Dag 1. Ontstaan schema s. Opsporen schema s copingstrategieën en modi. Kennismaken. literatuur. Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
|
|
- Ferdinand van Dam
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 literatuur Schematherapie voor sen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 2 Dag 1 Kennismaken Bespreken wie je bent en waar je werkt Wat zijn de belangrijkste knelpunten bij het maken van de casusconceptualisatie? 3 4 Opsporen schema s copingstrategieën en modi 1. Thema s uit vorige therapieën 2. Levensgeschiedenis (Leefregels vanuit het stamgezin) 3. Huidige problemen 4. Neerwaartse pijl techniek 5. Therapeutische relatie (hoe gaat interactie en wat verwacht de cliënt van de therapeut ) 6. Testen en vragenlijsten 7. Imaginatie moeilijke ouders Ontstaan schema s moeilijk temperament Niet vervulde bassisbehoeften Disfunctionele Schema s Traumatische gebeurtenissen buiten het gezin 5 6 1
2 moeilijke ouders moeilijk temperament Traumatische gebeurtenissen buiten het gezin Copingstrategieën Niet vervulde Basisbehoefte n Disfunctionele Schema s Overgave (freeze) Vermijding (flight) Overcompensatie (fight) Disfunctionele copingstijlen 7 8 Definitie schemamodus: Schemamodi Set van bij elkaar horende schema s en copingstrategieën, die samen het denken, voelen en handelen van de cliënt bepalen ten koste van andere schema s. Momentane en plotseling wisselende, alles overheersende gemoedstoestand Schemamodi kwetsbaarheid Verlaten kind Misbruikte kind Eenzame kind Kindmodi Copingmodi Onaangepaste oudermodi Gezonde volwassene modus Kind modi woede gebrek discipline Afhankelijke kind Woedende kind Razende kind Impulsieve kind Ongedisciplineerde kind geluk Blije kind
3 overgave Willoze inschikkelijke vermijding Onthechte beschermer Onthechte zelfsusser Vermijdende beschermer* Coping modi Zelfverheerlijker Pest en aanval Ouder modi Straffende ouder Boze beschermer* Overcontroleerder* Paranoïde modus* Schuldinducerende ouder overcompensatie Bedrog en manipulatie* Roofdier* Veeleisende ouder Aandacht en erkenning zoeker* Gezonde volwassene Onderzoeken van het verband tussen schema s, copingstijlen and modi Marleen Rijkeboer & Jill Lobbestael 15 Verbinding tussen de concepten) M. Rijkeboer Schema Verbinding tussen de concepten M. Rijkeboer Emotionele deprivatie Gezonde volwassene: Ik wordt gezien en gerespecteerd Overgave Overcompensatie Vermijding Kwetsbare kind: Boze kind: mijn behoeftes Ik wil dat mijn zullen nooit behoeftes meteen vervuld worden vervuld worden Onthechte beschermer: Relaties vermijden 3
4 Het geïntegreerde model Resultaten Een geïntegreerd model waarin de copingstrategie de relatie vormen tussen schema s en modi Copingstrategie schema overgave kwetsbare kind schema schema modus Schema s: emotionele deprivatie, verlating, wantrouwen/misbruik, sociaal isolement/vervreemding, minderwaardigheid/schaamte, mislukking, kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar, negativiteit en pessimisme, afhankelijkheid/onbekwaamheid, goedkeuring en erkenning zoeken Alle indirecte effecten waren significant Resultaten Resultaten vermijding overgave schema s onthechte beschermer schema s straffende ouder Schema s: emotionele deprivatie, verlating, wantrouwen/misbruik, sociaal isolement/vervreemding, minderwaardigheid/schaamte, mislukking, kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar, negativiteit en pessimisme, afhankelijkheid/onbekwaamheid, goedkeuring en erkenning zoeken, emotionele geremdheid Alle indirecte effecten waren significant Schema s: Minderwaardigheid/schaamte, mislukking, bestraffende houding en meedogenloze normen/overdreven kritisch Alle indirecte effecten waren significant Results Resultaten surrender/avoidance overcompensatie / overgave schema compliant surrender schema zelfverheerlijker Schema s: goedkeuring en erkenning zoeken en verstrengeling/kluwen (overgave) Schema: verlating (vermijding) Schema s: Minderwaardigheid/schaamte, mislukking en sociaal isolement/vervreemding (overcompensatie) Schema: Zich rechten toe-eigenen (overgave) Alle indirecte effecten waren significant Alle indirecte effecten waren significant 4
5 Resultaten Resultaten overcompensatie / overgave overcompensatie schema boze kind schema pest en aanval Schema s: emotionele deprivatie, verlating, wantrouwen/misbruik, sociaal isolement/vervreemding, minderwaardigheid/schaamte, mislukking, afhankelijkheid/onbekwaamheid, emotionele geremdheid, goedkeuring en erkenning zoeken (overcompensatie) Schema s: zich rechten toe-eigenen, gebrek aan zelfbeheersing/zelfdiscipline (overgave) Schema: wantrouwen/misbruik Alle indirecte effecten waren significant Alle indirecte effecten waren significant Verschil tussen cluster C and B Cluster C Teveel bescherming Emotioneel misbruik Teveel regels Tekorten bij ouder subtieler Str. Ouder is vooral te streng en schuld inducerend Grotere loyaliteit t.o.v. ouders P. is rustig en gehoorzaam Parentificatie Vrijwel geen boosheid Cluster B Onvoldoende bescherming Seksueel en fysiek misbruik Te weinig regels Tekorten bij ouders duidelijker Str. Ouder is zeer grof Loyaliteit t.o.v. ouders is minder sterk P. werkt niet goed mee en gedraagt zich niet verantwoordelijk. Teveel boosheid Basisbehoeften Verschil cluster B en C in ST termen Cluster B: veiligheid en verbondenheid Cluster C: zelfexpressie, waardering en autonomie, spel Copingmodi: Cluster B: falend Cluster C: te succesvol H. van Genderen 28 Algemene voorwaarden ST voor Cluster C PS Differentiaal diagnostiek: onderscheid cluster C en B (let op autistiforme stoornissen) Reden voor therapie kan depressie, angst of burnout zijn Behandel deze stoornissen eerst, maak gebruik van evidence based behandelingen (vermindering van klachten werkt op zichzelf al motivatieverhogend) NB: Verslaving heeft duale behandeling nodig Algemene voorwaarden ST voor Cluster C PS Check motivatie Expliciete afspraak dat de cliënt de behandeling afmaakt Veranderen betekent stoppen met vermijden Geef uitleg over het therapie model Niet werken aan PS kan leiden tot chronische klachten 5
