!!"#$%%&#'())(#%*#+"#$",-!""#$%&'$()*+'),-

Transcriptie

1 !!"#$%%&#'())(#%*#+"#$",-!""#$%&'$()*+'),-!%".-,%"*!+.+$/+--0**+-1&+-$.&2,$*+-34#+5+,$5""#$/))**+-34""/6+$),6+#-1)/&*+,7$#&341*#))6$ )//+'))/$-)'+,$#",6$6+$1);+/$>),$.&11+,9!%".'("../0-"0 &,;"#')1&+5+$1+>-1+,$:BA$CGG=9 1)(",/)). 1+>+,&,*+,$5),$++,$?+#*7$?""'7$1)>7$?/)67$,+-17$+&7$2",*7$5++#7$4"+67$20;7$4++#7$40&-7$ -1)/7$*+&17$-1))#17$+&,6$:F++-$,&+1$?),*7$&+6+#++,$>),$1+>+,+,=9$$ E$*+/+$>))#1+,$1+#$*#""11+$5),$6+$1+>+,&,*+,7$E$#"6+$>))#1+,$1+#$*#""11+$5),$6+$ 1+>+,&,*+,9 2"'4",.%%*!"#$%%&'()*+,-.#*(/-).0*(&()#1&(+(2.0(34#/(.#,(.#%/'&--0*2(5 A+#-1+$;)-+ L)$,)$F+/>+$F""#6+,-34)1$#++6-$*+>+,6$&-9 N""#?++/6O$!"#$%%&'##!())*#+"#$%%&#%&' PF++6+$;)-+!+$6"3+,1$.+*1$++,$F""#69$$Q/+341-$8$30#-&-1$'"+1$4+1$F""#6$"'6#))&+,9 N""#?++/6O$,)&*()-#+())*#+"#$%%&#%&!+#6+$;)-+

2 6"#$%%&'()*+,-.#*(/-).0*(&()#12&%'7+.0(34#/(.#8(9()#:%%&'()#%2#(()#&0; S-$4+1$*"+6R$$!+$1F++6+$>))#1$')*$"">$F"#6+,$"'*+6#))&69 S-$4+1$*"+6R$$!+$6+#6+$>))#1$')*$"">$F"#6+,$"'*+6#))&69 A,.9 <"#=&0(#%2#(()#&0; >"/"''+,$5),$U$>))#1+,=9 +#$)),$-1#)1+*&+W,$F"#6+,$*+F+#>19 +,$'"+1$6))#$++,$'""&+$.&,$#",6$?"0F+,9 N""#?++/6O 6+$?""'$+,$6+$4++#O$ +"#.""(#/0)12#+"#$%%&-#+"#.""(#3)/2#+"#$%%&-#+"#.""(#30*&2#*1#+"#$%%& 6+$*+&1$+,$6+$?+#*O$ +"#4"*2#52))2#%/#+"#$"(4-#+"#4"*2#6%%12#%/#+"#$"(4-#+"#4"*2#7)02#7)1#+"# $"(4 V"+1+,$6+$30#-&-1+,$+,>+/$++,$F+#>F""#6$*+?#0&>+,$";$4+1$"">$3"##+31$5+#5"+*+,R V"+1$6+$.&,$0&1$6#&+$-10>>+,$?+-1)),$";$'"+1+,$6+$30#-&-1+,$/),*+#+$.&,,+,$')>+,R V"+1+,$6+$30#-&-1+,$YY,$";$'++#6+#+$5+#?),6+,$."+>+,R$ "

3 B"#C(D()ECFG# N""#$6+.+$"+;+,&,*$'"+1+,$6+$30#-&-1+,$)/$+,>+/+$5""#.+1-+/-$&,*+"+;+,6$4+??+,9$ L++;$6+$30#-&-1+,$5+#-34&//+,6+$&,-1#031&+-9$!+$30#-&-1+,$1+>+,+,$F)1$.+$4"#+,9 N""#?++/6O 8"3"1#""1#$%%&#*1#."2#&*++"1#7)1#""1#$0)+' 8"3"1#*1#+"#$%%&#""1#7%4"0' 8"3"1#1))52#+"#$%%&#""1#"*' 8"3"1#("9.25#7)1#."2#"*#""1#.:*5' H"#I(.#50('!+$30#-&-1+,$4+??+,$6+$>))#12+-9 J"#K-#,(.#50(' V))>$'+1$6+$>/)-$++,$*+/&2>))#6&*$/&+69$B+*&,$'+1O$;1#%/#+"#2)<"0#52))2#""1#2))(2$";$ ;1#*1#+"#30)5#+))(#=*2#""1#>:<#:."$>0,,+,$6+$30#-&-1+,$6+$>+,,&-')>&,*-5#))*2+-$,"*$ ++,-$&,"+;+,+,$6""#$."5++/$'"*+/&2>$&,;"#')1&+$)),$6+$20;$1+$4),*+,=9 L"#M-)9755()'(#%(3()0)N#9%%&#*+,&03.(50;D(#N&%(2() V))>$++,$6"'&,"O$>))#12+-$'+1$)),$6+$+,+$>),1$++,$1+>+,&,*$+,$)),$6+$),6+#+$>),1$ ++,$F""#69 #

4 $

5 %

6 Ik heb de zon zien zakken in de zee Door Bie Valgaeren Doelgroep Gealfabetiseerde cursisten basiseducatie met een basiskennis van het Nederlands (na richtgraad 1.1.). Doelstellingen Een cursist kan informatie geven door te reageren op herkenbare vragen (BE 059). Een cursist kan een beleving formuleren (BE 058). Een cursist kan het globale onderwerp bepalen en de gedachtegang volgen in informatieve teksten zoals radio, tv, narratieve teksten (BE 064). De cursist kan een beschrijving geven (BE 073). Materiaal het lied Ik heb de zon zien zakken en de bijhorende ondersteuningsprent (deze kan je gratis downloaden op foto s van zonsondergang en zonsopgang uit (toeristische) tijdschriften zomerse vakantiefoto s het verhaal Hoe Mowie de zon ving (in de verhalenbundel Waar de vrouwen vandaan komen van Jeanne Kurvers, uitgegeven bij Coutinho) je kan aansluiten bij spreekrecht 1.2. hoofdstuk 17 : (José en Natalia vertellen over hun vakantie naar Argentinië/ de mooiste foto was die van de zonsondergang in Buenos Aires, ) Lesduur Deze les duurt ongeveer dertig minuten. Lesverloop 1. Kort introductiegesprek over de kalender en het weer Welke dag is het vandaag/gisteren/morgen? Welk weer is het vandaag (is het warm of koud)? Schijnt de zon vandaag? Welk seizoen is het nu? 2. Bespreking van de vakantiefoto s Waar is de foto genomen? Wat zie je op de foto s? In welk seizoen is de foto genomen? Wanneer ga jij op vakantie? vreemde eend: ik heb de zon zien zakken in de zee 1

