Co-teaching. Met meerdere onderwijsprofessionals doelgericht aan de slag in de klas. Doelstellingen

Transcriptie

1 Co-teaching Met meerdere onderwijsprofessionals doelgericht aan de slag in de klas. Doelstellingen - Erkennen dat co-teaching een krachig middel kan zijn om inclusief onderwijs te organiseren. - Invulling kunnen geven aan het begrip co-teaching. - Zicht hebben op enkele cruciale bouwstenen met betrekking tot co-teaching. - Kennismaken met verschillende vormen van co-teaching. - Zicht hebben op enkele effecten van co-teaching voor de leerlingen. - Inzien dat co-teaching positief kan bijdragen tot sterker professioneel handelen. ria.depoorter@katholiekonderwijs.vlaanderen floor.tempelaere@katholiekonderwijs.vlaanderen

2 Co-teaching binnen inclusief onderwijs: Diversiteit is realiteit Diversiteit is realiteit in onze complexe samenleving en bijgevolg ook in onze scholen. Het gaat om verscheidenheid in alle vormen. Die verscheidenheid kunnen we vaststellen binnen heel wat domeinen: culturele achtergrond, geloof, mogelijkheden en beperkingen, interesses, gender Inclusieve waarden Iedere persoon gaat een engagement aan om bepaalde waarden na te streven. Waarden geven ons richting. Ze zeggen ons dit is wat we moeten doen. In een diverse samenleving moeten we op zoek naar hoe we verbondenheid met elkaar kunnen creëren. Waarden die insluiting bevorderen en bijgevolg uitsluiting tegengaan zijn daarbij essentieel. Diversiteit in de kern Als je vanuit je inclusieve waarden diversiteit ziet als een normaal fenomeen plaats je diversiteit in de kern van je onderwijssysteem. Dit wil zeggen dat diversiteit het uitgangspunt is bij je aanpak op organisatorisch, inhoudelijk, pedagogisch en didactisch vlak.

3 3 functies in onderwijs Inclusief onderwijs heeft aandacht voor 3 domeinen. Met het eerste domein kwalificatie zijn we in ons onderwijs sterk vertrouwd. Kwalificatie gaat om het verwerven van kennis, vaardigheden en houdingen. De functies socialisatie en subjectificatie mogen niet uit het oog verloren worden. Socialisatie is een proces waarin kennis, normen en waarden worden bijgebracht die een mens in staat stellen om te kunnen functioneren in de samenleving. Subjectificatie gaat om het ontwikkelen van een eigen identiteit. Handelingsgericht werken in een continuüm van zorg Inclusief onderwijs streeft ernaar om alle leerlingen maximale leer- en participatiekansen te bieden. Het afstemmen op de onderwijsbehoeften van leerlingen is hierbij cruciaal. Dit doe je door het creëren van een inclusieve cultuur, het voeren van een inclusief beleid en het ontwikkelen van een inclusieve praktijk. Handelingsgericht werken doorheen een zorgcontinuüm is daarbij sterk ondersteunend. Samenwerking Een van de uitgangspunten van handelingsgericht werken is verbindende samenwerking. Samenwerking en bijgevolg co-creatie past in het pleidooi voor diversiteit. De interactie met elkaar inspireert en is een rijkdom in de creatie en het bedenken van oplossingen. Samenwerking doet mensen hun horizon verbreden. Ze stijgen vaak boven zichzelf uit in een goede samenwerking. Er ontstaat collegialiteit.

