Lunch met LEF Draaiboek

Transcriptie

1 Lunch met LEF Draaiboek 1

2 Inhoud Wat is Lunch met LEF? 3 Het begint bij een idee. 10 Wie kan helpen? 11 Contacteer de lokale actoren 12 Samenstelling menu 17 Lunch met LEF in de klas 20 Prijs 21 Eigenheden aan een (éénmalige) actie 26 Nodig uit! 28 Nabeschouwing en evaluatie 29 Kort samengevat 30 Lunch met LEF-checklist 33 2

3 Wat is Lunch met LEF? In 2014 lanceerde Wervel vzw de LEF-campagne, voor duurzame schoolmaaltijden.lef staat voor Lokaal, Ecologisch en Fair, voor Wervel de drie belangrijkste bouw-stenen voor het landbouw- en voedselsysteem van de toekomst. Stadslandbouw Gent en Wervel organiseerden al twee keer een Lunch met LEF op Gentse basis- en kleuterscholen. De schoolmaaltijden waren toen voor één dag lokaal, ecologisch en fair. De acties waren een groot succes. Je vindt hier twee korte video s: Lunch met LEF De Vlieger Lunch met LEF De Harp 3

4 Wervel zag in Lunch met LEF het ultieme puzzelstukje om te bouwen aan een betere eetcultuur. Het is een concrete actie om heel wat maatschappelijke problemen met betrekking tot voeding op te lossen. Boost voor de lokale economie Met Lunch met LEF willen we de voedselketen tussen veld en vork zo kort mogelijk maken. Boeren uit het ommeland van gemeente en stad produceren de ingrediënten en lokale koks verwerken die tot een heerlijk verse maaltijd. Door de nabijheid kan de levering van de maaltijden gebeuren door fietskoeriers. Ook mensen in de sociale economie en starters kunnen participeren in het werk op het veld, in de keuken of in de kantine. 1 Britse Pond investering in lokale schoolmaaltijden = 3 tot 6 Britse Pond in de lokale economie. De Schotse provincie East Ayrshire koos 5 jaar geleden resoluut voor lokale ondernemers voor het tot stand komen van de schoolmaaltijden. Per 1 Britse Pond die de overheid daarin investeerde werd er 3 tot 6 Britse Pond terug in de lokale economie gepompt. 4

5 Goed voor het milieu... door te kiezen voor biologische, seizoensgebonden ingrediënten. We serveren ook veel minder vlees en bieden een waardig plantaardig alternatief. Kinderen hebben heus niet zoveel dierlijke eiwitten nodig als we denken. Door de korte voedselketen besparen we ook heel veel op voedselkilometers. 1 school bespaart maar liefst 37,7 ton CO2 Door te kiezen voor lokaal, vers, seizoensgebonden en bio spaarde één enkele school in de Schotse provincie East Ayrshire maar liefst 37,7 ton CO2. 5

6 Fair en toegankelijk voor iedereen: 4 EUR per maaltijd Alle actoren in de keten krijgen een faire prijs voor hun product of dienst. Die prijs bepalen ze zelf. Door te werken met lokale, seizoensgebonden en vooral plantaardige producten lukt het om deze kwaliteitsvolle maaltijden te serveren aan een democratische prijs. Wij zijn er telkens in geslaagd om de prijs rond 4 te houden en zijn ervan overtuigd dat dit een correcte prijs is. Er zijn zeker mensen die dit niet kunnen betalen, en daar moeten oplossingen voor gezocht worden. Maar zeggen dat de maaltijden te duur zijn, klopt niet. Armoede is het probleem. Voor goedkoop eten, betaalt immers iemand de prijs. Obesitas en diabetes bestrijden bij kinderen kost 100 keer meer dan investeren in schoolmaaltijden Door te investeren in gezonde schoolmaaltijden kunnen overheden gigantische besparingen realiseren in de gezondheidszorg. Toen de Britse regering zich realiseerde dat de bestrijding van obesitas en diabetes bij kinderen 100 keer meer kostte dan wat ze investeerden in schoolmaaltijden, besefte men dat het roer moest omgegooid worden. Het door de overheid gesubsidieerde Food for Life schoolmaaltijdenproject heeft zijn positieve impact op sociaal vlak en gezondheidsvlak al veelvuldig bewezen. 6

