Rekenen in de bediening. Werkboek

Transcriptie

1 Rekenen in de bediening Werkboek

2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur(s): Hilda Huigen, Hans Veelers Inhoudelijke redactie: Edu Actief Titel: Rekenen in de bediening ISBN: Met dank aan: Jos Engelbertink, Deltion College Zwolle Edu Actief b.v Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht ( Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO ( De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op

3 Inhoud Inleiding Percentages of procenten Inhoudsmaten in de horeca Gewichten in de horeca Berekeningen in de horeca Eindopdracht Evaluatie en reflectie

4 Inleiding Aan de slag Je maakt het als gastheer in het restaurant waarschijnlijk dagelijks mee: afrekenen met gasten die hun rekening willen betalen. In het woord afrekenen zit het woord rekenen. En dat is waar deze module over gaat. Het is namelijk erg vervelend voor de gasten, jou en je baas als het afrekenen niet goed gaat. Fouten met afrekenen worden dagelijks gemaakt, zowel in een restaurant als bijvoorbeeld in de supermarkt of de bouwmarkt. Naast het afrekenen met de gasten zijn er talrijke andere situaties waarin je te maken krijgt met rekenen of berekenen. Denk maar aan het opmaken van de kassa, recepturen lezen van dranken die je moet serveren, tellen van voorraden, gewichten, percentages enzovoort. Rekenen is dus een belangrijk deel van jouw werkzaamheden als gastheer. Misschien wel meer dan je in eerste instantie zou denken In deze module gaan we in op de rekenvaardigheden die jij als gastheer moet beheersen: van het werken met inhoudsmaten en gewichten, percentages of procenten tot het berekenen van verwachte omzetten en bezetting. In dit werkboek komen de volgende onderwerpen aan bod: rekenen met procenten en percentages berekenen van btw rekenen met inhoudsmaten en afmetingen berekeningen aan de hand van schenkhoeveelheden of glasinhoud rekenen met gewichten berekenen van menuprijzen berekenen van verwachte omzetten berekeningen aan de hand van (verwachte bezetting). Wat heb je nodig bij dit werkboek? Voor dit werkboek heb je in principe geen aanvullende bronnen nodig. Wel wordt het aangeraden de opdrachten uit te voeren naast de opdrachten uit de andere werkboeken van Tendens Bediening. Dit werkboek is niet specifiek gekoppeld aan een werkproces uit het kwalificatiedossier Bediening. Er wordt geoefend met algemene en beroep specifieke rekenvaardigheden, die je kunt tegenkomen op je werk. Hoe sluit je dit werkboek af? Door het maken en uitvoeren van de opdrachten in dit werkboek oefen je met verschillende rekenvaardigheden, die je kunt gebruiken bij jouw werkzaamheden als gastheer. Met sommige van deze vaardigheden ben je misschien al bekend en andere zijn nieuw. Na afronding van dit werkboek ben je in staat om snel en correct (complexe) berekeningen uit te voeren. Je levert in ieder geval de volgende producten op: Theorie Je hebt alle opdrachten gemaakt. Je hebt de eindopdracht uitgevoerd. Je hebt de eindtoets gemaakt

5 Praktijk Je hebt een reflectieverslag uitgewerkt. Tips voor werken en leren: Maak zo veel mogelijk gebruik van je voorkennis en jouw ervaringen in de praktijk. Maak een goede planning (stappenplan/afsprakenlijst) waarin staat wanneer je welke opdracht(en) uitvoert en aan wie je eventueel hulp kunt vragen. Stem dit af met je docent. 0.1 Oriëntatie In dit werkboek ga je oefenen met verschillende rekenvaardigheden die van jou als gastheer worden verwacht. Je leert over en oefent met percentages, inhoudsmaten en gewichten. Daarnaast leer je nauwkeurig verwachte omzetten en bezetting te berekenen. Opdracht 1: Eigen ervaring Geef in onderstaande tabel door middel van een kruisje aan: Welke rekenvaardigheden er voorkomen binnen je praktijkbedrijf. Welke rekenvaardigheden er van jou verwacht worden in je praktijkbedrijf. Welke rekenvaardigheden je (al) beheerst. Werkzaamheden / Rekenvaardigheden Komt voor in mijn praktijkbedrijf Wordt dit van mij verwacht? Beheers ik deze rekenvaardigheid (al)? Rekenen met procenten en percentages Rekenen met inhoudsmaten Rekenen met afmetingen Rekenen met gewichten Rekenen met financiële gegevens Berekeningen uitvoeren aan de hand van vooraf bekende gegevens Je kunt informatie uit tabellen halen die je nodig hebt om een (wiskundige) vraag te beantwoorden of vergelijking te maken

