Thijs Winters HET GEHEUGEN

Transcriptie

1 HET GEHEUGEN Thijs Winters Naam: Geboren: Toen woonachtig: Thijs Winters 21 maart 1936 te Onna (gemeente Steenwijkerwold), getrouwd op 24 september 1958 met Leny van Nieuwkerk uit Monster (ZH), twee gehuwde kinderen, een dochter (1963) en zoon (1965), vijf kleinkinderen. In 1939 verhuisd van Onna naar Vledder, Vledderweg 112 en vanaf 1950 woonachtig op het adres Vledder, Brink 9. In 1955 uit Vledder vertrokken. Nu woonachtig: Hoek van Holland, Tuymelaerstraat 21. Beroep: Elektricien/instrumentmaker, op 24 januari 1955 toegetreden tot de Koninklijke Marechaussee, op 1 april 1991 met functio neel leeftijdsontslag in de rang van adjudant-onderofficier, nu gepensioneerd. Bijzonderheden: Het (ouderlijk) gezin Winters bestond uit vijf personen, vader Jan, moeder Joukje, oudere zus Femmie en tweelingbroer Lute. Mijn vader was eerst keuterboer en daarnaast werkte hij bij de Plantenziektekundige Dienst in Wageningen als controleur van aardappelen en bestrijding van de coloradokever. Het boerderijtje aan de Vledderweg, halverwege Vledder Frederiksoord, had geen waterleiding, geen elektra en geen gas. Water werd uit een put gehaald. Dat was 18

2 De familie Winters: Jan en Joukje, Thijs, Femmie en Lute. Rechts de woning zoals die er nu bij staat aan de Brink. vaak behelpen. De grotere boerderij aan de Brink, gekocht van Berend Stoker, was een vooruitgang, daar was wel elektra maar ook geen waterleiding. Vader liet onmiddellijk waterleiding aanleggen. In 1950 had nog niemand een gasaansluiting. Gekookt werd bij ons in het stookhok. Vader werd van keuterboer een echte boer, hij werkte veel samen met buurman Hendrik Dekker. Na de lagere school heb aan de Ambachtsschool in Steenwijk de opleidingen elektricien en instrumentmaker gevolgd. Vader en moeder waren beiden harde werkers, dat laatste eisten ze ook van ons. In onze vrije tijd moesten we altijd op het land helpen. Mijn hobby is nog steeds tennis, in mijn jongensjaren voetbalde ik in het tweede en derde team van de plaatselijke voetbalclub BEW. Wat is je oudste herinnering aan het dorp? Die herinnering ligt toch wel in en om de boerderij aan de Vledderweg, we noemden ons huis de oude knip. De Vledderweg was vroeger een erg donkere weg met een zandpad er naast. Er was bijna geen straatverlichting. Ik heb desondanks aan de Vledderweg een geweldige jeugd gehad. Ik trok veel op met Henk Zandwijk, ons overbuurmeisje Hermientje Oost en mijn broer Lute. We bouwden bijvoorbeeld hutten in het bos van Jan Tiemen, maakten van oude fietsen zgn. loopfietsen (vier fietsvelgen, een houten frame met een stuur) 1 en als het winter was schaatsten we op de Lodewiek. In het voorjaar zochten we vooral eieren van weidevogels, zoals van de kievit, grutto, tureluur of wulp. Zomers visten of zwommen we in de Vledder Aa. Nu is de Vledderweg een erg drukke en goed verlichte verkeersweg met een geasfalteerd fietspad er naast. 19

