Sluitend van school naar werk

Transcriptie

1 Sluitend van school naar werk Monitor pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht, tweede meting Marjolein Bomhof, Johan Bokdam (Oberon) Erik Keppels, Mariska Roelofs (KBA Nijmegen)

2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 5 Doel en aanpak van het onderzoek... 5 Onderzoeksvragen... 5 Het onderzoek en deze rapportage... 5 Doelgroep kwetsbare jongeren Voorbereiding vanuit school Organisatie ondersteuning kwetsbare jongeren Structuren per subregio Regionale ondersteuning Ondersteuningsaanbod Aanbod rondom de overstap naar betaald werk Aanbod rondom de overstap naar onbetaald werk of dagbesteding Aanbod rondom de overstap naar vervolgonderwijs Jongeren in beeld Monitor cohort arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren Aangeboden ondersteuning door gemeenten tot en met oktober Conclusies... 27

4

5 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht 1 Inleiding Doel en aanpak van het onderzoek In 2015 hebben de onderwijspartners en gemeenten in de RMC-regio Utrecht afspraken gemaakt om te komen tot een sluitende en eenduidige aanpak die jongeren in een kwetsbare positie ondersteunt en begeleidt en die leidt tot een grotere participatie. Concreet zijn twee sets van afspraken vastgelegd. In een convenant hebben scholen en gemeenten afspraken gemaakt over de uitstroom van jongeren uit het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs (pro en vso) naar werk of dagbesteding. Doel is een goede aansluiting op werk of dagbesteding mogelijk te maken door zoveel mogelijk regionale eenduidigheid te creëren bij de toeleiding vanuit pro en vso naar de gemeenten. Daarnaast is het streven gemeenten vroegtijdig te betrekken bij jongeren die uitstromen. De intentie is om een jongere in het laatste jaar voor uitstroom voor te sorteren op de uitstroomplek. De tweede set afspraken, over arbeidstoeleiding vanuit de verschillende entreeopleidingen, vloeit voort uit de (bredere) samenwerkingsovereenkomst Kansen voor Jongeren in een kwetsbare positie. Vorig jaar bleken deze afspraken niet goed te werken, de mbo-scholen werken op dit moment aan een alternatief. Namens de regio heeft de gemeente Utrecht onderzoeksbureaus Oberon en KBA Nijmegen gevraagd de afspraken, de uitvoering en de resultaten te evalueren. De evaluatie omvat zowel een kwalitatieve procesmonitor als een kwantitatief meerjarige cohortonderzoek. Onderzoeksvragen De centrale onderzoeksvragen zijn hieronder uiteengezet. Met behulp van de onderzoeksvragen kijken we wat er goed gaat, wat knelpunten zijn en hoe de samenwerking verder vormgegeven kan worden. De onderzoeksvragen worden per jaar uitgewerkt in een interviewleidraad, deze is te vinden in bijlage Hoe verloopt de uitvoering van de regionaal overeengekomen werkwijze t.a.v. de uitstroom van jongeren vanuit pro/vso (pilot A) en vanuit de entreeopleidingen (pilot B) naar werk? 2. Welk ondersteuningsaanbod is beschikbaar voor deze doelgroepen en waar maken ze gebruik van? 3. Hoe verloopt de aansluiting op de regionale arbeidsmarkt van jongeren vso/pro/entree? Specifiek aandachtspunt dit jaar was te verkennen of het mogelijk is in beeld te brengen welk ondersteuningsaanbod afgelopen jaar daadwerkelijk is ingezet voor het uitstroomcohort en welk deel van deze jongeren wel en niet in beeld is bij de gemeenten. Het onderzoek en deze rapportage Medio 2016 presenteerden we een eerste tussenrapport met de uitkomsten van de eerste procesmonitor, begin 2017 de eerste uitkomsten van het cohortonderzoek. In juni en juli 2017 interviewde het onderzoeksteam zo n 15 betrokkenen bij de regionale aanpak (zie bijlage 1) naar werk of dagbesteding. Dit waren onder andere RMC-coördinatoren, ambtenaren wmo, ambtenaren werk&inkomen, jobcoaches, medewerkers van werkgeversservicepunten en werkgevers. De indrukken vanuit de interviews komen in elk hoofdstuk aan bod. Ook bevat deze rapportage de uitkomsten van de tweede meting van het cohortonderzoek. Hierbij volgen we de pro-, vso- en entreeleerlingen woonachtig in RMC-regio Utrecht die in de periode van 1 oktober 2015 tot 1 oktober 2016 uitstroomden. We volgen in hoeverre ze doorgaan in het onderwijs, aan het werk gaan, of een uitkering hebben. Tenslotte brengen we in beeld in hoeverre ze in de regio ondersteund zijn bij de transitie van school naar werk of dagbesteding.

6 6 Oberon Doelgroep kwetsbare jongeren Bij onderhavige evaluatie staan kwetsbare jongeren die wonen in één van de gemeenten van de RMCregio Utrecht centraal (zie figuur 1). Figuur 1: RMC-regio Utrecht Met kwetsbare jongeren wordt verwezen naar jongeren die uit het praktijkonderwijs (pro), voortgezet speciaal onderwijs (vso) of een entreeopleiding (ook wel bekend als mbo 1-opleiding) uitstromen. Veel van deze jongeren hebben een extra steuntje in de rug nodig om hun plek op de arbeidsmarkt, vervolgonderwijs of dagbesteding te vinden. Sommige gemeenten zien uitstromers uit de mbo-2 opleidingen ook als kwetsbaar. Een mbo-2 opleiding blijkt niet altijd een goede garantie voor werk, geven zij aan. Daarnaast wordt gewezen op een groei in het aantal jonge vluchtelingen (en statushouders) die bijzonder kwetsbaar zijn. Hiermee lijkt de doelgroep kwetsbare jongeren op twee fronten iets uit te breiden. Gezien de bestuurlijke afspraken waarvan dit onderzoek onderdeel is, beperken we ons in deze rapportage tot de jongeren die uitstromen uit het pro, vso of entree onderwijs.