7 Vers, echt en herkenbaar eten De kinderen krijgen eerlijk eten: het is vers, zonder toevoeging van chemische kleur- en smaakstoffen en niet bedekt met een dikke laag saus. 7

8 Leren door te eten Lunch met LEF breekt de muur tussen het klaslokaal en de eetzaal door de maaltijden een gezicht te geven. Want de lokale boer heeft de groenten geteeld en de maaltijd is bereid in een keuken om de hoek. Die plekken zijn toegankelijk en gekend door de kinderen. Ze kunnen er zomaar even op bezoek om te leren en ervaren waar al dat lekkers op hun bord vandaan komt. Verse en kleurrijke maaltijden prikkelen zoveel meer dan voorverwarmde en vacuüm getrokken kost op een plastic schaaltje. In Kopenhagen gaan ondertussen ouders te rade bij hun kinderen voor het koken van een gezonde maaltijd. Ze hebben het immers op school geleerd. De stad Kopenhagen heeft een gigantische prestatie geleverd door in een decennium tijd de schoolmaaltijden 90% biologisch te maken. Daarnaast werd ook heel hard geïnvesteerd in leerkeukens voor kinderen. Jaarlijks trekken kinderen van alle leeftijden meermaals de keuken in om hun eigen potje te koken met heel diverse biologische ingrediënten. In een paar pionierscholen helpen de kinderen zelfs dagelijks mee aan de bereiding van de lunch. De overheid is overtuigd dat deze investering op lange termijn zal lonen in de gezondheidszorg. Men creëert immers een bewuste en gezonde samenleving, gestuwd door de jongsten. Ouders getuigen dat ze te rade kunnen gaan bij hun kinderen voor het koken van een gezonde maaltijd. Kinderen als ambassadeur van het goede eten: geweldig! 8

9 Neem je voedsel terug in eigen handen! Is Lunch met LEF ook politiek? Absoluut! Deze actie staat symbool voor een ander landbouw- en voedselsysteem. Vaak worden schoolmaaltijden gemaakt in grote fabriekskeukens waar tienduizenden maaltijden per dag van de band rollen. De ingrediënten komen van waar ze het goedkoopst zijn, er is geen aandacht voor het inkomen van de boer, geen contact met de eter, en niet zelden wordt er geklaagd over de kwaliteit. Lunch met LEF komt tot stand door samenwerking van alle mogelijke actoren: ouders en kinderen, leerkrachten, boeren, koks en keukenpersoneel, een plaatselijk sociaal restaurant, een fietskoerier... Deze maaltijd heeft dus een gezicht, want het is de vrucht van de inspanning van een hele gemeenschap. In Kopenhagen, waar dus vers én bio én met de kinderen wordt gekookt, getuigen mensen uit de keuken dat hun job sinds de reclaim de refter steeds boeiender en uitdagender is geworden. Deze mensen zijn apetrots dat ze kunnen koken voor de kinderen uit de buurt. 9

10 1. Het begint bij een idee. Het initiatief kan bij eender wie liggen die betrokken is bij de schoolmaaltijden: kinderen, ouders en schoolpersoneel; maar ook boeren of koks. Het is belangrijk dat de initiatiefnemers genoeg van te voren hun idee delen met mogelijke partners. Een Lunch met LEF serveren vergt een degelijke voorbereiding. Het oudercomité of een werkgroep Milieu Op School (MOS) is een goed aanknopingspunt om het idee te delen. Lunch met LEF kan eenvoudig op de agenda gezet worden. Met het promofilmpje en het draaiboek bij de hand kunnen de ouders aangesproken worden. Ook de schooldirectie of leerkrachten kunnen gewonnen zijn voor het idee van Lunch met LEF. Het is een activiteit die de school op een positieve manier in de kijker zet. Een duurzame schoolmaaltijd is ook een dankbare bron van lesmateriaal. 10

