De Geschiedenis van de Romeinse Godsdienst

Transcriptie

1 Opstel door een scholier 2296 woorden 17 februari ,9 118 keer beoordeeld Vak Latijn De Geschiedenis van de Romeinse Godsdienst In de vroegste, archaïsche vorm was de Romeinse godsdienst een Pantheïstische godsdienst. Dit betekent dat er geen scheiding was tussen het goddelijke en het natuurlijke. Alles was goddelijk. De Romeinen vereerden natuur, en natuurgoden zoals natuurverschijnselen, bronnen en wouden. De vroege Romeinen hechtten weinig waarde aan de identiteit van hun goden, voor hen waren de functies van de goden veel belangrijker. De vroege Romeinen integreerden hun godenverering in alle aspecten van hun persoonlijke en openbare levens. De Romeinse goden begonnen tijdens de dynastie van de Etruskische koningen, die in de 6e eeuw voor Christus regeerden, de vorm aan te nemen zoals we die vandaag de dag zouden herkennen. In die periode werden drie Etruskische goden aangenomen als centrum van de Romeinse staatsgodsdienst, dit waren Jupiter, Juno en Minerva. Zij werden vereerd in de tempel aan de voet van het Capitool en deze tempel werd dan ook het centrum van de Romeinse godenverering. Terwijl de macht van Rome toenam en haar invloed zich uitbreidde, kwam het Romeinse Rijk in aanraking met de oudere en rijkere traditie van het Griekse geloofssysteem. De Romeinen kwamen eveneens in contact met de geloofssystemen van andere culturen aan de oostzijde van de Middellandse Zee. Als gevolg hiervan begon Rome verschillende buitenlandse goden en religieuze gebruiken over te nemen. In veel gevallen werden tempels in Rome toegewijd aan goden en helden uit buitenlandse culturen. De acceptatie van de Griekse godheden had de grootste invloed op de Romeinse religie. Vrijwel alle Romeinse goden hebben dus een Etruskische, Griekse én Romeinse naam. De aard van de Romeinse goden breidde zich opnieuw uit toen het Romeinse Rijk in aanraking kwam met het geloof van goddelijk koningschap. In eerste instantie verwierpen de Romeinen het idee dat een menselijk heerser als een god zou worden aanbeden. In 44 voor Christus liet Julius Caesar een beeld van zichzelf maken met de inscriptie, "De onoverwonnen god", en hij riep zichzelf uit tot dictator voor het leven. In datzelfde jaar werd Julius Caesar vermoord door burgers die wilden dat Rome zou terugkeren naar haar vroegere republikeinse ideeën. Caesars erfgenaam, Octavianus (Augustus), kroonde zichzelf als de eerste keizer van Rome. Maar hij vermeed elke claim van goddelijkheid. Het idee dat de keizer goddelijk was werd feitelijk tot laat in de 1e eeuw na Christus bespot. Maar toen het bestuur van het Romeinse Rijk meer autocratisch werd en heersers bijna grenzeloze macht kregen, accepteerden de keizers uiteindelijk de goddelijke eerbetuigingen. Dit geloof in de goddelijke autoriteit van de keizer leidde uiteindelijk tot de vereiste dat een offer aan de keizer moest worden gebracht als teken van loyaliteit. Deze vereiste offergave aan de keizer werd een grote bron van conflicten met de vroege Christenen. Christenen weigerden om de keizer als een god te vereren en waren daarom Pagina 1 van 5