4 Onderwijsexperten over co-teaching: Volgens Dian Fluijt: Meerdere onderwijsprofessionals werken op gestructureerde wijze samen, gedurende een langere periode, op basis van een gedeelde visie en nemen daarbij gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor goed onderwijs en de ontwikkeling van alle leerlingen in de groep. MEERDERE PROFESSIONALS GESTRUCTUREERDE WIJZE. (Speciale) leraren, ondersteuners, ambulante begeleiders, specialisten, assistenten. Samen voorbereiden, uitvoeren en nabespreken. Doelgerichte organisatie van de lessen LANGERE PERIODE GEDEELDE VISIE. Nodig om een goede werk-/ vertrouwensrelatie te kunnen opbouwen met zowel leerlingen als de collega coteacher(s). Op basis van gezamenlijk onderzoek naar gedeelde waarden en normen ten aanzien van de inhoud van goed onderwijs en goed samenwerken GEZAMENLIJK NEMEN VERANTWOORDELIJKHEID. Co-teachers nemen samen de verantwoordelijkheid voor hun manier van doen/ handelen. Ze zijn in staat om te motiveren en oordelen te vellen over wat de juiste manier van doen is ten aanzien van goed onderwijs en goed samenwerken ALLE LEERLINGEN. Co-teachers beschouwen de heterogene (superdiverse) groep als een community waarbinnen ieder lid waardevol is

5 Volgens Sandra Koot: Co-teaching betekent bij Sandra Koot samen lesgeven. Coach en leerkracht gaan samen in de klas aan de slag, waarbij de leerkracht leading blijft. De regie wordt niet uit handen gegeven. De coach moet beschikken over een breed arsenaal aan competenties en vaardigheden op pedagogisch-didactisch gebied, over grondige kennis van leer- en gedragsproblemen en natuurlijk over begeleidingscompetenties en tact. De rollen van coach en leraar vullen elkaar aan. Het gaat vaak om (korte) interventies van een speciaal opgeleide professional, die voor korte periode wordt ingeschakeld, op basis van een hulpvraag van de leerkracht. De bedoeling is het vergroten van de handelingsvaardigheden van de leerkracht door coteaching. Volgens David Mitchell: De expertise van een leerkracht wordt gekoppeld aan die van een co-teacher. Dit kan bijvoorbeeld een andere leraar zijn, een intern begeleider, een specialist van buiten de school. Ze staan volledig op voet van gelijkheid. Dat betekent dat ze elkaars expertise respecteren zodat alle leerlingen van de klas er profijt bij hebben. Volgens Hattie: In de lijst met effectgroottes van Hattie scoort co-teaching slechts Dit cijfer toont aan dat co-teaching een laag effect zou hebben op de leerwinst van leerlingen (een score vanaf 0.4 biedt relevante leerwinst). Uit verdere onderzoeken blijkt echter dat leraren toch positief staan tegenover coteaching en dat ze door aan co-teaching te doen sterker inzetten op items met een grotere effectgrootte. Bijvoorbeeld: feedback geven (0.75), sterk klasmanagement (0.52), coöperatief leren (0.42), sterke lesstrategieën (0.62)

6 Cruciale bouwstenen: Open houding - Is de co-teacher welkom in mijn klas? Kan mijn klas onze klas worden? - Delen van de verantwoordelijkheid voor het onderwijs aan een groep leerlingen. Durven uit handen geven. - Wat altijd vanzelfsprekend was, wordt in vraag gesteld. Evidenties vallen weg. - Durf ik als leraar in de spiegel kijken? Communicatie - Durven we in gesprek gaan over onze manier van samenwerken, ook als de samenwerking moeilijk loopt? - Reflectieve dialoog. In reflectie samen zoeken naar antwoorden op complexe vragen uit de praktijk. - Belang van in gesprek gaan over wat concreet bedoeld wordt met goed onderwijs voor deze groep leerlingen. - Feedback vragen, geven en ontvangen. - Duidelijk communiceren met de leerlingen en de ouders over de vorm van samen lesgeven. Geleidelijk traject - Staan we ook stil bij waarom we aan co-teaching zouden doen? - Met kleine stapjes kom je er ook. - Ga op zoek naar deeldoelen binnen grote doelstellingen. - Met vallen en opstaan nieuwe onderwijsstrategieën durven uitproberen. - Onmiddellijk met iedereen van het team of starten met mensen die er zin in hebben? Voltijds? Deeltijds? Mindshift - Zijn we ons bewust van het feit dat ons denken een invloed heeft op ons handelen? - Hebben we voldoende zicht op elkaars waarden, overtuigingen en opvattingen over het geven van goed onderwijs? Durven/ kunnen we onszelf hierin bijsturen? - Hoe kijken we naar diversiteit? - Hoe kijken we naar leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften? Evenwaardigheid complementariteit wordt 3. - Kunnen we elkaars verschillen waarderen en inzetten? Kunnen we elkaar aanvullen? - Het gaat om een gedeelde verantwoordelijkheid en niet om het mooi opdelen van de opdracht in twee gelijke delen.

