essie 'Zijn ze helemaal gek geworden?'
|
|
- Suzanna Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag themasessie essie 'Zijn ze helemaal gek geworden?' Over omvang en aard van psychische problemen, stoornissen en Licht Verstandelijke Beperking van Marokkaans-Nederlandse jeugdigen en de relatie van deze problemen tot (maatschappelijke) uitval. 7 februari 2012 Een toenemend aantal overlastgevende en/of criminele jongeren heeft een licht verstandelijke beperking. Zo zijn LVB-jongeren in justitiële jeugdinrichtingen oververtegenwoordigd en heeft bijna de helft van de Amsterdamse top 600 van risicojongeren een licht verstandelijke beperking. Allochtone jongeren krijgen minder vaak behandeling in de reguliere geestelijke gezondheidszorg (GGZ) dan autochtone jongeren, terwijl ze juist vaker in de forensische GGZ te vinden zijn. Dat rechtvaardigt de vraag hoe groot g de problematiek, van het hebben van een LVB en psychische problemen en stoornissen, is voor Marokkaans-Nederlandse jongeren? En hoe is de problematiek in bredere zin van invloed op hun maatschappelijk functioneren? Aan deze vragen was de themamiddag van het Samenwerkingsverband aanpak Marokkaans- Nederlandse risicojongeren gewijd op 7 februari Het programma bestond uit een drietal inleidingen door experts: - Yvette de Beer (Expertisecentrum William Schrikker) en Imad Moukaddim (William Schrikker Jeugdreclassering). Beide werkend bij de William Schrikker Groep, een instelling voor jeugdbescherming, jeugdreclassering en pleegzorg voor jeugd met een beperking of chronische ziekte en/of jeugdigen met ouders met een beperking of chronische ziekte. - Marcia Adriaanse, arts-onderzoeker bij VU Medisch Centrum, afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie. Begrippenkader Licht verstandelijke beperking (LVB) is iemand bij wie zich drie factoren voordoen: beperkte intelligentie (een IQ tussen 50 en 85), beperkte sociaal aanpassingsvermogen en bijkomende problematiek. Het gaat om de combinatie van deze drie factoren; alléén een laag IQ wil nog niet zeggen dat iemand een LVB heeft. Psychische problemen: Psychische problemen zijn klachten, zoals somberheid, angst of boosheid, die ontstaan als de balans tussen het vermogen dat iemand heeft om met problemen om te gaan en datgene wat iemand aan moet kunnen, tekort schiet. Psychische stoornissen: psychische problemen worden psychische stoornissen als de klachten zo ernstig worden dat iemand er niet meer door kan functioneren. Enkele clusters van psychische stoornissen zijn: - Emotionele stoornissen, waaronder vallen depressie, angst en posttraumatische stressstoornis - Gedragsstoornissen, waaronder vallen: o ADHD: kenmerkt zich door aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit o ODD (oppositional defiant disorder): kenmerkt zich door boos en opstandig gedrag en moeite hebben met regels 1
2 o CD (conduct disorder): kenmerkt zich door normovertredend gedrag zoals liegen, spijbelen, vechten, stelen etc. Is er een 'Marokkaans aspect' aan LVB en psychische problematiek? Opgroeien in een gezin met warmte, liefde en genegenheid, waarin je ouders je goede gedrag belonen en grenzen stellen aan slecht gedrag is een belangrijke beschermende factor voor ieder kind. Kinderen met een licht verstandelijke beperking komen vaak niet uit zo n warm nest. Ze missen dan een thuissituatie waarin ze worden gestimuleerd om zich te ontwikkelen en ouders die het leven aan ze voorlezen. Een belangrijke oorzaak daarvan is dat ouders in zulke gevallen zelf vaak ook een licht verstandelijke beperking hebben. De LVB-problematiek is vaak een combinatie van nature (biologische factoren) en nurture (sociale factoren). LVB-kinderen ontwikkelen zich langzamer en minder goed dan gewone kinderen, en de verschillen tussen deze kinderen worden steeds groter naarmate ze ouder worden. Zo is bijvoorbeeld vaak hun