6 0.2 Nulmeting Om voor jezelf in beeld te brengen wat je al weet en/of beheerst, ga je de leerdoelen doornemen. Aan de hand hiervan kun je een planning maken voor dit werkboek. Het is belangrijk dat je bij elk leerdoel in de kolom nulmeting aangeeft of je dit beheerst. In overleg met je docent kun je op basis hiervan eventueel onderdelen overslaan. Dit bepaalt de docent. Om een beeld te krijgen van wat je hebt geleerd, vul je na afronding van de opdrachten in dit werkboek de kolom Evaluatie in. Hier wordt later in dit werkboek op teruggekomen. Nr. Leerdoel Nulmeting Evaluatie Ja Nee Ja Nee 1. Je kunt berekeningen uitvoeren met procenten en percentages in contexten met geld. 2. Je kunt berekeningen uitvoeren met procenten en percentages in contexten met inhoudsmaten. 3. Je kunt btw-percentages berekenen aan de hand van verstrekte gegevens. 4. Je kunt veelvoorkomende meeteenheden van inhoudsmaten en gewichten in elkaar omrekenen. 5. Je kunt (complexe) berekeningen uitvoeren met inhoudsmaten. 6. Je kunt berekeningen uitvoeren met inhoudsmaten van wijnflessen. 7. Je kunt (complexe) berekeningen uitvoeren met inhoudsmaten (aangaande schenkhoeveelheden en glasinhoud). 8. Je kunt (complexe) berekeningen uitvoeren met afmetingen. 9. Je kunt (complexe) berekeningen uitvoeren met gewichten. 10. Je kunt je rekenvaardigheden gebruiken bij veelvoorkomende situaties in een horecabedrijf. 0.3 Planning Door het maken van een planning houd je controle over je werkzaamheden. Daarom maak je een planning voor dit werkboek. Je maakt een planning voor zowel de praktijk als de theorie (zoals workshops en hoorcolleges). Geef in je planning aan wanneer je wat gaat uitvoeren, hoeveel tijd je eraan denkt te besteden en wanneer je iets al wilt hebben.

7 Wat Geplande tijd Werkelijke tijd Waar (school, thuis, BPV)? Wanneer is het klaar? Inleiding Plannen Opdrachten Eindtoets Theorie Praktijk Evaluatie Reflectie Controleer samen met je docent of je een realistische planning hebt gemaakt en wat de planning van je docent is.

8 Percentages of procenten 1. Percentages of procenten Je ziet het vaak staan, percentages of procenten met het symbool %. Bijvoorbeeld in de folders die je thuis krijgt: 20% korting op het gehele assortiment. Kortingspercentage. Maar hoe bereken je met deze percentages bijvoorbeeld het bedrag dat je aan korting krijgt? Voorbeeld 1: 20% korting op een normale prijs van 100,00 Hierbij ga je ervan uit dat de normale prijs 100% is. Dus 100,00 = 100%. Reken vervolgens uit hoeveel 1% is: 100,00 : 100% = 1,00 Vervolgens vermenigvuldig je het antwoord met het genoemde percentage: 1,00 x 20 = 20,00 Het antwoord is dus 20,00. Voorbeeld 2: 23% korting op een normale prijs van 67,00. De normale prijs is 100%. Dus 67,00 is 100%. 8

9 Percentages of procenten 1% van 67,00 is 67,00 : 100 = 0,67. 0,67 x 23 = 15,41 korting Een andere manier om de korting uit te rekenen is: De normale prijs x het kortingspercentage : 100. Dus 67,00 x 23 = : 100 = 15,41 Als je direct het kortingspercentage door 100 deelt, kun je het nog sneller uitrekenen: 67,00 x 0,23 = 15,41 Leerdoelen: - Je kunt berekeningen uitvoeren met procenten en percentages in contexten met geld. - Je kunt berekeningen uitvoeren met procenten en percentages in contexten met inhoudsmaten. - Je kunt btw-percentages berekenen aan de hand van verstrekte gegevens. Opdracht 1: Korting op de koffie Een horecabedrijf heeft een actie bedacht waarbij zij 20% korting geven op de prijs van een tweede kopje koffie. De normale prijs van een kopje koffie is 2,50. a. Hoeveel korting (in geld) krijgt een gast als hij een tweede kopje koffie bestelt? b. Wat kost het tweede kopje koffie? Opdracht 2: Korting op het assortiment a. Hoeveel procent korting geeft de ondernemer als hij reclame maakt met de zin: 10 biertjes bestellen en maar 9 betalen? b. Hoeveel procent korting geeft een horecaondernemer als hij de menuprijs van 25,00 op maandag en dinsdag met 5,00 verlaagt? 9

10 c. Hoeveel procent korting geeft een horecaondernemer als hij de menuprijs van 25,00 met 2,50 verlaagt? d. Hoeveel euro korting geeft een horecaondernemer als hij 15% korting geeft op de menuprijs van 25,00? e. Wat kost het menu als er 15% korting wordt gegeven? Opdracht 3: Korting op wijnen Bij het berekenen van de prijs voor een wijnarrangement moet je rekening houden met bederf. Je blijft immers weleens zitten met restjes wijn die je niet meer kunt verkopen. Gemiddeld wordt daar 20% voor gerekend. a. Als je normaal zes glazen uit een fles van 0,75 l haalt, hoeveel glazen haal je dan met 20% bederf uit een fles? b. Met hoeveel procent moet de ondernemer het bederf verminderen om 5 glazen uit een fles te halen? 10

