Praktijkgericht onderzoek: zijn we er iets mee?

Transcriptie

1 Praktijkgericht onderzoek: zijn we er iets mee? Johan Hellings Vera De Troyer Een opwarmer /03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 1

2 Een opwarmer /03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Kwaliteit van zorg The degree to which health services for individuals and populations increase the likelihood of desired health outcomes and are consistent with current professional knowledge (IOM) Wordt gekenmerkt door 8 dimensies: Veilig Efficiënt Effectief Tijdig Continu Patiëntgericht Toegankelijk Geïntegreerd 4 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 2

3 Risico s? Wat weten we over veiligheid? Institute of Medicine 2000 Monitor ZorggerelateerdeSchade in Nederland In een Nederlands rapport van 2007 (Wagner en de Bruijne) wordt gesteld: in 2,3 %(B.I. 95% 1,9 2,7) van alle opnames in Nederlandse ziekenhuizen is er sprake van vermijdbareschade patiënten (B.I. 95% ) overleden in het ziekenhuis tgveen vermijdbare, onbedoelde gebeurtenis. Opvolgmeting in 2010: in 2,9% (B.I. 95% 2,3 3,7) van alle opnames is er vermijdbare schade (niet-significante stijging t.o.v. 2007) = 37% van de zorggerelateerde schade 5 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Kwaliteitsvolle en veilige zorg is enerzijds een grote uitdaging, maar anderzijds heel eenvoudig door een aantal evidente zaken op een systematische manier toe te passen Permanente handhygiëne Sluitende identiteitscontrole Volledig medicatievoorschrift Systematische checksin het operatiekwartier Valpreventie Goed opgebouwd en volledig dossier ifv het zorgtraject Patiënt actief betrekken en vragen stellen stimuleren Opleiding en permanente bijscholing 6 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 3

4 Handhygiëne het loont de moeite! Rapport 92 A Deze artsen en verpleegkundigen trachten de infecties te beperken door het stimuleren van preventieve maatregelen zoals handhygiëneen een correct gebruik van antibiotica Rapport 102A Variability of, and costs associated with readmissions and with hospital-acquired infections in Belgian acute-care hospitals Lieven Annemans(Ugent-2012) 7 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Een permanente handhygiëne Bron:Resultaten FOD na 4 e nationale campagne 8 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 4

5 Een permanente handhygiëne Vlaams QI-project Indicator: % handen van de professionals dat voldoet aan de 7 basisvereisten voor een goede handhygiëne 85% de afwezigheid van armbanden; de afwezigheid van ringen; de afwezigheid van uurwerken en horloges; het hebben van verzorgde nagels; kortgeknipte nagels; Intern Extern Allen de afwezigheid van nagellak; de afwezigheid van kunstnagels. 2 onaangekondigde interne metingen 1 onaangekondigde externe meting (ZHn bezoeken elkaar) 9 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Voorbeeld: patiëntenidentificatie Vlaams QI-project Groot aantal vermijdbare incidenten is te wijten aan een probleem met patiëntenidentificatie Identificatie gebeurt aan de hand van 2 onafhankelijke identifiers, waarvoor het kamer-en bednummer NIET in aanmerking komen. + wordt actief bevraagd aan de patiënt Gevalideerde indicator= % aanwezige en correcte identificatie-armbandjes 10 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 5

6 Een ander voorbeeld uit het ziekenhuis 10% AEs bij opgenomen patiënten 234 miljoen ingrepen per jaar 50 66% AEs geassocieerd met heelkundige zorg Minstens 50% vermijdbaar Bron: Jochen Bergs Leape et al,nejm 1991; de Vries et al,qual&safhealthc 2008; Weiser et al,lancet 2008; Haynes et al,nejm 2009; 22/03/2013 Weiser et al,annsurg 2010; de Vries et al,nejm Oostende 2010; Implementatie-onderzoek Sewell et al,intorthop 2011; Bliss et al,jamcoll 11 Surg 2012; Pearse et al, Lancet 2012, Baines et al, BMJ Qual Saf 2012 Safe Surgery Checklist (SSC) 12 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 6

