praktisch middel om de publieke opinie te mobiliseren en op een verstaanbare manier kennis te geven van het duurzame ontwikkelingsprobleem Pagina 5 van 5
1. De ecologische voetafdruk
1. De ecologische voetafdruk Alles wat je eet, koopt en gebruikt moet ergens gemaakt worden of moet ergens groeien. Daar heb je plaats voor nodig. En soms is dat meer plaats dan je denkt. Zo heb je voor
Nadere informatieActiviteit 2: de ecologische voetafdruk uitgelegd
Activiteit 2: de ecologische voetafdruk uitgelegd Doelstellingen De leerlingen weten dat er naast een watervoetafdruk ook een ecologische voetafdruk bestaat en begrijpen welke factoren in grote lijnen
Nadere informatie1. Ecologische voetafdruk
2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we
Nadere informatieLES 2: Klimaatverandering
LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met
Nadere informatieDe Mondiale Ecologische Voetafdruk
Amsterdam/VMD 29 maart 2014 De Mondiale Ecologische Voetafdruk Een duurzaamheidsindicator voor de mondiale gebruiksruimte en de verdeling ervan (Fair Earth Shares) Jan Juffermans, Platform DSE, TT-Boxtel
Nadere informatiePROBLEEM GESTUURD ONDERWIJS. Energieverbruik en milieu
PROBLEEM GESTUURD ONDERWIJS Energieverbruik en milieu http://flood.firetree. net/?ll=51.0759%2c 4.1748&z=8 VRAAG 1: WELKE ENERGIEBRON WORDT VOORSPELD NOG HET LANGST BRUIKBAAR TE ZIJN? a) Steenkool
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatievoetafdrukrekeningen, herbe rekend
De Belgische voetafdrukrekeningen, herbe rekend 2 april 2009 Lies Janssen Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De ecologische voetafdruk van België + Luxemburg Tot 2007 publiceerde Global
Nadere informatieDit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatie1. Wat verstaat men onder R.E.G.?
1. Wat verstaat men onder R.E.G.? Rationeel Energie Gebruik of kortweg REG vormt een actieprogramma van de overheid om allemaal samen minder energie te verbruiken. Dit biedt belangrijke voordelen: het
Nadere informatieWat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie:
ENERGIE Wat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie: energie kan noch ontstaan, noch verdwijnen (kan enkel omgevormd worden!) Energie en arbeid:
Nadere informatieJouw ecologische voetstap
Jouw ecologische voetstap Een project van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 16 Doelgroep: basisonderwijs: groepen t/m 8 Jaargetijde: najaar/ winter Plaats: op school. Dit project is een voorbereiding
Nadere informatieP. DE BOORDER & ZOON B.V.
Footprint 2013 Wapeningscentrale P. DE BOORDER & ZOON B.V. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien 31 maart 2014 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. K. De Boorder 2 Inhoudsopgave
Nadere informatieZonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager
Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Als facilitair manager bent u verantwoordelijk voor de huisvesting. Daarmee ook voor het energiegebruik van de huisvesting. In deze
Nadere informatieSamenvatting. Indicatoren voor ecologische effecten hangen sterk met elkaar samen
Samenvatting Er bestaan al jaren de zogeheten Richtlijnen voor goede voeding, die beschrijven wat een gezonde voeding inhoudt. Maar in hoeverre is een gezonde voeding ook duurzaam? Daarover gaat dit advies.