11 Percentages of procenten Opdracht 4: Het berekenen van korting op een wijnarrangement a. Wat is de prijs van een wijnarrangement bij de volgende gegevens, als er 6 glazen wijn uit de flessen geschonken wordt? Het arrangement bestaat uit: Wijn A B C Hoeveelheid 1 glas 1 glas 1 glas Fles prijs 18,00 excl. btw 24,00 excl. btw 25,50 excl. btw b. Als de ondernemer op dit arrangement 12% korting geeft, wat is dan de prijs van dit arrangement? Opdracht 5: Korting bij een drankarrangement Binnenkort wordt er bij jouw horecabedrijf een feestavond verzorgd voor 200 gasten. Met de opdrachtgever is afgesproken dat de gasten zes consumpties mogen gebruiken voor rekening van de opdrachtgever. Het assortiment mag bestaan uit frisdranken, rode wijn, witte wijn, rosé, bier en jus d orange. In de volgende tabel staan de verkoopprijzen per glas en de (gemiddelde) verhouding tussen de geserveerde dranken op dit soort avonden. Als er 30% achter de frisdranken staat, dan betekent dat, dat 30% van de geserveerde dranken uit frisdranken bestaat. Drank Frisdranken Jus d orange Witte wijn Rosé Rode wijn Bier Verhouding 30% 5% 10% 12% 8% 35% Verkoopprijs per glas 2,50 3,25 3,75 3,50 3,80 2,70 Bij het beantwoorden van de vragen moet je uitgaan van percentages en de prijzen uit de tabel. a. Wat is het totale percentage van alle dranken bij elkaar opgeteld? 11

12 b. Hoeveel consumpties mogen er in totaal op de rekening komen van de opdrachtgever? c. Hoeveel glazen witte wijn worden er geschonken? d. Hoeveel glazen bier worden er geschonken? e. Hoeveel procent van de dranken die geschonken worden zijn alcoholvrije dranken? f. Hoeveel alcoholhoudende dranken worden er geschonken? g. Wat is de gemiddelde prijs van de drankjes in de tabel? h. Hoeveel bedraagt de rekening als je uitgaat van de gemiddelde prijs van de dranken? i. Vul de ontbrekende getallen en bedragen onder Aantal geschonken' en Totale verkoopprijs in de volgende tabel in. Drank Verhouding Verkoopprijs per glas Aantal geschonken Totale verkoopprijs Frisdranken 30% 2,50 Jus d orange 5% 3,25 Witte wijn 10% 3,75 Rosé 12% 3,50 Rode wijn 8% 3,80 Bier 35% 2,70 Totaal 12

13 Percentages of procenten j. Voor de feestavond biedt de horecaondernemer de opdrachtgever een arrangement aan, waarbij hij uitgaat van de gemiddelde verkoopprijs van de dranken. Deze gemiddelde prijs heb je berekend. De werkelijke verkoopprijs van de dranken staat in de tabel. Laat met een berekening zien of de horecaonderneming verstandig is geweest door te rekenen met de gemiddelde verkoopprijs. k. Stel dat de verhoudingen zoals in de tabel staan achteraf niet blijken te kloppen. Er is namelijk veel meer witte wijn geschonken dan bier. Namelijk 35% witte wijn en 10% bier. Laat met een berekening zien of dit voor de horecaondernemer gunstig of ongunstig is, als hij uitgegaan is van de gemiddelde verkoopprijs en de verhoudingen in de tabel. Drank Verhouding Verkoopprijs per glas Aantal geschonken Totale verkoopprijs Frisdranken 30% 2,50 Jus d orange 5% 3,25 Witte wijn 35% 3,75 Rosé 12% 3,50 Rode wijn 8% 3,80 Bier 10% 2,70 Totaal Berekening: Inclusief of exclusief btw Als we het in de horeca hebben over btw, worden altijd drie percentages genoemd: 0% btw 6% btw 21% btw. We hebben het dus over percentages. Voor een horecaondernemer is de inkoopprijs die hij betaalt voor bijvoorbeeld frisdranken inclusief 6% btw. Om de verkoopprijs van een glas frisdrank te bepalen, gebruikt hij de inkoopprijs zonder de btw. Dit noemen we ook wel exclusief btw. De btw die de ondernemer betaalt aan de leverancier kan hij later terugkrijgen van de Belastingdienst. Dit zijn dus geen kosten voor de horecaondernemer. De verkoopprijs die de ondernemer op de menukaart of drankenkaart vermeldt, is de verkoopprijs inclusief btw. Deze btw moet de ondernemer afdragen aan de Belastingdienst. Kortom, de btw is ingewikkelde materie waar we hier niet te lang bij stilstaan. Je moet echter wel kunnen rekenen met btw-percentages. Het volgende schema kan je hierbij helpen: Inkoopprijs inclusief btw = Bruto verkoopprijs = 106% Btw bijvoorbeeld 6% = 6% -/- Inkoopprijs exclusief btw = Netto inkoopprijs = 100% 13