7 Op elke vraag is een antwoord Any Complication Post period Baseline Study Events Total Events Total Haynes 2009 site Haynes 2009 site Haynes 2009 site Haynes 2009 site Haynes 2009 site Haynes 2009 site Haynes 2009 site Haynes 2009 site Sewell Askarian Bliss Kwok Fixed effect model Random effects model Heterogeneity: I-squared=75%, tau-squared=0.1145, p< Risk Ratio RR 95%-CI W(fixed) W(random) 0.60 [0.41; 0.88] 6.7% 9.2% 0.80 [0.47; 1.37] 2.9% 7.3% 0.72 [0.50; 1.02] 6.8% 9.5% 0.73 [0.46; 1.16] 4.1% 8.2% 0.26 [0.16; 0.42] 7.7% 7.9% 0.96 [0.66; 1.40] 5.1% 9.1% 0.65 [0.45; 0.93] 7.1% 9.4% 0.59 [0.34; 1.03] 3.2% 7.1% 0.89 [0.58; 1.37] 4.3% 8.6% 0.44 [0.25; 0.77] 3.5% 7.0% 0.35 [0.16; 0.75] 3.4% 5.2% 0.41 [0.35; 0.48] 45.4% 11.5% 0.53 [0.47; 0.58] 100% [0.47; 0.74] % Study Post period Baseline Events Total Events Total Risk Ratio RR 95%-CI W(fixed) W(random) Mortality Haynes 2009 site 1 Haynes 2009 site 2 Haynes 2009 site 3 Haynes 2009 site 4 Haynes 2009 site 5 Haynes 2009 site 6 Haynes 2009 site 7 Haynes 2009 site 8 Sewell 2011 van Klei 2012 Kwok [0.00; 1.44] [0.03; 2.26] [0.53; 6.07] [0.14; 2.38] [0.01; 1.84] [0.20; 1.05] [0.35; 1.91] [0.05; 1.25] [0.34; 2.26] [0.79; 1.05] [0.56; 1.06] 1.1% 0.7% 0.7% 0.9% 1.0% 3.2% 2.1% 1.3% 1.7% 72.2% 15.1% 0.7% 1.2% 3.7% 2.7% 0.7% 7.4% 7.0% 2.2% 5.8% 42.0% 26.4% Fixed effect model Random effects model Heterogeneity: I-squared=23.9%, tau-squared=0.0314, p= [0.75; 0.96] 0.77 [0.60; 0.98] 100% % 13 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Dia en input Jochen Bergs doctoraatstudent Uhasselt Op elke vraag is een antwoord Voor implementatie 16,7% complicaties 2,9% mortaliteit Na implementatie 7,6% complicaties 2,4% mortaliteit Dia en input Jochen Bergs doctoraatstudent Uhasselt 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 14 7

8 Professionele standaarden én systematiek 15 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek Eenvoudige handelingen met sterke evidentie behoren nog niet tot de systematiek van elke zorgprofessional Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek kan ons inzicht geven over interventies en gedragingen die tot duurzame verbetering aanleiding geven Maar dergelijk onderzoek heeft nood aan: wetenschappelijk inbreng inzake methodologie, middelen om het uit te voeren, bereidheid van het werkveld om hieraan te participeren: goed ervaringen vanuit ICURO inzake validatie van indicatoren, opbouw van data die vanuit meerdere perspectieven geanalyseerd kunnen worden: Vlaams QualityIndicator Project waarbij een Trusted ThirdParty werd geïnstalleerd 16 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 8

9 Vlaams QualityIndicatorproject kan mooie aanknopingspunten bieden Initiatiefnemende partijen Vlaamse Vereniging van Hoofdartsen ziekenhuiskoepels ICURO en Zorgnet Vlaamse Overheid (Agentschap Zorg & Gezondheid en Zorginspectie) Samenwerkende partijen Vlaams Ziekenhuisnetwerk KULeuven Ow Ow Ow Ow Vlaams Patiëntenplatform cardio ortho onco M & K Vlaamse Verpleegunie mutualiteiten Pathologiegebonden universiteiten subgroepen WIV, VZA ad hoc: vb. VVOG, BSBS, BVOT, BKR, KCE, FOD Volksgezondheid (goede samenwerking, maar nog niet geformaliseerd) 17 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Bureau Indicatorenforum Ow ZHbrede Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek Onderzoek vanuit de multidisciplinaire onderzoeksgroep Patient safety van de Uhasselt Voorbeeld 1: onderzoek naar veiligheidscultuurin Belgische ziekenhuizen door Annemie Vlayen. Deelname van meer dan 90% van de Belgische ziekenhuizen. Reikt belangrijk inzichten aan over veiligheidscultuur vanuit 12 dimensies. Voorbeeld 2: onderzoek naar het gebruik van de safe surgery checklistdoor JochenBergs. Voorlopige deelname van 29 Vlaamse ziekenhuizen. Onderzoek in opstart /03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 9