7 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht 2 Voorbereiding vanuit school De rapportage uit 2016 beschreef de uitkomsten van interviews met scholen en gemeenten over de voorbereiding van kwetsbare jongeren op het uitstroommoment. In 2017 hebben we uitsluitend met werkgevers en gemeentelijke en regionale instanties gesproken. Dit hoofdstuk geeft hun ervaringen over de voorbereiding vanuit school weer. Oriëntatie op werk en participatie Beleidsmedewerkers werk&inkomen, jobhunters, jobcoaches en werkgevers ervaren grote verschillen tussen scholen in de mate waarin jongeren worden voorbereid op het werkende leven. Een aantal knelpunten zien ze vaak terugkomen. Ten eerste weet een deel van de jongeren bij het afronden van de opleiding nog niet goed wat voor soort werk zij zouden willen doen. Ze hebben nog geen voorkeur of hebben geen realistisch beeld van het type werk dat er is. Sommige jongeren willen graag pakjes bezorgen, maar realiseren zich niet dat bij zo n baan sprake is van afwijkende werkuren, werkdruk om op tijd te zijn en het communiceren met particulieren. Geïnterviewden vinden dat scholen meer zouden kunnen en moeten sturen op een realistische voorlichting over het type werk dat er is. Als de jongere daarnaast ook hulp krijgt bij het maken van een realistische inschatting van de eigen vaardigheden, helpt dit bij het zoeken naar een passende plek. Daarnaast zien geïnterviewden dat sommige jongeren zich tijdens het pro of vso georiënteerd hebben op een richting waar niet veel passend werk in te vinden is. Men ziet kansen voor het onderwijs om jongeren meer te sturen richting sectoren waar wel veel werk voor hen te vinden is, zoals de catering, horeca en logistiek 1. De ervaringen zijn dat deze twee knelpunten meer voorkomen bij jongeren uit het voortgezet speciaal onderwijs dan uit het praktijkonderwijs. Het werkgeversservicepunt Utrecht ziet wel dat het onderwijs ook het vso beter op arbeidsperspectief begint te letten. Dit is in lijn met het beeld van vorig jaar. Het laatste knelpunt is dat jongeren die uitstromen uit het pro of vso soms erg jong zijn voor de overstap naar werk. Deze jongeren hebben nog niet altijd de vaardigheden om het werk tot een succes te maken. Voorbeelden, genoemd door werkgevers die kwetsbare jongeren in dienst hebben, zijn vaardigheden zoals op tijd komen, je aan de afspraken houden en samenwerken. Voor sommige jongeren mist er in die zin net een stap tussen het onderwijs en het werk. Partijen proberen hieraan tegemoet te komen. Sommige gemeenten laten deze jongeren bijvoorbeeld tijdelijk op een dagbestedingplek werken zodat zij in een beschermde omgeving werknemervaardigheden kunnen op doen. Een ander voorbeeld: de gemeente Utrecht zet met VSO Stip op dit moment een preventieve pilot op voor deze groep. Vanuit school worden uitstromers waar nodig een traject aangeboden om verder te leren en tegelijk uitgebreider voor te bereiden op werk. Een voordeel van dit traject is dat de kennis van de school over de doelgroep wordt gebruikt. Met deze pilot verwacht de gemeente de kwetsbare groep van 16 tot 18 jaar te kunnen opvangen. De gemeente ervaart dat deze groep in het bijzonder risico loopt om thuiszitter te worden. Verder dragen de geïnterviewden ook verbetermogelijkheden aan in de voorbereiding richting werk binnen het onderwijs. Te denken is aan het inzetten op stages in een richting die passend is én waarin 1 Er is in de regio een aantal gesprekken gevoerd over de mogelijkheden om gezamenlijk de werkgeversbenadering op dit punt te versterken. Daarvoor is ook een notitie opgesteld met knelpunten en mogelijke oplossingen.

8 8 Oberon werk te vinden is. Ook kunnen jongeren die goed weten wat ze kunnen en welk werk daar bij past, beter en sneller worden geholpen door jobhunters of accountmanagers van afdelingen Werk&inkomen. Bondige documentatie over de sterke en minder sterke kanten van de jongere en bijvoorbeeld een CV maken die zoektocht makkelijker. Het onderwijs kan hier nog meer in voorzien. Overdracht van informatie In het convenant staan afspraken over de overdracht van informatie van scholen naar gemeenten. Een onderdeel hiervan is het regionaal overdrachtsdossier (ROD). Over het algemeen geven gemeenten aan dat veel scholen nog steeds RODs naar de gemeente sturen. Gemeenten gebruiken de RODs om in te schatten welke ondersteuning nodig is voor een jongere. De meeste gemeenten hebben een goed beeld van de scholen waar de grootste uitstroom van hun jongeren vandaan komt. Vaak zijn er goede contacten met deze scholen en levert de school RODs aan de gemeente. Gemeenten geven aan dat het lastiger is om contact goed te houden met scholen waar maar een paar leerlingen uit hun gemeente op zitten. Hier komen dan soms, maar niet altijd, RODs vandaan. Daarnaast zijn er nog scholen buiten de regio waar ook leerlingen uit de gemeente zitten. Die leveren op een enkele uitzondering na - geen RODs aan. Deze scholen zijn niet bekend met het ROD of hebben binnen hun eigen regio andere afspraken over informatieoverdracht gemaakt. Gemeenten proberen af te stemmen op de situatie van de jongere als het gaat om welk (overdracht)document gewenst is, maar slagen hier niet altijd in. Voorbeelden van documenten zijn het ROD, het ontwikkelingsperspectiefplan (opp) en het ondersteuningsplan wmo. Het ROD wordt gebruikt bij overdracht van informatie van school naar gemeente. Het opp wordt in het kader van passend onderwijs in gebruik genomen door scholen om in overleg met ouders de ondersteuning en de bijbehorende doelen voor een leerling te beschrijven. Bij een ondersteuningsaanvraag die onder de wmo valt, zoals in het geval van een dagbestedingplek, vraagt de gemeente om een ondersteuningsplan. Het ondersteuningsplan bevat bijvoorbeeld de mate van zelfredzaamheid, een omschrijving van de gewenste ondersteuning en de doelen die men met de ondersteuning wil bereiken. Wie het ondersteuningsplan schrijft, verschilt per regio. In de gemeente Utrecht maakt het wijk/buurtteam in samenwerking met de cliënt het ondersteuningsplan 2. In de gemeente Woerden schrijft de cliënt zelf het plan, eventueel met hulp van de gemeente of zorginstantie 3. Het maken van verschillende plannen en documenten ervaart men als een belasting voor de school, de ouders en de jongere. Sommige gemeenten proberen te voorkomen dat er zowel een ROD als een ondersteuningsplan gemaakt moet worden. Lastig is hierbij dat de formats van het ROD en het ondersteuningsplan niet op elkaar zijn afgestemd. Daar komt bij dat de invulling van het ondersteuningsplan kan verschillen per gemeente. Samenwerking In het convenant staan afspraken over een vroegtijdige samenwerking tussen scholen en derden in de voorbereiding van jongeren op de uitstroom. Het beeld over de uitvoering van die afspraken komt overeen met vorig jaar. De meeste gemeenten geven aan outreachend te werken: ze nemen uit zichzelf contact op met scholen. Een uitstroomoverleg waarbij de gemeenten en de scholen overleggen over leerlingen die aan het eind van het jaar gaan uitstromen, komt vaak voor. Vooral tussen gemeenten en de scholen waar veel eigen leerlingen naar school gaan. Soms werken scholen en gemeenten ook op andere momenten preventief samen. Bijvoorbeeld bij een jongere waarvan bekend is dat de stage niet 2 Bron: 3 Bron:

9 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht wordt omgezet in een contract, kijken partijen mee om te bepalen of alvast een traject in werking gezet kan worden. Te denken valt aan het preventief inzetten van een jobhunter, of een accountmanager werk&inkomen die op zoek gaat naar een passende werkplek.

