HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH. Beschikbaarstelling cofinanciering voor rijks- en Europese programma s uit het MIG

Transcriptie

1 Provinciale Staten Voorstel aan Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Beschikbaarstelling cofinanciering voor rijks- en Europese programma s uit het MIG HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Beknopte samenvatting van inhoud voorstel: Uw Staten hebben bij besluit (PS betreffende de actualisatie MIG 2008 reserveringen nieuwe projecten) van 29 oktober 2008 ten behoeve van cofinanciering voor rijks- en Europese Programma s binnen het MIG een bedrag gereserveerd van 10 miljoen. Vooruitlopend op een voorstel tot vrijgave van deze reservering was specifiek ten behoeve van het oplossen van knelpunten in de cofinanciering van het Interreg IVa programma door u in het kader van de Voorjaarsnota 2008 reeds een bedrag van 0,5 miljoen beschikbaar gesteld voor het jaar Dit bedrag is in 2008 ook geheel besteed. De resterende reservering is als volgt opgenomen in het MIG: 4,5 miljoen voor 2009 en 5 miljoen voor Met u is afgesproken begin 2009 met een voorstel te komen over de besteding van deze resterende bedragen. In deze notitie wordt u geadviseerd de binnen het MIG gereserveerde middelen voor cofinanciering van rijks- en Europese programma s vrij te geven. Daarbij wordt primair uitgegaan van de bijdrage die van Gelderland gevraagd wordt om aan de uitvoering van het grensoverschrijdende programma Interreg IVa deel te nemen (naar schatting circa 3,0 miljoen voor 2009, waarvan maximaal 2,25 miljoen uit dit cofinancieringsbudget). De resterende middelen uit deze MIGreservering ( 2,25 miljoen) komen dan beschikbaar voor de andere rijks- of Europese programma s. De verdeling over 2010 willen wij laten afhangen van het daadwerkelijke gebruik van de middelen en het succes van ons streven om Interreg IVa primair uit regulier budget te cofinancieren. Aan Provinciale Staten ===== Daadkrachtig partnerschap is de eerste pijler in het coalitieakkoord Gelderland maakt het verschil. De samenwerking met onze buren is hierin een belangrijk onderdeel. Samen met de buurprovincies, zo stelden wij, dient de relatie met Nordrhein-Westfalen te worden voortgezet. Concreet wordt met de Europese gemeenschappelijke grensoverschrijdende Interreg A programma s al sinds 1991 richting gegeven aan deze Nederlands-Duitse samenwerking. Vanaf de eerste Interregperiode is een ontwikkeling in gang gezet die liep van het aanvankelijk met elkaar kennis maken tot concrete samenwerking bij innovatie in de huidige programmaperiode. De huidige programmaperiode loopt van 2007 tot en met Het Gelderse partnerschap en de betrokkenheid in het nieuwe Interreg IVa programma is een concreet voorbeeld van uitvoering van het coalitieakkoord. Kenmerkend voor de Interreg-programma s is dat met een relatief kleine eigen bijdrage, grotere projecten kunnen worden gerealiseerd. In het afgelopen jaar (stand begin december 2008) zijn wij als provincie Gelderland betrokken bij projecten tot een omvang van ruim 57 miljoen, waaraan we maar een kleine 3% hebben hoeven bijdragen. Voorbeelden van deze projecten liggen op het terrein van bio-energie, grensoverschrijdende gezondheidszorg en mechatronica. Ook andere rijks- en Europese programma s kennen een dergelijke werkwijze: op voorwaarde van het leveren van een eigen bijdrage, is het mogelijk middelen beschikbaar te krijgen. Uitgangspunt voor ons bij cofinanciering is dat dit primair plaats behoort te vinden vanuit de bestaande budgetten, zodat optimale aansluiting gevonden kan worden bij het reguliere beleid. Wij hebben echter geconstateerd dat daarmee niet alle knelpunten kunnen worden opgelost. Inlichtingen bij Doede Sijtsma, tel. (026) post@prv.gelderland.nl