11 2. Wie kan helpen? Deel het idee om een Lunch met LEF te organiseren met iedereen die het horen wil. Zoek het niet te ver. Er zit meer in je gemeenschap dan je zou denken: klanten van een lokale bioboer, een kok of een ouder met een passie voor koken, iemand die toegang heeft tot een professionele keuken, een leerkracht die het fruitdessert wil maken met leerlingen, iemand die een journalist kent om jouw Lunch met LEF in de kijker te zetten. De ervaring uit een aantal acties leert dat een brede gedragenheid heel wat werk spaart. Wervel werd gecontacteerd door een school in Gent voor het organiseren van een Lunch met LEF. Vanaf het eerste overleg zaten meteen meer dan tien mensen aan tafel, waaronder directie, ouders, leerkrachten, medewerkers van de kinderopvang, maar ook iemand van het sociale restaurant in de wijk, en een brugfiguur tussen de school en de buurt. De output was geweldig. De ene is lid van een Voedselteam, de andere gaat wekelijks naar de boerenmarkt. De voorziening van lokale ingrediënten is via dat netwerk al verzekerd. Het sociale restaurant zal zorgen voor de maaltijd, bijgestaan door een ouder die kok is. Voor het uitscheppen en opdienen wordt beroep gedaan op ouders en ouderen uit de buurt. Er was ook een ouder die een kennis had bij Karrewiet, het jeugdjournaal van Ketnet. Wie weet komen ze een filmpje draaien. 11

12 3. Contacteer de lokale actoren a.opdrachtgever en cateraar De aanpak om een Lunch met LEF te organiseren is sterk afhankelijk van de uitvoerder van de reguliere maaltijd : Externe cateraar (groot) in externe keuken: Gaat het om een groot cateringbedrijf, dan is het voldoende dat de directie de reguliere maaltijd voor 1 dag annuleert. Dit moet zeker lang genoeg van tevoren gebeuren. De directie weet vast wel een elegante manier om dit te doen. Je zal in dit geval zelf een traiteur of cateraar moeten zoeken. Doe een rondvraag bij de ouders en schoolpersoneel of ze een zelfstandige cateraar (in bijberoep) kennen, bij voorkeur met toegang tot een professionele keuken. Of klop aan bij een sociaal restaurant in de buurt. Zij dragen vast graag bij aan een positieve actie. Soms wordt er voor de reguliere maaltijd al gewerkt met een lokale traiteur: Externe cateraar (klein, lokaal) in externe keuken Externe cateraar in eigen schoolkeuken In deze gevallen zou het ideaal zijn als je met de lokale traiteur aan de slag kan gaan. Plan een uitgebreid overleg! Alles moet goed doorgesproken worden met de kok en het keukenpersoneel. Zeker ook de principes en criteria van een Lunch met LEF. Je gaat deze mensen vragen om op een totaal andere manier te werken dan ze gewoon zijn. Dat is niet vanzelfsprekend. 12

13 Ga in overleg, zoek het compromis, maar probeer zo weinig mogelijk af te wijken van de LEF-criteria. Bied ondersteuning waar de traiteur aangeeft moeilijkheden te verwachten. Dat kan gaan over de samenstelling van een vers en seizoensgebonden menu, over het vinden van LEF-ingrediënten, over het warm aanleveren, het serveren, etc... De traiteur zal misschien beweren dat het voor die prijs niet mogelijk is om LEF te koken. Probeer hem met onze cijfers (zie onder) te overtuigen dat het wel kan. Of schakel Wervel in. Een extra troef is dat Lunch met LEF een heel mediagenieke actie is voor een traiteur. Zorg dus dat het bedrijf en de school in de kijker worden geplaatst. Bij een schoolkeuken in eigen beheer is de school volledig aan zet. Hier gelden dezelfde aandachtspunten als bij werken met een lokale traiteur. Tip: Grootkeukens koken dikwijls met op voorhand gesneden en geschilde groenten. Die zijn (nog) niet beschikbaar in het LEF-circuit. Je kan op zoek gaan naar een sociale werkplaats om die klus te klaren. Of je kan aan de slag gaan met een team ouders, grootouders en/of leerlingen. Het is zeer leuk om een deel van de maaltijd met de kinderen klaar te maken, bijvoorbeeld de soep, de rauwkost of het dessert. 13