10 10 Oberon 3 Organisatie ondersteuning kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht bestaat uit vier subregio s. Elke subregio heeft de monitoring van en ondersteuning voor kwetsbare jongeren verschillend vormgegeven. Daarnaast is er een regionaal aanbod bekostigd vanuit het actieplan jeugdwerkloosheid. Structuren per subregio Stad Utrecht Subregio Stad Utrecht bestaat uit de gemeente Utrecht. De gemeente Utrecht huisvest de meeste kwetsbare jongeren uit de regio. De structuren voor de ondersteuning van kwetsbare jongeren zijn hierop ingesteld. Gezien de grote aantallen jongeren is het niet altijd mogelijk om maatwerk aan te bieden. In plaats daarvan poogt de gemeente eenduidigheid en duidelijkheid in grote lijnen te bieden. Zo biedt de gemeente een duidelijke lijn in het aanbod (bijvoorbeeld jongeren onder een bepaalde loonwaarde gaan naar de dagbesteding) en in de samenwerking met externen (bijvoorbeeld drie vaste bedrijven die jobcoaches aanleveren). De gemeente is zoekende naar een vorm waarbij wel gebruik gemaakt kan worden van creatieve ideeën van externen, maar de gemeente nog steeds de regie behoudt. De ondersteuning en monitoring van kwetsbare jongeren is verdeeld over verschillende afdelingen binnen de gemeente Utrecht. Werk&inkomen ondersteunt jongeren die een overstap naar werk willen maken. De afdeling WMO kijkt om naar jongeren die naar de dagbesteding gaan. Het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL) focust zich op voortijdig schoolverlaters. Er is op dit moment geen centraal punt van waaruit kwetsbare jongeren worden bediend. De gemeente worstelt met deze taakverdeling. Een gevolg is namelijk dat er geen algemeen overzicht is van waar kwetsbare jongeren heen gaan na hun pro-, vso- of entreeopleiding. Ook hebben scholen nu nog meerdere contactpersonen bij de gemeente. De gemeente probeert op dit moment toe te werken naar één contactpersoon voor scholen en jongeren, waarbij het RMC (zoals bij de andere drie subregio s al gebeurt) mogelijk een rol gaat spelen. Een eerste stap in de ontschotting van de zorg voor de doelgroep is afgelopen jaar gezet. Sinds 1 juli 2017 is er een team banenafspraak opgezet waarmee de begeleiding van kwetsbare mensen die naar betaald werk willen overstappen, is gecentraliseerd. Dit team begeleidt mensen met een indicatie banenafspraak, waaronder uitstromers uit het pro en vso. Het gaat hierbij echter nog alleen om een gezamenlijke aanpak van kwetsbare personen die willen overstappen naar betaald werk. Kwetsbare jongeren die overstappen naar vervolgonderwijs of dagbesteding vallen hier buiten. Een ander kenmerk van de gemeente Utrecht is dat er relatief veel voorzieningen aanwezig zijn. Deze zijn ook meer gecentreerd naar type ondersteuningsbehoefte dan in andere subregio s. Zo zijn er relatief veel voorzieningen voor jongeren met complexe (gedrags)problematiek. Utrecht Noordwest Subregio Utrecht Noordwest bestaat uit de gemeenten Woerden, De Ronde Venen, Montfoort, Oudewater en Stichtse Vecht. Voor de gemeenten Woerden, Montfoort, Oudewater en De Ronde Venen is de monitoring van kwetsbare jongeren belegd bij het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL). Binnen het RBL zijn er vanuit het project!jow twee medewerkers actief, die fungeren als vast contactpunt van waaruit kwetsbare jongeren gevolgd en begeleid worden.

11 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht De aantallen kwetsbare jongeren die onder deze subregio vallen zijn ook substantieel lager dan in de gemeente Utrecht. Er wordt actief maatwerk aangeboden. De!JOW medewerkers hebben een beeld van de kwetsbare jongeren die op dit moment uit het pro en vso stromen. Van al uitgestroomde jongeren hebben ze vooral zicht op jongeren jonger dan 23 jaar en (nog) niet op jongeren van 23 tot 27 jaar. Vanaf 23 jaar is de afdeling Werk & Inkomen (FermWerk) verantwoordelijk, waardoor!jow minder zicht heeft op deze leeftijdsgroep. Bij jongeren die onder!jow vallen neemt het RBL contact op met de betreffende scholen om een idee te krijgen van het uitstroomprofiel: werk, vervolgonderwijs of dagbesteding. Het RBL helpt de scholen waar nodig met de voorbereiding. De jongeren zonder werk of vervolgstudie worden nadat ze zijn uitgestroomd actief benaderd door het RBL. Vervolgens kijkt de medewerker welke gemeentelijke afdeling de jongere verder kan helpen en zet de jongere door. Er wordt actief om terugkoppeling gevraagd zodat de zorg voor de jongere sluitend is. Het project!jow maakt het mogelijk voor het RBL om de zorg voor kwetsbare jongeren te combineren met de monitoring van jongeren zonder startkwalificatie. Het gaat vooralsnog om een projectmatige en tijdelijke aanpak, die loopt tot 1 november In de zomer van 2017 was nog geen besluit genomen over eventuele vervolgstappen. Gemeente Stichtse Vecht is sinds november 2015 geen deelnemer meer aan het project!jow. Het RBL geeft de gegevens door van de leerlingen die wonen in Stichtse Vecht en gaan uitstromen. Meestal vindt er geen terugkoppeling plaats. Utrecht Zuid Subregio Utrecht Zuid omvat de gemeenten Nieuwegein, IJsselstein, Houten, Lopik en Vianen. De vijf gemeenten hebben een gezamenlijke uitvoeringsorganisatie Werk&Inkomen Lekstroom (WIL) en voeren ook samen de RMC-taken uit. Vanuit het WIL en het RMC is een jongerenloket ingericht voor jongeren van 18 tot 27 jaar die ondersteuning willen naar onderwijs, werk of inkomen. Binnen het jongerenloket zijn (vooralsnog tijdelijk) ook de taken belegd die voortvloeien uit de regionale samenwerkingsovereenkomst, zoals het monitoren en begeleiden van uitstromers uit het pro en vso. Net als in de subregio Noordwest, is deze ondersteuning georganiseerd als een uitbreiding van de RMCtaken. Een verschil is dat subregio Zuid door de samenwerking binnen het jongerenloket, ook een fysiek loket heeft waar jongeren kunnen binnenlopen. Het jongerenloket is fysiek gevestigd in Nieuwegein, elke middag open en wordt door zowel WIL- als RMC-medewerkers bemenst. De jongeren komen bij het jongerenloket terecht via inloop en via casusbesprekingen op pro en vso scholen. Na de integrale intake in het jongerenloket wordt indien nodig begeleiding gestart. Het jongerenloket is een pilot van twee jaar en loopt tot en met Het was oktober 2017 nog niet duidelijk of en hoe het project een vervolg zal krijgen. Utrecht Zuidoost Subregio Zuidoost bestaat uit de gemeenten Zeist, Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug en Wijk bij Duurstede. Centraal in het volgen en ondersteunen van kwetsbare jongeren is het jongerenloket Actie.Talent. Binnen het jongerenloket werkt het RMC samen om jongeren tot 27 jaar te bedienen die een overstap naar vervolgonderwijs of (onbetaald) werk willen maken.