2 Voor het kunnen cofinancieren van FES- en Europese programma s (naast Interreg IVa spreken wij dan ook over het GO-programma, Interreg IVb, Interreg IVc, Life+ en dergelijke), is u daarom gevraagd in deze bestuursperiode een bedrag van 10 miljoen beschikbaar te stellen (PS betreffende de actualisatie MIG 2008 reserveringen nieuwe projecten). Specifiek voor het oplossen van knelpunten in de cofinanciering van het Interreg IVa programma in 2008 hebben uw Staten in het kader van de Voorjaarsnota 2008 reeds een bedrag van 0,5 miljoen beschikbaar gesteld. Dit bedrag is in 2008 ook geheel besteed. Verder is een reservering opgenomen in het MIG van 4,5 miljoen voor 2009 en 5 miljoen voor Met u was afgesproken begin 2009 met een voorstel te komen over de besteding van deze resterende bedragen. In deze notitie wordt u voorgesteld de in de MIG-reservering voor cofinanciering van rijks- en Europese programma s opgenomen middelen voor besteding vrij te geven. Daarbij wordt primair uitgegaan van de bijdrage die van Gelderland gevraagd wordt om aan de uitvoering van het grensoverschrijdende programma Interreg IVa deel te nemen. Wij beschouwen het hierna te noemen bedrag het maximale bedrag dat uit deze reservering betaald wordt in 2009, omdat wij ervan uitgaan dat ook uit reguliere budgetten een bijdrage aan de uitvoering van dit programma wordt geleverd. De resterende middelen uit deze MIG-reservering zijn beschikbaar voor andere rijks- of Europese programma s. Interreg IVa Gelderland heeft nog weinig ervaring met specifieke begrotingsposten voor de cofinanciering van rijks- en Europese programma s. Andere provincies, zoals als Overijssel en Limburg, hebben ook in de vorige periode ( ) al een specifiek budget beschikbaar gesteld en werken ook nu weer met een geoormerkt budget voor de gehele programmaperiode. Voor de huidige programmaperiode heeft Overijssel een budget beschikbaar gesteld van 7 miljoen voor Intereg IVa en Limburg een budget van 40 miljoen voor een complex aan Europese programma s, waaronder Interreg IVa. Het Land Nordrhein-Westfalen heeft ons als beheersautoriteit van het Interreg IVa programma nadrukkelijk geadviseerd ook met een specifiek programmabudget te gaan werken, zowel om onze verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het programma ook in financiële zin waar te maken, maar ook om de besluitvorming in het programma niet steeds met (interne) budgetdiscussies op te houden. In bijlage 1 bij deze notitie is een financieeltechnische benadering gegeven van de bijdrage die Gelderland zou kunnen geven aan de realisering van het grensoverschrijdende programma. Wij schatten daarbij in dat een redelijk te achten bijdrage van Gelderland aan het grensoverschrijdende programma Interreg IVa in totaal een financiële omvang heeft van 8,6 miljoen. Wij hebben daarbij wel het standpunt ingenomen dat primair naar regulier budget moet worden gekeken om deze bijdrage aan het programma te dekken. Aanvullend wordt dan een beroep gedaan op de bijdrage uit het MIG. In 2008 hebben wij, gecombineerd uit regulier budget ( ) en het specifiek door u reeds beschikbaar gestelde budget voor cofinanciering van Interrreg IVa ( ), een bedrag van bijna 2,07 miljoen beschikbaar kunnen stellen. De behoefte aan Gelderse cofinanciering voor 2009 schatten we in op circa 3,0 miljoen, bestaande uit een budget van ,-- voor projecten die in 2008 zijn goedgekeurd door de Interreg-stuurgroep, maar waarvoor de Gelderse cofinanciering afhankelijk gesteld moest worden van uw besluit al dan niet deze middelen beschikbaar te stellen en de geplande cofinanciering voor 2009 (circa 2,5 miljoen). Wij gaan uit van de veronderstelling dat minimaal ,-- beschikbaar kan komen uit reguliere budgetten, zodat van het MIG-budget in 2009 maximaal,25 miljoen beschikbaar moet komen voor Interreg IVa. 2