14 b. Landbouwers Via organisaties als Voedselteams, Boeren & Buren, Linked.Farm of een boerenmarkt in de buurt kom je al snel achter contacten met lokale ecologische producenten van groenten, aardappelen, granen, melkproducten en vlees. Met de biobedrijvengids zoek je in een handomdraai naar bioboeren bij jou in de buurt. Sommige producten - zoals rijst en plantaardige eiwitten (bonen, linzen en erwten) - zijn niet of moeilijk bij de lokale boer te verkrijgen. Biofresh is een groothandel waar je droge voedingswaren in bulk kan kopen. Dikwijls vind je er een aanbod uit Zuid-Europa. Je kan ook kiezen voor producten met een Fair Trade label. Tip: Een leuk idee is om na de schooluren een LEF-boerenmarkt te organiseren. Zo bereik je ook de ouders. We konden nog nooit zo efficiënt onze inkopen doen, verwoordde een papa het, toen hij gelijktijdig zijn dochter afhaalde en verse groenten voor een hele week kocht. 14

15 c. Transporteren Dit gaat zowel over het transport van de boer naar de cateraar, als van de cateraar naar de school. Als je in zee kan gaan met een lokaal Voedselteam, kan het transport van ingrediënten heel efficiënt verlopen. Voedselteams doet immers een ronde bij de boeren en dropt de producten op een vaste dag in het depot van het lokale team. Ook met de boeren van Boeren & Buren of op een boerenmarkt kan je afspreken of ze de ingrediënten kunnen meenemen op hun marktdag. Als je goede afspraken maakt met de boeren over hoeveelheden en op voorhand klaar zetten, kan je ook zelf om de producten rijden. In vorige edities haalden we ingrediënten bij 4 à 5 boeren en duurde het ophalen ongeveer 3 uur. Indien er geen schoolkeuken is, moeten de maaltijden van de cateraar naar de school worden getransporteerd. Wij konden steeds gebruik maken van de diensten van een lokale fietskoerier. Dat is ecologisch, snel en niet duur. Tijdens het vervoer mogen de warme maaltijden niet te veel afkoelen (niet onder de 60 C schrijft het Federaal Agentschap voor Voedselveiligheid voor). Hiervoor heb je aangepaste thermocateringboxen nodig. Deze passen op de cargofiets van een fietskoerier. De boxen kan je lenen bij Wervel. 15

16 d. Serveren We kiezen resoluut voor warme aanlevering van de maaltijden: recht van het fornuis op het bord. De maaltijden moeten dus uitgeschept en geserveerd worden. Meestal heeft de school daar personeel voor, maar in het geval van Lunch met LEF zouden ze wat onderbemand kunnen zijn. Er bleven bij voorgaande edities tot dubbel zoveel kinderen eten als normaal, en de maaltijden zijn diverser, waardoor er meer schepwerk is. Het personeel kan aangevuld worden met vrijwillige ouders, leerkrachten, directie, of oudere kinderen. 16

17 4. Samenstelling menu De maaltijd moet in de eerste plaats lekker zijn, maar moet ook voldoen aan enkele nutritionele vereisten. Gezond verstand is hier de beste raadgever. Met veel (rauwe) groenten en fruit zit je sowieso goed. Vigez (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie) geeft op haar website aanbevelingen voor voeding per leeftijdscategorie. Ga na of er in je netwerk een diëtist is die een optimale samenstelling kan berekenen, of geef het door aan Wervel en wij laten het doen voor jou. Probeer in het groentenaanbod te variëren door zowel gekookte groenten als een slaatje aan te bieden Probeer in het eiwitaanbod zoveel mogelijk te variëren tussen vlees, vis en veggie. Je kan ook eens koken met enkel groenten en koolhydraten. Vermijd kant-en-klare groentenburgers, ze zijn duur, zijn sterk bewerkt en bevatten dikwijls veel zout. 17

18 vitamientjesxxxxx eenheid 3 tot 6 jaar 6 tot 11 jaar 12 tot 18 jaar soep milliliter groente rauw en gekookt * fruit optie, als dessert gram stuks koolhydraten eiwitten aardappelen gekookt volkoren rijst, pasta, ongekookt, als bijgerecht volkoren pasta, ongekookt, als hoofdgerecht peulvruchten droog gewogen vlees, vis of veggie rauw gewogen ** eieren bereid gewogen gram gram gram gram gram gram vetten bereidingsvet droog gewogen gram