12 12 Oberon Het jongerenloket is fysiek gevestigd in Zeist. Het loket heeft op maandagochtend en woensdagochtend een inloopspreekuur voor jongeren. Naast dat jongeren kunnen binnenlopen, neemt het RMC ook zelf actief actie om zicht te krijgen op jongeren. Ze doen dit vooral door contact op te nemen met scholen om de achtergrond van uitstromers te achterhalen. Het doel is vooral om zicht te krijgen op het uitstroomprofiel van de jongeren (profiel dagbesteding, werk of vervolgonderwijs). Bij het contact met scholen gaat de RMC na wat voor ondersteuning gewenst is. Eén van de gemeenten uit de subregio ziet de ondersteuning trapsgewijs : eerst kijkt de gemeente of een vervolgopleiding tot de mogelijkheden behoort. Dan kijkt men of betaalde arbeid (eventueel ondersteund) een optie is. Als laatste mogelijkheid wordt gekeken naar een vrijstelling om geen betaalde arbeid te hoeven doen, wat resulteert in een uitkering met mogelijk een dagbestedingplek. De subregio heeft daarnaast te maken met een instroom van nieuwkomers. Van de jongeren in de bijstand is een grote groep (rond de 40%) statushouder 4. Voor deze groep geldt dat snel de taal spreken een belangrijke voorwaarde is om door te kunnen stromen naar reguliere opleidingen. De inzet van de gemeenten is dan ook om samen met taalaanbieders en andere vormen van taalaanbod de ondersteuning van jongeren sluitend te krijgen. Regionale ondersteuning Regionaal is op dit moment ook ondersteuning beschikbaar door jobhunters en een nazorgcoördinator, die wordt bekostigd vanuit de Aanpak Jeugdwerkloosheid. Alle gemeenten in de RMC-regio Utrecht kunnen jongeren hiernaar doorverwijzen. De jobhunters zijn verdeeld in twee teams; jobhunters voor jongeren uit het pro en vso en jobhunters voor reguliere jongeren. De jobhunter maakt de jongere jobready door te kijken of de jongere een CV heeft gemaakt en door samen met de jongere te inventariseren wat voor werk passend zou zijn. De jobhunter helpt de jongere bij het zoeken van vacatures en begeleidt waar nodig bij het sollicitatieproces. De nazorgcoördinator kijkt voor een korte periode nadat een jongere start met werken of alles goed verloopt. De nazorgcoördinator wordt alleen ingezet voor jongeren waar iets extras nodig bij is en stemt af met de werkgever en jongere of beide partijen tevreden zijn. Daarnaast zijn in 2016 verschillende regionale projecten uitgevoerd gericht op activering, ondersteuning en begeleiding van jongeren. Tevens zijn er verschillende meet & greets georganiseerd. De regionale Aanpak Jeugdwerkloosheid is gefinancierd uit tijdelijke middelen en loopt tot 1 januari In een nieuwsbericht uit oktober 2017 wordt aangegeven dat de succesvolle elementen van het Actieplan Jeugdwerkloosheid na 1 januari 2018 worden voortgezet, als onderdeel van de reguliere dienstverlening 5. De verdere invulling van de voortzetting is nog niet bekend. 4 Regio Zuidoost; bron: RSD Tweejarenplan 2017 en Bron:

13 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht 4 Ondersteuningsaanbod In dit hoofdstuk bespreken we het concrete ondersteuningsaanbod van de regio, aan de hand van de drie uitstroomrichtingen: betaald werk, onbetaald werk / dagbesteding en vervolgonderwijs. Per stroom starten we met een overzicht van het aantal jongeren dat deze weg doorloopt nadat ze in schooljaar uitstroomden uit pro, vso of entree. Tabel 1 Gemonitorde uitstromers pro, vso en entree: situatie juni 2017 Werk, evt. icm. uitkering* Niet in onderwijs en geen werk* In onderwijs Verhuisd naar andere RMCregio, situatie onbekend totaal PrO-uitstromers VSO-uitstromers Entree-uitstromers Totaal RMC-regio Utrecht * De gegevens zijn afkomstig van het Inlichtingenbureau. Daaruit kan niet worden afgeleid of iemand in dagbesteding zit. Omdat niet alle gemeenten hier geen inzicht in hebben gegeven, is hier geen aparte kolom dagbesteding opgenomen. Aanbod rondom de overstap naar betaald werk Doelgroep en ondersteuningsbehoefte 411 van de 933 uitstromers (44%) in de cohortmonitor begeven zich in juni 2017 op de arbeidsmarkt. 166 van hen (40%) heeft daadwerkelijk betaald werk, al dan niet in combinatie met een uitkering. Zeker in het begin van hun werkende leven hebben kwetsbare jongeren behoefte aan ondersteuning. Zo schatten medewerkers betrokken bij het Actieplan Jeugdwerkloosheid in dat ongeveer 85% van de uitstromende pro en vso jongeren behoefte heeft aan ondersteuning in de overstap naar werk. De overige 15% is in staat om zelf werk te vinden en te behouden. Op het moment dat de jongeren uitstromen uit het onderwijs zijn ze nog relatief jong (16 tot 20 jaar) en daarmee kwetsbaar op de arbeidsmarkt. Zo zijn ze eigenlijk nog niet klaar om te gaan werken of hebben ze nog niet zoveel besef van wat daar bij komt kijken. Hierdoor duurt het soms lang voordat jongeren helemaal gewend zijn aan een werkplek. Jongeren werken in het begin ook vaak nog niet fulltime, geven jobhunters en medewerkers van gemeentelijke afdelingen werk&inkomen aan. Jongeren bouwen naar gelang ze langere tijd werken langzaam op naar meer werkuren in de week. Jongeren met ondersteuningsbehoefte hebben vaak weinig zelfvertrouwen en zijn makkelijk beïnvloedbaar. Kleine tegenslagen kunnen hen makkelijk uit het veld slaan. Veel jongeren hebben dan ook behoefte aan iemand die met hen meekijkt bij het solliciteren: zoals het opzoeken van interessante vacatures en het meegaan op een sollicitatiegesprek. Ook als jongeren starten in een baan is het mogelijk dat aanpassingen nodig zijn. Jongeren hebben vaak behoefte aan structuur, duidelijkheid en vaste taken. Multitasken, onregelmatige werkuren of