sociaal-emotioneel functioneren beperkt (soms op kleuterniveau), waardoor ze bijvoorbeeld geen impulscontrole ontwikkelen en de gewetensontwikkeling achterblijft. Ondertussen ontwikkelen LVB-jongeren zich op het fysieke vlak wel gewoon, en hebben ze uiteraard dezelfde behoeften als andere jongeren, zoals vrienden hebben en erbij willen horen. Ze zijn heel beïnvloedbaar, waardoor ze makkelijk zijn in te schakelen als hulpjes bij het uithalen van kattenkwaad of erger, overtredingen en delicten. Ze zijn bovendien impulsiever maar overzien niet de consequenties van hun daden. Omdat de licht verstandelijke beperking geen uiterlijke kenmerken heeft, kun je vaak aan een jongere niet zien dat er wat mis is op verstandelijk niveau. Ze zien er vaak net zo glad en 'cool' uit als hun leeftijdsgenoten. Dat maakt het in de aanpak verwarrend voor hulpverleners. Bovendien zorgt de licht verstandelijk beperking ervoor dat straf en aanspreken op het gedrag vaak geen effect heeft: ze begrijpen het simpelweg niet. Hun geweten is maar beperkt ontwikkeld, waardoor je er ook nauwelijks een beroep op kunt doen. Deze kenmerken gelden voor alle jongeren met een licht verstandelijke beperking, ook de Marokkaans-Nederlandse jongeren. Er bestaan geen statistische gegevens waaruit blijkt dat een LVB vaker of minder vaak voorkomt bij Marokkaans-Nederlandse jongeren dan bij autochtonen jongeren of jongeren met andere etnische achtergrond. Wel ziet Imad Moukaddim enkele risicofactoren die specifiek (of nog sterker) spelen bij Marokkaans- Nederlandse jongeren: a. Marokkaans-Nederlandse jongeren hebben vaak een andere moedertaal; bij jongeren met een LVB is dat een extra obstakel in hun taalontwikkeling, waardoor ze meestal een zwak verbaal vermogen hebben. Dat kan er gemakkelijk toe leiden dat ze non-verbaal reageren (sneller een klap uitdelen dan in discussie gaan, bijvoorbeeld). b. Marokkaans-Nederlandse jongeren groeien vaak op in een gezin uit een lage sociaal economische klasse; ouders zijn niet goed in staat om hun kinderen te stimuleren en bijvoorbeeld speelgoed te kopen dat bij de leeftijd van het kind past. 2
3 c. Ouders van Marokkaans-Nederlandse jongeren bereiden hun kinderen minder goed voor op een leven in de Nederlandse maatschappij en op de normen en waarden die daarbij horen. Dat maakt het voor iemand met LVB nog moeilijker om maatschappelijk te kunnen functioneren. d. Nederland kenmerkt zich door een individualistische cultuur, waar afwijkend gedrag snel opvalt. De Marokkaanse cultuur is meer collectivistisch van aard, schaamte speelt een grote rol. Als een kind zich in de ogen van zijn ouders dom gedraagt (maar in feite verstandelijk beperkt is), wordt vaak gedacht dat het wel over zal gaan als hij ouder wordt. e. Binnen Marokkaans-Nederlandse families komen nog steeds familiehuwelijken voor; mogelijk kunnen deze familiehuwelijken ook leiden tot licht verstandelijke beperkingen bij de kinderen die in deze gezinnen worden geboren. Imad Moukaddim onderzocht de vraag in hoeverre een licht verstandelijke beperking een rol speelt in het vertonen van delinquent gedrag bij Marokkaans-Nederlandse probleemjongeren in Amsterdam. Hij analyseerde daartoe 25 dossiers van de William Schrikker Groep en 25 dossiers van Bureau Jeugdzorg Amsterdam. Zijn onderzoek laat een duidelijke invloed zien: - Marokkaans-Nederlandse jongeren met een LVB beginnen op jongere leeftijd met het plegen van strafbare feiten; - Deze jongeren worden ook vaker verdacht van en/of schuldig bevonden aan het plegen van strafbare feiten; - Ze hebben meer dan twee keer zoveel politiecontacten dan normaal begaafde jongeren; - Ze hebben een nog hogere kans op psychopathologie; Overigens bleek ook uit het onderzoek dat deze jongeren niet vaker in groepen delicten plegen dan normaal begaafde jongeren. Bovendien plegen ze dezelfde delicten als normaal begaafde