3 Kijkend naar de stand van zaken in het Interreg-programma, dan is het budget voor 2009 en 2010 vooral nodig voor projecten op het terrein van economie, innovatie en klimaat- en energie, omdat daar in het Interreg IVa programma nog veel Europees geld beschikbaar is. Op dit moment kan nog niet worden gezegd of en uit welke reguliere budgetten een bijdrage aan de uitvoering van het programma gegeven kan worden. Wel is bekend dat de ruimte hiervoor in het sociaal-economisch beleid (SEB) voor 2009 en volgende jaren als gering wordt ingeschat. De besluitvorming over de Gelderse inzet bij individuele projecten in het kader van Intereg IVa is door u in de Subsidieregeling Vitaal Gelderland 2008, titel 2.10, bij Gedeputeerde Staten neergelegd. Overige rijks- en Europese programma s In de MIG-reservering is zoals gezegd een bedrag voorzien van 4,5 miljoen voor Voor 2010 is een beschikbaarstelling van 5 miljoen voorzien. Afgeleid van de ingeschatte behoefte voor 2009 voor Interreg IVa (zie hiervoor) stellen wij u voor om het resterende een bedrag van 2,25 miljoen beschikbaar te maken voor cofinanciering van overige rijks- en Europese programma s. Anders dan bij Interreg, waarvoor we met vaste partners een programmaverantwoordelijkheid hebben, zal het hier gaan om veelal incidentele projecten die in het kader van externe programma s kunnen worden gerealiseerd. Concreet denken wij bij de inzet van deze middelen aan het lopende EFRO-programma, cofinanciering van projecten rond Pieken in de Delta Oost-Nederland en een bijdrage aan het rijksprogramma rond sterke regio s. De besluitvorming over de concrete inzet van deze middelen zal gescheiden overeenkomstig de regels vastgelegd in de Subsidieregeling Vitaal Gelderland 2008, titel Verdeling MIG-budget Het voorgaande leidt tot de in onderstaande tabel opgenomen verdeling van deze MIGreservering over Interreg IVa en overige rijks- en Europese programma s. Voor het budget dat in 2010 beschikbaar kan worden gemaakt is - binnen de grenzen van hetgeen wij redelijk achten voor de Gelderse bijdrage aan Intereg IVa - nog een bijdrage van 2,5 miljoen nodig als cofinancering in het grensoverschrijdende programma. Het resterende budget van 2,5 miljoen is dan beschikbaar voor de cofinanciering van andere rijks- en Europese programma s. Voor het Interreg IVa-programma resteert dan voor de jaren nog een cofinancieringsbehoefte van 1,03 miljoen. Schematisch ziet de verdeling er dan als volgt uit: Verdeling MIG-reservering cofinanciering rijks- en Europese programma s* Interreg IVa Overige rijksen Totaal per rij Opmerkingen Europese programma s Gerealiseerd Raming Raming Totaal per kolom * Deze bedragen betreffen de verdeling van MIG-middelen. Voor Interreg IVa wordt primair gezocht naar mogelijkheden binnen het reguliere budget. In 2008 was deze reguliere bijdrage Wij stellen u voor deze ramingen in de financiële jaarcyclus aan te passen aan de door ons gerealiseerde mogelijkheden om regulier budget te gebruiken voor de projecten in het kader van Interreg IVa en aan de snelheid waarmee het programma daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Hierop hebben wij niet alle invloed. 3

