Balzak (scrotum) huidplooi waarin de teelballen liggen. Temperatuur +/- 2 C lager dan in de buikholte (gunstiger voor de ontwikkeling

Transcriptie

1 Samenvatting door K woorden 28 januari keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Thema 2 voortplanting en ontwikkeling Voortplantingsstelsel v/d man Teelballen (testes) produceren van zaadcellen Balzak (scrotum) huidplooi waarin de teelballen liggen. Temperatuur +/- 2 C lager dan in de buikholte (gunstiger voor de ontwikkeling van de zaadcellen) Teelballen bevatten sterk gekronkelde zaadkanaaltjes de wandcellen van de zaadkanaaltjes delen zich zaadcelmoedercellen na deling cellen zaadcellen = spermatogenese (vorming van zaadcellen) Bijballen Zwellichamen groter & stijver (erectie) Eikel Opslagplaats zaadcellen. Zuur milieu zaadcellen bewegingsloos. bevatten veel holten als slagaders verwijden holte worden gevuld met bloed penis gevoelig voor seksuele prikkels Geslachtsgemeenschap= Coïtus Zaadlozing (ejaculatie) zaadcellen worden door peristaltische bewegingen v/d zaadleiders voortgestuwd, vanuit bijballen, langs zaadblaasjes en de prostaat Zaadblaasjes Prostaat Sperma Orgasme Smeer (smegma) voegt basisch vocht toe maakt zaadcellen actief voegt vocht toe (bevat voedingsstoffen voor zaadcellen) mengel van zaadcellen en vocht sperma komt door peristaltische bewegingen met schokken uit de penis wordt onder de voorhuid geproduceerd Voortplantingsstelsel v/d vrouw Eierstokken (ovaria) Follikel daarin vindt de ontwikkeling v/d eicellen (oöcyten) plaats eicel in wording omgeven door andere cellen Pagina 1 van 7

2 Oögenese Eisprong (ovulatie) Gele lichaam (corpus rijpen van de eicellen in de follikels uitstoten van de eicel het follikelweefsel dat in de eierstok achterblijft lutheum) vrijgekomen eicel opgevangen door trechtervormig uiteinde v/d eileider onbevruchte eicel blijft na ovulatie +/- 12 uur in leven alsnog geen bevruchting eicel wordt afgebroken resten v/d eicel worden geresorbeerd (opgenomen) door cellen v/d wand v/d eileider milieu van de baarmoeder is basisch bevruchting vindt plaats in de eileider. Na ejaculatie zaadcellen m.b.v. zweepstaart baarmoeder en de eileiders (basisch milieu = zaadcellen actief) bevruchting in eileider Als kop v/d zaadcel is binnengedrongen in de eicel bevruchtingsmembraam kernen versmelten, direct na de bevruchting gaat de bevruchte eicel (zygote) zich delen. Als 2+ zaadcelkoppen de eicel zijn binnengedrongen (voor de vorming van het bevruchtingsmembraam) eicel Baarmoeder (uterus) 5-7 dagen na ovulatie klompje cellen gearriveerd in baarmoeder nestelt zich in het baarmoederslijmvlies onttrekt voedingsstoffen aan het baarmoeder-slijmvlies Placenta (moederkoek) speciaal orgaan waar uitwisseling van stoffen tussen het bloed van moeder en van het embryo plaatsvind +/- 38 weken zwanger Clitoris (kittelaar) Kleine schaamlippen Maagdenvlies ontvangen van seksuele prikkels produceren van slijm ( toegang tot vagina wordt gladgemaakt) sluit vagina gedeeltelijk af Hormonale regeling van de voortplanting Secretie Hypofyse productie en afgifte van stoffen door cellen - centrale regelaar v/d voortplanting - hormoonklier - produceert ; FSH follikel stimulerend hormoon LH luteïniserend hormoon O.l.v. deze hormonen wordt de hormoonproductie van andere geslachtshormonen geregeld Regeling bij de man; Pagina 2 van 7

