GEMEENTESECRETARISSEN EN VEILIGHEID SLOTDOCUMENT VGS-CONGRES 2013

Transcriptie

1 GEMEENTESECRETARISSEN EN VEILIGHEID SLOTDOCUMENT VGS-CONGRES 2013

2

3 GEMEENTESECRETARISSEN EN VEILIGHEID In ons dagelijks werk is gebleken dat het domein veiligheid aandacht nodig heeft van het topmanagement van gemeenten. Vele gemeentesecretarissen zijn hier reeds -al dan niet hardhandig- van doordrongen geraakt (Project X, aanpak asbestproblematiek, criminele koffieshops, aangestoken brand in een gemeentehuis, bedreigde burgemeester, illegale arbeid, verplaatsing woonwagenkampen en ook toenemende vraag naar geld en menskracht). Meer nog dan achteraf een goede rol vervullen als het fout is gegaan, is structurele en proactieve sturing vooraf op dit domein nodig. Daarvoor zijn strategische keuzes nodig, er kunnen allianties worden ontwikkeld, er zijn ingewikkelde organisatie- en managementvraagstukken aan de orde. De tijd dat veiligheid alleen door de burgemeester kon worden gedaan met zijn AOV-er, de politiechef en de brandweercommandant ligt achter ons. Veiligheid heeft ambtelijk meer gewicht nodig. Veiligheid heeft het management nodig.

4 Tijdens het jaarcongres 2013 van de VGS stonden de volgende vijf strategische vraagstukken op veiligheidsgebied centraal. 1. DE GEMEENTELIJKE ROL IN VEILIGHEID WORDT ZWAARDER. Lokale veiligheid betekent dat gemeenten een fors aandeel moeten leveren in de bestrijding van criminaliteit en ondermijning. Bijvoorbeeld bij georganiseerde wietteelt, vrouwenhandel, witwassen zwart geld, zware milieucriminaliteit, maar ook voor de dagelijkse leefbaarheid in de buurten. Daarvoor moeten bijdragen, zowel vanuit de eigen organisatie als van de maatschappelijke partners, worden georganiseerd. Op onderdelen is intensieve regionale samenwerking tussen gemeenten nodig. Ook moet voor het gemeentelijk aandeel een vorm van samenwerking met het OM en de politie worden ontwikkeld voor een integrale projectmatige aanpak van complexe veiligheids- en leefbaarheidsvraagstukken. En willen we ons werk kunnen doen is een goede informatiepositie binnen de gemeente en een goed georganiseerde informatie-uitwisseling met anderen noodzakelijk. Het is zaak om de gemeenteraad helder te laten vaststellen wat de gemeente wil en aan welke vraagstukken de gemeente actief zal meewerken. 2. VEILIGHEID IS EEN COLLEGE-AANGELEGENHEID EN DAARMEE OOK EEN ZAAK VAN HET MT. De repressieve bevoegdheden van de burgemeester zijn de afgelopen jaren verbreed. Hij of zij komt daarmee op terreinen die beleidsmatig tot de portefeuille van wethouders horen. Het management moet er voor zorgen dat de burgemeester en het college zo worden ondersteund en geadviseerd dat de integraliteit gewaarborgd blijft. Het samenspel in de driehoek is en blijft daarin cruciaal. Daar worden tussen OM en burgemeester(s) met de politie afspraken gemaakt over de politie-inzet en over gecombineerde projecten. Steeds vaker zijn ook wethouders betrokken bij veiligheidsvraagstukken, soms ook in driehoeksverband. Er is collegebrede aandacht nodig voor de gemeentelijke informatiepositie, informatie-uitwisseling en voor richting, kwaliteit en omvang van het gemeentelijke handhavingsapparaat. En dan hebben we nog de toenemende politieke- en publicitaire aandacht, de veiligheidshypes en het verschijnsel gevoel van onveiligheid. Zaken die dwars door alle portefeuilles gaan. Dat slaat terug op het bestuur en de ambtelijke organisatie. Veiligheid heeft integraal management nodig!

5 3. DE GEMEENTELIJKE PROCESSEN BIJ RAMPEN EN CRISES MOETEN WORDEN DOORONTWIKKELD. Gemeentesecretarissen zijn verantwoordelijk voor de bevolkingszorg bij rampen en crises. Die taak is opgepakt, maar is nog lang niet uitontwikkeld. De uitwerking van de visie Bevolkingszorg op orde, de vrijblijvendheid voorbij voor de gemeentelijke kolom heeft aandacht nodig. Zoals de vraag hoe gemeenten de zelfredzaamheid van burgers en het improvisatievermogen van de organisatie en netwerkpartners meer centraal kunnen stellen. De aan de gemeente gestelde eisen, bij uitstek op het gebied van communicatie, worden hoger. Crisiscommunicatie vereist niet alleen hogere kennis en kunde van de gemeentelijke communicatiemedewerkers, maar ook sturing en steun vanuit het topmanagement. 4. DE INTERNE VEILIGHEID VAN GEMEENTEN STAAT ONDER DRUK. Onze bedrijfsvoering hangt volledig af van de veiligheid en duurzaamheid van onze ICT-systemen en processen. Ook staan onze ICT-systemen en gegevensbestanden in toenemende mate bloot aan vormen van cybercrime. ICT-veiligheid vereist nadrukkelijk verdere sturing van het algemene management. Laat dat niet alleen aan de techneuten over! Ook de traditionele integriteitsvraagstukken waaronder weerbaarheid tegen intimidatie en bedreiging van ambtenaren en bestuurders vragen nog steeds aandacht. 5. ER IS STURING NODIG OP PROPORTIONALITEIT EN INTEGRALE AFWEGING. Het kan ook te gek worden met de professionalisering in het domein van veiligheid. Als je niet oplet neigt die tot overprofessionalisering. Juist gemeentesecretarissen kunnen tegenwicht bieden aan zo n tendens. Sturing door hen moet voorkomen dat meer professionaliteit belangrijker wordt gevonden dan meer effectiviteit. Gemeentesecretarissen zijn bij uitstek in de positie om te zorgen dat de proportionaliteit van veiligheidsonderwerpen wordt gewogen; zij kunnen de integrale afweging tussen alle lokale taken en in te zetten middelen (ICT, geld, menskracht) organiseren. Voor dat tegenwicht moeten in elke regio een of enkele gemeentelijke managers zich ook druk maken over de ontwikkelingen bij de Veiligheidsregio en de RUD s. Secretarissen zijn ook degenen die iets meer in de positie verkeren om de effecten te beheersen die bij iedere evaluatie onvermijdelijk lijken op te treden: de veiligheidsreflex en het idee dat er altijd een barbertje moet hangen.