14 14 Oberon onvoorspelbaar werk is niet altijd weggelegd voor de doelgroep. Een goede begeleiding vanuit de werkgever is ook van groot belang. Veel jongeren kunnen niet tien taken tegelijk doen. Het werkt het beste als de werkgever concreet maakt aan de jongere wat de taken zijn en open staat voor hem/haar als het niet meteen lukt. Afhankelijk van de behoefte van de jongere kan het aanpassen van een functie ook nodig zijn. Bij kwetsbare jongeren kan er soms meer tijd nodig zijn om een passende plek te vinden, bijvoorbeeld om een werkgever te vinden die bereid is de functie aan te passen of de jongere extra te begeleiden. Een voorbeeld van een jobhunter is: Zo heb ik laatst een jongen geplaatst bij een fastfoodrestaurant, die wil graag hamburgers bakken. Hij doet nu alleen het bakken, en hoeft niet schoon te maken of bij de kassa te staan. Regionale arbeidsmarkt Over het algemeen zijn de medewerkers van het RMC, werkgeversservicepunten en actieplan jeugdwerkloosheid positief over de hoeveelheid werk die er op dit moment te vinden is. Men heeft het idee dat er best wat werk is voor deze doelgroep, wel soms in een andere sector dan de interesse van de jongere. De vacatures worden verspreid via detacheringbureaus, vacaturewebsites en werkgeversservicepunten. Voorbeelden van sectoren waar jongeren vaak terecht kunnen zijn de bouw, magazijnen/logistiek, schoonmaken, horeca, catering, detailhandel en groen. Een aandachtspunt bij de overstap naar de arbeidsmarkt is de duurzame uitstroom. Veel jongeren komen aan het werk met een tijdelijk contract, vaak voor een half jaar of een jaar. Er is minder zicht op of jongeren daarna een vast contract krijgen. In de praktijk zien veel gemeenten, jobhunters en werkleertrajecten een deel van de jongeren terugkeren als hun contract niet verlengd is. Zij hebben dan opnieuw behoefte aan hulp bij het zoeken naar werk. Sommige gemeenten voelen een spanningsveld tussen het doel om snelle uitstroom uit de uitkering te bevorderen en het doel om duurzame plaatsingen te realiseren. Aanbod gemeenten Gemeenten zetten vanuit de participatiewet verschillende instrumenten in om jongeren te begeleiden naar betaald werk. Jongeren krijgen waar nodig een loonwaardemeting waarbij wordt vastgesteld in hoeverre de jongere kan werken (arbeidsvermogen). Bij een lagere loonwaarde en wanneer de jongere een indicatie banenafspraak heeft, krijgt een werkgever loonkostensubsidie om hiervoor te compenseren. In het laatste jaar is de wetgeving vergemakkelijkt en worden leerlingen uit het pro en vso zonder beoordeling door het UWV opgenomen in het doelgroepregister 6. Ook is de loonkostensubsidie vereenvoudigd 7. Vanuit het Actieplan Jeugdwerkloosheid zijn er jobhunters beschikbaar die jongeren helpen bij het vinden van werk. Verder werkt er een nazorgcoördinator die waar nodig voor een korte periode nadat een jongere start met werken kijkt of alles goed verloopt. 6 (Ex-) leerlingen van het voorgezet speciaal onderwijs en het praktijkonderwijs kunnen, indien zij dat willen, zonder beoordeling door UWV worden opgenomen in het doelgroepregister. Voor vso-leerlingen is deze wetgeving actief vanaf 1 mei 2016, voor pro-leerlingen vanaf 1 januari We verwijzen hierbij naar de vereenvoudiging van de berekening van de loonkostensubsidie en het flexibiliseren van de termijnen voor de loonwaardebepaling. Ook kan de loonkostensubsidie nu worden ingezet voor schoolverlaters uit vso, pro en entree die binnen 6 maanden na uitstroom zijn gaan werken. De veranderende wetgeving is 17 november 2016 ingegaan.

15 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht Vooral veel kwetsbare jongeren uit de gemeente Utrecht maken gebruik van de jobhunters. Subregio s Noordwest en Zuid maken voornamelijk gebruik van hun eigen accountmanagers binnen Werk&inkomen en het werkgeversservicepunt. Daarbij is vaak een verschil aangebracht tussen accountmanagers die gericht zijn op reguliere jongeren en accountmanagers die gericht zijn op het plaatsen van jongeren uit het pro en vso. De regio Zuidoost gebruikt hiervoor ook werkgeversnetwerken. De behoefte om gebruik te maken van externe jobhunters is bij deze regio s kleiner. Jongeren die begeleiding nodig hebben tijdens het werk, kunnen vanuit de gemeente een jobcoach krijgen. Gemeente Utrecht werkt samen met drie bedrijven die jobcoaches aanbieden aan jongeren. In de andere subregio s is het ook mogelijk voor een werkgever om zelf als jobcoach te fungeren en hiervoor een vergoeding te krijgen van de gemeente. Dat dit niet mogelijk is bij jongeren uit de gemeente Utrecht wordt door sommige werkgevers als knelpunt ervaren in het aannemen van Utrechtse jongeren. De jobhunter merkt dit bijvoorbeeld in het contact met werkgevers. De duur en intensiviteit van de inzet van een jobcoach verschilt per gemeente. Sommige gemeenten bieden veel maatwerk aan terwijl andere gemeenten striktere richtlijnen aanhouden. Naast betaald werk bij een regulier bedrijf is het ook mogelijk om een werktraject te doen. Utrecht beschikt over relatief veel (leer)werktrajecten zoals bijvoorbeeld StimulanS. Bij StimulanS werken jongeren drie maanden onder begeleiding op locatie en worden ze vervolgens gedetacheerd bij een werkgever. Als het goed gaat krijgen ze daarna een contract direct bij de werkgever. Vanaf 1 januari 2017 moeten gemeenten verplicht beschutte werkplekken aanbieden. Beschut werken wordt door de meeste gemeenten niet gezien als hoofdinstrument als het gaat om kwetsbare jongeren. Gemeenten ervaren dat de meeste kwetsbare jongeren de potentie hebben om bij een reguliere werkgever een baan te vinden. Beschut werken zien de meeste gemeenten niet als de beste manier om jongeren vaardigheden te laten aanleren om naar een reguliere baan over te stappen. Eén gemeente noemde daarnaast ook dat beschutte werkplekken relatief duur zijn. Aanbod rondom de overstap naar dagbesteding of acitvering Doelgroep en ondersteuningsbehoefte Een deel van de kwetsbare jongeren stroomt vanuit het onderwijs direct door naar een onbetaalde werkplek of een (werk)plek binnen de dagbesteding. Dit zijn vaak jongeren met een lage loonwaarde. Alle subregio s voeren doorgaans een loonwaardebepaling uit bij jongeren. Het verschilt per gemeente bij welke loonwaarde een jongere naar de dagbesteding wordt doorverwezen. Een arbeidsmatige dagbesteding is een plek waarin jongeren werk verrichten onder begeleiding. Het idee is dat een deel van deze jongeren op termijn doorstroomt naar betaald werk. Het is momenteel niet duidelijk welk deel van de 933 gemonitorde uitstromers van pro, vso en entree in dagbesteding zitten. Dergelijke informatie is niet aanwezig in de verkregen gegevens van het Inlichtingenbureau. Van subregio Noordwest zijn aanvullende gegevens verkregen. In deze subregio zitten van de 86 uitstromers er 29 niet meer in het onderwijs. Daarvan is bekend dat er 4 een dagbestedingsplek hebben. Geëxtrapoleerd naar de totale RMC-regio Utrecht zouden er dan ongeveer 50 van de 933 gemonitorde uitstromers in dagbesteding zitten. Niet bekend is echter of de gegevens van Noordwest volledig zijn en of in de andere subregio s verhoudingsgewijs meer of minder jongeren naar de dagbesteding verwezen worden.