6 Onderzoek Schema Therapie vergeleken met TAU (treatment as usual): Minder drop out Meer herstel Beter sociaal functioneren (>GAF) Minder depressie Bamelis, L.L. M., Evers, M.A.A., Spinhoven, P. & Arntz, A. (2014). Results of a multicentered randomized controlled trial on the clinical effectiveness of schema therapy for personality disorders. American Journal of Psychiatry, Overzicht Behandel Protocol cluster C 40 sessies in eerste jaar Sessies 1-6: introductie, casus conceptualisatie Sessie 7-25: focus op jeugd Sessie 26-40: focus op heden & gedragsverandering 10 booster sessies in het tweede jaar (+ maandelijks) H. van Genderen 31 H. van Genderen 32 ; Afhankelijke GEZONDE VOLWASSENE Blije kind STRAFFENDE (autoritaire) OUDER (straft autonomie) AFHANKELIJKE P. WILLOZE INSCHIKKELIJKE AFHANKELIJKE KIND & MISBRUIKTE/VERLATEN KIND Afhankelijke FUNCTIONELE AFHANKELIJKHEID P. maakt zich zorgen of hij wel in staat is om een volwassen bestaan te leiden Kan geen grote of kleine beslissingen nemen Denkt dat hij altijd een een ander nodig heeft om te kunnen leven EMOTIONELE AFHANKELIJKHEID Heeft altijd een ander nodig voor emotionele steun Voelt zich eenzaam en leeg als hij/zij alleen is Klampt zich vast aan familie en vrienden Voortdurend bang om in de steek gelaten te worden Weinig zelfvertrouwen Gebrek aan autonomie Autoritaire opvoeding Afhankelijke TEMPERAMENT? OPVOEDING FA: Autoritaire opvoeding Emotionele verwaarlozing Overbeschermd EA: Dreiging verlaten te worden (verlies ouder) EA: Ouders zijn bang voor verlating. Zijn afhankelijk van het kind GEDACHTEN Ik ben incompetent, hulpeloos. Ik weet niet wat ik wil/ nodig heb Anderen zijn sterk en weten altijd hoe alles moet GEVOEL Angst, verdriet, somberheid GEDRAG Vastklampen aan anderen, aandacht en erkenning zoeken, hulp vragen, extreem aanpassen BEHOEFTEN Veilige hechting aan anderen: veiligheid, stabiliteit, koestering en acceptatie Autonomie, zelfwaardering en eigen identiteit Zelfexpressie: behoeften en emoties mogen uiten 36 H. van Genderen 6
7 Behandeling APS Relevante basisbehoeften vervullen Autoritaire opvoeding corrigeren Push uiten eigen mening en gevoelens Push autonomie Laat cliënt zich niet onderschikken aan jou en jou in een autoritaire rol plaatsen Zelfvertrouwen vergroten Leer conflicten aangaan: uiten boosheid Let op: Iets andere limited reparenting: vminder afhankelijk, meer pushen naar zelfstandigheid vangst en frustratie leren doorstaan 37 Obsessief-compulsieve 38 GEZONDE VOLWASSENE BLIJE KIND ZELF- VERHEERLIJKER PERFECTIONISTISCHE OVERCONTROLEERDER VEELEISENDE OUDER (Ontkend:) KWETSBARE KIND Obsessief- Compulsieve P. Obsessief-compulsieve Overdreven en dwangmatige aandacht voor productiviteit ten koste van andere activiteiten Legt de lat heel hoog Emoties zijn niet belangrijk Ziet zichzelf als beter dan anderen op het gebied van precies zijn, verantwoordelijkheid nemen en moraal 39 OCPS TEMPERAMENT? geremdheid OPVOEDING Emotioneel misbruik in de jeugd Koude strenge opvoeding Hoge eisen en te vroeg teveel verantwoordelijkheid GEDACHTEN Ik ben altijd verantwoordelijk en moet competent zijn Anderen gedragen zich onverantwoordelijk en maken fouten GEVOELENS Angst, irritatie, schuldgevoel, spijt, teleurstelling GEDRAGINGEN Workaholisme, perfectionisme, controlerend, koppig, rigide BASISBEHOEFTEN Veilige hechting aan anderen (zorg en acceptatie) Vrijheid om behoeften en gevoelens te uiten Spontaniteit enspel H. van Genderen 41 Behandeling Obsessief Compulsieve Veeleisende/kritische kant tegenspreken en vervang door normale eisen Perfectionistische overcontroleerder en Zelfverheerlijker vragen te minderen omdat fouten maken normaal is Leg uit dat emoties, intimiteit en sociale contacten belangrijk zijn en dring aan op veranderingen op dat gebied Oefenen met imperfectie Maak contact met Kwetsbare en Blije Kind H. van Genderen 42 7
8 Ontwijkende GEZONDE VOLWASSENE STRAFFENDE OUDER (straft autonomie) ONTWIJKENDE PS VERMIJDENDE & ONTHECHTE BESCHERMER (& WILLOZE INSCHIKKELIJKE) EENZAME/ INFERIEURE KIND & VERLATEN / MISBRUIKTE KIND Ontwijkende Cl. denkt dat hij sociaal onhandig en minderwaardig is. Heeft laag gevoel van eigenwaarde. Cl heeft het gevoel dat hij niet met moeilijke situaties kan omgaan Angst voor nieuwe dingen en emoties Vermijdt: Gevoelens ( negatieve EN positieve, met name woede) Ervaren van lichamelijke sensaties (bv. seksuele opwinding, pittig eten) Meedoen aan mogelijk riskante activiteiten Sociale contacten en activiteiten Intimitiet Keuzes maken Mening formuleren en uiten Ontwijkende TEMPERAMENT Verlegen, geremd OPVOEDINåG Emotioneel misbruikt, verwaarloosd of verlaten in de kindertijd. Overbeschermd GEDACHTE Ik ben kwetsbaar, onhandig en minderwaardig Anderen zijn kritisch en vernederend GEVOEL Angst, schaamte, somberheid, verdriet GEDRAG Alles vermijden, geen frustratietolerantie BEHOEFTE Koestering en acceptatie Zelfexpressie: behoeften en emoties mogen uiten H. van Genderen 46 Ontwijkende Begin: focus op vermijden gevoelens en behoeften Push naar minder ontwijken van Voelen Sociale contacten en rollen Keuzes maken Meningen hebben, realiseren, uiten, conflicten aangaan Bestrijdt de schuldinducerende en overbeschermende straffende ouder Bewerk traumatische ervaringen met ouders en leeftijdsgenoten Vergroot zelfvertrouwen en autonomie CAVE: ALCOHOL, DRUGS, MEDICATIE H. van Genderen 47 Idiosyncratisch schemamodusmodel Ontwikkel samen met de cliënt idiosyncratisch modus model Pas namen van modi aan B.v. de muur Of je straffende kant Teken samen een model Met relaties naar gebeurtenissen verleden Met actuele problemen 48 8
9 Voorbeeld: Afhankelijk & OCP Gez. Volw. Blije kind Straffende en eisende ouder modus Perfectionistische Overcontrolleerder Willoze inschikkelijke Afhankelijke kind 49 Maak van je schemamodel een geïntegreerd model met schema's, copingstrategieën en modi Knelpunten bij het verzamelen van informatie Koppel de behandeldoelen aan dit model Doel Imaginatie bij casusconceptualisatie Opsporen schema s Emoties ervaren die door de schema s worden opgeroepen Koppelen schema s aan gebeurtenissen in het verleden Imaginatie bij casusconceptualisatie Veilige plek Vervelende situatie heden Hou gevoel vast en laat een situatie uit je jeugd bovenkomen Ga niet zoeken, maar hou gevoel vast Wat heb je nodig? Veilige plek Nabespreken verbanden met schema s
10 Twee stoelen techniek bij de casusconceptualisatie Leren (her)kennen van een modus: Zet de modus in een andere stoel Ga de modus interviewen Waarom ben je hier? Wat vind je van kleine Nora? Sinds wanneer ben je in het leven van Nora? Met name toepasbaar op coping modi of straffende kant 55 Herkennen modi Manier en toon van praten kindmodus klinkt anders dan de straffende ouder Non verbaal gedrag van de cliënt Interactie met anderen Het gevoel dat het gedrag van de modus oproept bij de ander met name de therapeut ( Bv. empathie of afwijzing) Hulpmiddelen: Levensgeschiedenis Onderzoek wat de onderliggende behoefte is die niet vervuld werd Imaginatie Afname SMI 56 Dag 2 Knelpunten bij het interpreteren van informatie over de schema s, copingstrategieën en modi Verbanden leggen met de ervaringen uit het verleden van de cliënt DVD Young Toepassen van verschillende technieken om meer informatie te verzamelen