7 3. Herhaling woordenschat zomer aan de hand van een woordbloem Schrijf het woord zomer op het bord. Rond het woord schrijven cursisten woorden die spontaan bij hen opkomen. Mogelijke woorden: vakantie/ strand / zon/ spelen/ buiten/ zee/ Opmerking: Noteer de woorden zelf op het bord. Zo ben je zeker dat ze juist geschreven zijn. 4. Bespreken van foto s met verschillende standen van de zon Toon de cursisten foto s van zonsopgang, zonsondergang en middagzon Stel enkele vragen over de foto s: Wanneer is deze foto genomen ( s morgens, s middags of s avonds?) Wat gebeurt er s avonds met de zon aan zee? Vertel de cursisten dat ze nu naar een liedje over de zon zullen luisteren. : 5. Eerste luisterronde (globaal luisteren) Welke woorden heb je gehoord? Staat een van deze woorden op het bord? 6. Tweede luisterronde (gericht luisteren) Geef de cursisten voor deze luisterronde de volgende opdracht: Noteer de woorden die je in het liedje hoort én die ook op het bord staan. Na het luisteren noteer je de woorden die de cursisten zeggen. Op die manier reconstrueer je de liedjestekst. 7. Derde luisterronde Breng de tekst van het liedje op het bord. Licht het refrein er eventjes uit. Wat betekent joepie? (in de zomer is het leuk) 8. Inoefenen van het liedje Oefen het liedje in met de CD. Ondersteun de tekst met gebaren: op zon maak je een cirkel op zak trek je twee verticale strepen met je handen op zee trek je een horizontale streep 9. Nabespreking Wat vinden jullie van het liedje? Een mogelijke opdracht als huiswerk: Vraag aan je kinderen of ze het liedje kennen en zing samen met hen vreemde eend: ik heb de zon zien zakken in de zee 2

8 10. Aanvullende leestekst: Hoe Mowie de zon ving Afhankelijk van het leesniveau van de cursisten lees je het verhaal zelf voor of laat je het de cursisten in stilte lezen. Na het lezen stel je enkele vragen ter begripscontrole: Hoe heet de jongen? Woont hij alleen? Is hij vlug bang? (nee, hij is dapper!) Wat is het probleem van de moeder? Wat doet Mowie? Wat is het verschil tussen lente/zomer en herfst/winter? Opmerking: Gevorderde cursisten kan je aan de hand van dit verhaal de verleden tijd van het werkwoord (OVT) uitleggen. Van welk woord komt woonde/klom/maakte? Zo ontdekken de cursisten zelf hoe de OVT in elkaar zit. vreemde eend: ik heb de zon zien zakken in de zee 3

9 Ik hou van u (Noordkaap) Door Marit Trioen Doelgroep: Analfabete of gealfabetiseerde anderstaligen niveau 1.1. Doelstellingen: Een cursist kan alle gegevens in een eenvoudige instructie begrijpen (BE 058). Een cursist kan een beleving formuleren (BE 058, BE 066). Een cursist kan relevante gegevens selecteren uit herkenbare vragen op beschrijvende wijze (BE 055). Een cursist kan relevante informatie geven door te reageren op herkenbare vragen (BE 055, BE 059). Een cursist kan het globale onderwerp bepalen en de gedachtegang volgen in informatieve teksten (BE 066). Materiaal: het lied Driekoningen en de kijkplaten van de vier seizoenen (deze kan je gratis downloaden op blanco woordkaartjes per seizoen 4 kleinere afbeeldingen met een typisch kenmerk. Zorg ervoor dat de verschillende zintuigen aan bod komen, bijvoorbeeld: zomer: een ijsje (kan je proeven), de zon (kan je zien/voelen), de zee (kan je horen/ruiken), enz. herfst: de regen (kan je voelen/horen/ruiken), de wind (kan je voelen), enz. vier grote witte vellen papier een stapel oude tijdschriften lijmstiften en scharen voor gealfabetiseerde groepen: de tekst van het lied Lesduur: Deze les is opgebouwd als een reeks suggesties. Afhankelijk van de beschikbare tijd en het niveau van de cursisten, kies je één of meerdere suggesties. Lesverloop: 1. Herhalen en uitbreiden van de woordenschat rond de zintuigen Herhaling van de lichaamsdelen via een tekenopdracht Geef elke cursist 5 blanco kaartjes. Geef de volgende tekenopdrachten: Teken een oog Teken een oor Teken een mond vreemde eend: ik hou van u 1

10 Teken een neus Teken een hand Als ze klaar zijn, leggen de cursisten de vijf kaartjes voor zich. Aanbrengen van de zintuiglijke werkwoorden Eerste ronde: De leerkracht stelt een vraag. De cursisten tonen het juiste kaartje. Waarmee kan ik kijken? (de cursist toont het kaartje van de ogen) Waarmee kan ik horen? Waarmee kan ik ruiken? Waarmee kan ik proeven? Waarmee kan ik voelen? Opmerkingen: Niet gekende werkwoorden ondersteun je met een gebaar. Herhaal het werkwoord telkens door één cursist luidop te laten antwoorden Voorbeeld: Waarmee kan ik ruiken? (wacht tot alle cursisten een kaartje gekozen hebben) Hasan, vertel mij eens, waarmee kan ik ruiken?(hasan toont de neus) Heel goed, ik ruik met mijn neus. Tweede ronde: De leerkracht toont een kaartje (bijvoorbeeld de ogen) en vraagt: Wat doe ik met mijn ogen? De cursist antwoordt: kijken. (Sterkere cursisten antwoorden met een goede zin: Ik kijk met mijn ogen) Doe dit voor alle zintuigen. Derde ronde: Via TPR worden de zintuiglijke werkwoorden verder ingeoefend. Geef elke cursist één of meerdere opdrachten. Steek er af en toe ook een onlogische of zelfs onmogelijke opdracht bij: Abbas, kijk naar de deur. Mehmet, voel aan jouw buik. Liana, ruik aan jouw potlood. Saida, proef jouw vinger. Opmerking: In een klas met een groot niveauverschil laat je af en toe een sterkere cursist zelf een opdracht formuleren. 2. Verkenning van de seizoenen Kort inleidend leergesprek over de seizoenen Hoeveel seizoenen zijn er? Welke? Welk seizoen is het nu in België? Welk seizoen is het nu in jouw land? Zijn de seizoenen in jouw land anders of hetzelfde? vreemde eend: ik hou van u 2

11 Welk seizoen vind jij het leukst? Waarom? Welk seizoen vind jij niet leuk? Waarom? Welke foto hoort bij welk seizoen? Hang de vier grote afbeeldingen van de seizoenen op het bord. Controleer of de cursisten op elke foto het seizoen herkennen. Verdeel de 16 kleinere afbeeldingen met de seizoenskenmerken onder de cursisten. De cursisten hangen de foto s om de beurt bij het juiste seizoen. Laat alle foto s op het bord hangen. Opmerking: Bij meer gevorderde groepen laat je de cursisten de handeling ondersteunen met een correcte zin. Voorbeeld: de zon schijnt in de zomer. Terugkoppeling aan de zintuigen De leerkracht tekent een oog, oor, hand, mond en neus op het bord. De cursisten rubriceren de seizoenskenmerken, die nog op het bord per seizoen hangen, volgens de zintuigen. Dit levert vaak interessante discussies op: Kan je de regen ruiken? Kan je de zee proeven? enz. Opmerking: De opdracht kan variëren naargelang het niveau van de groep: In beginnende groepen laat je de cursisten zelf de afbeeldingen onder het juiste zintuig hangen. De leerkracht ondersteunt verbaal. voorbeeld: Liliane hangt het ijsje bij de zomer. De leerkracht begeleidt: Goed, Liliane, een ijsje kan je proeven. In iets sterkere groepen haalt de leerkracht een afbeelding van het bord en toont deze aan de cursisten. De cursist moet dan het juiste antwoord geven. voorbeeld: Wat doe je met een ijsje? Een cursist antwoordt: Een ijsje kan je proeven. Gevorderde groepen vormen zelf goede zinnen. De leerkracht voert enkel de instructie uit. voorbeeld: Een cursist zegt Ik proef een ijsje, de leerkracht hangt het ijsje onder de mond. Als je weinig tijd hebt, kan je deze oefening ook gewoon mondeling overlopen. Groepswerk over de seizoenen Deel de klas in vier groepen. Elke groep maakt een collage van één seizoen. Na een op voorhand afgesproken tijd worden de collages aan elkaar getoond en voorgesteld. Ook hier kan je eventueel terugkoppelen aan de zintuigen. 3. Begrijpen en aanleren van het lied Eerste luisterronde Na het luisteren vraagt de leerkracht: Bij welk seizoen hoort dit liedje? Hoe weet je dat? vreemde eend: ik hou van u 3