7 Identiteit bewaren - Belang van authentiek kunnen zijn. Leraren hebben een verschillende persoonlijke en professionele identiteit. Deze is echter telkens in evolutie. Kunnen leraren tijdens het co-teachen zichzelf zijn? - Hebben we voldoende aandacht voor basisbehoeften: autonomie, verbondenheid en competentie? Vorming - Belang van duiding bij de verschillende bouwstenen van de definitie. - Is er kennis over de verschillende vormen van co-teaching? - Zijn leraren er zich voldoende bewust van dat co-teaching een middel is om de cognitieve en sociale ontwikkeling van alle leerlingen te bevorderen? - Ontdekken leraren mogelijkheden om hun basiscompetenties te versterken via co-teaching? Overleg - Co-teaching gaat om co-plannen, co-uitvoeren en co-evalueren. Dit vraagt regelmatig en adequaat overleg. - Bespreken van: * doelen, onderwijsstrategieën en beoordelingsmethoden * inzetten van vormen van co-teaching en rollen van de co-teachers * aanpak klasmanagement, procedures voor omgaan met storend gedrag of verminderde taakgerichtheid van leerlingen Waardering - Spreken we onze waardering voor elkaar uit? - Vieren we kleine successen? - Leraren worden gecoacht en coachen elkaar. Dit kan via verschillende modellen o.a. Inspirerend Coachen (Jef Clement): exploreren, waarderen en bekrachtigen, betrokken confronteren, uitdagen, inspireren, toelaten en ruimte geven, ontspannen. Ondersteunend beleid - Vanuit welke visie worden keuzes gemaakt? Is er voldoende duiding bij keuzes die gemaakt worden? - Houdt het beleid rekening met voorstellen die uit het team komen? - Is er interesse en ondersteuning tijdens het proces? Gaan we bewust op zoek naar de ondersteuningsnoden van de co-teams? - Wordt er tijd vrijgemaakt voor overleg? Houden we rekening met coteaching bij de opmaak van lesroosters? - Welke acties ondernemen we om de nieuwsgierigheid van andere collega s te prikkelen?

8 6 vormen van co-teaching: One teach one assist Een onderwijsprofessional is verantwoordelijk om de inhoud van een les te onderwijzen, de ander circuleert onopvallend door de klas en geeft ondersteuning aan leerlingen die dit nodig hebben. Zinvol inzetten tijdens instructiemomenten. bij het ondersteunen van klasmanagement. bij het monitoren van gedrag en/ of leerhouding. om vragen van individuele leerlingen te beantwoorden. om leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften gericht te ondersteunen. Het is een uitdaging om co-teachen niet te verengen tot enkel deze vorm. regelmatig de rollen te wisselen zodat de evenwaardigdheid tussen de onderwijsprofessionals bewaard blijft. om de zelfstandigheid van leerlingen te bewaken. bij het doelgericht leren gebruiken van hulpmiddelen. om de specifieke expertise van een onderwijsprofessional doelgericht te benutten. Team teaching Beide onderwijsprofessionals verzorgen samen en complementair het onderwijsproces voor de volledige klasgroep. Zinvol inzetten om complementair voor de klas te staan. De onderwijsprofessionals benutten hierbij elkaars sterktes en ontwikkelen hierdoor nieuwe energie. om snel in te spelen op noden die opgemerkt worden tijdens het lesgebeuren. als je als onderwijsprofessional model wil staan voor welbepaald gedrag in interactie met een ander. om zicht te krijgen op de complexiteit van het lesgeven aan een heterogene groep. Het is een uitdaging om sterk voorbereid voor de klas te staan. deze vorm vanuit gelijkwaardigheid toe te passen. je kwetsbaar op te stellen ten opzichte van elkaar. Vertrouwen hebben in elkaar is noodzakelijk. de actieve inbreng van leerlingen niet te verwaarlozen. De blijvende aandacht voor de leerkracht leerling interactie is noodzakelijk.