3 FSH Testosteron stimuleert vorming van de zaadcellen heeft invloed op de verdere ontwikkeling van de zaadcellen productie gestimuleerd door LH Beenderen / spieren zwaarder, uiterlijk verandert, zwaardere stem, haargroei secundaire geslachtskenmerken Cellen van leydig (liggen tussen de zaadkanaaltjes) produceren testosteron Terugkoppeling wederzijds beïnvloeden van elkaars secretie Vb. testosteron remt bij bepaalde concentratie de hypofyse Hypofyse maakt dan minder LH Minder LH cellen van Leydig maken minder testosteron Testosteronconcentratie in het bloed daalt heeft invloed op hypofyse Hypofyse produceert weer meer LH meer testosteron etc. etc. Regeling bij de vrouw Follikels Gele lichaam scheiden onder invloed van FSH en LH, oestrogenen af hormoonklier produceert progesteron en oestrogenen Oestrogenen beïnvloeden secundaire geslachtskenmerken 1 e dag van de menstruatie = begin menstruatiecyclus FSH FSH & LH Oestrogenen stimuleert rijping van de follikels stimuleren de productie van oestrogenen door cellen uit de wand van de rijpende follikels baarmoederslijmvlies dikker en gaat klieren bevatten In de eierstokken bereikt 1 rijpende follikel voorsprong op de anderen. Door rijpende follikel bereikt de productie van oestrogenen een hoogtepunt ( stimuleert hypofyse tot afgifte van veel LH LH stimuleert de vochtopname door de rijpende follikel, zo barst de rijpende follikel open (ovulatie / eisprong) ð Eicel komt vrij (tadaaa) GEEN ZWANGERSCHAP.. LH stimuleert vorming v/h gele lichaam Pagina 3 van 7

4 stimuleert de productie van oestrogenen en progesteron door gele lichaam Progesteron baarmoederslijmvlies nog dikker maken en de klieren daarin gaan stoffen afscheiden (voedsel voor mogelijk embryo) remt afgifte FSH & LH door hypofyse gele lichaam sterft langzaam af (gebrek aan LH / ongeveer 11 dagen na ovulatie) progesteronproductie stopt baarmoederslijmvlies wordt niet in stand gehouden menstruatie (14 dagen na ovulatie) geen progesteron meer hypofyse wordt niet meer geremd nieuwe follikels gaan rijpen enz. ZWANGERSCHAP Eicel blijft na ovulatie +/- 12 uur in leven Zaadcel na lozing blijft +/- 3 dagen in leven (in het lichaam v/e vrouw) Na bevruchting produceert het gele lichaam nog 3 maanden progesteron (onder invloed van HCG ) HCG humaan chorion-gonatropine wordt in de eerste weken door het kind gevormd, daarna door placenta zorgt voor de productie van progesteron gele lichaam blijft d.m.v. HCG functioneren (na 3 maand ), na de dood van gele lichaam neemt placenta progesteronproductie over. Progesteron houdt zwangerschap in stand Progesteron zorgt dat de melkkleren zich gaan ontwikkelen een zwangerschapstest toont HCG aan negatieve uitslag (geen zwangerschap) kan verkeerd zijn. Alleen in de eerste maanden wordt er zoveel HCG geproduceerd, dat het wordt uitgescheiden via de urine. Dus de zwangerschap kan dan al verder gevorderd zijn Seksualiteit Manieren waarop seksualiteit een rol kan spelen; Pagina 4 van 7

5 1) Voortplanting 2) Lustbeleving 3) Onderhouden van relaties Ongewenste intimiteiten lichte seksuele handelingen (in de billen knijpen) Incest Aanranding Verkrachting het plegen van geslachtsgemeenschap / seksuele handelingen tussen bloedverwanten er wordt met geweld / onder bedreiging seksuele handelingen verricht met een slachtoffer zelfde als aanranding, alleen vindt daarbij ook geslachtsgemeenschap plaats Seksueel overdraagbare aandoeningen Gonorroe, syfilis, chlamydia A.I.D.S bacterien virus Gonorroe (druiper) Syfilis ontstekingen (kan leiden tot onvruchtbaarheid) 1 e fase : ontstekingen 2 e fase : geestelijke achteruitgang (gekte) 3 e fase : Chlamydia A.I.D.S afscheiding uit urine buis ontstekingen acquired immuno Deficiency Sydrome door H.I.V (human immunodeficiency virus) seropositief = antistoffen tegen het AIDS- virus zijn aangetoond lezen voorbehoedsmiddelen Embryonale ontwikkeling Klievingsdelingen Trofoblast delingen waarbij geen groei plaatsvind buitenste laag cellen, beschermt de embryoblast zorgt voor innesteling in het baarmoederslijmvlies scheidt enzymen af die het baarmoederslijmvlies plaatselijk oplossen klompje zakt erin Chorion (buitenste vruchtvlies) Via chorionvlokken worden voedingsstoffen en zuurstof opgenomen uit het baarmoederslijmvlies groei wordt mogelijk In de embryoblast zijn 2 holten ontstaan amnionholte dooierzak Pagina 5 van 7