2 niet bereid aan hem te offeren. Dit leidde tot vervolging van de Christenen. De periode waarin Romeinse keizers als goden werden vereerd ging door tot in de 4e eeuw na Christus, toen Keizer Constantijn de Grote de eerste Romeinse keizer werd die zich tot het Christendom bekeerde. De Romeinse Goden. De twaalf belangrijkste goden van de Romeinen zijn de twaalf goden van het Pantheon, het Pantheon is de vaste orde onder de goden en betekent ook letterlijk alle goden. Er wordt gesproken van een Pantheon wanneer de godenwereld een duidelijke structuur krijgt van familieverhouding, hiërarchie en afgebakende taken. Dit Pantheon is vooral te wijten aan Homerus, hij was de eerste die de godenstructuur duidelijk beschreef. De Tempel in Rome, het Pantheon, is dan ook gewijd aan alle goden van het Romeinse rijk, met name de twaalf van het Pantheon. Twaalf goden van het Pantheon: Apollo: Reddende God in alle omstandigheden, ook God van de muziek en levensvreugde en Zonnegod. Ceres: Ceres is een figuur uit de Romeinse religie. Ze was de godin van de akkerbouw (in het bijzonder van het graan) en de moederliefde en heeft ook banden met de onderwereld. Diana: Diana wordt gezien als de Romeinse godin van de jacht. Ze is de jongste van alle Olympische goden. Haar favoriete wapens zijn pijl en boog. Ook wordt ze vaak afgebeeld met een hert. Een belangrijke eigenschap van de godin is dat ze altijd maagd wil blijven, ze was de beschermster der kuisheid. Ze is de maagdelijke heerseres over de wouden en wilde dieren. Juno: Juno was in de Romeinse mythologie de vrouwelijke beheerser van de hemel. Juno werd in veel verschillende vormen vereerd, maar al die vormen hadden betrekking op de vrouwelijke sekse. Juno werd gewoonlijk afgebeeld met een gouden scepter in de hand om aan te duiden dat zij de koningin is van de hemel en de aarde. Juno wordt vaak afgebeeld met een pauw. Jupiter: Jupiter is een figuur uit de Romeinse mythologie. Hij is de oppergod en god van de hemel en het onweer. Mars: was de Romeinse god van de oorlog, maar had daarnaast ook nog enkele vruchtbaarheidsfuncties. Oorspronkelijk was hij de Romeinse god van de vruchtbaarheid en beschermer van het vee, maar smolt later samen met de Griekse god Ares en werd toen vooral geassocieerd met de strijd en werd ook de god van de dood en oorlog. Mars is de meest vereerde god van het Romeinse Rijk. Waarschijnlijk omdat zijn zonen (Romulus en Remus) gezien worden als de stichters van Rome. Mercurius: Hij was de god van de handel, reizigers en winst. Minerva: Godin van de wijsheid en de helderheid van geest. Neptunus: Hij was oorspronkelijk een god van de golven en van alle stromend water; later meer een god van de zee. Hij werd bij de Romeinen minder vereerd dan bij de Grieken, omdat de Romeinen minder zeevaarders waren. Venus: Godin van de liefde en vruchtbaarheid en van vegetatie. Vesta: Vesta was de Romeinse godin van het haardvuur, van de huiselijke haard en daarom ook van de eendracht en de veiligheid in de staat. Vulcanus: Hij was een zoon van Jupiter en Juno. Hij is de man van Venus en is de Romeinse god van het vuur, de edelsmeden en de vulkanen. Hij wordt afgebeeld met een hamer of met een bliksem in de hand. Andere belangrijke goden: Pagina 2 van 5

3 Bacchus: Bacchus is in de Romeinse godsdienst de god van de wijn, de seksuele vrijheid en de vruchtbaarheid. Cupido: Cupido of Amor is in de Romeinse mythologie het hulpje van de godin van de liefde, Venus. Hij wordt meestal afgebeeld als een (bijna) naakt jongetje met vleugeltjes en een pijl en boog. Hij schiet, volgens de legende, pijlen in harten van mensen en goden om deze verliefd te laten worden. Cybele: vruchtbaarheidsgodin Pluto: God van de onderwereld, verantwoordelijk voor de afweging van de levens van de zielen die naar de onderwereld kwamen en voor hun bestaan in de onderwereld Saturnus: is een figuur uit de Romeinse mythologie, de god van de landbouw en het uitgezaaide graan, en ook wel als een onderwereldgodheid beschouwd. Mythologie. De oudste, archaïsche, Romeinen hadden geen mythen. Wel geloofden ze in natuurgoden; zo aanbaden ze bronnen, wouden en