6 LEIDRAAD VOOR ONTWIKKELING: TIEN CRITERIA VOOR KWALITEIT. We merken dat de gemeente veiliger wordt en strategisch sterker wordt als het gemeentelijk management zich met het domein Veiligheid gaat bemoeien. Gemeentesecretarissen zijn in de positie om dat te bewerkstelligen. Laat het congresmotto nog maar even meegaan: Gemeentesecretaris in Veiligheid. Wij denken dat er een goede stap wordt gezet als gemeenten aan de volgende kwaliteitskenmerken gaan voldoen: 1. Veiligheid is geïdentificeerd als een managementthema; de verantwoordelijkheid voor lijn- en programmasturing is in het gemeentelijk directieteam belegd. 2. Er is (lokaal of intergemeentelijk) voldoende aandacht, kennis en regievermogen georganiseerd om de gemeentelijke veiligheidstaken integraal aan te pakken en om een bijdrage te leveren aan de gemeenschappelijke aanpak van georganiseerde criminaliteit, ondermijning en overlast. 3. De veiligheidsorganisatie van de gemeente is op adequaat niveau uitgerust en veiligheid is op een gezaghebbende wijze gepositioneerd. 4. De driehoek wordt vanuit de gemeente(n) voldoende ondersteund; op alle gewenste niveaus zijn er voldoende ambtelijke contacten met politie en OM. 5. De gemeente doet actief mee aan intergemeentelijke samenwerking op het gebied van integrale veiligheid.

7 6. Bevolkingszorg tijdens rampen en crises is (lokaal, intergemeentelijk of regionaal) op orde, met bijzondere aandacht voor het proces crisiscommunicatie. De mate waarin de organisatie aan deze kenmerken moet voldoen, is uiteraard afhankelijk van de lokale veiligheidsproblematiek. 7. Er is georganiseerd dat binnen de gemeente kritische beoordeling van voorstellen op het gebied van fysieke veiligheid plaatsvindt en dat veiligheid onderdeel uitmaakt van de integrale afweging. 8. De gemeente doet actief mee aan regionale en intergemeentelijke samenwerking op het gebied van rampen en crises. In die samenwerking is georganiseerd dat er ambtelijke invloed is op de veiligheidsregio. 9. Binnen het gemeentelijke ICT-beleid is op het gebied van data en infrastructuur sprake van stevig management, voldoende kennis, breed besef en adequate maatregelen voor bedrijfszekerheid en tegen cybercrime. 10. Het gemeentelijke integriteitsbeleid wordt regelmatig geactualiseerd; bestuurders en ambtenaren zijn weerbaar tegen druk en beschermd tegen bedreiging.

8 AANBEVELINGEN Tijdens het congres is veiligheid vanuit veel invalshoeken belicht. Wij bevelen de leden van de VGS aan om vanuit deze (nieuwe) kennis en op basis van de aangereikte leidraad nog eens naar de eigen organisatie te kijken. Dat kan lokaal gebeuren, maar het is zinvol hierover ook in Kringverband regionaal te spreken. De Managementraad Gemeenten is bereid om voor collega s de eventueel gewenste ondersteuning te organiseren. Wij bevelen het bestuur van de VGS aan om het onderwerp Gemeentesecretaris in veiligheid aandacht te geven in de programmering voor de professionaliteit van het vak. Laten we beginnen met bewustwording en bevordering van basiskwaliteit. Dan kunnen we in een volgende fase bezien of de VGS toe wil naar een institutionele verankering van de kennis en ondersteuning en naar het opbouwen van een landelijke netwerk met andere veiligheidspartijen.

9 AANGEBODEN AAN DE LEDEN VAN DE VGS OP 13 SEPTEMBER 2013 Prof. dr. P.W. Tops, hoogleraar aan Politieacademie en Universiteit van Tilburg Prof. dr. I. Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid Radboud Universiteit Nijmegen Drs. J.W.M. van der Knaap, voorzitter Managementraad Gemeenten Veiligheid Drs. K.N.H. Dekker, voorzitter Landelijk Overleg Coördinerend Gemeentesecretarissen LO-CGS Mr. Drs. I.A.M. Woestenberg, voorzitter Congrescommissie VGS-congres 2013

10