Nadere informatieAquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER
AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER SAMENVATTING Weet je dat de meeste van onze dagelijkse activiteiten, inclusief voedsel, kleding en reizen, een hoog waterverbruik betekenen en daarmee
Nadere informatieSpaar energie! Energieverbruik op hol. Waarom besparen? Hugo Vanderstraeten. steeg de elektriciteitsprijs met 7 à 12%
Hugo Vanderstraeten Energieverbruik op hol steeg de elektriciteitsprijs met 7 à 12% (Bron: CREG). Energie besparen = geld sparen. 3/4 van onze energie komt uit fossiele brandstoffen. De verbranding van
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan
Energiemanagement actieplan Versie 2018.1 Datum: 11-01-2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiemogelijkheden 4 2.1 Brandstof 4 2.2 Electra en warmte 4 2.3 Projecten 5 3. CO2 reductie a.d.h.v. maatregelen
Nadere informatiezonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD
zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD M + N PROJECTEN ONTWIKKELDE EEN NIEUWE GENERATIE ZONWERINGSDOEKEN, DIE DE HUIDIGE MATERIALEN
Nadere informatieVerduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief Conferentie Keuzes voor landbouw en veehouderij Huidige mondiale impact van veehouderij Biodiversiteit, aandeel 30% in mondiaal verlies
Nadere informatieBETER ZORGEN VOOR ONSZELF EN ONZE PLANEET
BETER ZORGEN VOOR ONSZELF EN ONZE PLANEET Meer dan 550.000 gezinnen hebben al een milieubewuste en verantwoorde kijk op energie. Omdat je energiebudget steeds belangrijker wordt, biedt Lampiris je verschillende
Nadere informatieHOE KAN DUURZAME CATERING DE DUURZAME POLITIEK VAN EEN ONDERNEMING ONDERSTEUNEN?
HOE KAN DUURZAME CATERING DE DUURZAME POLITIEK VAN EEN ONDERNEMING ONDERSTEUNEN? Ellen Dessart Sodexo Belgium INHOUD o Wat is een duurzaam voedingsaanbod? o Hoe omschakelen van een gewoon naar een duurzaam
Nadere informatieMevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren,
Vrijdag 10 september 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Comité van de Regio s Resource Efficient Europa Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau,
Nadere informatieImpact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot
Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot CE4 N35N 13.5.29 Samenvatting Drie scenario s om de hoeveelheid CO 2 te berekenen, die niet uitgestoten wordt als er energie bespaard wordt
Nadere informatieVOETAFDRUK SCAN MEET JE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK!
VOETAFDRUK SCAN MEET JE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK! Wanneer we spreken over duurzame ontwikkeling, de nood om meer ecologisch te leven, blijft meestal ongrijpbaar vaag wat dat dan wel is, een ecologische levensstijl?
Nadere informatieElektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in
Nadere informatieSamenvatting door Julian 1714 woorden 27 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. H3 2 t/m t/m 10
Samenvatting door Julian 1714 woorden 27 februari 2019 0 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand H3 2 t/m 4 + 8 t/m 10 2 Aarde: de ecologische kringloop Ecosysteem: een natuursysteem waarbinnen
Nadere informatieINLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!
INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende
Nadere informatieNederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen
Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische
Nadere informatieBijdrage CO2 emissies door de inkoop van uw instelling
Bijdrage CO2 emissies door de inkoop van uw instelling Utrecht, 23-4-2019 Carmen van den Berg c.vandenberg@stimular.nl 010 238 28 34 Stichting Stimular De werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Opwarming
Nadere informatieVoetafdruk van de Nederlandse consumptie, 2005
Indicator 14 juni 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De hoeveelheid land die nodig is
Nadere informatieVegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat
1 van 5 4-3-2017 08:55 standaard.be Vegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat Van onze redactrice Inge Ghijs BrusselWat moeten we eten als we met ons eetpatroon geen aanslag willen plegen op het
Nadere informatieVertaling Aardrijkskunde Afval en energie
Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling door een scholier 1337 woorden 2 juni 2004 5,8 76 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde AFVAL EN ENERGIE Energie Het is heel moeilijk te zeggen wat energie
Nadere informatieSamenvatting. - verlies van biodiversiteit, door ontbossing, vervuiling en monocultures;
1. Inleiding 1.1 Dierlijke voedselproducten en milieu Dierlijke voedselproducten zoals, vlees, melk en eieren, zijn voor de meeste mensen een vast onderdeel van het menu. Deze producten leveren belangrijke
Nadere informatieVoortgangsrapportage CO 2 -Prestatieladder 2016
Voortgangsrapportage CO 2 -Prestatieladder 2016 Datum: 21-03-2017 Versie: 2 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Dit document omvat de voortgangsrapportage
Nadere informatiePagina: 1. CO2-projectplan H4A. BV
Pagina: 1 CO2-projectplan H4A. BV Status: Datum: Projectnaam: Projectnummer: Opdrachtgever: Opgesteld door: Gecontroleerd / goedgekeurd door: Datum / paraaf goedkeuring: Definitief Pagina: 2 INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieVoldoende warm kleden zodat de verwarming een graadje lager kan
Voldoende warm kleden zodat de verwarming een graadje lager kan Het is natuurlijk ook niet de bedoeling om kou te lijden in de klas. Een ideale temperatuur voor een klaslokaal is 19 à 20 C. Is het in jullie
Nadere informatieCO2 reductie
CO2 reductie 2015-2020 1 In dit document willen wij onze CO2 uitstoot publiceren over de jaren 2015, 2016 en 2017. Daarbij nemen wij alvast een voorschot op de verwachting voor het jaar 2020 als we de
Nadere informatie2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.
Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer
Nadere informatieE85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof.
Energielabel auto Personenwagens moeten voorzien zijn van een zogenaamd energielabel. Deze maatregel is ingesteld om de consument de mogelijkheid te geven om op eenvoudige wijze het energieverbruik van
Nadere informatieIntersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting
Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting DUTCH Wedstrijd Correspondentie en notuleren De wedstrijdtekst bevindt zich in de derde kolom van de lettergrepentabel in art. 19.1 van het Intersteno
Nadere informatieFootprint 2014. Rollecate Groep. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1
Footprint 2014 Rollecate Groep Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien Handtekening Juni 2015 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. R. van t Hull AMK Inventis Advies en Opleiding
Nadere informatieDe Ecologische Voetafdruk als duurzaamheids graadmeter.
De Ecologische Voetafdruk als duurzaamheids graadmeter. Hans Lyklema, Wageningen Univ. Mede namens de Werkgroep Voetafdruk Nederland 1 Probleem: Ons omgaan met de Aarde is niet duurzaam. Onze aanpak: 1).
Nadere informatieCO 2 -Voortgangsrapportage 2018
CO 2 -Voortgangsrapportage 2018 Datum: 14-5-2019 Versie: 1 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang op haar CO
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatieWat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers
Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers Hoeveel CO 2 -reductie is nodig? doel nieuwe kabinet: in 2020 30% minder CO 2 -uitstoot dan in 1990 UN-IPCC: stabilisatie
Nadere informatieklimaatverandering en voedsel
klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieAchtergrondinformatie The Bet
Achtergrondinformatie The Bet Wedden dat het ons lukt in 2 maanden 8 % CO 2 te besparen! In 1997 spraken bijna alle landen in het Japanse Kyoto af hoeveel CO 2 zij moesten besparen om het broeikaseffect
Nadere informatieENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Samenvatting
ENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 216 Samenvatting EINDVERSIE - OKTOBER 218 1. Samenvatting van de energiebalans 216 Elk jaar stelt Leefmilieu Brussel de energiebalans van het Brussels
Nadere informatieFootprint Rollecate Group. Dit document is opgesteld volgens ISO
Footprint 2016 Rollecate Group Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien Handtekening Mei 2017 Definitief S.G. Jonker R. van t Hull AMK Inventis Advies en Opleiding 1
Nadere informatieCO 2 Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V.
CO 2 Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V. Datum: 31 maart 2017 Versie: 2 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang op haar CO 2-reductiedoelstellingen beschrijven. Hierbij wordt
Nadere informatieHET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water
HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & NORTH RIVER ÉCHT DUURZAAM PRODUCEREN 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieDuurzaamheid hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52459 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Broeikaseffect
Praktische opdracht Economie Broeikaseffect Praktische-opdracht door S. 1631 woorden 7 april 2015 4 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie De economische kijk op het broeikaseffect.
Nadere informatieOverzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.
1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie
Nadere informatiehet groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water
het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & north river écht duurzaam produceren 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op
Nadere informatieBNR MINI-ENERGIEBESPARINGSWEDSTRIJD SPEELKAART VAN:
BNR MINI-ENERGIEBESPARINGSWEDSTRIJD SPEELKAART VAN: HANDLEIDING Bij BNR gaan jullie allemaal aan de slag met een mini-energiebesparingswedstrijd. Goed bezig! Maar hoe werkt het precies? Hierbij de handleiding:
Nadere informatieCO 2 -Voortgangsrapportage 2017 H1
CO 2 -Voortgangsrapportage 2017 H1 Datum: 20 december 2017 Versie: 1 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang
Nadere informatieCO 2 -Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V.