4 U moet zich dit voorstellen als communicerende vaten. Iedere euro die boven de door ons als ondergrens vanuit reguliere budgetten te verwachten bijdrage voor Interreg IVa komt ( ,-- in 2009), zullen wij beschikbaar maken voor de post voor cofinanciering van overige rijks- en Europese programma s. Of ten behoeve van de na 2010 resterende cofinancieringsbehoefte voor het Interreg IVa programma nogmaals een beroep gedaan moet worden op aanvullende middelen, laat zich nu nog niet voorspellen. Dat is zowel afhankelijk van zowel het beroep dat op Gelderland wordt gedaan een bijdrage te leveren in de cofinanciering als van de mate waarin wij hiervoor gebruik kunnen maken van het reguliere budget. Uitvoeringskosten Voor de uitvoering van dit geheel is een bedrag nodig van ,--. Hiermee blijven de uitvoeringskosten ,-- onder de norm. Dictum Wij geven u in overweging te besluiten overeenkomstig bijgevoegd ontwerpbesluit. Arnhem, 13 januari zaaknr Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koningin H.M.D. Brouwer - secretaris code: Statenvoorstel Cofinanciering rijks- en EU programma.doc 4

5 Bijlage 1 Financieel-technische achtergronden bij de omvang van de Gelderse cofinanciering voor Interreg IVa Duitsland-Nederland Aanvullende behoefte aan cofinanciering in het Interreg IVa programma Het huidige Interreg-programma aan de Duits-Nederlandse grens kent een omvang van ruim 290 miljoen. Dat budget is samengesteld uit Europese middelen, cofinancieringsmiddelen van nationale, regionale en lokale overheden en particuliere middelen. Een overzicht treft u aan in tabel 1. Tabel 1: beknopt financieel overzicht Interreg IVa programma Duitsland-Nederland (in miljoenen ) Totaal EU middelen toegedeeld naar: Euregio Eems-Dollard: 39,07 Euregio Gronau: 42,61 Euregio Rijn-Waal: 34,11 Euregio Rijn-Maas-Noord: 22,84 138,6 Totale NL/DLD overheidsfinanciering: 2 x 68,8 Overheidsbijdrage per land: 68,8 Nationale bijdrage: max. 30% ( 41,3) Regionale bijdrage: min. 20 % ( 27,5) Particuliere bijdrage 137,7 17,7 Totale omvang programma 293,9 De Europese Unie neemt in de Interreg-projecten maximaal de helft van de kosten voor haar rekening. Verder was het tot nu toe gebruikelijk dat de nationale overheden aan beide zijden van de grens (Nederland, Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen) een nationaal Duits of Nederlands aandeel van 15% leverden (samen 30% van de projectkosten) en dat regionale en lokale partijen de resterende 20% zelf moesten opbrengen. Formeel is dat nooit vastgelegd. Nordrhein- Westfalen en Niedersachsen houden deze lijn echter wel vast in het nieuwe programma. De Nederlandse rijksoverheid heeft met ingang van het Interreg III programma al afgezien van het vastleggen van voldoende cofinancieringsmiddelen en bovendien in het Intereg IVa programma besloten dat de rijkscofinanciering nog slechts aan projecten van nationale betekenis kan worden toegekend passend in Pieken in de Delta of de Nota Ruimte. Hierdoor ontstaat op het niveau van het programma een aanvullende cofinancieringsvraag op regionaal en lokaal niveau voor projecten met bijzondere regionale betekenis en voor niet-economische of ruimtelijke projecten op nationaal niveau. Een vergelijking met de buren De provincie Overijssel heeft een cofinancieringsbudget voor Interreg A, B en C voor de periode beschikbaar gesteld ter hoogte van 8,6 miljoen, waarvan 7 miljoen voor Interreg A. Ter vergelijking, in de Interreg IIIa periode heeft Overijssel de beschikking gehad over een cofinancieringbudget van 4,5 miljoen. De provincie Limburg heeft in de Interreg IIIa periode alleen al in het Rijn-Maas Noord gebied 3,5 miljoen geïnvesteerd (daarnaast vallen nog twee euregionale gebieden binnen Limburg). Voor de Interreg IVa periode ( ) is in Limburg ingezet op een bedrag van 40 miljoen voor de Doelstelling 2 (het zgn. Regionale programma) en 3 (grensoverschrijdende samenwerking) programma s gezamenlijk, volgens het principe wie het eerst komt, die het eerst maalt.