9 One teach one observe Een onderwijsprofessional geeft les, de ander verzamelt informatie over de leerlingen of over de collega. Zinvol inzetten als start van een proces van dialoog rond de dagdagelijkse onderwijspraktijk. op voorwaarde dat de observaties doelgericht gebeuren. om leerlingen te observeren: groepsdynamiek, gedrag, leerverschillen, onderwijsbehoeften, leerstijlen, interesses, sterktes, leervorderingen om de onderwijsprofessional(s) te observeren: routines, instructiemethode, taalgebruik, leerkrachtenstijl, aanpak Het is een uitdaging om niet onmiddellijk te interpreteren bij observaties. knowhow op te bouwen rond het verzamelen, analyseren en interpreteren van data. om je kwetsbaar op te stellen als het gaat over een observatie van de onderwijsprofessional. om elkaar waarderend te coachen. als we op zoek zijn naar een second opinion rond de aanpak van bepaalde leerlingen. Alternative teaching Een onderwijsprofessional geeft les aan de grote groep, de andere gaat doelgericht aan de slag met een kleinere groep. Zinvol inzetten om leerlingbetrokkenheid te verhogen. om gericht te observeren in de kleinere groep. om in te spelen op de onderwijsbehoeften van en leerverschillen tussen leerlingen: remediëring, pre-teaching, verlengde instructie, verrijking, onmiddellijke feedback bij het aanleren van nieuwe werkvormen. Het is een uitdaging om stigmatisering te voorkomen; groepssamenstellingen variëren best. flexibel om te gaan met klasopstelling. tijdsplanning op elkaar af stemmen. de rustige sfeer in de klas te bewaren. om in te spelen op leerstijlen en interesses.

10 Parallel teaching De klasgroep wordt ingedeeld in twee even grote heterogene groepen. De onderwijsprofessionals geven elk aan een groep simultaan dezelfde lesinhoud. Zinvol inzetten om een grotere betrokkenheid van de leerlingen te realiseren. om interactiekansen te vergroten. om snel en gericht bij te sturen. om meer leerkansen te bieden door verschillende leerkrachtenstijlen te benutten. Het is een uitdaging om tijdsplanning op elkaar af te stemmen. op zoek te gaan naar mogelijkheden binnen de beschikbare ruimtes. de lessen samen goed voor te bereiden. onderwijsprofessionals aan elkaar te koppelen die beschikken over gelijke vakkennis. Station teaching In de klas zijn verschillende stations opgesteld. De leerlingen roteren in deelgroepen van station tot station. Elke onderwijsprofessional geeft instructie in 1 van de stations. In de andere stations gaan leerlingen zelfstandig aan de slag (individueel, in duo of in een coöperatieve werkvorm). Zinvol inzetten om de betrokkenheid van leerlingen te verhogen. als een grote leerkracht leerling interactie of interactie tussen leerlingen nuttig is. als er gewerkt moet worden met complex materiaal. op voorwaarde dat de opdrachten in de stations waar de leerlingen zelfstandig aan het werk gaan afgestemd zijn op hun mogelijkheden (differentiatiemogelijkheden binnen elk station). Het is een uitdaging om deze vorm geleidelijk op te bouwen. doelgericht in te zetten op de training van sociale vaardigheden en leervaardigheden. op zoek te gaan naar mogelijkheden binnen beschikbare ruimtes. in deze interactieve werkvorm voldoende rust te bewaren. de tijdsplanning binnen de stations op elkaar af te stemmen. - Het ene model is niet beter dan het andere - Bewust kiezen is belangrijk. Kiezen doe je op basis van kenmerken en noden van leerlingen kenmerken en noden van leerkrachten lesinhoud, lesdoelen, instructie praktische overwegingen - Rollen van de leerkrachten wisselen - Meerdere vormen in 1 les mogelijk