CO 2 -Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V. Datum: 9 mei 2017 Versie: 5 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang op haar CO 2-reductiedoelstellingen beschrijven. Hierbij wordt ingegaan
Nadere informatieLES 4: Potverdorie, eet normaal
LES 4: Potverdorie, eet normaal 1 Les 4: Potverdorie, eet normaal Vakken Zedenleer/godsdienst, economie, geschiedenis, aardrijkskunde, PAV Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend,
Nadere informatieWaarom doen we het ook alweer?
Apart inzamelen van gft-afval Als Vereniging Afvalbedrijven stimuleren we dat al het afval in Nederland op de juiste manier wordt verwerkt. Hierbij houden we rekening met het milieu en de kosten. De meest
Nadere informatieWe leven boven onze ecologische stand
We leven boven onze ecologische stand Update 2019 De editie 2019 van Global Footprint Network (GFN) volgt de ecologische voetafdruk en biocapaciteit van alle landen, met behulp van U.N.-gegevens, van 1961
Nadere informatiePraktische tips voor klimaat en portemonnee. Klimaatsparen
Praktische s voor klimaat en portemonnee Klimaatsparen CO 2 en geld besparen De gemiddelde Nederlander stoot per jaar 12.000 kg CO 2 uit (28.000 kg CO 2 per huishouden). De meeste kilo s gaan op aan verwarming,
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieCO 2 -Voortgangsrapportage 2018 H1
CO 2 -Voortgangsrapportage 2018 H1 Datum: 17 december 2018 Versie: 1 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Prins Bouw B.V. wil via dit rapport de voorgang
Nadere informatieEnergiezuinig wonen. GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting
Energiezuinig wonen GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting 1)Waarom energie besparen? 2)Hoe kunt u energie besparen? 3)En de volgende stap! 1) Het klimaat verandert!
Nadere informatieZet de verwarming een graadje lager
TIP 1 Zet de verwarming een graadje lager = 6 à 7 % minder gas of elektriciteit = 35 minder per jaar indien GAS 80 minder per jaar indien ELEKTRICITEIT TIP 1 Zet de verwarming een graadje lager = 6 à 7
Nadere informatieBos/Houtproducten : een koolstofput
Bos/Houtproducten : een koolstofput CEI-BOIS, ROADMAP 2010, GEBASEERD OP EEN ARTIKEL VAN DR. IR. E. DEFAYS, BELGIAN WOODFORUM Broeikasgassen terugdringen kan enerzijds door de emissie van de broeikasgassen,
Nadere informatieDe opwarming van de aarde
De opwarming van de aarde De uitstoot van broeikasgassen als gevolg van het verbranden van fossiele brandstoffen is een wereldwijd probleem. Verhoging van de zeespiegel en extreme weersomstandigheden zijn
Nadere informatieEnergieverbruik gemeentelijke gebouwen
MILIEUBAROMETER: INDICATORENFICHE ENERGIE 1/2 Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 Milieubarometer: Energieverbruik gemeentelijke gebouwen Indicatorgegevens Naam Definitie Meeteenheid Energieverbruik gemeentelijke
Nadere informatie1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT
1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen
Nadere informatie5,4. Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei keer beoordeeld. Nederlands. A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie.
Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei 2003 5,4 169 keer beoordeeld Vak Nederlands A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie. Ik ga deze spreekbeurt houden over energie. Verschillende
Nadere informatieGeen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie. 25 april 2019
Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie 25 april 2019 Behoeften invullen met minder hulpbronnen Langere levensduur voor producten Gedeeld gebruik Minder verlies Dienst centraal en niet het
Nadere informatieProduct naam: MM00156
Product naam: MM00156 Specificaties MM00156: Levensduur: 10000u Wattage: 23.00W Kleur: 2700K (warmwit) Lumen: 1371 lu RA: 82 Lamp soort: Globe Lampvoet: E27 Lengte: Diameter: Gewicht: Spanning: Beschermingsklasse:
Nadere informatieINLEIDING FOCUS eerste graad
INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7
Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens
Nadere informatieZet de verwarming een graadje lager
TIP 1 Zet de verwarming een graadje lager = 6 à 7 % minder gas of elektriciteit = 35 minder per jaar indien GAS 80 minder per jaar indien ELEKTRICITEIT Ben je uit huis of ga je slapen, draai de verwarming
Nadere informatieIs uw verbruik normaal?
