KLINISCHE VERLOSKUNDE. Wil van Veen. Platform is krachtig klinisch netwerk binnen de KNOV

Transcriptie

1 Wil van Veen Platform is krachtig klinisch netwerk binnen de KNOV 6

2 TvV 2/2015 KNOV PAK JE KANSEN Haar gezicht kwam me niet onbekend voor, ik was haar wel eens tegengekomen bij een Algemene Ledenvergadering, een symposium, een bijeenkomst. Maar wie ze is, wat ze doet en waar ze voor staat? Eigenlijk had ik geen idee. Tijd voor een kennismaking met de eerste echte voorzitter van het Platform Klinisch Verloskundigen. Een gesprek aan de keukentafel van een prachtig rustiek monument in het hart van oud Kampen. FOTO S: SIMONE MICHELLE DE BLOUW Jeannette van Capelleveen is verloskundige en klinisch werkzaam. Voorheen werkte zij negentien jaar in de eerste lijn met een eigen praktijk in Kampen. Later werd zij echoscopiste waarna zij in de tweede lijn is gaan werken, nu al weer vijf jaar geleden. Het was een bewuste keuze. Ik zag er veel meer uitdagingen in dan ik na negentien jaar nog vond in mijn eigen setting, zo vat zij haar keuze samen. Ook het werken in de samenhang van een groot team sprak mij aan, de input die je krijgt vanuit verschillende disciplines. Het is een totaal andere wereld dan het solistische werken in de eerste lijn, ook al werk je in een maatschap. Hoewel, solistisch? Op het ultieme moment sta je er alleen voor, ook in de tweede lijn. Gevraagd naar haar drijfveren noemt ze: nieuwsgierigheid, loyaliteit en idealisme. Verloskundigen, zegt Jeannette, behoren tot een bepaald menstype. Ze zijn gevormd en getraind om in zekere situaties vooral als het er op aan komt > 7

3 Klinische verloskundigen zijn meer inhoudelijk en minder zakelijk ingesteld snel, adequaat en doortastend te kunnen handelen. Veel daarvan kun je aanleren, maar het moet tevens in je genen zitten. Het is ook meer dan een bepaald soort eigenwijsheid, vroeger gebruikten we wel het woord roeping om die drive te duiden. Zonder die drive geen verloskundige. Ontboezeming: Voor mij persoonlijk geldt dan nog dat ik vanaf dag 1 als verloskundige actief geweest ben met vormen van belangenbehartiging. Ik deed dat binnen de maatschap, de kring, richtlijnontwikkeling KNOV, het ziekenfonds, voorzitter audits et cetera. Concluderend vindt Jeannette werken in de tweede lijn bepaald geen achteruitgang, zoals dat vroeger wel werd verteld (zie kader Beeldvorming). De sfeer, de setting waarin een tweedelijner werkt, is vandaag totaal anders dan twintig jaar geleden. Eerste en tweede lijn werken ieder vanuit een geheel eigen perspectief. Een perspectief dat logischerwijze moet leiden tot een eigen profiel, eigen specialisaties, eigen vervolgopleiding Een eerstelijner is geen tweedelijner en omgekeerd. We zijn aanvullend aan elkaar vanuit onze visie op de fysiologische geboorte. Platform Klinisch Verloskundigen Na negentien jaar eerste lijn gebruikte Jeannette haar eerste jaar in de tweede lijn vooral ook om rond te kijken, zowel binnen haar werk als ook binnen de organisatie van de KNOV. Na dat jaar meldde zij zich voor lidmaatschap aan het Platform Klinisch Verloskundigen en is zij wat meer dingen gaan doen binnen de KNOV. Daarbij stond me steeds de vragen voor ogen wat vind ik als klinisch verloskundige van de KNOV? en, hoe zit dat tussen de KNOV en klinisch verloskundigen? zegt ze. Eigenlijk heb ik nog steeds geen echt oordeel. Ik heb me afgevraagd wat ik zelf zou kunnen toevoegen. Dat heeft er toe geleid dat ik mij, toen de vraag naar een voorzitter zich aandiende, mij heb aangemeld. In het voorjaar van 2014 vroegen de deelnemers aan het platform