3 In 1942 ging ik in Vledder naar school en kwam in de eerste klas bij juffrouw Blokzijl, een jaar later kwam ik bij juffrouw van der Weg, een aantrekkelijke vrouw, van wie mijn ouders zeiden dat zij een heimelijke relatie had met de vrijgezelle NSBburgemeester Boe- In 1951 op de ambachtsschool. lems. In de hoogste klassen kwam ik bij meester Blomsma, in mijn ogen een buitengewoon streng maar toch wel rechtvaardig hoofd van de school. Hij vond mij een opstandig knulletje, zo bleek later. Dat vind ik zelf van niet, eerder rustig en teruggetrokken. Bij onze overbuurman Herman Puper, ook boer, mochten we vaak als kind mee naar het land, niet om te helpen, maar gewoon om mee te kunnen rijden met paard en wagen. Soms mocht ik zijn Friese merrie mennen, dat vond ik geweldig. Herman vond ik een fijne man, die heel goed met kinderen kon opschieten. Hij kon in zijn jonge jaren heel goed voetballen en zat op latere leeftijd in de elftalcommissie. Heel goede herinneringen bewaar ik aan het einde van de zomer wanneer op de Vledder Es het dorsen van het graan begon. Dan kwam Willem Kiewiet met zijn dorsmachine met een grote trekker er voor om deze met een met riem aangedreven wiel de dorsmachine het werk te laten doen. Het kaf werd dan van het koren gescheiden. Voor de Vledderse jeugd was dit altijd een belevenis. Welk voorval heeft de meeste indruk op je gemaakt? Over die vraag hoef ik niet lang na te denken. Dat is het standrechtelijk fusilleren van zeven jongens uit het Arbeidskamp Vledder bij het onderduikershol tussen Doldersum en Wateren op 7 september Deze gruwelijke moord werd begaan door handlangers van de Sicherheitspolizei uit Assen. Ep Wanningen, de gemeentebode heeft toen met het paard en wagen van Hendrik Eleveld, de molenaar uit het dorp, de stoffelijke resten onder een dekzeil overgebracht naar de RK-begraafplaats in Wilhelminaoord. Daar zijn twee jongens begraven, de anderen zijn naar elders overgebracht, van twee jongens kan men nog de laatste rustplaats vinden op het 20

4 kerkhof in Vledder. Niet dat ik getuige was van deze afschuwelijke en laffe moord maar het verhaal deed al heel snel in het dorp de ronde, ik zat toen in de derde klas van de lagere school en juffrouw vertelde er over. Het voorval maakte toen diepe indruk op ons. Sommige kinderen moesten huilen. Heel goed weet ik mij nog te herinneren dat in de hongerwinter 1944/1945 veel mensen uit het westen van het land bij ons langs kwamen, zij kregen van mijn moeder eten en drinken en mochten bij ons in het hooi slapen. Voordat zij het hoofd te ruste legden moesten onze slapers lucifers bij mijn vader inleveren, uit angst dat er in het hooi zou worden gerookt en dat daardoor brand zou ontstaan. Ook hebben wij onderduikers gehad, waaronder een jongen uit kamp Vledder. Als kinderen mochten wij dat niet weten. Wij hadden geen evacués. Het bombardement van het vliegveld in Havelte noem ik wel, maar ik ga daar niet op in omdat daarover al zo vaak is geschreven. Maar wanneer er s nachts weer eens vliegtuigen laag over vlogen werden wij uit bed gehaald en dan zat het hele gezin Winters gekleed aan tafel met de klompen aan. Over klompen gesproken, wanneer wij in oorlogstijd op school de klompen stuk hadden, kregen we een briefje van meester Blomsma om daarmee de klompen bij de plaatselijke klompenmaker Willem Hahn te laten maken. Kennelijk vergoedde de gemeente de kosten. Tot slot wil ik nog de mobilisatie per 1 september 1939 noemen hoewel de betekenis ervan mij toen ontging, Uit ons dorp waren voor zover ik weet zes mannen gemobiliseerd. Ze kwamen pas een aantal dagen of weken na de capitulatie op 15 mei 1940, weer vrij., gelukkig ongedeerd. Enkelen ervan hadden daadwerkelijk tegen de Duitsers gevochten. De gemobiliseerde mannen waren Frens Trompetter, Levert van Dijk, Pieter Jan Stuiver, Hilbert Oost, Herman Puper en mijn vader. Jaap Barelds was als militair al in Hoorn gelegerd, Cees Stuiver in Coevorden. In die periode heeft Jaap Ekkelboom het werk van mijn vader op de boerderij overgenomen en daar zijn we als kinderen nog altijd dankbaar voor. Welke persoon heb je als het meest kleurrijke ervaren en waarom? Over die vraag moet ik goed nadenken. Mijn overbuurman aan de Vledderweg Herman Puper over hem heb ik bij de vorige vraag al iets verteld komt er wel voor in aanmerking, maar bij nader inzien noem ik toch Johan Frederik Koopmans, hierna Jo. 2 (zie KS 34) Hij begon in 1939 aan de Brink in Vledder 3 met een autosloperij en wagenbouwbedrijf, zijn vrouw Annie runde het belendende café en logement. Ze hadden een benzinepomp voor de garage en daarnaast exploiteerden ze een taxibedrijf waarvoor Jo een Amerikaanse Packard gebruikte. In zijn garage stond ook nog 21