12 Tweede luisterronde Vraag na het luisteren aan de cursisten: Wat voel je bij dit liedje? Wat zie je? Wat hoor je? enz. Derde luisterronde Deel de kijkplaat uit. Overloop de inhoud van het liedje aan de hand van de kijkplaat. Gealfabetiseerde groepen kan je (ook) de tekst geven. Licht moeilijke woorden als weiland en zorgen toe. Rond af met enkele vragen, waarbij je terugkoppelt aan de zintuigen: Wat voelt de zanger? (het is warm) Wat ziet de zanger? Meezingen met het lied De cursisten zingen het lied mee. Gealfabetiseerde groepen zingen het lied volledig mee, niet-gealfabetiseerde groepen zingen enkel het refrein. De docent ondersteunt het refrein met gebaren. 4. En verder Als je veel tijd hebt, kan je met je cursisten nog een zintuigenquiz spelen. Dit vraagt veel voorbereiding maar is erg leuk om te doen. In verschillende rondes komen op een speelse manier de verschillende zintuigen aan bod. Bovendien kan je op die manier allerhande woordenschat (bijvoorbeeld rond voeding) herhalen. Voorbeeld van een quiz: Eerste ronde: Zie je de tien verschillen tussen twee foto s/ prenten? Tweede ronde: Wat voel je? (steek een aantal voorwerpen in een zak) Derde ronde: Wat proef je? (de cursisten proeven geblinddoekt 5 dingen) Vierde ronde: Wat ruik je? (vul doosjes van filmrolletjes met bijvoorbeeld koffiebonen, shampoo, gras, enz.) Vijfde ronde: Wat hoor je? (haal in de bibliotheek een cd met verschillende (natuur)geluiden) vreemde eend: ik hou van u 4

13 Eerste sneeuw (Jan De Wilde) Door Tania Polak Doelgroep Hogere modules 1.2. Mondelinge en schriftelijke modules die vooral beschrijvend werken (mod. 14, 15,16) of werken rond beleving en emoties (mod.11). Doelstellingen Een cursist kan relevante gegevens selecteren uit herkenbare vragen op beschrijvende wijze (BE 055). Een cursist kan informatie geven door te reageren op herkenbare vragen (BE 059). Een cursist kan een mening formuleren op kopiërende wijze (BE 055). Een cursist kan een beleving formuleren op beschrijvende wijze (BE 059, BE 065). Materiaal het lied Eerste sneeuw en de bijhorende ondersteuningsprent (deze kan je gratis downloaden op kaartjes met de strofes en het refrein (zie bijlage) gatentekst Eerste sneeuw (zie bijlage) stroken met weerspreuken (zie bijlage) woordkaartjes (zie bijlage) instructiekaartjes (zie bijlage) Lesduur Uit deze suggesties kan je oefeningen kiezen en deze aanpassen aan je groep. De lesduur hangt dan ook af van het aantal oefeningen die je combineert. Lesverloop 1. Eerste luisterronde Waarover gaat het lied? Haal steekwoorden uit de antwoorden van de cursisten en schrijf deze op bord. 2. Tweede luisterronde Heb je nog meer woorden gehoord? Schrijf ze op bord. 3. Derde luisterronde Bespreek het lied aan de hand van de ondersteuningsprent. Ga dan dieper in op de inhoud van het liedje. vreemde eend: eerste sneeuw 1

14 Is het een vrolijk liedje? Ja? Nee? Soms? Wanneer wel? Wanneer niet? Deel de kaartjes met de strofes en het refrein op (zie bijlage). De cursisten steken hun strofe in de lucht wanneer ze deze horen. Maak een gatentekst en laat de cursisten het ontbrekende woord invullen na een luisterronde of laat hen het ontbrekende woord kiezen uit een lijst. 4. En verder Oefening met emotiekaartjes: Maak kaartjes met emoties ( of De cursisten steken bij elke strofe de passende emotie(s) in de lucht of duiden die aan. Oefening met woordkaartjes: Deel de woordkaartjes uit (zie bijlage). De cursisten krijgen een kaartje met 1 woord op. Je kan hetzelfde woord aan verschillende cursisten geven. Geef de gemakkelijkste woorden aan de zwakste cursist en geef sterkere cursisten meerdere woorden. De cursisten luisteren nog eens naar het lied. Wanneer ze hun woord horen, steken ze het kaartje in de lucht. Op het einde bespreek je de woorden nog eens: wat betekent jouw woord? Schrijf het woord op bord. Laat de cursisten een nieuwe zin met hetzelfde woord maken. Instructies geven: Deel de instructiekaartjes uit. De cursisten lezen de instructie en voeren ze uit. Of de cursisten lezen de instructie en vragen iemand anders om die uit te voeren. Van deze kaartjes kan je ook een matchoefening maken. Uitbreiding beschrijvende woordenschat: Laat cursisten hun eigen kledingstukken beschrijven. Werken met gerelateerde artikels en/of prenten: Gebruik artikels en prenten van het weerbericht (eerste sneeuw) of uit Wat een winter!, het prentenboek van Rotraut Susanne Berner (uitgegeven bij Lannoo, met lessuggesties op Werken rond het thema heimwee : Praat met de klas over heimwee naar vroeger en/of heimwee naar het land van herkomst. Denk jij soms aan vroeger? Denk jij soms aan jouw land? Welke emoties voel je daarbij? Laat de cursisten iets meenemen van vroeger of van hun land en laat hen daarover vertellen. Ze omschrijven eerst wat ze meegebracht hebben. Daarna vertellen ze welke emoties en/of herinneringen ze daarbij hebben. Afhankelijk van het niveau moet de cursist de VTT gebruiken. vreemde eend: eerste sneeuw 2

15 Gedichten maken: Vertrek vanuit het voorwerp dat de cursisten meegenomen hebben. Laat de cursisten een elfje schrijven, of laat hen eerst de woorden opschrijven die het voorwerp bij hen oproept. Vervolgens maken ze zinnen met de woorden. Stel telkens bijvragen: Wat voel je bij dit woord of bij deze prent? Wat doe je met dit voorwerp? Zie je daar kleuren bij? Moet je dan lachen? Maak van die zinnen korte tekstjes of gedichtjes. Neem een foto van elk voorwerp en maak een klasboekje Heimwee / Herinneringen / Denken aan vroeger met de bijhorende tekstjes erbij. Lees ter illustratie enkele verhalen rond sneeuwherinneringen voor (zie bijlage). Pas de tekst aan het niveau van je groep aan. Weerspreuken: Deel de strookjes uit (zie bijlage). De cursisten leggen de strookjes in de juiste volgorde (aan de hand van de maanden die erop staan). Je kan 1 strookje per duo geven. Ze moeten het dan lezen en proberen te begrijpen. Hierbij is wel wat hulp nodig. Wanneer ze het begrepen hebben, lezen de cursisten hun strookje voor en leggen het in eigen woorden uit. Ga de cursisten af volgens de maanden van het jaar. Verhalen rond sneeuw: Lees de verhalen voor. Dit kan als luisteroefening, of je werkt opnieuw met de emotiekaartjes. Waarom de sneeuw het sneeuwklokje geen kwaad doet is een kort verhaal over hoe de sneeuw aan zijn kleur komt (in: De betoverde tuin, Marie Mrstikova. Nederlandse vertaling van Els Nuijen. Uitgeversmaatschappij Holland, Haarlem, ISBN: ) De twaalf maanden. In dit oude aan Vrouw Holle verwante Tsjechische sprookje wordt een meisje met onmogelijke opdrachten weggestuurd door haar stiefmoeder. Het meisje ontmoet 12 wijze mannen die haar vriendelijk behandelen, en iedere keer kan Holena terugkeren naar haar steeds bozer wordende stiefmoeder en diens eigen dochter. ( Zoek op een krantenartikel over de eerste sneeuw. vreemde eend: eerste sneeuw 3

