Landelijk governance-beleid: doorwerking naar de onderwijspraktijk? MME thema III Governance 2 april 2009 Renée van Schoonhoven

Transcriptie

1 Landelijk governance-beleid: doorwerking naar de onderwijspraktijk? MME thema III Governance 2 april 2009 Renée van Schoonhoven

2 Voorstellen - directeur Actis - hoe daar gekomen: - sociologie, onderwijskunde - vakbeweging / AOb - VNG/VOSABB - Ministerie van OCW, directie VO - voorbeelden lopende projecten

3

4 Instellingen en overheid art 23 Grondwet Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der regering. Het geven van onderwijs is vrij. Regels: toezicht, bekwaamheid, openbaar onderwijs, deugdelijkheid bekostigd onderwijs, financiële gelijkstelling

5 Sturingscriteria Kwaliteit Toegankelijkheid Doelmatigheid Keuzevrijheid Sociale samenhang

6 Aangrijpingspunt van sturing 1. Leraren 2. Scholen 3. Scholengemeenschappen 4. Regionale netwerken Parallel, op en af: 5. Lokale overheid (soevereiniteit in eigen kring vs functionele decentralisatie)

7 (Combinaties van) strategie Stimuleren van marktwerking, concurrentie, profilering Kennisintensiteit in / van het stelsel verhogen Introduceren van standaarden Autonomievergroting, governance, functiebreedte

8 Discussie Welk aangrijpingspunt van sturing prevaleert anno 2009? Welke (combinatie van) strategie?

9

10 Vooruitblik Governance instrinsieke waarde beleidsgerelateerde waarde Isomorfie Mimetisch Normatief Bepaald, afgedwongen Relatie tussen governance en isomorfie Implementatievragen in de school Zorgen voor de juiste verhoudingen

11 Governance intrinsieke waarde, het bestuurlijke verhaal Transparante verhoudingen Intern: het bestuur, bestuurt de directie voert uit de toezichthouder ziet toe Extern: duidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is en waarop aanspreekbaar Stakeholders in beeld en aan zet - Ouders, leerlingen/studenten, personeel - Partners in omgeving

12 Governance intrinsieke waarde, het organisatorische verhaal Organisaties als functionele gehelen (ABCD) Taakverdeling én afstemming: Afstemming tov elkaar Afstemming tov omgeving (contingentie; bijv. Mintzberg) Bestuur zorgt voor doelbereiking, directie voor coordinatie en RvT voor aanpassing aan omgeving; dat alles binnen het geheel van de organisatie (-cultuur)

13 Governance beleidsgerelateerde waarde Bestuurlijke verhoudingen: instellingen sectoren OCW/LNV Van government naar governance : instellingen meer zelf aan zet

14 Verschillen tussen onderwijssectoren (I) Leerlingen, studenten Instellingen PO (221) VO (1406) MBO (7997) HBO (8918) WO (17231)

15 Verschillen tussen onderwijssectoren (II) Sectorraad sinds? VSNU HBO Raad MBO Raad (voorheen: bve raad) VO Raad PO Raad

16 Verschillen tussen onderwijssectoren (III) Van schematechniek ( 90) naar harmonisatie ( 00-05) naar? Fasering deregulering / decentralisatie Wettelijke opdracht: funderend onderwijs ja/nee? Bijzonder en openbaar? Publiek en/of privaat?

17 Overeenkomsten: governance tot enkele jaren terug (I) Het bestuur ondersteunt en stimuleert onderwijsgevenden Bestuur en toezicht moeten helder gescheiden zijn De betrokkenheid van leerlingen, deelnemers, studenten en ouders is gewaarborgd De betrokkenheid van de maatschappelijke omgeving is gewaarborgd. Binnen de verschillende onderwijssectoren nemen de vertegenwoordigende organisaties meer verantwoordelijkheid Er moet meer aandacht komen voor horizontale verantwoording, waarbij deze verantwoording nooit geheel het verticale toezicht kan vervangen.

18 Overeenkomsten: governance tot enkele jaren terug (II) Het toezicht door het ministerie van OCW is selectief, samenhangend, sober en sluitend en richt zich op de rechtmatigheid en de kwaliteit van het onderwijs; ook de feitelijke werking van de governance wordt daarbij betrokken; bij ernstig falen kan de minister interveniëren. Er dient een goede balans te komen tussen het interne toezicht, de horizontale verantwoording en het toezicht door de rijksoverheid. De minister kan in uitzonderlijke gevallen rechtstreeks interveniëren als sluitstuk van de verantwoordelijkheid voor het stelsel.