natuurverschijnselen zoals bliksem. De Romeinse dichters begonnen de mythologie te ontlenen aan het Grieks model. De Romeinen hadden binnen hun godsdienst een rijke verzameling van historische mythen, die handelden over de opkomst van steden, voornamelijk bestaande uit menselijke helden, met een enkele maal een goddelijke interventie. De mythologie bestaat deels uit ontleningen aan de Griekse mythologie, deels aan oudere mythologie die geïnspireerd werd door oude Italiaanse en Etruskische volkeren. De oude Griekse mythologie bestaat vooral uit legendes en verhalen over de goden, de Romeinse mythologie richt zich veel meer op de functies van goden en hun onderlinge relaties. Er zijn wel bekende verhalen uit de Romeinse mythologie, bijvoorbeeld over Romulus en Remus en de stichting van Rome. Tempels. De Romeinse tempels werden gebouwd in de gebieden die onder Romeinse invloed waren. Ze hadden een religieuze functie, maar werden ook gebruikt voor politieke en culturele doeleinden. Er werden religieuze rituelen uitgevoerd, maar ook senaatsvergaderingen en andere bijeenkomsten gehouden, en er werden godenbeelden opgeslagen. De Romeinse tempel bestond uit eenvoudige vormen. De Romeinse tempel had vaak een rechthoekige basis, ronde zuilen en een dak met timpaan. Soms was de basis rond en/of had het een andere dakconstructie. Voor de zware muren hadden de Romeinen een betontechniek ontwikkeld. Ze bouwden eerst twee muren van platte bakstenen of natuursteen een stukje uit elkaar, en daartussen goten zij beton. Het verschil tussen de Griekse en de Romeinse tempel is dat een Romeinse tempel een duidelijke voorgevel had en een hoofdingang. Ook hadden de Griekse tempels een trapvormige onderkant. De Romeinse tempels gingen pas vanaf de tweede eeuw v.c meer op de Griekse tempels lijken door de Griekse veroveringen. Ook in Nederland zijn op verschillende plaatsen resten gevonden van Romeinse tempels. Feesten, rituelen, festivals en erediensten. De Romeinse religieuze festivals weerspiegelden de Romeinse gastvrijheid voor cultussen en godheden uit veroverde gebieden. Er zijn slechts enkele oorspronkelijk Romeinse festivals bekend. Enkele van de oudste Pagina 3 van 5

4 festivals bleven echter bestaan tot aan het eind van het heidense Romeinse Rijk, waarmee de herinnering aan de vruchtbaarheids- en verzoeningsrites van het volk van landbouwers werd bewaard. Nieuwe festivals werden geïntroduceerd tegelijk met de nieuwe goden. Omdat voor alle oude, en nieuwe goden festivals werden gehouden kwamen er steeds meer festivals, erediensten en feestdagen bij. Er waren uiteindelijk zoveel festivals, dat de kalender daarvoor niet genoeg dagen meer had. De belangrijkste festivals stonden in het teken van vruchtbaarheid, landbouw en goede oogst en het veranderen van getijden of zonnewendes. Verder hadden de Romeinen voor (ongeveer) elke godheid een aparte eredienst. Zo was er de eredienst voor Godin Ceres; Bij hongersnood werd zij aangeroepen tot goede landbouw, als de oogst goed was en er was weinig hongersnood werd zij bedankt. Haar eredienst was en bleef echter Grieks, Haar priesteressen waren Griekse vrouwen, die speciaal naar Rome ontboden werden om de dienst te leiden. Op 13 augustus werd het jaarlijkse festival voor godin Diana gehouden. Op die dag werd zij aangeroepen om de oogst tegen de herfststormen te beschermen. Haar priester was altijd een weggelopen slaaf die in haar heilige bos woonde, deze positie was alleen te verkrijgen door de vorige priester te vermoorden. Verder was een belangrijke eredienst nog de dienst voor Vesta, Het vuur van de tempel van Vesta werd gezien als het centrum van de