16 Bijlage: strookjes met de strofen en het refrein Ik werd heel langzaam wakker, ik wreef m'n ogen uit, ik werd heel langzaam wakker, ik wreef m'n ogen uit, ik kon het niet geloven, maar voor de vensterruit, viel zacht naar beneden, de eerste sneeuw. Mijn mama kwam naar boven, 't Is tijd om op te staan, mijn mama kwam naar boven, kom trek je kleren aan, mama, lieve mama, kijk eens naar beneden, ga je met mij mee, in de eerste sneeuw. Kijk eens naar omhoog en kijk de lucht is grijs en zit vol vlokken 'k wou dat dit kon blijven duren dat het nooit meer zou stoppen. 'k Voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw, 'k Voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw. Waar is mijn wollen muts nu, waar is mijn dikke sjaal, waar is mijn wollen muts nu, waar is mijn dikke sjaal, en ergens in de kelder ligt toch nog die slee, papa moet me duwen door de eerste sneeuw. Kijk eens naar omhoog en kijk de lucht is grijs en zit vol vlokken vreemde eend: eerste sneeuw 4

17 'k wou dat dit kon blijven duren dat het nooit meer zou stoppen. 'k Voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw, 'k Voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw. Nu twintig jaren later, heb ik geen zin om op te staan, nu twintig jaren later, kijk ik weer uit het raam, mijn mama zal niet komen, mijn mama is lang dood, ze ligt al lang beneden, in de eerste sneeuw. Kijk eens omhoog en kijk de lucht is grijs en zit vol vlokken. 'k Wou dat dit kon blijven duren, dat het nooit meer zou stoppen. 'k Voel me zo alleen in de eerste sneeuw, 'k Voel me zo alleen in de eerste sneeuw, in de eerste sneeuw vreemde eend: eerste sneeuw 5

18 Bijlage: Gatentekst Eerste sneeuw Vul in: sneeuw mama muts ogen alleen lucht sjaal grijs kleren gelukkig Ik werd heel langzaam wakker, ik wreef m'n ogen uit, ik werd heel langzaam wakker, ik wreef m'n uit, ik kon het niet geloven, maar voor de vensterruit, viel zacht naar beneden, de eerste. Mijn mama kwam naar boven, 't Is tijd om op te staan, mijn mama kwam naar boven, kom trek je. aan, mama, lieve mama, kijk eens naar beneden, ga je met mij mee, in de eerste sneeuw. Kijk eens naar omhoog en kijk de lucht is en zit vol vlokken 'k wou dat dit kon blijven duren dat het nooit meer zou stoppen. 'k Voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw, 'k Voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw. Waar is mijn wollen muts nu, waar is mijn dikke, waar is mijn wollen...nu, waar is mijn dikke sjaal, en ergens in de kelder ligt toch nog die slee, papa moet me duwen door de eerste sneeuw. Kijk eens naar omhoog en kijk de lucht is grijs en zit vol vlokken 'k wou dat dit kon blijven duren dat het nooit meer zou stoppen. 'k Voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw, 'k Voel me zo..in de eerste sneeuw. Nu twintig jaren later, heb ik geen zin om op te staan, nu twintig jaren later, kijk ik weer uit het raam, mijn mama zal niet komen, mijn.. is lang dood, ze ligt al lang beneden, in de eerste sneeuw. Kijk eens omhoog en kijk de is grijs en zit vol vlokken. 'k Wou dat dit kon blijven duren, dat het nooit meer zou stoppen. 'k Voel me zo alleen in de eerste sneeuw, 'k Voel me zo.. in de eerste sneeuw, in de eerste sneeuw. vreemde eend: eerste sneeuw 6

19 Bijlage: emotiekaarten vreemde eend: eerste sneeuw 7

20 Bijlage: woordkaarten Sneeuw Vlokken Langzaam Gelukkig Wollen muts Slee Kelder Grijs Omhoog Eerste Stoppen Dood vreemde eend: eerste sneeuw 8

21 Bijlage: instructiekaarten Kijk naar omhoog Ga naar beneden Doe je kleren aan Duw mij vreemde eend: eerste sneeuw 9

22 Bijlage: verhalen over sneeuwherinneringen (bron: 's Morgens stond vader - een wegens ziekte - vroeg gepensioneerd mijnwerker, als eerste op. Met kleine stukjes hout en krantenpapier stak hij de Leuvense stoof aan. Na een tijdje riep hij de kinderen op. We wasten ons in een klein teiltje koud water. Trokken onze gebreide lange broeken aan. Aten spek en dopten onze boterhammen in het vet en bestrooiden ze met bruine suiker. Enkel dicht bij de kachel was het warm. 's Middags als we even van school kwamen, stond de kachelbol vuurrood. Wat warmen en dan naar school waar de kachel in het midden van de klas stond. Enkel de gelukzakken die er rond zaten, hadden het warmer. Dan 's avonds na schooltijd, vlug donker. Gezellig rond de kachel. Vlug zijn, anders was de beste plaats bezet. Ik klein van gestalte, dook onder de Leuvense stoof, leerde daar mijn les en las een boek. De stenen die moeder dan in de oven had gelegd, werden omwikkeld met handdoeken en dan in bed gelegd om de voeten te verwarmen. Heerlijk onder de dekens op de strooien matras. 's Morgens dan vlug wat figuurtje steken op de bevroren ruiten. Dan volgde weer het ritueel van elke schooldag. Fijne herinneringen van een zoete bittere tijd! (Willy Duts uit Laakdal) Wij zouden trouwen in de winter om mooie foto's te kunnen nemen in de sneeuw. In 1966 was er nog geen sneeuw gevallen tot op 12 februari. Mijn moeder had rode lopers besteld om voor de kerkdeur te leggen en ook op de trappen van het stadhuis. In de nacht van 11/2/66 begon het plots te sneeuwen, zodat er tegen 10 uur een dik tapijt lag. De rode loper was besneeuwd en rond onze foto's op de zwarte auto was er een kraag van witte sneeuw. Dat was heel mooi, en dus was onze droom uitgekomen. (Agnes Willems uit Ronse) Een dertig jaar geleden moest een collega van mij die treinbestuurder was bij de NMBS een treindienst verzekeren van Doornik naar Kortrijk. Toen hij aan het inritsein van het station Moeskroen aankwam, was dat sein defect en moest hij een lange tijd wachten tot men het sein kon bedienen. Ondertussen was het ferm beginnen te sneeuwen en toen hij wilde vertrekken met zijn trein was er zoveel sneeuw voor de wielen van de trein dat hij niet meer kon rijden. de reizigers zijn dan moeten afstappen en 500 meter te voet door de sneeuw lopen naar het station. Het was maar een klein dieseltreintje (motorwagen type 43). We hebben er onder de collega's eens goed om gelachen. De bewuste machinist was trouwens bang dat hij een boete zou krijgen van de NMBS en is dan maar rondgegaan 'met zijn klak' in detrein om geld op te halen om die boete te betalen. (Daniel Deltour uit Mesen) Mijn moeder was op het einde van haar zwangerschap en stond op het punt te bevallen. De baby kondigde zich aan in de late avond van 12 december Alles lag er spekglad bij, er was geen openbaar vervoer, de taxi kwam niet, de huisdokter durfde niet en de opgeroepen ambulance was in de gracht gereden... De enige oplossing was een idee van mijn grootvader: een kar van stal gehaald - een matras erop en een kussen met enkele dekens erop en zo met mijn moeder naar de materniteit (ongeveer 6 km), inclusief kousen rond de klompen om schuiven te vermijden... Alles is dik in orde gekomen maar vader en grootvader konden twee dagen niet meer lopen van de stijve kuiten. Mijn moeder heet Maria en mijn vader heette Jozef en het verhaal staat bekend bij de buren als de 'vlucht naar Egypte'. (Gilbert Luyten uit Booischot) vreemde eend: eerste sneeuw 10