jongeren (voornamelijk vermogensdelicten). Is er een 'Marokkaans aspect' aan psychische che problematiek? Psychische problemen en stoornissen komen ook bij Marokkaans-Nederlandse jongeren voor. De jongeren die daar last van hebben worden echter veel minder vaak behandeld in de reguliere geestelijke gezondheidszorg (GGZ); in plaats daarvan worden ze relatief veel vaker behandeld in de forensische GGZ. Terwijl Marokkaans-Nederlandse jeugd oververtegenwoordigd is als het gaat om schooluitval, werkeloosheid en criminaliteit en op (jong)volwassen leeftijd een hoger risico loopt om een psychotische stoornis te ontwikkelen. Wat is er aan de hand met deze jongeren? Marcia Adriaanse onderzocht de aard en omvang van psychische problemen en stoornissen bij Marokkaans-Nederlandse kinderen en jongeren. Ze onderzocht dat in een eerste fase van het onderzoek (de screeningsfase) bij leerlingen van verschillende basis-en middelbare scholen. In een tweede verdiepende fase (diagnostische fase) nam ze bij een gedeelte van de Marokkaans Nederlandse kinderen en jongeren uit de eerste fase psychiatrische interviews af. In de screeningsfase blijken Marokkaans-Nederlandse kinderen vaker gedragsproblemen (uitgezonderd ADHD) te hebben en Nederlandse kinderen vaker emotionele problemen te hebben. Als wordt gekeken naar waanachtige ideeën blijkt dit vaker voor te komen bij 3
4 Marokkaans-Nederlandse jeugd, vooral als er wordt gekeken naar hoeveel last kinderen hiervan hebben. Omdat we weten dat kinderen met waanachtige ideeën een hoger risico lopen om op latere leeftijd een psychotische stoornis te ontwikkelen, is het belangrijk om hier oog voor te hebben. In de diagnostische fase werden vooral gedragsstoornissen en depressies bij Marokkaans- Nederlandse jongeren gediagnosticeerd. Bovendien heeft 50% van de Marokkaans- Nederlandse jongeren met hoog risico op psychische problemen een IQ onder de 85. Psychische problemen en stoornissen worden veroorzaakt door een complexe wisselwerking tussen factoren. Uit het onderzoek van Marcia Adriaanse blijkt dat voor Nederlandse en Marokkaans-Nederlandse jongeren vrijwel dezelfde risico- en beschermende factoren gelden; alleen hebben Nederlandse jongeren over het algemeen meer beschermende factoren en Marokkaans-Nederlandse jongeren meer risicofactoren. Risicofactoren zijn bijvoorbeeld persoonlijkheidstrekken, het vertonen van agressief gedrag, uit een groot gezin komen, negatieve interactie met ouders, risicovolle vrienden hebben, ervaren van discriminatie en het niet verbonden voelen met zowel de Nederlandse als de Marokkaanse cultuur. Beschermende factoren zijn onder andere: zelfvertrouwen, ondersteuning en toezicht van moeder, wonen in een goede buurt, een sterke etnische identiteit of juist gerichtheid op Nederland en verbondenheid met het geloof. Uit het onderzoek van Marcia Adriaanse blijkt dat ook Marokkaans-Nederlandse jeugd te maken heeft met psychische problemen en stoornissen. Het zou kunnen zijn dat psychische problemen bij deze groep niet op tijd worden herkend en behandeld waardoor ze uiteindelijk uitmonden in maatschappelijke problematiek en er pas behandeling komt in de forensische GGZ na een juridische maatregel. Aandachtspunten voor signalering - Zorg voor vroegtijdige signalering van LVB-problematiek op basisscholen: Vaak komt pas in de justitiële keten aan het licht dat een jongere een licht verstandelijke beperking heeft. Eerdere signalering van de problematiek had mogelijk erger kunnen voorkomen. De basisschool kan in de vroegsignalering een sterkere rol vervullen dan nu gebeurt. Mogelijk kunnen de zorg- en adviesteams (ZAT) de introductie van screening tot hun taak (gaan) rekenen. - Breng de risicogezinnen in kaart: om preventieve hulp en ondersteuning te kunnen bieden, is het belangrijk dat gemeenten multiprobleemgezinnen in kaart brengen en ook in beeld