CAFÉ JAGER. annex logement, winkel en melkfabriek

Transcriptie

1 CAFÉ JAGER annex logement, winkel en melkfabriek Op de locatie Dorpsstraat 35 in Vledder is in 2014 het aldaar staande café afgebrand en (nog) niet herbouwd. Rond 1900 was daar het café Jager gevestigd. Dit artikel gaat nader in op die periode. Eigenlijk waren op die locatie een drietal activiteiten ondergebracht, een café met logement, een winkel en een boterfabriek, alle drie door G.W. (Geert) Jager geëxploiteerd. In 1873 is hij daarmee gestart, hij nam de panden over van zijn vader, W.W. Jager. Deze laatste woonde in het huidige medische centrum aan de Pastorieweg, waar hij naast zijn boerenbedrijf ook aannemer was. Het café annex logement Café Jager was in die tijd het grootste etablissement van het dorp. Veel verenigingen hadden hier hun wekelijkse oefenavonden en gaven er hun jaarlijks uitvoering. Zo hadden de zangvereniging Erica onder leiding van de heer Pol, de toneelvereniging (Lesturgeon) en de gymnastiekvereniging DSV (Door Sport Vereend) er hun thuishaven. Lesturgeon gaf altijd twee uitvoeringen, één voor de jongere mensen en één voor de oudere, beide met

2 het traditionele bal na. Veel publiek kwam op het traditionele Bal Na met levende muziek af. Ook gaven andere verenigingen er hun uitvoeringen, bijvoorbeeld de toneelverenigingen uit Boschoord (Oefening Baart Kunst) en Wilhelminaoord (Erica). Voor de toenmalige bevolking van Vledder was de zaal groot genoeg, er konden maximaal 120 mensen in. In die tijd werd er relatief weinig bier gedronken, de meest populaire drankjes waren jenever en brandewijn. De dames gebruikten vooral bessenbrandewijn en citroenbrandewijn met suiker. Het logementsgedeelte bood onderdak aan een beperkt aantal kostgangers en passanten. De passanten waren meestal handelsreizigers die hun artikelen aan de andere winkels in het dorp aanboden en dan de volgende dag weer verder trokken, meestal per fiets. Als ze tijdig aankwamen kon er met de avond- Een blad uit het register van Café Jager in Op 6 juli is dit register akkoord bevonden door burgemeester Arnold Wijnoldij. Later weer op 5 oktober.

3 maaltijd rekening mee worden gehouden, anders moesten ze maar afwachten of er genoeg gekookt was. Voor iedereen was er dan wel het ontbijt. In die tijd was het verplicht om zich in het zogenaamde Nachtregister in te schrijven, niet alleen met de naam, maar ook met het beroep. Dit register moest op gezette tijden aan de burgemeester getoond worden en als die geen onregelmatigheden constateerde, dan tekende hij het voor akkoord. De winkel Ingeklemd tussen het café en de boterfabriek stond de winkel. Naast het redelijk standaard assortiment levensmiddelen was er eigenlijk nog verder van alles te koop, stoffen voor o.a. werkkleding, in verschillende sterktes geslepen brillen, huis- tuin- en keukengeneesmiddelen, potten en pannen, kortom, wat dagelijks in de huishoudens nodig was. Het verhaal gaat dat Geert ook de eerste fiets in Vledder verkocht en wel aan een langskomende handelsreiziger. De boterfabriek Geert Jager begon in 1882 met de eerste stoomzuivelfabriek in Drenthe. Hij kocht de benodigde melk van boeren uit Vledder zelf maar ook uit omliggende dorpen. Vooraf had hij met elke individuele boer onderhandeld over de

4 Tot voor kort... prijs voor de melk, waarbij de uiteindelijke prijs afhankelijk was van het vetgehalte van de melk. Sommige boeren probeerden wel eens water door de melk te doen (dat werd dan blauwe melk genoemd), maar omdat het vetgehalte regelmatig werd gecontroleerd en dat dan dus lager was, werden ze daar dan wel op afgerekend. De broer van Geert, Frens, bracht de boter dan met paard en wagen naar de markt in Steenwijk. Hier kwamen kooplieden uit Amsterdam die voor de boter van Geert een goede prijs wilden betalen omdat hij om zijn goede kwaliteit bekend stond. Per schip werd de boter dan via Blokzijl naar Amsterdam vervoerd. De fabriek stond ook bekend onder de naam Esperanza, Spaans voor Hoop. Deze naam was gesuggereerd door een handelsreiziger, als gast van het logement, en was ook op de gevel aangebracht. In 1907 heeft Geert de activiteiten van de boterfabriek beëindigd. De hoofdoorzaak was de opkomst van de coöperatieve zuivelfabrieken waaraan veel boeren hun melk gingen leveren. Op de plaats van de fabriek kwam enige tijd later (plm. 1920) een woonhuis (het huidige eetcafé Route 36) als voorhuis voor de boerderij daarachter. De kelders van de boterfabriek zijn nog altijd onder dat pand aanwezig. De boerderij was een gemengd bedrijf waar ruimte was voor 12 koeien, wat jongvee en een varken. Op akkers in de es werden dan diverse gewassen verbouwd, deels veevoer en deels voor de verkoop. Geert Jager had 5 kinderen, waarvan er twee de activiteiten van Geert voortgezet hebben. Gesinus ontfermde zich over het café en de boerderij, terwijl Wolter zich met de winkel bemoeide. De eerste kreeg vier zonen, waarvan Bertus en Jan in het begin met name op de boerderij meegewerkt hebben. Geert overleed in Wolter bleef ongetrouwd.

5 In de laatste oorlogsjaren werd het café gevorderd door de Duitsers om er een noodhospitaal in te richten. Er werden ongeveer 20 veldbedden in geplaatst. De staf van dat hospitaal verbleef er ook, zij kookten hun maaltijden op het aldaar aanwezige potkacheltje. Volgens getuigen waren de verplegers vriendelijk, maar de leiding was nogal fanatiek. Een anekdote uit die tijd: Er was ook een knecht in dienst van Gesinus, Joop van Bavel. Op een gegeven dag leverde hij de soldaten een partij krielaardappelen, wetende dat het veel eten daarvan tot ernstige buikklachten leidt. Maar de Duitsers wisten dat niet en deden er zich flink tegoed aan. De gevolgen laten zich raden. In 1955 verkopen Gesinus en Wolter het café en de winkel aan W. Bouwer, die tegenover het café een bakkerij had. In 1956 werd ook de boerderij verkocht, aan L. van Dijk. Bertus en Jan gingen naar Doldersum om daar de boerderij te exploiteren die al wel in familiebezit was, maar pas toen pachtvrij kwam. Zo kwam er dus een einde aan een lange periode van café Jager en begon de periode café Bouwer. Piet de Geus Bronnen: Bertus Jager, Doldersum, website en fotoarchief 't Fledder Kerspel Café Bouwer in De brand van 3 mei 2014 en wat er overbleef.