19 Tip: Vermijd zoveel mogelijk allergenen, zodat je zo weinig mogelijk alternatieve maaltijden moet voorzien. Of dien mogelijke allergenen apart op. Hier vind je de allergenenlijst Vermijd ook varkensvlees omdat heel wat mensen dat vanuit hun religieuze beleving niet mogen eten. Of dien het apart op en voorzie een alternatief. Lunch met LEF betekent niet dat er plots heel speciaal en haute cuisine moet worden gekookt. Denk eraan, het is voor kinderen. Het mag dus heel normale kost zijn. Maar dan vers, biologisch, zonder bewaarmiddelen, etc. Zorg ervoor dat eventuele gelegenheidskoks weten wat bij kinderen in de smaak valt. Dat kan door overleg met de mensen die het eten serveren en toezicht doen in de refter. Nog beter zou zijn als één klas het menu opstelt volgens het aanbod van het seizoen. Je kan zelf de krijtlijnen uitzetten (bijvoorbeeld veggie of vlees), maar de kinderen de concrete ingrediënten laten kiezen. Zo weet je zeker dat het kindvriendelijk is. Besteed aandacht aan de verschillende eetculturen op school. Betrek ouders en kinderen van andere origine bij de menuplanning. Zo maak je de maaltijd toegankelijk voor iedereen. Het oog wil ook wat! Zorg voor een aantrekkelijk geschikt bord met voldoende kleur. Geel, oranje en rood zouden beter scoren bij kinderen dan groen, laat staan bruin. Afwerking, al is het met 1 blaadje winterpostelein of een snipper rode paprika, doet wonderen. 19

20 5. Lunch met LEF in de klas De refter en de klas zijn doorgaans twee gescheiden werelden. Dat willen we met Lunch met LEF doorbreken. Over ons eten valt immers zoveel te vertellen en te ervaren. Bespreek het Lunch met LEF menu in de klas en leer over de ingrediënten die de kinderen niet kennen. Het zal de drempel tot het eten of proeven verlagen. Doordat we zoveel mogelijk werken met lokale partners, behoort een bezoek aan de boer of de kok tot de mogelijkheden. Van de boer leer je dat er aan het zaaien van radijsjes heel wat rekenwerk te pas komt. Hij vertelt je ook over het nut van bloemen en kikkers op zijn veld. Wiskunde en biologie? Jawel, het kan geïntegreerd worden in een bezoekje aan de boerderij. Ook samenwerken (in de keuken of op het veld) is een belangrijk leerdoel voor kinderen en jongeren. VELT (Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren) heeft lespakketten over duurzame landbouw en voeding voor het lager en secundair onderwijs. Ze hebben ook een handleiding voor schoolmoestuinen. EVA biedt kant-en-klaar educatief materiaal over veggie voeding. Leerlingen van lagere en secundaire scholen kunnen in 2017 kennismaken met veggie voeding dankzij een EVA kookworkshop in hun eigen klas. GoodPlanet heeft een waslijst aan educatieve workshops en acties met betrekking tot voeding. GoodPlanet neemt je mee op zoektocht naar alternatieven voor een verantwoorde, duurzame voedingskeuze. Op de website van MOS (Milieu op School) vind je heel wat lessen, lesideeën, projecten en acties over duurzame voeding. 20

21 6. Prijs Het uitgangspunt van Lunch met LEF is dat we gaan voor een eerlijke verloning voor elke actor: van de boerin tot de serveerder. Lunch met LEF hoeft daarom niet duurder te zijn dan de gangbare schoolmaaltijd. Wij slaagden er telkens in om de kost per maaltijd rond de 4 te houden. En dit voor een 100% lokale en biologische lunch bestaande uit soep, hoofdgerecht met slaatje en fruitdessert. Hieronder het kostenplaatje voor 210 LEF-maaltijden (185 leerlingen en 25 leerkrachten) tijdens een actie op 30 september Kostenpost Detail Totaalbedrag Ingrediënten Groenten (savooi, wortel, tomaat, courgette, pompoen, aardappel): 210 Yoghurt (dessert): 50 Fruit (dessert): 40 Tofu: 115 Kruiden, olie, etc.: Werkuren cateraar 8u aan 30, Kosten gebruik keuken Energie, gebruik materiaal, etc Transport Fiets: 35, Auto:

22 Sommige mensen zullen vier euro voor een schoolmaaltijd niet kunnen betalen. Bedenk dat armoede het echte probleem is, niet de te dure maaltijden. Zoek andere oplossingen dan afdingen op de prijs bij de landbouwer of de cateraar. Het enige wat zij willen is een correcte verloning voor hun werk. Er zijn zeker manieren om de prijs te drukken: Kiezen voor seizoensgebonden, vers en recht van bij de boer is sowieso al een kostenbesparing. Biologisch vlees is terecht duur(der). We kunnen die deels of volledig vervangen door plantaardige alternatieven. Volgens de Federale Hoge Gezondheidsraad hebben we immers genoeg aan 100 gram vlees per week. Verwerkte vegetarische producten zoals tofu en groentenburgers zijn eveneens duur. De kost van tofu bedroeg bij één van de acties meer dan een kwart van de totale ingrediëntenkost. Hadden we zelf iets gemaakt met linzen of bonen, dan kon dat voor een fractie van de prijs. Bij elke actie leren we bij. De maaltijd hoeft niet persé te bestaan uit drie gangen. Soep is heel goedkoop en zorgt meteen voor de broodnodige groentjes. Maar een duurzaam en gezond dessert kan al wat duurder uitvallen, tenzij je het houdt bij een stuk fruit. 22

23 Als je samenwerkt met een sociaal restaurant kunnen de loonkosten beperkt worden. Probeer de hoeveelheden zo goed mogelijk in te schatten. Wij werkten samen met een cateraar die volgende vuistregel hanteerde: 3 kleuters = 2 lagere schoolkinderen = 1 volwassene. We hadden bijna geen overschot. Mogelijks ook omdat het zo lekker was Probeer ook in te schatten wat kinderen lekker vinden door het hen te vragen of hen te betrekken in het samenstellen van het menu. Zo vermijd je overschotten, en bespaar je dus ook op de kosten. Zijn er toch overschotten? Voorzie altijd kleine bordjes of bakjes om de ouders die hun kinderen komen afhalen te laten meeproeven van het middagmaal. Mond aan mond reclame noemen we dat. 23

24 Tracht zeker een vangnet te voorzien voor de kinderen die vanwege de prijs niet zouden kunnen deelnemen. Iedereen heeft immers recht op een Lunch met LEF. Eigenlijk valt het bedrag dat je daarvoor moet inzamelen best mee. Als bijvoorbeeld 50 kinderen wel kunnen deelnemen als de prijs wordt gehalveerd, dan moet 100 verzameld worden. Dit kan op verschillende manieren: Sommige scholen of gemeenten hanteren een sociaal tarief voor lage inkomensgezinnen. Probeer daar gebruik van te maken. Uit een enquête in 2016 van studenten van de Hogeschool Gent bleek dat 70% van de ondervraagde ouders bereid waren om 0,5 tot 2 meer te betalen, zodat ook kansarme kinderen konden genieten van een gezonde warme maaltijd. Het zou goed zijn als we die solidariteit in de praktijk kunnen benutten. Hoe dit discreet kan aangepakt worden, is een vraag die best door de gemeenschap zelf kan beantwoord worden. Verzamel voldoende geld en zet een écht sociaal experiment op. In sommige Europese landen is de warme maaltijd voor iedereen gratis, voor arm én rijk. Dit is herverdelend en op de lange termijn ervaart de overheid deze kost als een besparing in de gezondheidszorg. Er kan ook inspiratie gevonden worden in de één-euro-maaltijden van minister van Sociale Zaken Homans. De bedoeling daar is goed, maar het bereik is heel klein omdat de 24

25 maaltijden in armenhuizen worden geserveerd. Dit drukt een grote stempel op de kinderen die er gebruik van maken. Als de één-euro-maaltijden op school worden geserveerd, zou de sociale impact veel groter zijn. Het zou de moeite zijn om dit uit te testen en met de resultaten naar buiten te komen. 25