6 De provincie Noord-Brabant voor het eerst partner in het Nederlands-Duits Interreg IVa programma heeft een voorlopig Interreg budget van 3 miljoen gereserveerd. Dit budget kan ook in het zuidelijke Interreg programma met België worden ingezet en de verwachting is dat vanwege de ingeschatte ontoereikendheid van dit budget in een later stadium een uitbreiding van het budget zal volgen. Gelderland heeft in de afgelopen periode (Interreg IIIa) een - in vergelijking met de buurprovincies - beperkte bijdrage geleverd van Hiervan is naar projecten in het gebied van de Euregio (Twente/Achterhoek/West-Münsterland) gegaan en naar projecten die waren ingediend bij het programmasecretariaat van de Euregio Rijn-Waal. De gewenste hoogte van de Gelderse cofinanciering Bij het bepalen van de hoogte van het cofinancieringbudget kan gekeken worden naar hetgeen de buren (Limburg, Overijssel) bijdragen, maar kan ook worden uitgegaan van de totale financieringsbehoefte in het Interreg IVa programma. De twee elementen die op het niveau van het programma een rol spelen zijn: a. het verschil tussen hetgeen het Rijk in deze periode beschikbaar stelt en de gewenste rijkscofinanciering van 15% van de programmaomvang, resulterend in nu door andere Nederlandse partijen te leveren bijdrage van 21,5 miljoen en b. de omvang van de regionale programma s waarbij Gelderland is betrokken (Euregio en Euregio Rijn-Waal). a. Het tekort op de nationale bijdrage aan het programma verdeeld over de zeven betrokken provincies, komt neer op een bijdrage van ruim 3,1 miljoen per provincie. Hierbij dient onmiddellijk te worden aangetekend dat niet per definitie een evenredig deel van de projecten in iedere provincie gerealiseerd kan worden. Uitgaande van de veronderstelling dat bij benadering 100% van de projecten van de Euregio Rijn-Waal mede op Gelders grondgebied uitgevoerd zullen worden en dat circa 1/3 van de projecten van Euregio betrekking zal hebben op de Achterhoek, dan zou voor Gelderland - omdat daarmee circa 35% 1 van de projecten in het Duits- Nederlandse programma op Gelders grondgebied zullen spelen - een proportionele aanvulling van het ontbrekende rijksbudget een bedrag van 7,5 miljoen gaan omvatten. b. Uitgaande weer van de veronderstelling dat bij benadering 100% van de projecten van Rijn-Waal mede op Gelders grondgebied uitgevoerd zullen worden en circa 1/3 van de projecten van Euregio, dan is de te verwachten EU-investering in Gelderland circa 48,3 miljoen. Bij een dergelijke EU-bijdrage moet de regio zelf een cofinanciering zien op te brengen van minimaal 9,7 miljoen 2. Dit overziende zal de Gelderse bijdrage aan het programma zich theoretisch tussen de 0 en 17,2 miljoen gaan bevinden. Bij een bijdrage van 0 doen wij helemaal niet mee met het programma en bij een bijdrage van 17,2 miljoen nemen wij de volledige verantwoordelijkheid voor het programma op ons. Omdat naar onze opvatting ook van andere (bestuurlijke) partners in het gebied (gemeenten, waterschappen, universiteiten, roc s en dergelijke) een bijdrage aan de realisering van het programma mag worden verwacht, gaan wij ervan uit dat een redelijk te achten bijdrage van Gelderland circa 50% van dat maximale bedrag is, te weten 8,6 miljoen. Daarmee zou de bijdrage van Gelderland aan het programma circa 3% van de omvang van het totale programma aan de Duits-Nederlandse grens bedragen. 1 Toelichting: 100% heeft betrekking op het deel van de Euregio Rijn-Waal: 34,1 miljoen. 1/3 heeft betrekking op het deel van de Euregio Gronau: 1/3 van 42,66 is 14,2 miljoen. Dit betekent dat de som van deze bedragen ( 48,3 miljoen) ongeveer 35% is van de totale EU-financiering ( 138,6 miljoen). 35% van het tekort van 21,5 is 7,5 miljoen. 2 het EU-aandeel per project verhoudt zich tot het regionale aandeel per land als 5 staat tot 1. 1/5 van 48,3 miljoen is 9,7 miljoen. 2