11 Optimale verwerking van correctieve emotionele ervaringen Window of Tolerance (Siegel, 1999; Ogden, 2006) Teveel emotie (hyperarousal) Voldoende emotie Te weinig emotie (hypoarousal) Overspoeling, angst, herbeleving, woede, nachtmerries, risicovol gedrag Poging om dit te dempen : verdovende middelen, automutilatie, suïcidepoging Bevriezen Door angst bevangen, met stomheid geslagen of dissociatie. Hoge arousal gekoppeld aan fysieke bevriezing Emoties binnen de window of tolerance Afwisseling van intens gevoel en ontspanning waardoor verandering en verwerking mogelijk is Afgevlakte emotie, leeg, slap: Lage arousal Niet in staat om te denken. Passiviteit Hulpeloos, niet in staat tot verdediging Soms ook dissociatie Poging om dit te dempen : verdovende middelen, automutilatie, suïcidepoging Implicaties voor ST De therapeut moet dus voortdurend inschatten hoe de patiënt zich voelt: blijf binnen de window of tolerance Hoe? Bouw experiëntiële oefeningen geleidelijk op Pas op voor hertraumatiseren Biedt troost en steun en veiligheid Doorbreek beschermers Geef complimenten en valideer emoties Maak lol Narcistische Narcistische Opvoeders: Verwennen, Idealiseren Misbruiken, kleineren voor eigen behoeftes Leeftijdsgenoten: Idealiseren Afwijzen, vernederen Ervaringen met succes en falen Narcistische : schemamodi Blije kind Zelfverheerlijker (Fantasie over succes en devaluatie van anderen) Gez. Volw. VEELEISENDE OF OUDER Of geen oudermodus en onvoldoende grenzen Zelfsusser NARCISSISTIC PD Superieur Zelfverheerlijker Pest en aanval (Vooral forensisch) Razende kind Ongedisciplineerde kind Razende Kind Zelfsusser/ zelfstimulator (z.z. Stimuleren, excessief gamen e.d.) Eenzame/ inferieure kind (wordt ontkend) 65 Eenzame/Inferieure Kind (ontkend) Inferieur 66 11
12 Narcistische Centrale thema s: Het idee anders (beter) te zijn Anderen gebruiken voor eigen behoeften Dichotomie inferieur - superieur Overgevoelig voor evaluatie en kritiek Egocentrisch Jaloers Fantaseren over succes 67 DOEL BEHANDELING Zelfverheerlijker Vervangen door normaal gedrag Relaties leren aangaan los van status en aanzien Onthechte zelfsusser Stoppen met zefsussend gedrag Mislukking leren hanteren Pest en aanval Stoppen met pestgedrag en leren uiten van gevoelens en behoeften Razende kind Stoppen woede uitbarstingen en aanleren uiten van gevoelens en behoeftes Ongedisciplineerde kind Leren met grenzen en frustraties omgaan 68 DOEL BEHANDELING Kwetsbare/eenzame kind: Groei, veiligheid, troost, correctie Gevoeligheid/ kwetsbaarheid vergroten Leren gevoelig te zijn t.o.v. anderen Leren realistische verwachtingen te hebben van zichzelf en anderen Leren verwerken/accepteren van teleurstelling Anti-sociale Gezonde volwassene: Sterker laten worden Laten generaliseren Ontstaan APS Los zand gezin Survival of the fittest Geen gangbare waarden en normen Iedereen maakt zijn eigen regels Of de familie heeft eigen anti-sociale regels Voelen is (levens)gevaarlijk Kind is niet belangrijk of lastig Straffen en kleineren kind Anti-sociale : 5 schemamodi Blije kind Gez. Volw. Pest- en aanvalmodus (anderen aanvallen) Bedrog en manipulatie (liegen en bedriegen) STRAFFENDE OUDER (Je verdient straf en misbruik is je eigen schuld) Razende kind Kwetsbaar/Misbruikte kind (bedreigd, misbruikt)
13 Anti-Sociale Persoonlijkheidsstoornis ZELF Zelfverheerlijker Zelf-Susser Impulsieve & Ongediscipineerde Kind Superieur INFERIEUR Kwetsbare Kind ANDER Pest & Aanval & Roofdier Boze Beschermer Razende Kind DOEL BEHANDELING Impulsieve /Ongedisciplineerde kind Leren emoties te tolereren (frustratie tolerantie) Stop - denk - doe oefening Razende kind Leren anders met woede om te gaan Kwetsbare kind Steunen en accepteren los van status of intimidatie Gevoeligheid en kwetsbaarheid vergroten Leren inleven in anderen Blije kind Meer ruimte geven Gezonde volwassene Sterker laten worden Laten generaliseren DOEL BEHANDELING Zelfverheerlijker Vervangen door normaal gedrag Relaties leren aangaan los van status en aanzien Pest, aanval en roofdier Vervangen door gezonde copingstrategieën O.a. Opbouwen vertrouwen in anderen Gelijkwaardige relaties met anderen opbouwen Boze beschermer Vervangen door gezonde copingstrategieën O.a. aanleren van effectieve assertiviteit 75 Twee stoelen techniek Hoe? Benoem het schema of de modus die actief is Zet schema of modus op een andere stoel Vraag de modus te verwoorden wat hij vindt Plaats cliënt weer terug in oorspronkelijke stoel Ga iets meer naast de cliënt zitten Probeer de de argumenten van schema of modus te weerleggen In begin doet de therapeut dat Aanpak van beschermer is anders dan van straffende kant 76 Oefening Tweestoelentechniek met de aanval- en pestmodus of de zelfverheerlijker Strategie Zelfverheerlijker Dominantie en z.z. laten gelden Streven naar status en erkenning Manipuleren en anderen gebruiken Kritisch t.o.v. anderen, kleineren, intimideren
14 Therapeutische aanpak Zelfverheerlijker Confronteren van de zelfverheerlijker Opgeven van zoeken naar waardering via status en prestaties Gedragen zoals iedereen i.p.v. bijzonder Bevrediging ervaren aan gewone dingen Meer energie steken in relaties Samenwerking in therapie Pest en aanval modus Assumpties Aanval is de beste verdediging Ik moet de controle hebben Ik bepaal de regels en normen Ik moet boven de anderen staan Ik heb niemand nodig Mensen gebruiken en intimideren Beste vermaak is leedvermaak Pest en aanval modus Strategie Dreigen: Als jij niet doet wat ik zeg,word jij of je familie gepakt Anderen pesten, intimideren en kleineren Aanval door therapeut uitlokken en hem dan uitlachen Therapeutische aanpak Pest en aanval modus Verband met onderliggende trauma s leggen en verwerken: Imaginaire rescripting Effect op ander (de therapeut) duidelijk maken: Tweestoelen techniek Empathische confrontatie Gelijkwaardig contact met anderen stimuleren Empathische confrontatie Opbouw van een sessie in eerste fase Hoe was je week? Hoe voel je je? (ga niet teveel in op de inhoud) 5 Welk gedrag geeft problemen in de communicatie? Ga na welke emotionele en gedragsmatige respons je voelt bij dit gedrag Confronteer op een vriendelijke doch besliste manier Breng de boodschap persoonlijk Sta stil bij de emotie die dit oproept Welke modus? Niet vragen maar benoemen C G T I R m e S l t e o n e Toon begrip: oorzaak is een schema Leg verband tussen gedrag, schema/modi en het verleden Geef psycho-educatie over behoeften 83 Kwetsbare kind Nabespreken, samenvatten, betekenis geven, psycho-educatie
15 Knelpunten Dag 3 Welke factoren spelen een rol bij toepassen experiëntiële technieken in de eerste fase van therapie? Experiëntiële technieken Limited reparenting: Empatische confrontatie Imaginaire rescripting Rollenspel heden en verleden Meer stoelen techniek 87 Imaginaire rescripting Doel imaginatie: Opsporen ontstaan schema s en verbinden aan huidige problemen Schema s koppelen aan modi Schema s ervaren op gevoelsniveau Veranderen schema s door rescripting Werking imaginaire rescripting: Nieuwe ervaringen in het geheugen opslaan naast de oude 88 Cliënt vertelt Vervelende gebeurtenis Veilige plek Uitgangspunten voor imaginatie Therapeut stelt voor direct naar een vervelende gebeurtenis te gaan Huidig Probleem Therapeut stelt voor direct naar verleden te gaan Herinnering Kindertijd Belangrijk Maak eerst een goede casusconceptualisatie Imaginatie is niet hetzelfde als exposure Stop the imaginatie op het goede moment (vroeg genoeg) Imaginaire rescripting gericht op trauma verwerking: niet in het begin van de therapie Indien nodig eerst veilige relatie opbouwen H. van Genderen 90 15