26 7. Eigenheden aan een (éénmalige) actie Lunch met LEF is een actie. Ze wijkt dus af van de normale gang van zaken. Vandaar dat er ook een hoop extra werk bij komt kijken. Als je dat samen aanpakt, valt het allemaal mee. Wat verderop vind je een checklist met alles wat je moet voorzien. Indien de school een vast contract heeft voor warme maaltijden, kan ze de maaltijden voor 1 dag annuleren (zoals dat ook gebeurt in het geval van een daguitstap). Op vele scholen worden de maaltijden enkele keren per week vacuüm en koud geleverd en worden ze kort voor het opdienen nog even opgewarmd. Lunch met LEF gaat voor recht van het fornuis op het bord. Daarom is het belangrijk dat de maaltijden warm worden gehouden tijdens het transport en het opdienen. Wervel stelt thermocateringboxen te leen. Er moeten enkel nog bain-maries voorzien om warm te houden tijdens het opdienen. Veel scholen beschikken over bain-maries. Indien niet kan je te rade gaan in je netwerk of bij de lokale overheid. Op sommige scholen worden maaltijden geserveerd op een plastic wegwerpbord. Hier moeten dus borden worden voorzien. Extra bestek en bekers zijn ook een goed idee. Het zou immers kunnen dat meer kinderen blijven eten dan gewoonlijk. Vergeet zeker niet om voldoende materiaal om te serveren (allerhande lepels, spatels,...) te voorzien. Al dit materiaal is te verkrijgen bij de gemeente of een provinciale uitleendienst. 26

27 Het zou kunnen dat de Lunch met LEF niet automatisch kan verrekend worden in de schoolfactuur. In dat geval vragen we van de leerkrachten een extra inspanning: nl. het ophalen van de inschrijvingen en het geld voor de maaltijd. De inschrijvingen en het geld moeten dan gecentraliseerd worden. Plan ver genoeg op voorhand zodat de cateraar tijdig op de hoogte is van het aantal inschrijvingen. Wervel heeft een standaardbrief opgesteld om in te schrijven voor Lunch met LEF. 27

28 8. Nodig uit! Nodig mensen met een relevante functie uit om mee te eten. Bij vorige acties schoven al mee aan tafel: schepenen van jeugd en/of onderwijs, bevoegde ambtenaren, de voorzitter of overkoepelend directeur van een scholengemeenschap. Vergeet de pers niet! Lunch met LEF is een mediagenieke positieve actie met kinderen. Daar is vooral de lokale pers echt naar op zoek. 28

29 9. Nabeschouwing en evaluatie Het is belangrijk om de Lunch met LEF actie grondig te evalueren. Bedank in de eerste plaats alle mensen die een bijdrage leverden aan de maaltijden, en vraag meteen wat ze ervan vonden? In de eerste plaats: waren de maaltijden lekker? Is het voor herhaling vatbaar? Wat liep er goed, wat kon beter? Was er genoeg betrokkenheid van de belanghebbenden (kinderen en ouders)? Onderzoek zeker of jullie actie een gevoelige snaar heeft geraakt bij mensen die beslissingen nemen over de schoolmaaltijden: de directie, de inrichtende macht, de gemeente of stad. Wie weet willen ze wel met jullie aan tafel zitten over het vervolg. Wacht niet op een uitnodiging van hun kant. Contacteer hen. Toon hen wat jullie hebben gedaan en dat Lunch met LEF mogelijk is. Wees er trots op! In Gent hebben Lunch met LEF acties de stad mede geïnspireerd om de schoolmaaltijden te verduurzamen. Verzamel alle goede foto s en filmpjes en deel ze via jouw kanalen. Wervel zal alles bundelen en verspreiden. Hoe meer we Lunch met LEF in beeld brengen, hoe meer we andere ouders en scholen kunnen inspireren. 29

30 10. Kort samengevat a. Voorbereiding Deel het idee om een Lunch met LEF op jouw school te organiseren met zoveel mogelijk mensen. In je netwerk is meer ondersteuning dan je denkt. Ga op zoek naar (en zoek het niet te ver): lokale boeren; een kok, lokale traiteur, (sociaal) restaurant, OCMW-keuken een logistieke partner (kunnen ook vrijwilligers zijn) Ga in overleg met alle betrokken actoren: de kinderen (één klas) over de samenstelling van het menu volgens het aanbod van het seizoen. de ouders, de directie en leerkrachten over de praktische organisatie en de prijs van de maaltijd de landbouwers over de meest beschikbare LEF-ingrediënten van het moment en de manier van leveren. de cateraar, kok en keukenpersoneel over de LEF-criteria, de ondersteuning die je kan bieden bij moeilijkheden. Verzamel inschrijvingen en indien nodig ook het geld. Zorg dat alle ingrediënten tijdig bij de kok terecht komen. Voedselteams, Boeren & Buren of een boerenmarkt kunnen daarbij helpen. 30