16 16 Oberon Aanbod Vanuit de wmo bieden de gemeenten jongeren de mogelijkheid om naar de dagbesteding te gaan. De wmo wordt per gemeente verschillend ingevuld. In tegenstelling tot arbeidstoeleiding en monitoring van voortijdig schoolverlaten is er geen sprake van een (sub)regionale aanpak. Zo zegt één van de gemeenten: Scholen en instanties hebben te maken met veel verschillende gemeenten en een verschillende aanpak per gemeente. Dit zorgt ervoor dat de samenwerking tussen wmo-thema s en vsv/arbeidstoeleidingthema s langs elkaar heen schuurt. Er is weinig afstemming. Omdat de wmo per gemeente wordt ingevuld, zijn er verschillen in wat zij vergoeden of aanbieden. Als het gaat om de dagbesteding gaan hier over het algemeen jongeren met een lagere loonwaarde (tot 30 of 50%) heen. Gemeente Utrecht stuurt jongeren met een loonwaarde lager dan 50% bijna altijd naar de dagbesteding. Andere gemeenten kijken meer per jongere wat passend is. Steeds vaker worden jongeren eerst naar een vorm van arbeidsmatige dagbesteding gestuurd om werkervaring op te doen en werknemersvaardigheden aan te leren. Arbeidsmatige dagbesteding wordt door veel gemeenten gezien als een nuttige tussenstap, wanneer een jongere nog niet is uitgegroeid en betaald werk een stap te ver lijkt (activering). Dit lijkt een ontwikkeling die in de laatste twee jaar is gegroeid. Zo zegt één van de subregio s: In het begin zag je dat wmo vrij zwart-wit was. Als een jongere arbeidsvermogen had, dan kreeg zij geen dagbesteding. Daar wordt nu veel soepeler mee omgegaan. Ze zijn ook gaan inzien dat er een grijs gebied is. Soms kun je beter dagbesteding inzetten, en dan van daaruit doorontwikkelen. Dat is het beeld voor alle gemeenten in onze regio. Deze ontwikkeling maakt het grensvlak tussen onderwijs en dagbesteding wel diffuser. En het roept vragen op over hoe de transitiefase van onderwijs naar werk- of dagbesteding voor deze groep het beste is vorm te geven. Overstap van onbetaald naar betaald werk Veel gemeenten zien de dagbesteding daarmee als een tijdelijke fase. Er zijn op dit moment nog niet veel jongeren die die fase hebben doorlopen. Aangezien gemeenten nu ongeveer twee jaar verantwoordelijkheid dragen voor deze jongeren, is de verwachting van velen dat dit voor de komende jaren een groot aandachtspunt zal worden. Zo noemt één van de geïnterviewden: Het idee is wel dat voor dit soort jongeren de dagbesteding tijdelijk is, aangezien het UWV heeft aangegeven dat de jongere (gedeeltelijk) kan werken. Vanuit de dagbesteding is er echter vaak geen duidelijk traject om een overstap te maken naar betaald werken. Het in deze monitor onderzochte cohort jongeren zal over een jaar of twee jaar tegen het punt aanlopen dat ze de overstap naar betaald werk moeten maken. Vanuit de gemeente zijn er wel aanpakken om te beoordelen of en wanneer een jongere een overstap kan maken. Sommige gemeenten doen na een jaar of twee jaar opnieuw een loonwaardemeting om te kijken of de jongere meer arbeidsvermogen heeft gekregen. Andere gemeenten kijken naar de ontwikkeling van de jongeren en of de dagbestedingplek genoeg stimulatie biedt om te groeien. Dit doen ze bijvoorbeeld door regelmatig een gesprek in te plannen met een jongere of door een

17 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht meetinstrument te gebruiken. Het bepalen wat er vervolgens met de jongere gebeurt is lastiger. Sommige gemeenten vinden dat jongeren die tijdens de dagbesteding niet groeien in het arbeidsvermogen alsnog onder de Wajong moeten vallen. Als ze wel groeien kunnen ze doorgaan naar betaald werk of beschut werk. Andere gemeenten zijn er nog niet over uit wat hun lange termijn visie is op kwetsbare jongeren in de dagbesteding. Veel gemeenten geven daarnaast aan dat de dagbesteding zelf ook nog niet is ingesteld op een overstap naar betaald werk. Ze hebben het idee dat de dagbesteding van oorsprong een andere doelstelling en oriëntatie heeft, namelijk het invullen van een nuttige dag voor deelnemers. Daarbij vraag ik mij af welk belang de aanbieders (van dagbesteding) hebben bij uitstroom van jongeren uit de dagbesteding. Ze weten niet hoe de regels met betrekking tot werk&inkomen in elkaar zitten, de cultuur is er niet op gericht, en het belang werkt tegen. Binnen de gemeente Utrecht zijn verschillende pilots gestart om arbeidsperspectief te bieden aan jongeren binnen werkervaringsplaatsen of vormen van of dagbesteding. Zo is er een pilot waarbij jongeren met onbetaald werk ervaring opdoen en vervolgens met jobcoaching de overstap maken naar betaald werk. Dit jaar deden 40 jongeren mee (niet per se alleen kwetsbare jongeren). De eerste ervaringen zijn positief. Een andere pilot waarbij zorg en werken wordt gecombineerd vindt plaats in Kanaleneiland. Jongeren werken bij het Leger des Heils en krijgen tegelijkertijd ondersteuning bij de thuissituatie. Aanbod rondom de overstap naar vervolgonderwijs Doelgroep en ondersteuningsbehoefte 491 van de 933 (53%) uitstromers van vorig schooljaar zaten in juni 2017 in het (vervolg)onderwijs. Gemeenten hebben weinig zicht op de kwetsbare jongeren die doorgaan in het vervolgonderwijs. In de interviews met de RMC-coördinatoren en gemeenten kwam de ondersteuningsbehoefte van jongeren die doorgaan in het onderwijs niet uitgebreid aan bod. Enerzijds lijkt de realisatie dat veel jongeren uit pro, vso en entree toch doorgaan in het onderwijs nog niet geland te zijn bij alle gemeenten. Anderzijds ziet de gemeente ze niet meer als kwetsbaar als ze doorgaan in het onderwijs. Dan vallen ze onder de verantwoordelijkheid van het vervolgonderwijs (merendeel mbo) om hen te ondersteunen en vallen ze onder de reguliere vsv-aanpak en de RMC-taak om jongeren tot 23 jaar zonder startkwalificatie in beeld te houden. Tegelijkertijd zijn ook de kwetsbare doorstromers een groep die behoefte blijft hebben aan ondersteuning en begeleiding om succesvol te zijn in het vervolgonderwijs. Beschikbare onderzoeksresultaten over de uitval van deze groepen in het mbo zijn vooralsnog gemengd. Indicaties zijn wel dat ze relatief veel gebruik maken van het ondersteuningsaanbod van scholen. Aanbod Gemeenten bieden op dit moment aanvullende ondersteuning om deze groepen via de Entree XL en Entree GT arrangementen intensiever onderwijs te kunnen bieden. Het mbo heeft daarnaast behoefte aan extra begeleiding vanuit gemeenten om deze doelgroep doorstromers te ondersteunen bij het vinden en behouden van stage en bbl-plekken, bijvoorbeeld in de vorm van jobcoaching.