23 Bijlage : Weerspreuken Geeft januari een sneeuwtapijt, dan zijn we gauw de winter kwijt. Januari zonder regen is de boer zijn zegen. Lentemaands ruwheid, geeft zomermaands luwheid. Maart niet te droog en niet te nat, vult de boer zijn kist en vat. Hoe groen het in het veld ook ons oog bekoort, doch zelden houdt april zijn woord. Aprilleke zoet, geeft nog wel eens een witte hoed. Zingt de vink vroeg in de meimorgen, dan zal die voor regen zorgen. Een natte mei is boter in de wei. Met een zomerwervelwind is het weer ons goed gezind. Juni met veel donder, brengt de oogst ten onder. Is juli heet en droog, dan houdt de winter een kwaad betoog. Brengt juli hete gloed, zo gedijt september goed. Half augustus zonneschijn verschaft de boer een goed vat wijn. Komen de pluimen aan het riet, denk het is nazomer en geniet. De septemberregen komt de boer goed gelegen. Oktober geeft ons zonnige dagen, maar ook jicht en andere plagen. Blinkt in oktober hetzonnegoud, de winter volgt dan snel en koud. November heeft maar 30 dagen, maar dubbel wind en regenvlagen. Donder in decembermaand belooft veel wind in t jaar aanstaand. December zacht en dikwijls regen geeft weinig hoop op rijke zegen. vreemde eend: eerste sneeuw 11

24 Onder moeders paraplu Door Helga Gehre Doelgroep Niet-gealfabetiseerde cursisten vanaf module drie. Ook voor hogere modules en voor gealfabetiseerden is deze les geschikt. Doelstellingen Een cursist kan informatie geven door te reageren op herkenbare vragen (BE 059). Een cursist kan informatie vragen door herkenbare en gestructureerde vragen te stellen (BE 059). Een cursist kan in een gesprekssituatie een probleem formuleren (BE 058). De cursist kan in een gesprekssituatie een klacht of een probleem formuleren (BE 070). Een cursist kan relevante gegevens selecteren uit informatieve teksten (BE 062). Materiaal het lied Onder moeders paraplu en de bijhorende ondersteuningsprent (deze kan je gratis downloaden op drie weerkaarten (zie bijlage) foto's of materiaal bij het buitenweer woordkaarten: de maanden van het jaar (zie bijlage) woordkaarten: de seizoenen (zie bijlage) kaarten met de begindata van de verschillende seizoenen (zie bijlage) een klaskalender schoenen (bij voorkeur klompen), een spons en een kommetje, een paraplu, een regenjas en een stok een lege tafel en een groot doek leefomgeving-geluiden van Color cards Geluiden buiten (de gele serie : een kerkklok, spelende kinderen, een straatmuzikant, een drilboor, golven op de rotsen, een waterval, regen, wandelende kinderen in een herfstbos, een zaagmachine, onweer) het werkblad bij Color cards Geluiden buiten Lesverloop 1. Introductiegesprek over het weer Kijk naar buiten. Wat zie je allemaal. De cursisten (gealfabetiseerden) en/of de docent (niet-gealfabetiseerden) schrijven de woorden op. Stel gerichte vragen : Welk weer is het vandaag? Is het mooi weer? Is het slecht weer? Welke tekening hoort daarbij? vreemde eend: onder moeders paraplu 1

25 Hang de juiste ondersteuningsprenten op het bord of teken de verschillende weertypes zelf. 2. Auditieve discriminatie in de ruimte De cursisten sluiten hun ogen. Wat hoor je allemaal? De cursisten (gealfabetiseerden) en/of de docent (niet-gealfabetiseerden) schrijven de woorden op het bord. Leg de meegebrachte voorwerpen op de tafel, samen met de foto's van de Color cards Geluiden buiten. De cursisten sluiten hun ogen. Laat een aantal geluiden horen (de klompjes doe je tegen elkaar tikt, een paraplu die je open en dicht schuift). Welke geluiden heb je gehoord? Vervolgens mogen de cursisten enkele minuten naar de tafel kijken. Ze moeten zoveel mogelijk woorden opsommen. Kennen ze een woord niet, dan vragen ze de juiste naam aan de docent. Je kan ook een kimspel spelen: je neemt een voorwerp weg en de cursisten moeten raden welk voorwerp dat is. Deel dan de kaarten van Color cards Geluiden buiten uit. Laat de cd horen. Heeft een cursist de kaart met het geluid erop, dan steekt hij zijn kaart in de lucht en benoemt hij het geluid. Laat de cd nog eens horen. Geef er nog geen opdracht bij. Daarna deel je het werkblad uit. De cursisten moeten de geluiden in de juiste volgorde zetten. Schrijf 1 bij het geluid dat je eerst hebt gehoord. Schrijf 2 bij het volgende geluid. De cursisten proberen eerst zonder de cd (geheugentraining). Tot slot controleren de cursisten hun antwoord aan de hand van de cd. 3. Het lied beluisteren Eerste luisterronde Herhaal de voorwerpen die op de tafel liggen. Laat de cursisten het liedje horen. Wat is dit? (een liedje) Wat heb je begrepen? Welke woorden heb je gehoord? Geef geen verdere opdracht, laat de cursisten gewoon vertellen wat ze gehoord hebben. Tweede luisterronde Geef de opdracht te luisteren naar de voorwerpen. Welke voorwerpen hoor je in het liedje? Schrijf de voorwerpen die de cursisten aanbrengen op bord. Bij een zwakke groep kan je de luisteropdracht verdelen : één groep luistert naar paraplu, een andere naar regen, een andere naar de regenjas, enz. Bouw het lied op aan de hand van drie woorden: paraplu, klompjes, stok vreemde eend: onder moeders paraplu 2