19 Wat gebeurt er?

20 Tijd voor onderwijs Onderwijsvernieuwing VO Conclusies De overheid heeft kerntaak deugdelijk onderwijs verwaarloosd Politiek treedt in vrijheid van scholen Aanbevelingen - Overheid gaat over het wat, de scholen gaan over het hoe - Leerstandaarden, toetsen, examinering - Toetsingskader - Alleen nog maar evidence based - Synoptisch rationeel model volgen - Genoeg geld voor uittrekken - Leraren en leerlingen/studenten erbij betrekken

21 Overeenkomsten: governance anno 2009 goed besturen wordt: de invoering van bekostigingsvoorschriften voor minimumleerresultaten, alsmede een aanvulling van de interventiemogelijkheden in het kader van het overheidstoezicht, en de verbetering van het intern toezicht

22 Mid term review, dec Kennisniveau is belangrijkste bron voor duurzame welvaartsgroei De kracht van een samenleving ligt in innovatie; die is volledig afhankelijk van goed opgeleide mensen. Jongeren de kans geven het beste uit zichzelf te halen. Dat stelt eisen aan de school. Beleid: ruimte voor professionals het onderwijs moet strenger, minder vrijblijvend taal en rekenen verscherpte exameneisen proportioneel toezicht: méér toezicht op (zeer) zwakke scholen meer contacttijd intake-gesprekken in hoger onderwijs er moet meer ambitie zijn, de prestaties moeten omhoog

23 Enkele voorbeelden (I) Primair onderwijs: kansen voor kinderen, o.a. taal en rekenen voorop opbrengsten transparant maken en opbrengstgericht werken; leren van data terugdringen aantal zeer zwakke scholen: o.a. via stimuleren sectororganisaties en mede-overheden, steunpunt zzs ouderbetrokkenheid

24 Enkele voorbeelden (II) Voortgezet onderwijs: onderwijs met ambitie, o.a. taal en rekenen professionele ruimte examens verbetercultuur: (z)zs weer goed, goed nog beter

25 Enkele voorbeelden (III) Mbo: fundament onder de arbeidsmarkt, o.a. doorontwikkeling kwalificatiedossiers, o.a. mbt taal en rekenen, examinering ondersteuning bij inrichting van CGO doorstroom verbeteren

26 Enkele voorbeelden (IV) HO: het hoogste goed, o.a. ambitieuzer studiecultuur intensivering begeleiding docent op een voetstuk differentiatie internationale mobiliteit goede aansluiting excellent onderzoeksklimaat

27 Opdracht Noem drie voorbeelden van dit governance-beleid die je in je eigen instelling merkt / terugziet.

28 new institutionalism Verhoudingen in en tussen organisaties stollen op basis van waarden/normen en tonen zich in gedragspatronen die over de jaren heen redelijk stabiel zijn Geldt ook in bestuurlijke netwerken: Mimetisch; markt, concurrentie, profilering Normatief; via professie, normen Bepaald, afgedwongen; via regels, wetten, bekostiging

29 Isomorfie mimetisch (I)

30 Isomorfie mimetisch (II)

31 Isomorfie mimetisch (III)

32 Isomorfie normatief (I)

33 Isomorfie normatief (II)

34 Isomorfie normatief (III) Good to great, Collins (2001) Leiderschap op het hoogste niveau Goede mensen om je heen verzamelen harde feiten onder ogen zien Uitvinden waarin je wilt excelleren Missie, vertrouwen, discipline Inzetten op duurzame transformatie

35 Isomorfie bepaald, afgedwongen

36 Isomorfie bepaald, afgedwongen

37 Isomorfie bepaald door wie?

38 Isomorfie bepaald door wie? G4 wil scholen kunnen verbieden 28 maart 2009 De vier grote gemeenten (G4) willen zwakke scholen kunnen verbieden om uit te breiden. Aanleiding is het plan van een islamitisch schoolbestuur om in Utrecht een nieuwe school te beginnen. Volgens wethouder Den Besten van onderwijs kan de komst van de school in Kanaleneiland nu niet worden tegengehouden, ondanks slechte prestaties van andere islamitische scholen onder hetzelfde schoolbestuur. De nieuwe school voldoet aan alle wettelijke eisen en kan dus gewoon in september beginnen.

39 OBS It Kampke

40 OBS It Kampke

41 Opdracht De kwaliteit van je school is niet op orde. De inspectie heeft de school als zeer zwak beoordeeld. Zie uitreik. Maak als a), b) of c) een drie punten plan waarmee de instelling in één schooljaar verbetering kan bereiken. Drie groepen: a. het bestuur b. het managementteam c. de PMR

42 Verbeteren is niet makkelijk

43 Implementeren is een kunst

44 Implementeren is: altijd beweging

45 Zorgen voor de juiste verhoudingen Waarom governance? Welke externe processen zetten aan tot welke interne keuze? Hoe kom je tot welk resultaat? Wat is je standpunt?

46 Terugblik Governance instrinsieke waarde beleidsgerelateerde waarde Isomorfie Mimetisch Normatief Gedwongen Relatie tussen governance en isomorfie Implementatievragen in de school Zorgen voor de juiste verhoudingen