16 Imaginaire rescripting Eerste fase therapie Uitleg doel imaginatie Begin niet te moeilijk Geef geluidsopname mee Zorg voor opvang na de sessie, indien nodig Imaginaire rescripting Eerste fase therapie Eerst veilige plek 1.Oorspronkelijke situatie Cliënt = kind 2. Rescripting Therapeut komt in het beeld en grijpt in Cliënt blijft kind en ondergaat ingreep Therapeut vraagt wat nog meer nodig is en doet dat Belangrijkste doelen rescripting Stoppen verkeerd gedrag ouder/ander Recht doen of wraak nemen Steun en veiligheid bieden aan kind Ontschuldigen kind Rechten van het kind verwoorden Praktijktoets Voorbereiding Andere conclusie op schemaniveau Geen waarheidsvinding, maar betekenisverandering Historisch Rollenspel Onderwerpen en thema's Globaal dezelde thema s als bij imaginatie Maar niet fysiek en seksueel misbruik Doel Opsporen kinderlijke interpretaties Bijstellen schema s Cliënt krijgt meer zicht op eigen rol in de interactie Cliënt krijgt meer zicht op de motieven bij ouder(s) Therapeut kan feedback geven vanuit de kind-rol Uitproberen nieuw gedrag
17 Doel is niet Cliënt krijgt meer zicht op eigen rol in de interactie, maar is niet de cliënt achteraf de schuld geven van wat er mis ging Cliënt krijgt meer zicht op de motieven bij ouder(s), maar is niet de ouders verontschuldigen Uitproberen nieuw gedrag vanuit nieuw (gezond) schema, is niet bedoeld als vaardigheidstraining Na uitproberen van nieuw gedrag is het niet te verwachten dat de cliënt dat de week daarna al gaat uitproberen (schemawijziging is het doel) Historisch Rollenspel Voorbereiding Bespreek een gedragspatroon dat vaak voorkomt en vast zit Cliënt bedenkt een situatie uit jeugd waarin dat ook optrad Cliënt = Kind Therapeut = de ander Aanname over mijzelf: Historisch rollenspel Aanname over wat de ander van mij vindt: 2. Cliënt = de ander Therapeut= het kind Oorspronkelijke gebeurtenis Oorspronkelijke gebeurtenis: rolomkering Cliënt ervaart het perspectief v.d. ander Alternatieve interpretatie over wat de ander van mij vindt: Alternatieve interpretatie over mijzelf: 3. Cliënt = Kind Cliënt probeert nieuw gedrag uit Therapeut = de ander Alternatieve interpretatie over wat de ander van mij vindt: Alternatieve interpretatie over mijzelf: Voornemens over nieuw gedrag in de toekomst: Valkuilen en problemen Historisch rollenspel Onderwerp niet geschikt voor rollenspel Rollenspel fase 1 te ingewikkeld Cliënt vindt rollenspel onecht Cliënt kan rol v.d. anders niet spelen Geen verandering perspectief op ouder De cliënt vindt de nieuw gedrag niet realistisch Schuldgevoel cliënt over vroeger niet zo gedaan te hebben Therapeut is bang de cliënt teveel de schuld te geven Twee- of meerstoelen techniek Variaties Als er meer modi van de cliënt tegelijkertijd actief zijn: Plaats stoelen erbij en zet elke modus in zijn eigen stoel Spreek alle modi aan op een verschillende manier Vraag regelmatig aan de kindmodus hoe hij/zij zich voelt Tweestoelentechniek bij onthechte beschermer of willoos inschikkelijke en een oudermodus, die elkaar afwisselen
18 Kwaadheid leren uiten Angst voor ervaren en uiten van gevoelens, met name irritatie en boosheid is een belangrijk probleem bij Cluster C Cliënten moeten leren dat het normaal en gezond is om kwaadheid te uiten. Leren assertief te zijn. Kwaadheid leren uiten Rollenspel Imaginatie Schrijfopdrachten Kwaadheid uiten tegen de therapeut Dramatherapie Spel: zoals touwtrekken H. van Genderen 103 Cluster C PD Dag 4 Demonstratie en Oefening: Kwaadheid uiten H. van Genderen Praktijktoets
19 Optimale verwerking van correctieve emotionele ervaringen Window of Tolerance (Siegel, 1999; Ogden, 2006) Teveel emotie (hyperarousal) Voldoende emotie Overcompensatie Overspoeling, angst, herbeleving, woede, nachtmerries, risicovol gedrag Poging om dit te dempen : verdovende middelen, automutilatie, suïcidepoging Overgave= bevriezen Door angst bevangen, met stomheid geslagen of dissociatie. Hoge arousal gekoppeld aan fysieke bevriezing Emoties binnen de window of tolerance Afwisseling van intens gevoel en ontspanning waardoor verandering en verwerking mogelijk is Fasen in therapie Te weinig emotie (hypoarousal) Afgevlakte emotie, leeg, slap: Lage arousal Niet in staat om te denken Hulpeloos, niet in staat tot verdediging Poging om dit te dempen : verdovende middelen, automutilatie, suïcidepoging 110 Indicatie en casusconceptualisatie l Eerst: behandeling autonome as I stoornis l Indicatie stellen (exclusiecriteria) l Akkoord ST bespreken l Daarna: Intake schematherapie (3-6 sessies) l Schema s copingstrategieën en modi Opsporen (metingen, neerwaartse pijl) Activeren (imaginatie) Uitleggen (lezen relevante tekst) l Casusconceptualisatie maken Eerste fase therapie Start behandeling (6-12 sessies wekelijks) l Introductie in het model (cliëntfolder/boek) l Schema- en modus identificatie in het heden l Regels en afspraken (beperkt) l Opbouw therapeutische relatie (afhankelijk van probleem eerste weken of maanden) l Crisis management (indien nodig) Eerste fase therapie sessies wekelijks Midden fase therapie weken Schemaverandering heden en verleden: Experiëntiële technieken (therapeut is de gezonde volwassene) Psycho-educatie (versterken gezonde volwassene) Limited reparenting (m.n. gericht op kindmodi steunen) Schemaverandering heden en verleden o Experiëntiële technieken (therapeut, helpers en cliënt werken samen) o Correctie van denkfouten o Begin gedragsverandering o Behandeling trauma s
20 Eindfase therapie sessie (lagere frequentie) Schema/modus verandering heden en toekomst o Experiëntiële technieken (cliënt is gezonde volwassene) o Correctie van denkfouten (cliënt maakt zelf dagboeken) o Accent op gedragsverandering (veel huiswerk n gedragsexperiment) o Beëindiging (geleidelijk frequentie sessies verminderen) Boze modi: varianten Kind modi: Boze Kind, Razende Kind Coping modi: Boze Beschermer, Pest&Aanval, Roofdier, Zelfverheerlijker Ouder modi: Straffende ouder Gezonde Volwassene 115 Leren herkennen en onderscheiden boze modi Therapeutishe aanpak Boze/impulsieve Kind Tolereer woede, vat het niet persoonlijk op Reageer neutraal Helemaal uit laten razen Samenvatten en vragen of er nog meer is Stel grenzen bij destructiviteit 118 Therapeutishe aanpak Boze/impulsieve Kind Als alle woede geuit is: - Leg relatie met modi - Erken recht op voelen boosheid - Bekijk en erken reële componenten - Biedt excuses aan voor eigen aandeel - Oefen adequate assertiviteit 119 Boze Coping modi Functie: afstand nemen, niet voelen van kwetsbaarheid of emotionele pijn d.m.v. verschillende vormen van agressie Boze Beschermer Pest & Aanval Zelfverheerlijker Roofdier 20