7 Verdeling budget over de programmaperiode Met dit budget van 8,6 miljoen voor de periode tot en met 2013 kunnen we de in het collegeakkoord vastgelegde intensivering van samenwerking met Nordrhein-Westfalen daadwerkelijk vormgeven. Wij hanteren daarbij als uitgangspunt dat primair naar reguliere budgetten wordt gekeken en dat eerst daarna een beroep wordt gedaan op het cofinancieringsbudget. Inmiddels is duidelijk geworden dat het programma een voortvarende start heeft gemaakt en dat alleen al in 2008 meer dan 2 miljoen aan Gelderse cofinanciering beschikbaar gesteld kon worden. Het grootste deel van dit budget ( ) kwam uit reguliere middelen. Het door uw Staten voor 2008 beschikbare cofinancieringsbudget van is geheel uitgeput. Definitieve beslissingen over een Gelderse bijdrage konden nog niet worden genomen voor enkele projecten die in totaal een bijdrage van aan Gelderse cofinanciering vroegen. Deze projecten wachten nu op de vrijgave van het cofinancieringsbudget door uw Staten. De gewenste hoogte van een specifiek Gelders cofinancieringbudget voor Interreg IVa Met een Gelders aandeel in het programma van 8,6 miljoen en Gelderse cofinancieringsuitgaven in 2008 van in totaal 2,07 miljoen, beperkt de resterende gewenste Gelderse cofinanciering zich voor de programmaperiode zich nog tot een bedrag van 6,53 miljoen. Ons streven is en blijft om primair uit reguliere budgetten te cofinancieren. Uit de cijfers over 2008 kunt u afleiden dat wij daarin ook in grote mate zijn geslaagd. Toch heeft dat niet kunnen voorkomen dat - ondanks de door u beschikbaar gestelde bijdrage voor aan het eind van het jaar knelpunten optraden en projectaanvragers moeten wachten op helderheid vanuit Gelderland. Wij achten het daarom gewenst dat voor 2009 voor Interreg IVa zeker gesteld wordt dat er cofinancieringsbudget beschikbaar wordt gesteld. Omdat nu reeds voor een bedrag van ruim wacht op vrijgave van het budget, stellen wij voor om voor 2009 uit te gaan van een Gelderse cofinanciering van 3,0 miljoen, bestaande uit het geplande volume voor 2009 en de wachtlijstprojecten van 2008 (circa 0,6 miljoen). Voor 2010 wordt een bijdrage vanuit Gelderland aan het Interreg-programma voorzien van 2,5 miljoen. Indien deze bedragen in 2009 en 2010 gerealiseerd worden, resteert in de jaren nog een Gelderse cofinancieringsbehoefte van maximaal 1,03 miljoen voor het Interreg IVa-programma 3. Naar een cofinanciering verbonden aan het programma? Het Interreg-programma werkt niet met een jaarlijks budget, maar met een programmabudget waarbij de uitgaven in de jaartranches wel naar voren, maar niet naar achteren kunnen worden geschoven. Indien gewenst zou onderzocht kunnen worden of voor dit type uitgaven instelling van een cofinancieringsbudget voor de programmaperiode aan de orde kan zijn. De vulling van dat budget is bij iedere voorjaarsnota en begroting die aan Provinciale Staten wordt voorgelegd aan te passen aan de dan actuele stand van zaken in de besteding van het programma. De beschikbaarstelling in de vorm van een programmabudget laat de Gelderse bijdrage aansluiten op het programmagestuurde Europese budget dat werkt met programmaperiodes van zeven jaar. 3 In 2014 start mogelijk weer een grensoverschrijdend programma, dat om cofinanciering zal vragen. 4 De uitgaven voor dit programma moeten uiterlijk in 2015 plaatsvinden. 3

8 Omdat op Europees niveau wordt gewerkt met het n+2-principe (een jaartranche moet uiterlijk twee jaar na het betreffende jaar zijn uitgegeven en verantwoord) wordt voorkomen dat geld werkloos als reserve op de plank blijft liggen. Ook de Gelderse uitgaven zullen - als onderdeel van de projectfinanciering noodzakelijkerwijs - in dat zelfde ritme uitgegeven en verantwoord moeten worden 5. 5 Europese programma s sturen niet op geld dat in enig jaar is beschikt, maar op geld dat daadwerkelijk is uitgegeven. Geld voor de jaartranche 2008 moet hiermee uiterlijk in 2010 zijn uitgegeven en verantwoord. 4