31 Zorg dat er genoeg borden, bestek, bekers, uitschepmateriaal en bain-maries aanwezig zijn. De gemeente en de provincie kunnen hierbij helpen. Scholen kennen een heel strakke timing en de maaltijden moeten dus op tijd klaar en geleverd zijn. Werk je met de lokale traiteur die ook instaat voor de reguliere maaltijden, of in de eigen schoolkeuken, dan weten die mensen perfect aan welk tijdschema ze zijn gebonden. Werk je éénmalig met iemand die dit nog nooit deed, spreek dan het tijdschema goed door. Een dag op voorhand beginnen met het kuisen en snijden van alle verse groenten is geen overbodige luxe. Bedenk ook dat op de dag zelf de maaltijden moeten aankomen, worden uitgeladen en overgeladen in bainmaries en je dan pas kan beginnen met serveren. Een half uurtje op voorhand aankomen om de situatie in te schatten kan zeker geen kwaad. Maak een persbericht of contacteer minstens de pers. Zeker de lokale pers of de kranten met een lokaal katern hebben interesse in dit soort acties. Enkele dagen van tevoren contact opnemen is voldoende. Tips om te communiceren met de (lokale) pers vind je hier. b. De dag zelf Afhankelijk van hoe de Lunch met LEF afwijkt van de normale gang van zaken moet er veel of weinig geregeld worden. Als er plots dubbel zoveel kinderen blijven eten, moet de eetzaal daar op voorzien zijn, en moeten er genoeg mensen zijn die kunnen helpen bij het uitscheppen. Vaak springen leerkrachten en directie bij, maar dat kunnen ook ouders of 31

32 grootouders zijn. Ook enkele leerlingen of een klasgroep kunnen hiervoor ingeschakeld worden, mits ze achteraf de kans krijgen om zelf in alle rust te genieten van de lunch. Er moet ook opgeruimd en afgewassen worden. Overleg zeker met de mensen die normaal instaan voor het serveren, het opruimen en het toezicht in de refters. Zij zullen best weten hoe je het moet aanpakken. Lunch met LEF is een feest! Zorg voor een mooi aangeklede refter. Onderzoek wijst uit dat het eten beter smaakt in een aangename omgeving. We stellen voor om minstens vlaggetjeskoorden te hangen als wederkerend visueel element van de actie. Zorg dat jullie actie vastgelegd wordt. Het is tof als er een paar mensen foto s nemen, filmen en de eters bevragen wat ze van de Lunch met LEF vinden. c. Nabeschouwing en evaluatie Bedank alle betrokkenen en vraag wat ze van hun Lunch met LEF vonden? Contacteer pro-actief beslissingsmakers over hoe jullie actie impact heeft op de verdere organisatie van de schoolmaaltijden. 32

33 11. Lunch met LEF-checklist LEF-ingrediënten van lokale boeren Logistiek plan voor de ingrediënten en de maaltijden Thermocateringboxen, te lenen bij Wervel Vrijwilligers om mee te helpen bij de voorbereiding en op de dag zelf Voldoende tafels om een buffet te maken, voldoende ruimte om aan te schuiven Bain-maries (via de cateraar of de gemeente) Serveerschotels en serveermateriaal (via de cateraar) Een goed geordende refter waar iedereen comfortabel kan zitten Refterversiering, want Lunch met LEF is een feest! Kannen met kraantjeswater op elke tafel Voldoende borden, bestek en glazen of bekers (via de gemeente of provinciale uitleendienst) Fotocamera Inschrijvingsbrief voor de leerlingen Een voorbeeld persbericht Evaluatiedocument Uitwerken van een les, excursie of project zodat Lunch met LEF niet enkel blijft hangen in de refter... Binnenkort meer info op 33

34 Edinburgstraat, 26, 1050 Elsene