21 Therapeutische aanpak boze copingstrategieën Benoem de modus Erken adaptieve functie Bespreek functie nu: afstand houden Leg verband met verleden Vraag het gekwetste kind te spreken Therapeutische aanpak boze copingstrategieën Als benoemen en uitleg niet voldoende is: Voor- en nadelen bespreken Imaginatie over situatie die de beschermer heeft opgeroepen -> probeer bij het kwetsbare kind te komen Dialoog Boze Copingstrategie versus Gezonde volwassene of therapeut (m.b.v. twee-stoelen techniek of imaginatie) Functie: Straffende ouder cliënt straffen voor verkeerd gedrag Automutilatie, suïcide Leuke en adaptieve dingen verbieden of kapot maken Straf uitlokken Argwanend gedrag Therapeutische aanpak Straffende ouder Benoem de straffende ouder modus Maak modus egodystoon Wegsturen Twee stoelen techniek Imaginatie situatie kindertijd Historisch rollenspel Ontwikkel adaptieve morele regels Versterk positieve kant van cliënt/ kind 124 Casuïstiek bespreking Einde Bespreken hoe je de geleerde technieken en vaardigheden hebt kunnen toepassen op je oefencasus Resterende knelpunten Demonstratie en oefenen
Dag 1. Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen. literatuur. Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart. H.
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 literatuur 2 Dag 1 3 1 Kennismaken Bespreken wie je bent en waar je werkt Wat zijn de belangrijkste
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 literatuur 2 1 Dag 1 3 Kennismaken Bespreken wie je bent en waar je werkt Wat zijn de belangrijkste
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 literatuur 2 Dag 1 3 Kennismaken Bespreken wie je bent en waar je werkt Wat zijn de belangrijkste
Nadere informatieProgramma cursus. Programma cursus. Schematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen. H. van Genderen 1. Gezonde Volwassene
Schematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart H. van Genderen 1 H. van Genderen 2 H. van Genderen 3 H. van Genderen 4 Programma cursus Dag 1 Casusconceptualisatie
Nadere informatieSchematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen
Schematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart H. van Genderen 1 H. van Genderen 2 H. van Genderen 3 H. van Genderen 4 H. van Genderen 1 Programma
Nadere informatieSchematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen
Schematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart H. van Genderen 1 H. van Genderen 2 H. van Genderen 3 H. van Genderen 4 Programma cursus Dag 1 Casusconceptualisatie
Nadere informatieSchematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen
Schematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart H. van Genderen 1 H. van Genderen 2 H. van Genderen 3 H. van Genderen 4 H. van Genderen 1 Programma
Nadere informatieSchematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen
Schematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart H. van Genderen 1 H. van Genderen 2 H. van Genderen 3 H. van Genderen 1 H. van Genderen 4 Programma
Nadere informatieSchematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen
Schematherapie voor Cluster-C Persoonlijkeidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart H. van Genderen 1 H. van Genderen 2 H. van Genderen 1 H. van Genderen 3 H. van Genderen 4 H. van Genderen
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Een ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven 1 Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart
Nadere informatieEen ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven. H. van Genderen
Een ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven 1 Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Remco van der Wijngaart 2 Dag 1 6 Kennismaken
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Een ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven 1 Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van
Nadere informatieEen ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven. H. van Genderen
Een ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven 1 Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van
Nadere informatieSchematherapie bij persoonlijkheidsstoornissen en verslaving. Tineke van der Linden GGz Breburg
Schematherapie bij persoonlijkheidsstoornissen en verslaving Tineke van der Linden GGz Breburg Tineke van der Linden Gz-psycholoog in opleiding tot specialist Schematherapeut Cognitief gedragstherapeut
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen. dag Historie 1 en huidige. dag 1. situatie Inleiding schema s, copingstrategieën
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen dag Historie 1 en huidige situatie Remco van der Wijngaart Hélène Bögels 2 dag 1 Casusconceptualisatie Inleiding schema s, copingstrategieën Imaginatie en
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen. dag Historie 1 en huidige. opzet cursus. dag 1. situatie
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen dag Historie 1 en huidige situatie Remco van der Wijngaart Hélène Bögels 2 dag 1 Casusconceptualisatie Inleiding schema s, copingstrategieën Imaginatie en
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Remco van der Wijngaart Hélène Bögels dag 1 Historie en huidige situatie 2 1 dag 1 Casusconceptualisatie Inleiding schema s, copingstrategieën Imaginatie
Nadere informatieProgramma. Boze modi: varianten Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Remco van der Wijngaart, Kind modi Boze Kind, Razende Kind
Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Remco van der Wijngaart, Supervisor schematherapie, vice president ISST Programma Dag 1 Leren herkennen van de verschillende boze modi Algemene strategieen in hanteren
Nadere informatieProgramma. Boze modi: varianten Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Leren herkennen en onderscheiden boze modi
Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Remco van der Wijngaart, Supervisor schematherapie, vice president ISST Dag 1 Leren herkennen van de verschillende boze modi Algemene strategieen in hanteren boosheid
Nadere informatieDag 1. Definitie schema: Schema-vorming. Verschil as I - as II. Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Dag 1 Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 2 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt
Nadere informatieDag 1. Definitie schema: Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 Dag 1 2 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart H. van Genderen Dag 1 H.