26 Derde luisterronde Verdeel de klas in drie groepen. Elke groep moet meer informatie geven over de paraplu, de klompjes en de stok. De cursisten geven de informatie na de derde luisterronde. Bij een gealfabetiseerde groep kan je de zinnen op bord schrijven. Stel bijvragen indien de cursisten onvoldoende inhoud aanbrengen: Welk weer is het? Hoe heten de kinderen? Wie is Jan? Hoe voelen de kindjes zich? De wind heeft een naam. Welke? Waarom lachen ze? Vierde luisterronde Geef voor het luisteren de volgende opdracht: Hoe vaak hoor je 'onder moeders paraplu'? Let op! Je hoort immers ook twee keer OP moeders paraplu. Hier kan je ingaan op de voorzetsels. Vijfde luisterronde Geef de prenten die bij het lied horen. De cursisten moeten deze in de juiste volgorde hangen. Doe dit klassikaal of maak een werkblad. Afhankelijk van het inlevingsvermogen van je groep kan je de cursisten per drie de opdracht geven het lied te spelen: Hanneke, Janneke en de wind. Dat maakt het visueler voor de cursisten. 4. Na het luisteren Auditieve en visuele discriminatie Lees de volgende paren voor. Wat klinkt hetzelfde? kindjes vriendjes, klik tik, zoetjes snoetjes, trok stok, klantjes handjes, hi - nie Afhankelijk van het niveau van je groep kan je de tekst uitdelen en de cursisten de opgegeven woorden laten kleuren. Sequenties: eerst dan daarna Lees de zes zinnen uit het lied voor. De cursisten moeten ze in de goede volgorde zetten. 1.De kindjes lopen onder de paraplu. 2.Het regent. 3.De wind waait zacht. 4.De wind waait hard. 5.De kinderen houden de paraplu stevig vast. 6.Ze zijn blij. Zing het liedje samen met de cursisten. Indien de tekst ondersteuning biedt, kan dat met de tekst. Indien niet, dan kan je de cursisten vooral 'onder moeders paraplu' laten meezingen. Oriëntatie in de tijd vreemde eend: onder moeders paraplu 3

27 Neem de ondersteuningsprenten van de seizoenen. Vraag aan de cursisten bij welk seizoen dit liedje past: zomer, herfst, winter of lente? (zowel herfst al lente zijn mogelijk) Wanneer begint de lente? Wanneer eindigt de lente? Neem je kalender en zoek de begindatum van de lente. In welke maand valt deze datum? Laat de cursisten deze datum kleuren op hun eigen kalender en op de klaskalender. Laat één cursist de juiste maand kiezen uit de woordkaarten van de maanden. Herhaal hetzelfde voor de seizoenen en voor de begindatum van de herfst. Het weer Toon de drie weerkaarten. Welke weerkaart hoort bij dit liedje? Ofwel bespreek je alleen de weerkaart die bij het liedje past. Ofwel bespreek je de drie weerkaarten en selecteer je achteraf de weerkaart bij het liedje. Hoe warm kan het worden? Hoe koud kan het worden? Is er veel wind? Hoe weet je dat? Wordt het mooi weer? 5. En verder Deze ideeën kan je nog verder uitwerken: Gericht luisteren De cursisten beluisteren een weerbericht. Deel verschillende ondersteuningsprenten van het weer uit. De cursisten steken de juiste prent omhoog. Oriëntatie in de tijd: lente - herfst Zorg voor prenten en foto s die bij de lente en de herfst passen, of laat de cursisten zelf enkele woorden aanbrengen. Maak een werkblad met de opdracht: kleur alles van de herfst bruin, kleur alles van de lente geel. Werk met een jaarkalender. Laat cursisten de juiste maanden bruin kleuren voor de herfst en geel voor de lente. Zoek woorden die dezelfde structuur hebben als de woorden uit het liedje (wind: één lettergreep regen: twee lettergrepen paraplu: drie lettergrepen) Welke kleren draag je in de lente/herfst? Neem enkele kledingsstukken mee in een zak. Beschrijf ze. De cursisten moeten ze herkennen. vreemde eend: onder moeders paraplu 4

28 Bijlage 1: woordkaarten januari februari maart april mei vreemde eend: onder moeders paraplu 5

29 juni juli augustus september oktober vreemde eend: onder moeders paraplu 6

30 november december De zomer De lente De herfst vreemde eend: onder moeders paraplu 7

31 De winter vreemde eend: onder moeders paraplu 8

32 Bijlage 2: de weerkaarten vreemde eend: onder moeders paraplu 9

33 !!"#$%&'#'($'!""#$%&'$()*+'),-!&$)("&$*!+.+$/+--0**+-1&+-$.&2,$*+-34#+5+,$5""#$/))**+-34""/6+$),6+#-1)/&*+,7$#&341*#))6$ 8989$:5),);$'"60/+$<=9!&$)+,$))#'($' >+, $ 30#-&-1 $?), $ #+/+5),1+ $ *+*+5+,- $ -+/+31+#+, $ 0&1 $ 4+#?+,@)#+$ 5#)*+, $ >+, $ 30#-&-1 $ )//+ $ #+/+5),1+ $ *+*+5+,- $ &, $ ++, $ ++,5"06&*+ $ &,-1#031&+ $ ++,$30#-&-1$?),$0&1$'",6+/&,*+$&,;"#')1&+$++,5"06&*+7$3",3#+1+$*+*+5+,-$-+/+31+#+,$ :C>DGH=9 -.,$"#..) 4+1 $/&+6 $I!#&+?",&,*+,J$+,$6+$@&24"#+,6+$",6+#-1+0,&,*-A#+,1$:6+.+ $?),$2+$*#)1&-$ 6"B,/")6+,$"A$BBB95#++'6+++,69@+K&,6+?/)-941'= ++,$1+?+,&,*$5),$++,$?+#,*+.&,$:5)6+#7$'"+6+#$+,$?&,6+#+,= ++,$?#"", ')*,+1+, 4+1$#+3+A1$5""#$6#&+?",&,*+,1))#1$:.&+$@&2/)*+= &,*#+6&L,1+,$5""#$6+$1))#1$:'++/7$@"1+#7$H$+&+#+,7$-0&?+#7$5),&//+-0&?+#7$++,$@"",$+,$ ++,$'""&$A)A&+#= 4+1$,++'M$+,$*++;-A+/$:.&+$@&2/)*+= /$+0$")&&*!"#$%&'()*+&,-!")-#.(%,%/#,%#0*,1 N#))*$)),$++,$30#-&-1$";$4&2$*+1#"0B6$&-9 (&+$&-$6+$@))-$140&-O$P&2$";$.&2,$5#"0BO Q))1$6+$*#"1+$1+?+,&,*$5),$4+1$?+#,*+.&,$.&+,9$$ P"0$++,$5#))**+-A#+?$'+1$2+$30#-&-1+,R!"#$"%$&"'$'()$*#$&++%,$$P),*$6+$?#"",$'+1$++,$')*,++1$@&2$6+$20&-1+$A+#-"",9!"#$-#.-$/#-$0#.*,!"#$1(20-$3((2$*#$4.#*"50,!"#$6##-$+..#%7$1"#-$+..#%$3+5$*#$2#%-$3+5$/#-$0#1"5,!"#$&+4-$*#$-++2-#5, S)$5+#6+#$&,$"A$6+$1))#1+,9!+55##2$&+4$'#$-++2-#5,$!+-$/#&$'#$5(*"0, 5#++'6+$++,6R$!#&+?",&,*+, #