18 18 Oberon 5 Jongeren in beeld Dit hoofdstuk rapporteert over de tweede meting van de cohortmonitor, waarin we de jongeren volgen in hun loopbaan na uitstroom uit het praktijkonderwijs, vso en entree. Specifiek volgt de monitor 933 jongeren die tussen en zijn uitgestroomd uit scholen die meedoen aan de in RMCregio Utrecht uitgevoerde pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren. Alleen de jongeren die woonachtig zijn in deze regio (kunnen) worden gevolgd. in de tweede paragraaf rapporteren we over de ondersteuning die deze jongeren hebben gekregen. Maken ze daadwerkelijk gebruik van het ondersteuningsaanbod? Monitor cohort arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren Onderwijs- en arbeidssituatie in juni 2017 Het vorige rapport gaf inzicht in de onderwijs- en arbeidssituatie van het monitorcohort jongeren op 1 oktober De onderstaande tabellen 2a tot en met 4b geven hun onderwijs- en arbeidssituatie weer voor juni Daarbij maken we onderscheid tussen subregio s en is de situatie van oktober 2016 ter vergelijking opgenomen. De tabellen 2a en 2b gaan over de pro-uitstromers, de tabellen 3a tot en met 3d over de vso-uitstromers en de tabellen 4a en 4b over de entree-uitstromers. De a -tabellen beschrijven de (vervolg)onderwijssituatie van uitstromers, de b -tabellen de arbeidssituatie. Voor de vso-uitstromers zijn twee extra tabellen toegevoegd om recht te doen aan de verschillen tussen de diverse vso-clusters. Bij zowel de pro-, vso- als de entree-uitstromers is zichtbaar dat - in juni 2017 ten opzichte van oktober een groter percentage zich (succesvol) op de arbeidsmarkt begeeft en een lager percentage in het onderwijs. Het is logisch dat het aandeel dat onderwijs volgt niet sterk is gewijzigd tussen beide meetmomenten, aangezien beide momenten in hetzelfde schooljaar liggen. Voor de jongeren die zich buiten het (vervolg)onderwijs zijn gaan begeven is het wel mogelijk dat (in ieder geval op individueel) sterke veranderingen qua arbeidspositie hebben voorgedaan in de acht maanden die tussen de beide meetmomenten liggen. Tabel 2a - Uitstroom praktijkonderwijs: onderwijssituatie juni 2017 PRO mbo-1 mbo-2 mbo-3/4 overig onderwijs niet in onderwijs onbekend (verhuisd) totaal Stad Utrecht 27% 10% 0% 16% 47% 0% 114 Utrecht Noordwest 8% 31% 0% 15% 46% 0% 13 excl. Stichtse Vecht Stichtse Vecht 11% 22% 0% 11% 56% 0% 9 Utrecht Zuid 42% 10% 0% 15% 33% 0% 52 Utrecht Zuidoost 17% 20% 3% 23% 37% 0% 30 Onbekend 0% 0% 0% 0% 0% 100% 3 Totaal juni % 13% 0% 16% 42% 1% 221 Totaal okt 2016* 30% 12% 0% 17% 41% 0% 221 * Door het gebruik van DUO-bestanden van juni 2017 zijn met terugwerkende kracht extra gegevens bekend over meetmoment 1 oktober 2016, die vlak na dat meetmoment nog niet administratief verwerkt waren in de bestanden. Een aantal jongeren blijkt achteraf toch in onderwijs te zitten. De percentages hier kunnen daarom licht afwijken van de cijfers gepresenteerd in begin 2017.

19 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht Tabel 2b Uitstroom praktijkonderwijs: arbeidssituatie juni 2017 PRO geen werk of uitkering * werk (<300 euro p/m), geen uitkering werk (>300 euro p/m), geen uitkering werk + uitkering alleen uitkering Onbeke nd** Totaal niet in onderwij s Stad Utrecht 7% 7% 20% 4% 5% 4% 47% Utrecht Noordwest 15% 8% 23% 0% 0% 0% 46% excl. Stichtse Vecht Stichtse Vecht 33% 0% 22% 0% 0% 0% 56% Utrecht Zuid 6% 0% 13% 2% 10% 2% 33% Utrecht Zuidoost 10% 0% 20% 0% 7% 0% 37% Onbekend 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Totaal juni % 4% 19% 2% 6% 3% 42% Totaal okt 2016*** 8% 9% 14% 0% 3% 6% 41% * Deze jongeren zijn wel gecheckt door het Inlichtingenbureau. Zij blijken geen werk of uitkering te hebben voor zover bekend bij UWV en Gemeentelijke Sociale Diensten. ** Voor een belangrijk deel zijn het jongeren onder de 18 jaar die niet gecheckt mogen worden door het Inlichtingenbureau. *** Door het gebruik van DUO-bestanden van juni 2017 zijn met terugwerkende kracht extra gegevens bekend over meetmoment 1 oktober 2016, die vlak na dat meetmoment nog niet administratief verwerkt waren in de bestanden. Een aantal jongeren blijkt achteraf toch in onderwijs te zitten. De percentages hier kunnen daarom licht afwijken van de cijfers gepresenteerd in begin De meest in het oog springende uitkomsten voor pro-uitstromers (tabellen 2a en 2b) zijn: De onderwijssituatie van de pro-uitstromers is in juni 2017 ten opzichte van oktober 2016 vrijwel onveranderd (althans op geaggregeerd niveau). Nog steeds zitten bijna zes op de tien uitstromers in vervolgonderwijs, met name in mbo-1, mbo-2 of vso (grootste groep binnen overig onderwijs ). Dat isniet onlogisch, omdat beide meetmomenten zich in hetzelfde schooljaar bevinden, waarbij prodoorstromers in ieder geval niet tussentijds uitvallen. Er zijn behoorlijke verschillen tussen de subregio s in de onderwijspositie van de pro-uitstromers circa een jaar na uitstroom. In Utrecht Zuid en Utrecht Zuidoost vervolgen de meeste uitstromers (ca. 65%) hun weg in (vervolg)onderwijs, bij de andere drie subregio s zijn dat er veel minder (45%à 55%). Het is niet helder waardoor de verschillen tussen subregio s ontstaan. Mogelijk door (verschillen in) het beleid van scholen, mogelijk door (verschillen in) de wensen/zienswijze van ouders en leerlingen die praktijkonderwijs al dan niet als eindonderwijs zien. Naar de arbeidspositie gekeken is het aandeel pro-uitstromers dat werk heeft van minimaal 300 euro per maand gestegen ten faveure van het aandeel met werk onder de 300 euro per maand (in juni 2017 t.o.v. oktober 2016). Dat is positief. Minder positief is het gegeven dat in juni 2017 een groter aandeel van de pro-uitstromers een uitkering heeft, al dan niet in combinatie met werk (van 3% naar 8% van de totale groep pro-uitstromers). De arbeidssituatie van pro-uitstromers verschilt per subregio. In Utrecht Zuidoost heeft een groot deel van de niet in vervolgonderwijs zittende pro-uitstromers werk van minimaal 300 euro in de maand. Anders gezegd, meer dan de helft van de uitstromers richting arbeidsmarkt uit Utrecht Zuidoost heeft werk van minimaal 300 euro in de maand (daarbij hoort de kanttekening dat veel prouitstromers uit Utrecht Zuidoost helemaal niet richting arbeidsmarkt, maar richting vervolgonderwijs gaan). In Utrecht Noordwest is dat ongeveer de helft, in Stad Utrecht iets minder dan de helft en in Utrecht Zuid en Stichtse Vecht ruim minder dan de helft. In Utrecht Zuid zitten relatief veel pro-