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 Dag 1 2 1 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt
Nadere informatieDag 1. Definitie schema: Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Dag 1 Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 2 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Hélène Bögels Remco van der Wijngaart 1 Dag 1 2 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt
Nadere informatieHanteren van Boze Modi in Schematherapie. Supervisor schematherapie, vice president ISST. Programma
Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Remco van der Wijngaart, Supervisor schematherapie, vice president ISST Programma Dag 1 Leren herkennen van de verschillende boze modi Algemene strategieen in hanteren
Nadere informatieProgramma. Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Wanneer je eigen schema s in de weg zitten
Remco van der Wijngaart, Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Supervisor schematherapie, vice president ISST Wanneer je eigen schema s in de weg zitten -> Vaak intefereren de schema s en modi van de
Nadere informatieBoze modi: varianten. Programma. Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Wanneer je eigen schema s in de weg zitten
Remco van der Wijngaart, Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Supervisor schematherapie, vice president ISST Wanneer je eigen schema s in de weg zitten -> Vaak intefereren de schema s en modi van de
Nadere informatieBoze modi: varianten. Programma. Differentiëren boze modi: Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Leren herkennen en onderscheiden boze modi
Remco van der Wijngaart, Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Supervisor schematherapie, vice president ISST Wanneer je eigen schema s in de weg zitten -> Vaak intefereren de schema s en modi van de
Nadere informatieImaginaire rescripting in groepsschematherapie voor BPS. Guido Sijbers en Rosi Reubsaet
Imaginaire rescripting in groepsschematherapie voor BPS Guido Sijbers en Rosi Reubsaet Programma Introductie Theorie Rollenspel (presenteren en zelf oefenen) Afronding en evaluatie 2 Korte inleiding (groeps)schematherapie
Nadere informatieMogelijke modi. Narcistische PS Agenda. Narcistische PS-DSM V. Narcistische PS-DSM V. Schematherapie bij Narcisme
Schematherapie bij Narcisme Remco van der Wijngaart Agenda -Uitgangspunten schematherapie -Conceptualisatie van de Narcistische PS -Zelfverheerlijker-Empathische confrontatie -Zelfverheerlijker-Grenzen
Nadere informatieHanteren van Boze Modi in Schematherapie
Remco van der Wijngaart, Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Supervisor schematherapie, vice president ISST Wanneer je eigen schema s in de weg zitten -> Vaak intefereren de schema s en modi van de
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart Rosi Reubsaet 1 Dag 1 2 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart Rosi Reubsaet 1 Dag 1 2 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt
Nadere informatieCasusconceptualisatie formulier
Casusconceptualisatie formulier Naam therapeut. Datum: mei 2018 Initialen cliënte T. 17 jaar Korte omschrijving van de cliënt (zoals: leeftijd, huidige relaties en bezigheden, kinderen en enkele belangrijke
Nadere informatieSchematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen
Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen 1 Dag 1 2 Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting komt in zich herhalende patronen van denken,
Nadere informatieSchematherapie. Algemene concepten. Mieke Boots
Schematherapie Algemene concepten Mieke Boots 1. INLEIDING 1.1. Definitie Schematherapie is een integratieve therapievorm die elementen combineert uit verschillende therapeutische stromingen (leer-, cognitieve
Nadere informatieSchematherapie Definitie Doel 1. INLEIDING 21/12/17. Algemene concepten Mieke Boots
Schematherapie 1. INLEIDING Algemene concepten Mieke Boots 1.1. Definitie Schematherapie is een integratieve therapievorm die elementen combineert uit verschillende therapeutische stromingen (leer-, cognitieve
Nadere informatieSchematherapie Doel Definitie Ontstaan schematherapie (2) 21/12/17 1. INLEIDING Ontstaan schematherapie (1)
Schematherapie 1. INLEIDING Algemene concepten Mieke Boots 1.1. Definitie Schematherapie is een integratieve therapievorm die elementen combineert uit verschillende therapeutische stromingen (leer-, cognitieve
Nadere informatieMeerstoelen techniek. Remco van der Wijngaart
Meerstoelen techniek Remco van der Wijngaart Agenda - Opfrissen kennis - -Stoelen ter diagnostiek -Fine tuning stoelentechniek; herkennen valkuilen -Copingmodi: sterke Onthechte Beschermer en Overcompenserende
Nadere informatieHet therapeutisch gebruik van humor in de behandeling van Obsessief Compulsieve Persoonlijkheidsheidsstoornis. Guido Sijbers Remco van der Wijngaart
Het therapeutisch gebruik van humor in de behandeling van Obsessief Compulsieve Persoonlijkheidsheidsstoornis Guido Sijbers Remco van der Wijngaart Obsessief Compulsieve PS Kenmerken.. de eindeloze worsteling
Nadere informatieWorkshop: Groepsschematherapie: tegengif bieden aan verslaving. Werken met modi: praten, voelen, doen.
Workshop: Groepsschematherapie: tegengif bieden aan verslaving. Werken met modi: praten, voelen, doen. FPC de Oostvaarderskliniek & Victas Philip Jonkers, Psychotherapeut OVK Thecla van Meer - Doll, GZ-psycholoog
Nadere informatieAgenda. Meerstoelen techniek. Meerstoelentechniek: opfrissen. Wanneer? Stoelentechniek vervolg. Start meerstoelentechniek
Agenda Meerstoelen techniek Remco van der Wijngaart Dag 1 Opfrissen kennis Stoelen ter diagnostiek Copingmodi: sterke Onthechte Beschermer Fine tuning stoelentechniek; herkennen valkuilen Straffende oudermodus
Nadere informatieAgenda. Meerstoelen techniek. Meerstoelentechniek: opfrissen Remco van der Wijngaart
Meerstoelen techniek Remco van der Wijngaart Agenda Dag 1 Opfrissen kennis Stoelen ter diagnostiek Copingmodi: sterke Onthechte Beschermer Fine tuning stoelentechniek; herkennen valkuilen Straffende oudermodus
Nadere informatieBeoordeel de twee vas-schalen. Indien niet van toepassing omcirkel: A. In hoeverre waren bovenstaande methoden en technieken op z n plaats?
Schaal voor therapietrouw en competentie van de therapeut (NL) (Afgeleid van de Therapy Adherence and Competence Scale voor Schema Focused Therapie voor de Borderline Persoonlijkheidsstoornis) Jeffrey
Nadere informatieSchematherapie voor Cluster C. Anoek Weertman a.weertman@gmail.com
Schematherapie voor Cluster C Anoek Weertman a.weertman@gmail.com Kernpunten (SFT) cluster C 1. Contact leren maken met gevoelens en behoeften middels experiëntiële technieken; 2. Gedragsverandering noodzakelijk
Nadere informatieSchema Therapie bij patiënten met een hoge mate van psychopathie. Wiley-Blackwell. Teun Bus GZ-psycholoog/Psychotherapeut
ANTISOCIALE PROBLEMATIEK: ER IS MEER MOGELIJK DAN U DENKT s Hertogenbosch -Rosmalen 4 december 2015 Schema Therapie bij patiënten met een hoge mate van psychopathie Wiley-Blackwell Teun Bus GZ-psycholoog/Psychotherapeut
Nadere informatieTherapy Adherence Scale (Therapie-trouw schaal) voor Schematherapie bij de Borderline Persoonlijkheidsstoornis.
Therapy Adherence Scale (Therapie-trouw schaal) voor Schematherapie bij de Borderline Persoonlijkheidsstoornis. Beoordelaar: Datum: Naam beoordeelde therapeut: Naam/nummer beoordeeld fragment: Indien niet
Nadere informatieProgramma workshop. Van slachtoffer naar dader: Inleiding. Inleiding. Danny (1) Schematherapie in de tbs-kliniek
Programma workshop Van slachtoffer naar dader: Schematherapie in de tbs-kliniek Inleiding Uitleg Schematheorie a.d.h.v. casus Schematherapie in de tbs-praktijk Onderzoeksresultaten RCT Groepsimaginatie
Nadere informatieEen ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven. H. van Genderen
Een ding heb ik in die acht jaar therapie wel geleerd Je kunt het beste je moeder van alles de schuld geven 1 Schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen Hannie van Genderen Remco van der Wijngaart
Nadere informatiePromotieonderzoek PTSS. Algemene karakteristieken
Promotieonderzoek Imaginaire Exposure vs Imaginaire Rescripting bij PTSS drs. Paula de Jong & drs. Mellony van Hemert Psychotherapy & Movement Copyright 2013 P&M Psychotherapie in Amsterdam PTSS Fysiek,
Nadere informatieVoorjaarsworkshop VGCt. Modi en schema's in groepen
Voorjaarsworkshop VGCt Modi en schema's in groepen Eelco Muste Nynke Tuin Zwolle, 12 april 2013 Wat komt aan bod? Introductie naar aanleiding van casus Korte uitleg over schematherapie Oefenen in de groep
Nadere informatieERVAREN DOE JE MET HET LICHAAM
ERVAREN DOE JE MET HET LICHAAM DAN ONTVOUWT ZICH BETEKENIS Schematherapie Pessotherapie EMDR 3 manieren om het verleden toegankelijk te maken Doel: realistisch perspectief op de werkelijkheid Lichamelijke
Nadere informatieEmoties, wat is het signaal?
Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel
Nadere informatieAlgemene folder - schemagerichte groepstherapie
In deze folder wordt uitgelegd wat schemagerichte therapie is en hoe er in groepstherapie mee wordt gewerkt. Het kan zijn dat u zich na het lezen van deze informatie afvraagt of deze therapie voor u de
Nadere informatieSchema therapie voor depressie. Remco van der Wijngaart
Schema therapie voor depressie Remco van der Wijngaart Waarom ST voor depressie? CGT is effectief maar slechts 40-50% herstelt volledig in een eerste behandeling 5-20% van de patienten ontwikkelt een chronische
Nadere informatieSCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER
SCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER Wat is complex trauma? Theoretisch model trauma/persoonlijkheid Welke rol speelt middelengebruik? Fasering in de behandeling Indicatiestelling
Nadere informatieWat kunt u verwachten? Vanaf 1990; ontwikkeling Schema Therapie. Halsteren. Behandelmodel /2012
Wat kunt u verwachten? Cluster C podium De Do s en Don ts bij Cluster C Schematherapie door de jaren heen. Trimbos: Utrecht, 21 januari 2016 door Eelco Muste Terugblik ontwikkeling programma s en ontwikkelingen
Nadere informatieSchematherapie bij zelfverwonding en suïcidaliteit
Schematherapie bij zelfverwonding en suïcidaliteit Limited reparenting op het scherpst van de snee Door Griet Lucas & Sophie Pollock Presentatie AV, 28/05/2018 Vaststelling Prevalentie is hoog en dit bij
Nadere informatieWinning without losing!
Winning without losing! Self-care for the (Schema-)therapist Hélène Bögels & Hannie van Genderen Supervisor VSt en VGCt Hannie vraagt Hélène.. Juli 2103 Volkskrant Deense ondernemer en auteur werkte 80
Nadere informatieBoek Slapende honden? Wakker maken!
Boek Slapende honden? Wakker maken! A.Struik, ontwikkelingspsycholoog/ systeemtherapeut Joany Spierings Drie testen Weinig theorie en veel praktijk CD-Rom/ werkbladen Formulier zes testen Geen protocol
Nadere informatieCOMPLEX TRAUMA. Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud
COMPLEX TRAUMA Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud HAND-OUT BIJ PRESENTATIE VAN AD OUD OVER COMPLEX TRAUMA Definitie van CT van Judith Herman (1997): 1. Geschiedenis van onderworpen zijn aan
Nadere informatieSchemagerichte cognitieve therapie bij borderline-persoonlijkheidsstoornis
Schemagerichte cognitieve therapie bij borderline-persoonlijkheidsstoornis Hannie van Genderen Arnoud Arntz UITGEVERIJ NIEUWEZIJDS Uitgegeven door: Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam Zetwerk: Holland Graphics,
Nadere informatieContact met het gekwetste kind
Contact met het gekwetste kind De emoties van het gekwetste kind Ermee werken in het nu, wat er zich NU afspeelt in de kamer, als reactie op iets wat gebeurt, verteld wordt, Ze zijn authentiek, als th.
Nadere informatieKliniek Ouder & Kind
Kliniek Ouder & Kind Voor wie? Heb je last van heftige emoties zoals verdriet, somberheid, wanhoop, angst, boosheid of een wisseling van heftige emoties (dan weer blij, dan weer boos, dan weer verdrietig)
Nadere informatieSCHerp Deeltijd Voor wie? Hoe? Waar en wanneer?
SCHerp Deeltijd In SCHerp Deeltijd combineren we schematherapie (SCH) met cognitieve gedragstherapie (Exposure en ResponsPreventie). Zie de bijlage voor meer uitleg over schematherapie, exposure en responspreventie.
Nadere informatieZelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?
Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt
Nadere informatieEmoties, wat is het signaal?
Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel
Nadere informatieHet kind in de ouder Werken met schema s en modi bij ouders
Het kind in de ouder Werken met schema s en modi bij ouders Mieke Boots Marian Bloklad Programma Wat is ouderschematherapie? Basishouding therapeut Casusconceptualisatie Interventies schema/modi ouders(
Nadere informatieHet kind in de ouder. Programma. 2. Definiëring ouderschematherapie (1) 1. Ouderschematherapie 9/04/18
Programma Het kind in de ouder Werken met schema s en modi bij ouders Mieke Boots Marian Bloklad Wat is ouderschematherapie? Basishouding therapeut Casusconceptualisatie Interventies schema/modi ouders(
Nadere informatieExtreme aanpassing. Workshop voorjaarcongres VGCT 2019
Extreme aanpassing Workshop voorjaarcongres VGCT 2019 Katrine de Vries Klinisch psycholoog/psychotherapeut Cognitief gedragstherapeut en supervisor VGCT Supervisor register schematherapie Werkzaam bij
Nadere informatieVGCt workshop 2011. Imaginaire Rescripting bij PTSS Paula de Jong PsyQ Psychotrauma email: p.dejong@psyq.nl
VGCt workshop 2011 Imaginaire Rescripting bij PTSS Paula de Jong PsyQ Psychotrauma email: p.dejong@psyq.nl Naam Inhoud Frequentie Optionele toevoeging Max duur HH? Doorstroom PT11 Motivatie Individueel
Nadere informatieBijlage 1: Patiëntenfolder kortdurende schematherapie: groepstherapie en individuele therapie
Bijlage 1: Patiëntenfolder kortdurende schematherapie: groepstherapie en individuele therapie Schematherapie In deze folder gaan we in op schematherapie: voor groepstherapie en individuele therapie 1.