krijgen welke problemen er in dat gezin spelen en op welk cognitief niveau de gezinsleden functioneren. Hou rekening met de cultuurspecifieke factoren die belangrijk zijn in de benadering van het gezin. - We moeten ons realiseren dat het hebben van een licht verstandelijke beperking een belangrijke voorspeller van recidive is: LVB-jongeren komen vaker in aanraking met politie, worden vaker verdacht en veroordeeld van meer delicten dan normaal begaafde jongeren. Als jongeren in aanraking met justitie komen is het dus van belang om zicht te hebben op het functioneringsniveau van de jongere. Bij de casusbespreking in het 4
5 Veiligheidshuis is informatie hierover uit het Elektronisch Kinddossier en de Verwijsindex Risicojongeren van belang. - Stel eisen aan overheveling kinder- en jeugdpsychiatrie naar gemeenten: uit bovengenoemde onderzoeken blijkt dat Marokkaans-Nederlandse kinderen met LVB- en psychische problematiek meestal niet terecht komen bij de hulpverlening die bij deze problemen hoort. In de toekomst wordt de kinder- en jeugdpsychiatrie overgeheveld naar gemeenten; in deze overheveling kan de gemeente eisen van instellingen dat zij ervoor zorgen dat deze jongeren ook daadwerkelijk worden gezien en behandeld. Aandachtspunten voor preventie en ondersteuning van ouders - Bied kwalitatieve preventie en geef ouders ondersteuning in hun opvoeding: veel ouders zijn pedagogisch onmachtig om hun kind te stimuleren in hun opgroeien en ze de weg te wijzen in de Nederlandse maatschappij. Met onder andere opvoedingsondersteuning kan aan deze onmacht worden gewerkt. Ook kunnen ouders beter worden begeleid als hun kind psychische problemen heeft. Als voorbeeld werd het project Thuiscoaching genoemd. Dit is een Utrechts project van Indigo en Ypsilon, waarbij ouders van (Marokkaans-Nederlandse) jongeren met een psychose worden bijgestaan met praktische hulp. Marokkaans-Nederlandse jongeren met een psychose komen vaak veel te laat in behandeling; hun ouders weten meestal volstrekt niet dat een psychose een ziekte is die om een medische aanpak vraagt, en wat ze zelf kunnen doen voor hun kind. - Geef ouders betere voorlichting over onderwijs voor kinderen met een licht verstandelijke beperking: Marokkaans-Nederlandse ouders willen soms niet dat hun kind naar dergelijk onderwijs gaat omdat ze er een negatief beeld van hebben (omdat ze bijvoorbeeld kinderen kennen die dat onderwijs hebben gevolgd en in de criminaliteit terecht zijn gekomen). Aandachtspunten voor vormgeving van de hulpverlening - Versterk de LVB-expertise van hulpverleners en van medewerkers in de justitieketen: jongeren met een licht verstandelijke beperking vragen om een andere benadering. Stem de werkwijze en interventies af op het functioneringsniveau van deze jongeren. Dat betekent dat je ook in je communicatie aansluit bij het niveau van deze jongeren. Wees heel concreet, herhaal veel en verwacht er niet te veel van. Een simpel voorbeeld: als er een nieuwe afspraak wordt gemaakt voor een gesprek over een maand, zal een LVBjongere niet vanzelf op dit gesprek verschijnen. Hij heeft concrete reminders (bijvoorbeeld een sms de dag van tevoren) nodig om zich aan de afspraak te kunnen houden. - Gebruik indien mogelijk voor screening en diagnose instrumenten die zijn gevalideerd voor de doelgroep: lang niet alle tests en instrumenten zijn gevalideerd voor etnische groepen, bovendien bestaat er onduidelijkheid of bestaande normen ook toepasbaar zijn op Marokkaans-Nederlandse jeugd. Mogelijk vindt er daardoor onderdiagnostisering plaats onder Marokkaans-Nederlandse jongeren. Op de site is informatie over de SDQ-vragenlijst (de Strenghts and Difficulties Questionnaire) te 5