zich af wat willen we nu eigenlijk? Dat leidde uiteindelijk tot een transformatie van het Platform Klinisch Verloskundigen (PKV). De aanleiding vormden ontwikkelingen binnen de ziekenhuizen, in de geboorteketen, in de integrale zorg en door het ontstaan van de werkgroep klinische verloskunde binnen de NVOG. Wat wilden we nu eigenlijk zelf? We zijn toen begonnen met een missie en visie te ontwikkelen. Daaruit ontstonden thema s en actiepunten en daarmee de vraag: wie gaat dit doen? Er is toen een kerngroep opgestaan (zie kader pagina 10) die voldeed aan twee criteria: landelijke spreiding en afkomstig uit alle klinische niveaus. Beeldvorming Een collega die het in de eerste lijn niet redde, ging vanaf de jaren zeventig in de vorige eeuw zo mogelijk werken in de tweede lijn. Als iemand niet tegen de onregelmatigheid kon, de werkdruk je te veel was en het onregelmatige leven niet harmonieerde met de rest van iemands leven dan ging men klinisch werken. Het was toen niet ongebruikelijk dat de eerste lijn enigszins neerkeek op de tweedelijns verloskundige. Het meest positieve dat gehoord werd, was dat de tweedelijns verloskundige de fysiologie bewaakte, voorwaar een heilig adagio. Beeldvorming als valkuil, want in enkele ziekenhuizen zijn sinds de jaren zeventig verloskundigen in dienst ten behoeve van het onderwijs: zij onderwezen theoretisch en praktisch de fysiologie aan de coassistenten en gynaecologen in opleiding. Termen uit die tijd als: poli fysiologie en onderwijsbaring hoor je nog wel eens in de wandelgangen. Dat diezelfde klinisch verloskundigen zich een geheel eigen positie verwierven binnen de klinische setting en in overleg zelfstandig handelend bevallingen met medische indicaties begeleiden en daarmee geleidelijk aan een nieuwe invulling geven aan het beroep klinisch verloskundigen kregen veel eerstelijners en ook de KNOV maar pas laat in de gaten. De eerste stappen in de ontwikkeling van het Nederlandse verloskundig wetenschapsdomein kwamen in samenwerking met TNO tot stand. Rita Iedema was in 1996 de eerste in Nederland gepromoveerde verloskundige en zij werkte klinisch. Haar promotie gaf twee signalen af: verloskunde ontwikkelde een wetenschapsdomein en klinisch verloskundigen speelden daarin een rol! Het ondergeschoven kindje wat zich mede uit in het feit dat slechts 360 van de ruim 900 klinisch werkende verloskundigen lid zijn van de KNOV van de laatste decennia eist nu haar eigen specifieke plek op binnen de vereniging. 8

4 TvV 2/2015 KNOV Agenda 2014 profilering De kerngroep is zeer voortvarend aan de slag gegaan. We zijn ingesprongen op allerlei zaken die leefden bij de klinisch verloskundigen. Ik ben uitgegaan van het principe als wij als verloskundigen uit de eerste en tweede lijn niet kunnen integreren, wat wil je dan met de zorgketen? We staan het dichtst bij elkaar, zijn door ontwikkeling en opleiding het nauwst verbonden Wat als wij niet kunnen samenwerken in één beroepsorganisatie? Maar, het valt niet te ontkennen dat er nog ontzettend veel werk te doen valt. Het SP-rapport [1] signaleert in twee tabellen dat eerstelijns verloskundigen enthousiaster zijn over hun samenwerking met de gynaecoloog dan over die met hun klinische collega. Dat geeft te denken en vraagt om extra aandacht van de KNOV. Maar ook van de klinische verloskundigen zelf. De Algemene Ledenvergadering (ALV) is de plaats waar de besluiten vallen. Helaas is slechts 7% van de deelnemers aan de ALV werkzaam in de tweede lijn. Wat is onze inbreng? We hebben zelf dus ook nog wat aan ontwikkeling te gaan al blijven we numeriek een