Nadere informatieOmgaan met weerstanden Gedreven mensen bevlogen scholen. 28 april 2017 Lieve Peeters
Omgaan met weerstanden Gedreven mensen bevlogen scholen 28 april 2017 Lieve Peeters Omgaan met weerstand Wie in huis de trekker is van veranderingen, weet dat je dan kunt rekenen op een hoeveelheid weerstand
Nadere informatieEMDR en schematherapie Meer dan de som der delen
EMDR en schematherapie Meer dan de som der delen Annemieke Driessen en Hellen Hornsveld EMDR congres 18 april 2015 Model AD 15 minuten Zoekstr HH 10 Schema s KO AD 10 EMDR en IR HH 10 Casus / video AD
Nadere informatieModusgerichte speltherapie. Schematherapie in spel en beelden
Modusgerichte speltherapie Schematherapie in spel en beelden Wat is modusgerichte speltherapie? Speltherapie vanuit de principes van de schematherapie De therapeutische relatie staat centraal: limited
Nadere informatieHelpers & Helden Groepsmodule Schemagerichte Therapie bij LVB
Helpers & Helden Groepsmodule Schemagerichte Therapie bij LVB Karin Frijters Klinisch Psycholoog kfrijters@trajectum.info Nicole Strijbos Beeldend Therapeut NStrijbos@derooysewissel.nl Opdrachtgever en
Nadere informatieWoede, Wrok en Wraak Workshop Symposium Vereniging voor Pesso Psychotherapie
Woede, Wrok en Wraak Workshop Symposium Vereniging voor Pesso Psychotherapie Herman Veerbeek GZ-psycholoog, Cognitief Gedragstherapeut VGCT EMDR supervisor i.o. Forensisch Psychiatrische Polikliniek De
Nadere informatieZorgpad Persoonlijkheidsproblematiek
Zorgpad Persoonlijkheidsproblematiek Iedereen heeft zo zijn eigenaardigheden. Echter, soms heeft iemand extreme persoonlijke eigenschappen en vertoont hij hinderlijk gedrag. Dit kan zo ernstig zijn dat
Nadere informatieTheoretische beschouwing
5 Theoretische beschouwing.1 Schematherapie voor persoonlijkheidsproblematiek 6. Overeenkomsten en verschillen tussen schematherapie en cognitieve gedragstherapie voor As II 8 Bohn Stafleu van Loghum,
Nadere informatieChronisch, herhaald suicidaal gedrag bij borderline-patienten. Bert van Luyn Brugge, Plenaire middagsessie
Chronisch, herhaald suicidaal gedrag bij borderline-patienten Bert van Luyn Brugge, Plenaire middagsessie 1445-1615 Verschillende vormen van (chronisch) suïcidaal gedrag Suicidale Phenotypen 1. reactief,
Nadere informatieKliniek: SCHerp Voor wie Hoe?
Kliniek: SCHerp In de klinische SCHerp behandeling combineren we schematherapie (SCH) met cognitieve gedragstherapie (Exposure en ResponsPreventie). Zie de bijlage voor meer uitleg over schematherapie,
Nadere informatieSchematherapie Patricia Aarts
Schematherapie Patricia Aarts Wie ben ik In het kort: HBO management assistent / HBO vaktherapie / NLP / Schematherapie / binnenkort systeemtherapie. De Beeldend Therapeut particulieren praktijk. Mental
Nadere informatieCollectief aanbod Jeugd Houten
Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining
Nadere informatieschema therapie stap voor stap Remco van der Wijngaart Hannie van Genderen
schema therapie stap voor stap Remco van der Wijngaart Hannie van Genderen Schematherapie Inleiding Schematherapie is een integratieve vorm van psychotherapie ontwikkeld door Jeffrey Young. Schematherapie
Nadere informatieZelfevaluatie aan de hand van gedragspatronen
Zelfevaluatie aan de hand van gedragspatronen Gedrag kun je onderscheiden in drie bewegingen, gedragspatronen ontwikkeld in de kindertijd. Ze gaven ooit houvast maar beperken nu onze groei en ontwikkeling.
Nadere informatieIndividueel Traject Afdeling WORKSHOP FFZ 22 JANUARI 2019 DOOR JOLITA DE VETH EN IRENE BOS
Individueel Traject Afdeling WORKSHOP FFZ 22 JANUARI 2019 DOOR JOLITA DE VETH EN IRENE BOS Ontstaansgeschiedenis Justitiële Jeugdinrichtingen: vangen jongeren op en behandelen jongeren in het kader van
Nadere informatieOmgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening. Sjaak Boon www.bureauboon.nl
Omgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening Sjaak Boon www.bureauboon.nl Sombere stemming Verminderde interesse in activiteiten Duidelijke gewichtsvermindering Slecht
Nadere informatieKINGS Kind IN Gezond Systeem. Behandeling voor kinderen, jongeren en hun ouders (geïntegreerde traumaverwerkingsmethode).
KINGS Kind IN Gezond Systeem Behandeling voor kinderen, jongeren en hun ouders (geïntegreerde traumaverwerkingsmethode). Situatie voor 2010. Afdeling vol met getraumatiseerde, bange en afgewezen kinderen.
Nadere informatieInhoudsopgave. Voorwoord 11. Dankwoord 15. Inleiding 17
Inhoudsopgave Voorwoord 11 Dankwoord 15 Inleiding 17 1 Kenmerken en risicofactoren van eetstoornissen 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Psychische achtergronden 26 1.3 Gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen 27
Nadere informatieStabilisatiecursus Scelta Nijmegen
Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen Informatie voor cliënten Inleiding Als iemand zich onveilig heeft gevoeld tijdens de jeugd of later in een intieme relatie, kan dat in zijn of haar verdere leven klachten
Nadere informatieResourcegroepen. Addy Venderbos, Sil Hol, Eva Leeman. Dag van de inhoud 5 oktober 2017 Rotterdam
Resourcegroepen Addy Venderbos, Sil Hol, Eva Leeman Dag van de inhoud 5 oktober 2017 Rotterdam Als ik een woord gebruik, zei Humpty Dumpty op een schampere toon, dan betekent het woord gewoon hetgeen
Nadere informatieDIABETES EN DEPRESSIE. Marike Lub Klinisch Psycholoog- Psychotherapeut Medisch Centrum Haaglanden
DIABETES EN DEPRESSIE Marike Lub Klinisch Psycholoog- Psychotherapeut Medisch Centrum Haaglanden IEDERS WENS DE IDEALE PATIENT, DE IDEALE DOKTER COMPLEXE PROBLEMEN COMPLEXE AANPAK DETERMINANTEN VAN (ON)GEZONDHEID
Nadere informatieSchematherapie bij dubbeldiagnose
Schematherapie bij dubbeldiagnose (verslaving & persoonlijkheidsproblematiek) Handvaten voor diagnostiek en psychotherapie Lieve De Backer & Liesbet Cornelis Afdeling 3 Broeders Alexianen Boechout Agenda
Nadere informatieBorderlinepersoonlijkheidsstoornis en behandeling (MBT)
Borderlinepersoonlijkheidsstoornis en behandeling (MBT) Wat is een borderlinepersoonlijkheidsstoornis Kenmerken: krampachtig proberen te voorkomen om feitelijk of vermeend in de steek gelaten te worden.
Nadere informatiedoor Michiel van Vreeswijk & Jenny Broersen
Groepsschematherapie In deze bijdrage gaan we in op groepsschematherapie. We besteden aan aandacht aan de vraag voor wie deze vorm van therapie geschikt is, wat het precies is, welke technieken er gebruikt
Nadere informatieTHEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo
Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare
Nadere informatieCopingstrategieën per Schema
Copingstrategieën per Schema Bij elk schema staat eerst de beschrijving van veel voorkomende opvattingen bij overgave aan het schema, daarna de gezonde manier van omgaan met het schema en als laatste de
Nadere informatieReferenties. As I vs. As II DSM-IV-TR. Persoonlijkheidsstoornissen 3 Clusters. Algemene kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis
Referenties Sprey, A. (2002). Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen. Diagnostiek, cognitieve gedragstherapie en therapeutische relatie. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum. Persoonlijkheidsstoornissen:
Nadere informatieDag 1. Schema s. Korte inleiding schematherapie Schematherapie in groepen (STG) voor borderline persoonlijkheidsstoornis.
Schematherapie in groepen (STG) voor borderline persoonlijkheidsstoornis Dag 1 2 Schema s Korte inleiding schematherapie Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting
Nadere informatieSchematherapie in groepen (STG) voor borderline persoonlijkheidsstoornis. Dag 1
Schematherapie in groepen (STG) voor borderline persoonlijkheidsstoornis Dag 1 2 1 Korte inleiding schematherapie 3 Schema s Definitie schema: Kennisstructuur ontstaan in de (vroege) jeugd, die tot uiting
Nadere informatie