20 20 Oberon uitstromers in een uitkering, in Stichtse Vecht hebben relatief veel pro-uitstromers èn geen werk èn geen uitkering. Zij wonen waarschijnlijk thuis. Tabel 3a - Uitstroom vso: onderwijssituatie juni 2017 VSO mbo-1 mbo-2 mbo- 3/4 overig onderwijs** niet in onderwijs onbekend (verhuisd) totaal Stad Utrecht 6% 17% 6% 29% 42% 0% 153 Utrecht Noordwest 16% 14% 14% 20% 32% 0% 44 excl. Stichtse Vecht Stichtse Vecht 22% 17% 9% 4% 48% 0% 23 Utrecht Zuid 11% 12% 17% 20% 41% 0% 103 Utrecht Zuidoost 8% 7% 13% 25% 47% 0% 135 Onbekend 0% 0% 0% 0% 7% 93% 14 Totaal juni % 12% 11% 23% 42% 3% 472 Totaal okt 2016* 11% 14% 13% 26% 36% 0% 472 * Door het gebruik van DUO-bestanden van juni 2017 zijn met terugwerkende kracht extra gegevens bekend over meetmoment 1 oktober 2016, die vlak na dat meetmoment nog niet administratief verwerkt waren in de bestanden. Een aantal jongeren blijkt achteraf toch in onderwijs te zitten. De percentages hier kunnen daarom licht afwijken van de cijfers gepresenteerd in begin ** Het betreft vnl. doorstroom binnen vso (andere school?) of naar VO dan wel VAVO. Tabel 3b Uitstroom vso: arbeidssituatie juni 2017 VSO geen werk of uitkering * werk (<300 euro p/m), geen uitkering werk (loon>30 0 euro p/m), geen uitkering werk + uitkering alleen uitkering Onbeke nd** totaal niet in onderwij s Stad Utrecht 4% 3% 7% 5% 14% 10% 42% Utrecht Noordwest 5% 0% 5% 5% 14% 5% 32% excl. Stichtse Vecht Stichtse Vecht 9% 4% 4% 0% 17% 13% 48% Utrecht Zuid 4% 2% 7% 0% 23% 5% 41% Utrecht Zuidoost 5% 1% 4% 1% 22% 13% 47% Onbekend 0% 7% 0% 0% 0% 0% 7% Totaal juni % 2% 6% 2% 18% 9% 42% Totaal okt 2016*** 6% 2% 3% 1% 18% 7% 36% * Deze jongeren zijn wel gecheckt door het Inlichtingenbureau. Zij blijken geen werk of uitkering te hebben voor zover bekend bij UWV en Gemeentelijke Sociale Diensten. ** Voor een belangrijk deel zijn het jongeren onder de 18 jaar die niet gecheckt mogen worden door het Inlichtingenbureau. *** Door het gebruik van DUO-bestanden van juni 2017 zijn met terugwerkende kracht extra gegevens bekend over meetmoment 1 oktober 2016, die vlak na dat meetmoment nog niet administratief verwerkt waren in de bestanden. Een aantal jongeren blijkt achteraf toch in onderwijs te zitten. De percentages hier kunnen daarom licht afwijken van de cijfers gepresenteerd in begin Meest in het oog springende uitkomsten vso-uitstromers (tabellen 3a en 3b):

21 Sluitend van school naar werk evaluatie pilots arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren RMC-regio Utrecht Van de vso-uitstromers volgde 64 procent een (vervolg)opleiding in oktober 2016, en dat is geslonken naar 55 à 58 procent in juni 2017 (van 3% weten we het niet, omdat ze zijn verhuisd naar een andere RMC-regio). In Utrecht Noordwest vervolgen relatief de meeste vso-uitstromers hun weg in vervolgonderwijs, in de Stichtse Vecht en Utrecht Zuidoost de minste. Van de vso-uitstromers zit 36 procent niet langer in het onderwijs in oktober 2016, en dat zijn er in juni 2017 meer geworden, namelijk 42 procent. Er zijn dus meer vso-uitstromers op de arbeidsmarkt in juni 2017 ten opzichte van oktober Ze zijn ook succesvoller op de arbeidsmarkt. Dat wil zeggen: er zijn minder jongeren zonder werk of uitkering (6% 4%), meer jongeren met werk dat meer dan 300 euro per maand oplevert (3% 6%), meer jongeren met werk + uitkering (1% 2%), evenveel jongeren met alleen maar een uitkering (18% 18%). De verschuivingen zijn gering, maar de periode tussen beide meetmomenten is ook kort. Zoals in de vorige monitorrapportage reeds vermeld, hebben vso-uitstromers veel vaker een uitkering bij uitstroom richting arbeidsmarkt dan de pro-uitstromers. Net als bij de pro-uitstromers hebben relatief veel vso-uitstromers woonachtig in Utrecht Zuid een uitkering ten opzichte van de andere subregio s. Meer dan de helft van de (niet-onderwijsvolgende) vso-uitstromers heeft daar een uitkering. Ook in Utrecht Zuidoost heeft een groot aandeel van de (niet-onderwijsvolgende) vsouitstromers een uitkering, waarbij een deel naast een uitkering ook werk heeft. Naast de verschillen tussen subregio s zijn in het vso ook de verschillen tussen de (voormalige) clusters van belang, omdat het gaat om jongeren met een verschillende ondersteuningsbehoefte. Tabel 3c - Uitstroom vso: onderwijssituatie juni 2017 (per VSO-cluster) VSO mbo-1 mbo-2 mbo- 3/4 overig onderwijs niet in onderwijs onbekend (verhuisd) totaal VSO_REC_1 9% 9% 9% 9% 64% - 11 VSO_REC_2 10% 27% 21% 17% 25% - 52 VSO_REC_3 7% 2% - 12% 76% 2% 89 VSO_REC_4 10% 13% 13% 28% 34% 3% 320 Totaal juni % 12% 11% 23% 42% 3% 472 Totaal okt 2016* 11% 14% 13% 26% 36% 0% 472 * Door het gebruik van DUO-bestanden van juni 2017 zijn met terugwerkende kracht extra gegevens bekend over meetmoment 1 oktober 2016, die vlak na dat meetmoment nog niet administratief verwerkt waren in de bestanden. Een aantal jongeren blijkt achteraf toch in onderwijs te zitten. De percentages hier kunnen daarom licht afwijken van de cijfers gepresenteerd in begin 2017.