kleinere groep dan de eerste lijn. Dat geeft niets, met wederzijds begrip en respect komen we heel ver. Veel klinisch verloskundigen zijn geen lid van de KNOV. De klinisch verloskundigen, die geen lid zijn, zijn van mening dat de KNOV op dit moment niets voor hen doet en in het verleden niets voor hen heeft gedaan. Dat de klinische verloskunde niet hoog op de agenda staat. Jeannette: Door onszelf te profileren binnen en buiten de KNOV willen we dit beeld bijstellen. Er gebeurt op dit moment ontzettend veel, ook voor de klinisch verloskundigen. Dit moet meer zichtbaar worden. We roepen niet-leden dan ook op om met ons in gesprek te gaan en naar de bijeenkomsten van het Platform te komen. Samen zijn we sterker, niet-lid zijn is eigenlijk geen optie meer. Het meeliften op het werk (of lidmaatschap) van anderen is niet van deze tijd. Als voorbeeld haalt Jeannette aan hoe actief de KNOV zich heeft ingezet in de discussie rond de declaratieproblematiek. Tijdens het Platform en vertegenwoordigersoverleg is hier uitgebreid over gesproken en is ook een toelichting verschenen in de nieuwsbrief. Samenvattend komt het erop neer dat een zwangere tijdens de prenatale zorg éénmaal door een arts gezien moet worden om de DBC te openen en te valideren, alle andere controles kunnen (indien de protocollen dit toestaan) verricht worden door een klinisch verloskundige. Het openen en valideren van een DBC voor de baring kan evenwel ook door de klinisch verloskundige gedaan worden. > 9

5 Wil van Veen is hoofdredacteur van dit tijdschrift Er is sprake van onvoldoende zichtbaarheid van KNOV-activiteiten voor klinisch verloskundigen. Die zichtbaarheid vergroten vraagt inzet van twee kanten. We vragen leden van het platform dan ook om kennis en informatie te verspreiden zodat de olievlek steeds groter wordt. In het belang van de klinisch verloskundige op de werkplek èn in het belang van de positie van de klinisch verloskundige in het algemeen. Het prijskaartje van het lidmaatschap kan een rol spelen, zeker als werkgevers het lidmaatschap niet vergoeden. Hier zou de KNOV een rol kunnen vervullen, bijvoorbeeld door ziekenhuizen er op te wijzen dat klinisch verloskundigen gewoon recht hebben op een dergelijke vergoeding. Even later vertelt Jeannette met een lach: Als je twee keer in een werkgroep gaat zitten, heb je met je vacatiegeld je lidmaatschap al bijna terugverdiend. Hoe moeilijk kan het zijn? Het kost wat energie, maar zo ziet men wel wat er binnen de KNOV gebeurt en hoe er gewerkt wordt en je krijgt er nog wat voor terug ook! Agenda 2015 verbinden Een nieuwe werkgroep binnen de NVOG is de Werkgroep Klinische Verloskunde. Deze werkgroep heeft tot doel verbetering van de kwaliteit van de verloskundige ketenzorg door bevordering van de samenwerking tussen klinisch verloskundigen, gynaecologen, arts-assistenten en andere aanpalende zorgverleners. De NVOG Werkgroep Klinisch Verloskundigen en het Platform Klinisch Verloskundigen van de KNOV zitten niet in elkaars vaarwater. De werkgroep richt zich meer op vakinhoudelijke zaken, het platform is er primair voor belangenbehartiging. We vullen elkaar eigenlijk mooi aan. Daarom hebben een gezamenlijk overleg georganiseerd om te bezien op welke wijze wij elkaar kunnen versterken. Daaruit kwam voort dat het van belang is om elkaar te versterken. De NVOG-werkgroep richt zich op de verbinding met de gynaecologen, het platform met de eerstelijns verloskundigen. De ontstane brug tussen de beide groepen is een positief signaal naar de besturen en leden van de KNOV en NVOG. Dat is heel iets anders dan