aarde. Omdat de eredienst van Vesta niet alleen van belang was voor de huiselijke kring, maar ook voor de staatscultus, hielden de Vestaalse maagden in het Atrium Vestae aan het Forum een eeuwig vuur brandend, een dienst die van essentieel belang was voor de hele Romeinse samenleving. Dit Vestaalse vuur mocht nooit doven, want dat zou catastrofale gevolgen hebben voor de staat. Bij de oude rituelen van de vroege Romeinen wordt duidelijk onderscheid gemaakt in twee klasse goden, namelijk de di indigetes en de novensides. De indigetes waren de oorspronkelijke goden van de Romeinse staat, en hun namen en karakter worden aangeduid met de titels van de vroegste priesters en door de vaste festivals. Dertig van deze goden werden geëerd met een speciaal festival. De novensides waren latere godheden, die in de stad werden geïntroduceerd in de historische periode, meestal op een bekende datum en als antwoord op een specifieke crises of een gevoelde noodzaak. Bij de novensides horen ook de gespecialiseerde goden, die verband hadden met belangrijke activiteiten, zoals het oogsten. Invloed op het dagelijks leven. Omdat de Romeinen zo gericht waren op het Pantheïsme, het feit dat alles als goddelijk beschouwd werd, zorgt dat de Romeinen eigenlijk voortdurend bezig waren met godenverering. In een Romeins huishouden werden vaak verschillende goden vereerd. Vaak was er naast alle goden uit de mythologie ook een speciale familiegod die als beschermer van de familie werd gezien en werd aanbeden bij elke speciale gelegenheid binnen de familie. Iedereen had ook individuele beschermers, die ook als goddelijk werden beschouwd, en verschillende goden waakten over huis en haard, soms zelfs over verschillende onderdelen van het huis. Al deze goden moesten vereerd worden en werden vereerd dus de oude Romeinen waren de hele dag, en het hele jaar door bezig met godenverering en het ontdekken en inwijden van nieuwe goden. Ook die uit andere veroverde gebieden. De steden stonden in de tijd van het Romeinse Rijk vol met beelden, monumenten, tempels en heiligdommen, en ik elk van deze zouden godheden huizen. Pagina 4 van 5

5 De Romeinen waren daarbij erg bijgelovig, voor elk verschijnsel werd een oorzaak gezocht en deze werd volgens het Pantheïsme dan goddelijk verklaard. Invloed op de politiek. In de 1ste eeuw voor Christus zorgde de opkomende Stoïcijnse filosofie voor een verwaarlozing van de oude Romeinse rituelen en godenverering. Het godsdienstig belang van de priesterordes werd een puur maatschappelijk en politiek belang. Julius Caesar wist de priesterordes weer wat op te krikken later, maar de aandacht van het gewone volk begon uit te gaan naar andere gebruiken en rituelen dan de oorspronkelijke Romeinse. Keizer Augustus hervormde het oude systeem grondig, waarbij hijzelf ook toetrad tot alle priesterordes, daarbij vroomheid en religieuze discipline terugbrengend. Augustus zag dit als een maatregel tegen interne wanorde in het rijk. Ondanks de hervormingen door Augustus, ging de Romeinse godsdienst zich steeds meer om de keizers heen voegen, en Augustus werd dan ook zelf vergoddelijkt na zijn dood. Verschillende keizers werden vergoddelijkt en zoals eerder genoemd begon daarmee de vervolging van de christenen in het Romeinse Rijk. Ondanks willekeurige vervolgingen, die vooral plaats vonden tijdens periodes van maatschappelijke onrust, zoals onder keizer Nero, groeide het aantal bekeerlingen tot het christendom gestaag. Het werd een officiële godsdienst onder Constantijn I, die als keizer regeerde van 324 tot 337. Het Romeinse Pantheïsme werd nooit meer wat het voorheen geweest was. Pagina 5 van 5