Is uw verbruik normaal? Maar dit mag ons niet doen vergeten wat zijn kostprijs en effecten op het milieu zijn. Ook al hebben we geen vat op de prijzen, ons verbruik kunnen we wel zelf beïnvloeden. Deze
Nadere informatieKlimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek:
Scenario s Jaap de Boer Energy Watch Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek: Twence Zon (particulier, bedrijven, zonneparken) Wind
Nadere informatieDe voortgangsrapportage van CO 2 reductie Visscher Oldebroek Jaar 2015
Datum: 15-01-2016 Versie: 1 De voortgangsrapportage van CO 2 reductie Visscher Oldebroek Jaar 2015 1. Inleiding Halfjaarlijks communiceert Visscher Oldebroek (Visscher) over de voortgang van haar energiebeleid
Nadere informatie1. Energieverbruik op uw bedrijf
Bedrijfsnummer: 886 Datum uitdraai monitor: 6-1-218 1. Energieverbruik op uw bedrijf Het energieverbruik ligt op uw bedrijf in 217 op 44,3 kwh per 1. kilo melk. Hiervan is 4,8 voor overige elektrische
Nadere informatieGROENE TEST. Naam:.. 1. Het verbruik van fossiele grondstoffen veroorzaakt ecologische problemen. Welke?
GROENE TEST Naam:.. 1. Het verbruik van fossiele grondstoffen veroorzaakt ecologische problemen. Welke? O Afkoeling van het klimaat O Meer vulkaanuitbarstingen O Zure regen O Zoete regen 2. Waarvoor dienen
Nadere informatieHET VRAAGSTUK WARMTAPWATER BIJ WARMTEPOMPEN
HET VRAAGSTUK WARMTAPWATER BIJ WARMTEPOMPEN Uitdagingen zijn er om te overwinnen. Zo ook als het gaat om warmtapwater in combinatie met een warmtepomp in woningbouw. In de meeste gevallen wordt daarbij
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieVERANDEREN VAN KLIMAAT?
VERANDEREN VAN KLIMAAT? Tropisch klimaat, gematigd klimaat, klimaatopwarming, klimaatfactoren...misschien heb je al gehoord van deze uitdrukkingen. Maar weet je wat ze echt betekenen? Nova, wat bedoelen
Nadere informatieDE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix
DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale
Nadere informatieStudio de stad Grootstedelijke problemen en hun oplossingen
Studio de stad Grootstedelijke problemen en hun oplossingen 1 Inhoud 1. probleemstelling... 3 2. De samenleving... 4 3. De ecologische voetafdruk... 5 4. Manieren om de stedelijke voetafdruk te verkleinen...
Nadere informatieDuurzame biomassa. Een goede stap op weg naar een groene toekomst.
Duurzame biomassa Een goede stap op weg naar een groene toekomst. Nuon Postbus 4190 9 DC Amsterdam, NL Spaklerweg 0 1096 BA Amsterdam, NL Tel: 0900-0808 www.nuon.nl Oktober 01 Het groene alternatief Biomassa
Nadere informatieSpaar energie! Wat is energie? Zelf aan de slag. Waarom energie besparen? Sommige centrales die elektriciteit. Stijn Dekelver
Stijn Dekelver De maand oktober is al enkele jaren de maand van de energiebesparing. De overheid roept dan alle mensen in Vlaanderen op om zuinig om te gaan met energie. Sommige centrales die elektriciteit
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatieDit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel Duurzaam materiaalgebruik: problematiek en uitdagingen Liesbet TEMMERMAN cera a asbl Doelstellingen van de presentatie Stilstaan
Nadere informatieEen nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers
Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2014 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen
Nadere informatieBiomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect
Werkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1897 woorden 18 januari 2003 6,4 35 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Wat is het broeikaseffect? Wat is het broeikaseffect nu precies?
Nadere informatieDe toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Nadere informatie