6 Uit de cellen ertussenin ontwikkeld zich het embryo Hechtsteel vormt verbinding tussen embryo en trofoblast In verdere ontwikkeling verdwijnt de dooierzak al snel Amnionholte breidt uit, doordat de wand vocht in de holte afgeeft wand van amnionholte komt tegen het chorion aan te liggen amnion (binnenste vruchtvlies) Beide vruchtvliezen omgeven dan de amnionholte (ah is gevuld met vruchtwater) Vruchtwater op temperatuur houden schokdemper uitdroging voorkomen In de navelstreng : 2 navelstrengslagaders ; van embryo naar placenta 1 navelstrengader ; van placenta naar embryo In de placenta tegenstroomprincipe uitwisseling van stoffen; - voedingsstoffen / afvalstoffen - O2 / CO2 - ziektekiemen / antistoffen - nicotine / drugs / alcohol - medicijnen - hormonen Na +/- 2 maanden is het kind klaar (moet nog wel groeien) Tweelingen soorten ^^ - Elk eigen placenta, amnion, chorion - Elk eigen placenta, amnion, gezamenlijke chorion - Gezamenlijke placenta, amnion, chorion Nieuwe voortplantingstechnieken Kwaliteit van sperma en hoeveelheid is afgenomen; reden onbekend (te strakke broeken?) Bij vrouwen neemt vruchtbaarheid ook af; - Willen steeds later moeder worden KI (kunstmatige inseminatie) IVF (in-vitrofertilisatie) arts brengt sperma in van een andere man hormonen worden toegediend meerdere eicellen gaan rijpen. Na ovulatie haalt Pagina 6 van 7

7 arts de vrijgekomen eicellen weg naar voedingsmedium, arts voegt daar sperma van de man toe. in het voedingsmedium vinden de bevruchting en de ontwikkeling van de zygote tot een klompje cellen plaats Bij implantatie worden 2 klompjes cellen in de baarmoeder geplaatst PID (preïmplantatiediagnostiek) de gezondheidstoestand van het klompje cellen wordt onderzocht (8-cellig stadium) De geboorte Foetus vanaf 24 weken kan buiten de baarmoeder m.b.v. medicijnen en technische hulpmiddelen in leven worden gehouden couveuse Weeën Oxytocine samentrekkingen van spieren in de baarmoederwand die met tussenpozen door dit hormoon ontstaan de samentrekkingen van de spieren Bevalling verloopt in 3 fases : ontsluiting, uitdrijving en nageboorte Ontsluiting weeën vinden om de min. Plaats Bovenste deel van de baarmoederwand trekt zich samen Onderste deel van de baarmoederwand en baarmoederhals worden rond het hoofd getrokken indaling (8 uur bij eerste kind, 4-5 uur als vrouw meerder kinderen heeft gekregen) weeën nu om de 3-5 min. slijmprop in de baarmoederhals wordt uitgestoten, opening wordt groter (=ontsluiting) vruchtvliezen breken (meestal) 10 cm ontsluiting = volledig Uitdrijving weeën krachtiger, spieren in de buikwand gaan zich ook samentrekken (persweeën) ma mag gaan persen hoofd wordt door baarmoederhalls geduwd. Uitdrijving duurt 1s 2h Stuitligging => kont naar onderen Dwarsligging => rug naar onderen (keizersnede) Normalen ligging => hoofd naar onderen Nageboorte na geboorte kind bedekt met huidsmeer (beschermt tegen ziekteverwekkers). Hoog CO2- gehalte zorgt ervoor dat baby gaat ademhalen (na doorknippen navelstreng). Kwartier na de geboorte komen de placenta, resten van de navelstreng en de vruchtvliezen nageboorte Stompje van de navelstreng droogt ongeveer in een week uit, en valt dan af. Prolactine Oxytocine stimuleert de productie van melk door de melkklieren in de borsten zorgt ervoor dat melk naar buiten wordt geperst, door spieren te laten samentrekken Voor geboorte ovale venster en ductus arteriosis Na geboorte gaan deze weg bloeds- / omloop Pagina 7 van 7