5 Herman Puper een prachtige Oldtimer, waaraan wij ons als jongens vergaapten. Hij was in staat van oude auto s voor de boeren een tractor te maken. Hij was creatief, zakenman en gul. 4 Achter zijn garage had hij een soort kerkhof van oude auto s, waar kinderen mochten spelen zonder weg te worden gestuurd. Een waar eldorado. Op een gegeven ogenblik verbood de gemeente deze stortplaats voor oude auto s en de stortplaats werd verplaatst achter het kerkhof aan de Kerkhoflaan. In oorlogstijd kocht hij eens vijf circuswagens, die eerst naast zijn garage stonden. De onderstellen gebruikte hij weer voor het maken van boerenwagens. Niet lang na de oorlog verkocht Koopmans zijn bedrijf en bouwde hij een nieuwe garage op de plaats waar nu het appartementencomplex staat aan het Lesturgeonplein. Het café inmiddels afgebroken verhuurde hij aan de familie Have, het voorste gedeelte werd een showroom. In die tijd richtte hij zich ook op de verkoop van motoren. Een van zijn monteurs, Henk Willems, later geëmigreerd naar Canada, was een niet onverdienstelijk motorrenner. Jo werd dealer van het Italiaanse automerk Fiat. In Steenwijk vestigde hij een tweede zaak. Medio jaren vijftig zag hij al brood in het opkomende toerisme, hij kocht een aantal caravans op Texel en verhuurde die hoofdzakelijk aan dorpsgenoten. Aan de Middenweg startte hij tegen het door de gemeente gevraagd deskundigenadvies in camping de Bosrand. Zoals later bleek een goede keuze, Jo Koopmans en zijn vrouw Annie waren hun tijd vaak ver vooruit. Hij werd ook nog raadslid voor de VVD. Waarom kleurrijk, hij viel op door zijn persoonlijk- Jo Koopmans heid, was een echte zakenman en hij was voor Vledderse begrippen flamboyant. Ja, en dan zou ik ook nog aandacht willen vragen voor Jouk Wanders, bijna onze buurman aan de Brink en boer van beroep. Een totaal andere persoonlijkheid dan Jo Koopmans, Jouk De Packard 22

6 Wanders was een stille bedachtzame man, zei niet zo veel maar wist veel van de natuur in het bijzonder van jagen. Mede door hem ben ik ook jager geworden. Het geweer, dat ik toen al gebruikte, heb ik onlangs in de wilgen gehangen. Welke veranderingen aan het dorp, als je daar nu op terugkijkt, vind je de meest positieve en welke het meest negatieve? Positief vond ik het plan dat in de jaren zestig van de vorige eeuw een groot aantal bejaardenwoningen is gebouwd aan de Wilde Hof. Dat vind ik nog steeds een erg mooie wijkje, ook al omdat mijn grootmoeder en mijn zus Femmie daar op latere leeftijd hebben gewoond. Positief noem ik verder de restauratie van de NH Kerk, de aanwezigheid van de Tippe en museums Vledder. Veel negatiefs heb ik niet te melden. Twee dingen wil ik toch noemen. Men zou wel wat meer aandacht mogen besteden aan het behoud van de kwaliteit van dorpsbepalende panden, in het bijzonder aan de Dorpsstraat. Zo vind ik het bijvoorbeeld jammer dat het afgebrande café aan de Kleine Brink niet is herbouwd. Tenslotte vind ik het als natuurliefhebber jammer, dat in de Vledderlanden en in het heidegebied tussen Vledder en Doldersum het geluid van kievit, wulp, grutto en tureluur bijna geheel is verstomd. In mijn jeugd was het in het voorjaar altijd een feest de roep van die verschillende weidevogels te horen. Zelfs hoorde je er het jubelende gezang van de leeuwerik of het koerende en blazende geluid van de korhoender. Graag wil ik eindigen met: Vledder, dorp achter de Aa, het is lang geleden dat ik je verliet, maar vergeten kan ik je niet Tiemen Stuiver 1 In die tijd organiseerde meester Rusch in de Dorpsstraat een wielerwedstrijd van vierwielige loopfietsen voor ongehuwde manspersonen tussen acht en veertien jaar. Die wedstrijd werd door Jo Dekker gewonnen. 2 Johan Frederik Koopmans werd in 1912 in Hilversum geboren, hij overleed in Zijn vrouw Annie werd eveneens in 1912 geboren en wel in Nieuw-Scheemda, zij overleed in Het echtpaar scheidde in 1963, waarna Kasper Bovenkamp het bedrijf in Vledder overnam. Het bedrijf, dat Koopmans in Steenwijk had, bleef in zijn handen.. 3 Op de plaats waar nu het museum Vledders staat. 4 Zo trakteerde hij bijvoorbeeld alle jongens en meisjes die aan de Brink woonden, op een bezoek aan circus Jos Mullens in Steenwijk 23