11 Co-teaching is een MIDDEL om Hoe kunnen we de basiscompetenties van een leerkracht verbreden en verdiepen via het toepassen van vormen van co-teaching? begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen opvoeder inhoudelijk expert 1 Beginsituatie 8 Observatie 2 Doelstellingen 9 Evaluatie 3 Leerinhouden 10 Zorgverbreding 4 Onderwijsaanbod 11 Standaardnederlands 5 Werkvormen 12 Diversiteit 6 Leermiddelen 13 Talensensibilisering 7 Leeromgeving 1 Leefklimaat 5 Probleemsituaties 2 Emancipatie 6 Gezondheidszorg 3 Waarden 7 Communicatie 4 Actualiteit 1 Basiskennis 2 Vakoverschrijdend 3 Leerlijnen 1 Structuur 3 Administratie organisator 2 Planning 4 Klasruimte innovator/ onderzoeker partner van ouders en verzorgers lid van een schoolteam partner van externen lid van de onderwijsgemeenschap cultuurparticipant 1 Vernieuwing 2 Onderwijsonderzoek 3 Zelfevaluatie 1 Discretie 4 Dialogeren 2 Overleg 5 Communiceren 3 Informeren 6 Anderstaligen 1 Samenwerken 4 Rechtspositie 2 Afspreken 5 Interactie 3 Bespreken 1 Contacteren 2 Interactie 1 Debatteren 2 Rol in maatschappij 1 Kritisch benaderen van de actualiteit op verschillende domeinen Bron:

12 Co-teaching is een MIDDEL om Recente studies wijzen vooral op positieve effecten van samen lesgeven/co-teachen. Onderstaande elementen dragen positief bij aan de cognitieve en sociale ontwikkeling van alle leerlingen. Leerkrachten die samen veel van het onderstaande doen, doen er toe! 1 Toename aandacht en feedback van de leraar, toename van het aantal interacties. 2 Toename in het aanbieden van gedifferentieerde instructies. 3 Het meer aanbieden van gevarieerde instructievormen. 4 Het inzetten van wisselende groeperingsvormen, afhankelijk van het onderwijsdoel. 5 Een grotere focus op het aanleren van leerstrategieën op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, studievaardigheden, organisatievaardigheden. 6 Het regelmatig gebruik maken van peermodellen waarin leerlingen van elkaar leren hoe ze een taak kunnen benaderen en hoe ze een probleem kunnen oplossen. 7 Het stellen van hogere verwachtingen ten aanzien van leerlingen, waardoor leerlingen zich meer uitgedaagd voelen. 8 Het geven van meer kansen aan leerlingen om vragen te stellen over concepten en opdrachten. 9 Het gebruik maken van flexibele organisatievormen die tegemoetkomen aan onderwijsbehoeften van leerlingen. 10 Het ad hoc organiseren van ondersteuningsgroepen die veelvuldig worden aangepast gedurende het schooljaar, waardoor beter op veranderende onderwijsbehoeften kan ingespeeld worden. 11 Het meer beleven van plezier in het leren door afwisseling van activiteiten en organisatievormen. Bron: Samen lesgeven. Co-teaching in de praktijk (Fluyt, Struyf, Bakker 2016)

13 Enkele bronnen: Six co-teaching strategies. School of Education. California State University (SCU), Chico The seven methods of co-teaching. College of Education and Behavioral Sciences, Western Kentucky University (CEBS WKU) Co-teaching handbook, Utah Guidelines, Utah State Office of Education. Diversiteit is de norm. Er mee leren omgaan de uitdaging. Een referentiekader voor omgaan met diversiteit in onderwijs Piet Van Avermaet en Sven Sierens Index voor inclusie - werken aan leren en participeren op school Tony Booth en Mel Ainscow Handelingsgericht werken in de klas Noëlle Pameijer e.a. Gert Biesta over het prachtige risico van onderwijs Naar een nieuwe mindset - Geef jezelf meer slagkracht Lut Wyers Samen lesgeven co-teaching in de praktijk Dian Fluijt e.a. Co-teaching Krachtig gereedschap bij de begeleiding van leraren Sandra Koot Wat écht werkt 27 evidence based strategieën voor het onderwijs David Mitchell Prisma co-teaching Dian Fluijt Basiscompetenties voor de leerkracht

14