34 !"#$%&'(')"*#+("#),%('#'-.'#""*#)//&)#0/11"*2#1&(34"*#*%#""*#'5"$(/6"#-5+&/$,)7#8(3#./1"*#""*#+&("1-*(*4"*)//&)7!"#$%&'()*+,#&-#&'.-/ (('+ 9"&)"6#+"#$%&'(')"*#+/)#:(3#-5#;"'#3/*%/&(#""*#+&("1-*(*4"*)//&)#0/11"*#(*#<"64(=7 0--*#"*#""*#.--(#5/5("&7 B//)#+"#$%&'(')"*#//*#+"#,/*+#?/*#+"#(*4&"+(=*)"*#0&/(*')-&."*#,-"#;"#+"#)//&)# ;-%+"*#0/11"*7#C/)#+-"*#;"#""&')2#:/)#"&*/D#C/)#+-"*#;"#.")#+"#0--*D##E*#.")#,")#5/5("&D B"4#+/*#;"6F#%()#,-"#3"#+&("1-*(*4"*)//&)#.//1)#G;("#0(36/4"H7 B"4#%()#+/)#+"#5"&'--*#+("#+"#0--*#,""F)2#+"#1&--*#1&(34)#"*#1-*(*4I0//'#?--&#+("#+/4# ('7 K")#6"%1')"#('#*/)%%&6(31#/6'#3"#,")#0"'6/4#'/."*#.")#3"#16/'#1/*#./1"*#"*#("./*+#+"# )//&)#)"4"*#+"#?-64"*+"#+/4#),%('#1/*#/F0/1)7 3"#401.12#500'#661#&(2 8")#+"#1&--*#+("#3"#4".//1)#,"0)#-5#"*#4""F#+"#$%&'(')"*#-5+&/$,)"*7 L-.#""*#0"")3"#1-*(*16(31#-?"&#)"&:(36#3"#+"#-5+&/$,)"*#4""F)7!""#$%&'$""($)"(*+!""#$%&'$""($',-+!""#$%&'$""($./*0//1+ 2,3$&4$""($)"(*$,0-*560&"#*+ 2,3$&4$""($',-$,0-*560&"#*+ 2,3$&4$""($./*0//1$,0-*560&"#*+ M""F#+"#1&--*#//*#""*#/*+"&"#$%&'(')2#+("#+/*#1-*(*4#'5""6)7 N"".#+"#1&--*#/F#"*#6//)#,".#*-4#O#-5+&/$,)"*#4"?"*7 7"#89.:+-'-1#1(('#*-+#;.-& 9"&)"6#+"#$%&'(')"*#""&')#-?"&#+"#)&/+()("#?/*#,")#+&("1-*(*4"*;(*4"*7 P-*+#;"'#3/*%/&(#4//*#+"#."*'"*#?/*#+"%&#)-)#+"%&#;(*4"*7 8"#1&(34"*#+/*#.""')/6#""*#$"*)3"#?--&#,")#6("+7!"#1(*+"&"*#')"1"*#,")#$"*)3"#(*#,%*#'5//&5-)2#?-6:/''"*"*#4"?"*#,")#//*#""*# 4-"+#+-"67 7//8$'"$&"%,(1$4/(&(3$-."0"(9$$7//8$'"$&"%,(1$:"33"(;$3""#$%&'+++9 <,*$%/"*$'"$3"="(9

35 !"#$%&'()*'+,-%./0!"#$%"&'($)#($*"#+,$$-.+#/0$12#+#/$23$+#$4"&+#/#&, 12&')3++%$.().-&%.4('*.*&.5'((6.7+6.*&.7+*&'.(8.*&.9(&*&'.6++'.-&%.5#6*:..;&%.5#6*. #$.6".#99&'$.*&.4++$:<!"#$%&'()*'+,-%.=0!.($"5$#/$1#($12#+#/,!.($"5$#/$1#($6.+#/, A'(4&&'.-&%.3#&*.&&6$.B&38.9&%.*&.,"'$#$%&6: C+. '(6*. 7(('. 6#&"D&. )(%3(*&6. #6. *&. 53+$E. -&%. $&,'&%+'#++%E. *&.,(F'*#6+%#&E. &&6.,(33&?+:.. G+.-&%.3#&*.%&33&6.*&.7+*&'$.19+66&6<.-&%.?&3*:.H&.9(&*&'$.17'("D&6<.4&$3#$$&6.D+%. 9&%.-&%.?&3*.?&4&"'%: >)9&'5#6?0 I3$.&J%'+.(&8&6#6?.5+6.K&.*#,%&&$.*(&6.9&%.*&.&"'(.)('%&9(66&&:. /"#$%&*0''(&.(#1(2(&-&3(&#*11)#.(#3(%'2%4(,-5(().(#3)1(6(& L++5.&&6.3#K$%K&.9&%.#6?'&*#M6%&6.7(('.*&.*'#&5(6#6?&6%++'%: N)&&3.-&%.6&&9O.&6.?&&8$)&3: L++5.&&6.5('%.%&5$%K&.(7&'.H'#&5(6#6?&61%++'%<.&6.3&&$.-&%.9&%.K&.,"'$#$%&6: 7'&&9*&.&&6*0.H'#&5(6#6?&6!

36 !"#$%&'()*+','-.*/+"'012"2&'2.%%+. "2&+'/"32.'2)*4''$5*61.'+5*7*'"'+'25*89"0'+5*:%2"$$'89"0'+5*''2*6112*'2*''2*411"* -%-"'+ ;'+0;"#<') B1'&*6"#*/'*'"&'$'2*21&*''28*>*:1$$'/"&'*'"'+'2*.1'*'2*0$9.8'2*4%%+? C'2&*61.'+*'2*89"0'+? D"'.*E'.*'"4'2&8'$*'+6"#? B1'&*/'*:%2"$$'89"0'+*.1'? F1'*/%2*/'*'";"..'2*'2*/'*6112*'+6"#? G'.*6'8$%&*"8*0$%%+? :+''4/'*''2/)*F+"'012"2&'2!

37 !"#$%&'()*(+',(-''./('-(&''012'$ 3'(12''$,(4',(12'$("-(,5''(&67'2'-8 97:"&*( 4',(12'$;76:(<=-"2(4',("-(1,67='-('-(.%%=('6(''-(1$%-&(.''> ''-(2"7-(2'6(&67'2,"'-(=%%6,#'1(2'6(&67'2 ''-(:7;;'$1,''-

38 ! "##$ % &##' ( ") * "##$ + "##$, &##' - &##'. ") / ")!0 &##'!! "##$!% ")!( &##'!* "##$!+ &##'!, "##$!- &##'!. "##$!/ ") %0 &##' %! "##$ %% &##' %( "##$ %* ")!!"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'

39 !" #$!% &''(!) &''(!* #''+!, &''( -. #''+ -/ #''+ -! #$ -- &''( -0 &''( -" #''+ -% #$ -) &''( -* #''+ -, #$ 0. &''( 0/ #''+ 0! &''( 0- #''+ 00 #$ 0" &''( 0% #$ 0) #''+ 0* &''(!!"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'

40 !""#$""%$&"%'!""#$""%$&"%'!""#$""%$&"%'!""#$""%$()#*'!""#$""%$()#*'!""#$""%$()#*'!""#$""%$!+,'!""#$""%$!+,'!""#$""%$!+,'!""#$""%$-)*'!""#$""%$-)*'!""#$""%$-)*'!""#$""%$*).'!""#$""%$*).'!""#$""%$*).'!""#$""%$/)('!""#$""%$/)('!""#$""%$/)('!""#$""%$,".'!""#$""%$,".'!""#$""%$,".'!""#$""%$.+('!""#$""%$.+('!""#$""%$.+('!""#$""%$0+('!""#$""%$0+('!""#$""%$0+('!""#$""%$(),'!""#$""%$(),'!""#$""%$(),'!"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!