bijvoorbeeld het College Perinatale Zorg (CPZ) voorstaat. Dat zegt kom op klinisch verloskundigen, richt jullie eigen club op, DE KERNGROEP BESTAAT UIT Marjan Benthem (UMC Groningen, bestuur VSV, kringlid), Jeannette van Capelleveen (voorzitter, Flevoziekenhuis-Almere), Det van Dijk (LUMC), Marieke van Dillen (Radboudumc, PRN, cursus herstel barings kanaal KNOV), Simone Flos (VieCuri Medisch Centrum), Ruth Hakkenberg (secretaris, beleidsmedewerker belangenbehartiging KNOV, IJssellandziekenhuis-Capelle a/d IJssel) en Ilona Kalkhoven (Slotervaartziekenhuis-Amsterdam, voorzitter VSV Slotervaartziekenhuis). Het Platform Klinisch Verloskundigen komt in 2015 nog bijeen op 9 juni, 22 september en 24 november. In 2015 staat het platform open voor nietleden. Gemiddeld bezoeken 30 tot 60 klinisch verloskundigen het Platform. BRON: los van de NVOG en los van de KNOV. Jeannette vindt dat een wonderlijke strategie. In plaats van een brugfunctie te vervullen, zaait het verdeling binnen de keten. Nu hebben wij iets met beide verenigingen. Met de werkgroep en het platform hebben we nu in elke organisatie een been! Ik heb de vorming van die werkgroep binnen de NVOG niet gezien als een bedreiging, wel als een dubbel signaal. Het dubbele signaal is dat de klinisch verloskundigen zich blijkbaar niet voldoende gehoord voelden bij de KNOV en daarom geen lid werden of hun lidmaatschap opzegden. Aan de andere kant kan het zijn dat klinisch verloskundigen meerwaarde zien in de NVOG omdat zij dagelijks intensief werken met de gynaecologen. Vooral vakinhoudelijk is de brug voor klinisch verloskundigen naar gynaecologen kleiner. Belangenbehartiging Belangenbehartiging is een aspect van het werk voor de beroepsgroep waar je lol in moet hebben, zegt Jeannette. Anders wordt het niks. Je merkt dat klinisch verloskundigen meer getriggerd worden door vakinhoudelijke zaken en kennis vergroten dan in de meer zakelijke aspecten die kleven aan het beroep. Een eerstelijns verloskundige in een maatschap is bedrijfsmatiger ingesteld dan een tweedelijns in loondienst. Als een klinisch verloskundige zich niet bemoeit met het beleid in het ziekenhuis of in dat van de beroepsgroep, vergaat de wereld nog niet. Dit is geen oordeel, maar zo werkt het. En het wordt nog eens versterkt als ziekenhuizen geen ruimte geven voor dit soort van nevenactiviteiten. Het wordt dan vrijwilligerswerk en daar heeft lang niet iedereen trek in. Er is voor klinisch werkende verloskundigen geen eenduidige werkkring. Voor sommigen beperkt het werk zich tot de verloskamers, elders worden ook poli s gedraaid en onderwijs gegeven. De verschillen zijn vaak enorm. Dat maakt ook dat klinisch werken in de ene setting veel uitdagender is dan in de andere. Voor het platform ligt hier een taak bij de ontwikkeling van De Leidraad en het specialistenregister een taak [2]. Het is te voorzien dat in de komende jaren op veel plaatsen verbreding en verdieping van functies gaat ontstaan mede aan de hand van die Leidraad en dat register. Maar daarbij is in sterke mate ook sprake van de eigen verantwoordelijkheid. En die is niet overal even sterk. Jeannette: Er valt dus nog genoeg te doen; je weet wat ik gezegd heb: mopperen heeft geen zin, aanpakken wel. Er liggen tal van kansen, we moeten ze pakken. Naarmate we met meer klinische verloskundigen hier de schouders onder zetten, wordt de klinisch verloskundige een volwassen en volwaardig partner in de keten van de geboortezorg. 1. Palm I. Luijten R. De verloskundige aan het woord. Zorg dichtbij, met meer tijd en keuzevrijheid! Wetenschappelijkbureau SP, > 10