10 Voorbeeld 1: relatie implementatie evidente handelingen en veiligheidscultuur? Een veiligheidscultuur is een geïntegreerd patroon van individueel en organisatorisch gedrag, gebaseerd op gedeelde waarden en overtuigingen, waarbij voortdurend getracht wordt om eventuele schade voor de patiënt in het zorgproces zoveel mogelijk te beperken /03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Voorbeeld 1: onderzoek veiligheidscultuur Reeds twee metingen met grote deelname vanuit Belgische ziekenhuizen: meer dan respondenten per meting Gekaderd in de veiligheidscontracten met de federale overheid 12 dimensies die concrete feedback geven Belangrijke werkpunten: Veiligheid bij overdracht en transfer Bestaffing op bepaalde momenten van de dag Niet bestraffende respons op fouten Belangrijk aanknopingspunten naar ander onderzoek, zoals SSC, maar ook naar de data van het Vlaams Q project Contact: annemie.vlayen@uhasselt.be 20 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 10

11 Voorbeeld 2:Systematic review implementation SSC (Borchard A. et al. Annals of Surgery, 2012) 21 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Mooi onderzoek i.k.v. doctoraat Correlatiestudie Inventaris atie Implement atiemeting Literatuuronderzoek Succesfactoren uit onderzoek Ronde tafel debatten (beroepsver.) EB (consensus) aanbevelingen SSC implementatie 2014 Toezichtmodel 2015 Maart 2013 Nalevingstoezicht chirurgisch zorgtraject Meer info 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 22 11

12 Nederlands Tijdschrift Geneeskunde, 2012, 156: A4768 De vooruitgang van patiëntveiligheid in ziekenhuizen gaat frustrerend traag. Sinds 2008 is het landelijke veiligheidsprogramma Voorkom schade, werk veilig in de Nederlandse ziekenhuizen (VSM-veiligheidsprogramma) van start gegaan met de intentie om de omvang van vermijdbare schade in ziekenhuizen te halveren. Het programma combineert een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) met 10 inhoudelijke thema s.... Systematisch inzicht in waarom VMS-thema s niet worden uitgevoerd en in de problemen die betrokkenen ervaren bij het invoeren ervan ontbreekt, maar is wel essentieel. Procesevaluaties zouden een standaard onderdeel moeten zijn van evaluatiestudies om te begrijpen welke mechanismen en factoren het succes van veiligheidsinterventies bepalen.bij een procesevaluatie worden de ervaringen van de betrokkenen geanalyseerd, wie wat wanneer deed, wat wel en niet goed ging en of de interventie uitvoerbaar en haalbaar is. Met deze informatie kunnen andere zorgverleners de implementatie van veiligheidsinterventies in hun eigen setting verbeteren /03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Nederlands Tijdschrift Geneeskunde, 2012, 156: A4768 Evaluatie van complexe veiligheidsinterventies is moeilijk Een van de oorzaken voor de zwakke bewijsvoering is dat het aantonen van de effecten van veiligheidsinterventies ingewikkeld is. Daarvoor zijn diverse redenen die vermeld staan in tabel 1. Veiligheidsinterventies zijn complex doordat ze vaak uit meerdere onderdelen bestaan ( multicomponent ), gericht zijn op verschillende niveaus van de gezondheidszorgpiramide ( multilevel ) en op diverse actoren ( multitarget ). Niet eenvoudig omwille van Complexe aard van interventie Onzekere causale reactie Contextfactoren veiligheidscultuur 24 22/03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek 12

13 Conclusies 1. Inzake de kwaliteit en de veiligheid van de zorg is er belangrijke marge om te verbeteren. 2. We kunnen maar verbeteren als we de relatietussen de huidige situatie de interventie(s) en contextuele factoren het effect de duurzame inbedding kennen en in praktijk kunnen brengen. 3. Om dit op onderbouwdewijze te doen is er nood aan praktijk gericht wetenschappelijk onderzoek. 4. Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek heeft nood aan methodologie, middelen en bereidheidvan het werkveld om aan het onderzoek mee te werken. 5. Inzichten uit degelijk onderzoek dienen op een meer systematische wijze geïntegreerd te worden in het werkveld en in de opleiding van professionals /03/2013 Oostende Implementatie-onderzoek Hartelijke dank! Met dank aan Uhasselt (Annemie Vlayen, JochenBergs en Prof. dr. D. Vandijck) 13