41 !""#$""!$%"!&!""#$""!$%"!&!""#$""!$%"!&!""#$""!$'()*&!""#$""!$'()*&!""#$""!$'()*&!""#$""!$+,#&!""#$""!$+,#&!""#$""!$+,#&!""#$""!$-(*&!""#$""!$-(*&!""#$""!$-(*&!""#$""!$*(.&!""#$""!$*(.&!""#$""!$*(.&!""#$""!$/('&!""#$""!$/('&!""#$""!$/('&!""#$""!$#".&!""#$""!$#".&!""#$""!$#".&!""#$""!$.,'&!""#$""!$.,'&!""#$""!$.,'&!""#$""!$0,'&!""#$""!$0,'&!""#$""!$0,'&!""#$""!$'(#&!""#$""!$'(#&!""#$""!$'(#&!"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!

42 !"#$""%#&!"#$""%#&'!"#$""%#()!"#$""%#*+!"#$""%#)!"#$""%#(!"#$""%#(,!"#$""%#,!"#$""%#(-!"#$""%#*.!"#$""%#*'!"#$""%#/!"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!"

43 !"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!!

44 !"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!"

45 !"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!"

46 !"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!"

47 !"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!"

48 !"##$%#&##'%(&)"*#+,'*'-#'!"

49 Hoor de wind waait door de bomen Door Helga Gehre Doelgroep Analfabete anderstaligen die reeds 180 uren Nederlands gevolgd hebben (alfa module 4). Doelstellingen Een cursist kan informatie geven door te reageren op herkenbare vragen (BE 059). Een cursist kan het globale onderwerp bepalen en de gedachtegang volgen in informatieve teksten zoals radio, tv, narratieve teksten (BE 064). een cursist kan uit mondelinge informatie eenvoudige, concrete gegevens selecteren (BE064). Materiaal het lied Hoor de wind waait door de bomen en de bijhorende ondersteuningsprent (deze kan je gratis downloaden op aflevering acht van de televisieserie Dag Sinterklaas rode en groene kaartjes foto s en prenten rond het thema sinterklaas 8 rijmkaartjes met daarop de woorden wind, vind, bomen, komen, wachten, nachten, snel, wel memory sinterklaas (zie bijlage) Lesduur Deze les duurt ongeveer één uur. Lesverloop 1. Situeren van het lied aan de hand van Dag Sinterklaas Kijk samen met de cursisten naar de aflevering van Dag Sinterklaas, waarin Bart Peeters op zoek gaar naar het mooiste sinterklaasliedje. Wie zie je? Welke liedjes hoor je? Ken je zelf Sinterklaasliedjes? Welk liedje vind jij mooi? Maak vervolgens een woordbloem op het bord rond sinterklaas. Breng verschillende foto s mee. Wanneer de cursisten het noemen, hang je de foto aan het bord. 2. Eerste luisterronde Kijk naar de woordbloem. vreemde eend: hoor de wind waait door de bomen 1

50 Heb je woorden gehoord die op het bord hangen? Schrijf de letter w op bord. Welke letter is dat? Ken je woorden met 'w'? Laat de cursisten eerst de woorden opsommen die ze kennen. Stel vervolgens een aantal vragen. Welk seizoen is het nu? (winter) Welke dag komt na dinsdag? Ik was mij met (water) Luister nog eens naar het lied. Welke woorden beginnen met w? 3. Tweede luisterronde Deel de kaartjes uit. Welke woorden rijmen? De kaartjes worden bij elkaar op het bord gehangen. Twee cursisten blijven aan het bord staan. Bij de volgende luisterronde moeten zij de kaartjes in de goede volgorde hangen. Deel de tekeningen uit en laat ze bij de juiste woorden hangen. Zo bouw je de tekst van het liedje langzaamaan op, wat de nodige ondersteuning biedt om het samen te zingen. 4. Zinnen maken Maak goede zinnen bij de inhoud van het lied. Zo hoor je ook of de cursisten de inhoud begrepen hebben. Laat het lied indien nodig nog eens horen. De cursisten krijgen het eerste woord telkens cadeau. Stel bij elke zin verdere vragen om de vraagwoorden in te oefenen. voorbeeld: de wind waait door de bomen Wat waait door de bomen? Wat doet de wind? Waar waait de wind? 5. Tegenstellingen Oefen de tegenstellingen lelijk mooi, goed slecht, donker licht, snel traag, wel niet. Elke cursist krijgt een rood en een groen kaartje. Zeg enkele zinnen. Komt de zin overeen met de inhoud van het lied, dan steken de cursisten een groene kaart in de lucht. Komt de zin niet overeen, dan steken ze een rode kaart op. voorbeeldzinnen: De wind waait niet door de bomen. De wind waait ook in huis. De Sint vindt het mooi weer. Hij rijdt door donkere nachten. Zijn paard is traag. De kinderen wachten niet. De sint komt wel. vreemde eend: hoor de wind waait door de bomen 2

51 6. Tegenstellingen aanvullen De cursisten vullen enkele zinnen aan. Gealfabetiseerde groepen doen dit schriftelijk, analfabete groepen mondeling. De Sint is niet jong maar. De baard van Sint is niet zwart maar. De zak is niet vol maar. Piet is niet wit maar. Het paard loopt in brede straten en in straten Er zijn grote Pieten en. Spanje is niet dichtbij maar. Het cadeau is niet groot maar. 7. Laatste luisterronde Deel de memorykaartjes uit (zie bijlage). Op elk kaartje staat een woord dat in het lied voorkomt. Elke cursist krijgt één of meerdere kaartjes. Laat het lied horen. Wanneer de cursist het woord hoort dat op zijn kaartje staat, steekt hij het omhoog. Vervolgens moeten de cursisten de tekeningen in de juiste volgorde aan bord hangen. Eerst proberen ze dit zonder het lied nog eens te horen. Daarna laat je het lied ter controle nog eens horen. Tot slot deel je per drie cursisten de kaartjes in tweevoud uit. De cursisten spelen memory. Ze zeggen het woord dat ze omdraaien luidop. vreemde eend: hoor de wind waait door de bomen 3

52 Bijlage: memorykaartjes vreemde eend: hoor de wind waait door de bomen 4

53 Lang zal hij leven Door Tania Polak Doelgroep Lagere alfamodules (richtgraad 1.1.) Doelstellingen Een cursist kan alle gegevens in een eenvoudige instructie (prescriptieve teksten) begrijpen (BE 058). Een cursist kan relevante gegevens selecteren uit informatieve teksten zoals tabellen (BE 062). Een cursist kan uit schriftelijke informatie eenvoudige, concrete gegevens noteren. Een cursist kan een korte informatieve tekst zoals een berichtje schrijven (BE 062). Een cursist kan een formulier en een document met betrekking tot personalia invullen (BE 061). Een cursist kan een eenvoudige instructie formuleren (BE 065). Een cursist begrijpt alle relevante gegevens in een eenvoudige instructie op beschrijvende wijze (BE 058). Een cursist kan het globale onderwerp bepalen in informatieve teksten (BE 056). Materiaal het lied Lang zal hij leven en de bijhorende ondersteuningsprent (deze kan je gratis downloaden op de tekst van het lied (zie bijlage) een cadeautje voor de jarige werkwoordkaartjes (zie bijlage) recept petit-beurre-taart (zie bijlage) Opmerking: deze les is natuurlijk het leukst wanneer er een jarige in de klas is. Lesverloop 1. Introductie Laat de prent zien. Wat zie je op de prent? Is het een feest? Waarom? Overloop alle woorden die uit de tekening afgeleid kunnen worden: het cadeautje, de ballon, plezier, versiering, feestje, jarig, snoep, lachen, enz. De docent schrijft de woorden eventueel op het bord. 2. Beluisteren van het liedje Laat het lied een aantal keer beluisteren. Vraag de cursisten welke woorden ze gehoord hebben. vreemde eend: lang zal hij leven 1