6 vinden. De vragenlijst is toepasbaar voor kinderen en jongeren van 4-17jaar oud, de Nederlandse zelfrapportage versie is geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar oud. - Betrek in de ondersteuning en hulpverlening de sociale context van de jongere en versterk de beschermende factoren: de ervaring leert dat investeren in en betrekken van het gezin en het netwerk van het gezin weliswaar veel energie kost maar ook veel succes oplevert. Een voorbeeld van deze werkvorm is de Eigen Kracht Conferentie of het inzetten van intermediairs (waar in Utrecht ervaring mee is opgedaan). De moskee kan mogelijk ook een goede plek zij voor het geven van voorlichting. - Stimuleer de ontwikkeling van interventies voor Marokkaans-Nederlandse jongeren met een licht verstandelijke beperking: het blijkt in de praktijk moeilijk om deze jongeren binnen te houden en te binden met de huidige beschikbare (algemeen Nederlandse) expertise en interventies. 6
Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen
Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele
Nadere informatieTijdig ingrijpen: werkzame ingrediënten voor interventies
Infosheet Tijdig ingrijpen: werkzame ingrediënten voor interventies Tijdig ingrijpen betekent voorkomen dat een de fout ingaat. Wie wil dat niet? Dat is dan ook precies wat deze infosheet beoogt: inzicht
Nadere informatieDe effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking
Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse
Nadere informatieCrimineel gedrag en schoolverzuim onder jongeren met jeugdreclasseringsmaatregel bij de WSG
Lectoraat LVB en jeugdcriminaliteit Factsheet 7 - december 2015 Expertisecentrum Jeugd Hogeschool Leiden Crimineel gedrag en school onder jongeren met jeugdreclasseringsmaatregel bij de WSG Door: Paula
Nadere informatieInzicht in de jeugdzorg en de samenhang met gerelateerde domeinen
Inzicht in de jeugdzorg en de samenhang met gerelateerde domeinen Informatiebijeenkomst Transitie jeugdzorg, SRA 19 juni 2011 Startfoto en kennisdeling. Het Planetarium Amsterdam Caroline Mobach Presentatie
Nadere informatieeen klasse apart? Gonneke Stevens Violaine Veen Wilma Vollebergh Algemene Sociale Wetenschappen, UU
Marokkaanse jeugddelinquenten: een klasse apart? Onderzoek naar jongens in preventieve hechtenis met een Marokkaanse en Nederlandse achtergrond Gonneke Stevens Violaine Veen Wilma Vollebergh Algemene Sociale
Nadere informatieInterculturele psychiatrie en jeugd-ggz
Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)
Nadere informatieMental Health in Ethnic Minority Youth. Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o.
Mental Health in Ethnic Minority Youth Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o. Het onderzoek Fase 1: Screening 1563 kinderen en jongeren Fase 2: Diagnostiek
Nadere informatieAls opgroeien niet vanzelf gaat. voor kinderen, jongeren en hun ouders
Als opgroeien niet vanzelf gaat voor kinderen, jongeren en hun ouders Voor kinderen met een psychische stoornis gaat opgroeien niet vanzelf. Ze zijn bijvoorbeeld zo onzeker, angstig of somber dat ze niet
Nadere informatie6 Psychische problemen
psychische problemen 6 Psychische problemen Gonneke Stevens In onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van jongeren is het relevant aandacht te besteden aan psychische problematiek, waarbij vaak een
Nadere informatieOngemerkt problematisch. Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts)
Ongemerkt problematisch Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts) Kijk, als een kind zich opzettelijk uit de auto gooit, dan is het vrij duidelijk dat er iets mis is. Dan heb
Nadere informatieAchtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ
Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ Specifieke groepen binnen de GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Inleiding In dit achtergronddocument bespreekt de commissie
Nadere informatieParallelsessie 7 Een dubbele uitdaging!
Parallelsessie 7 Een dubbele uitdaging! Cultuursensitief werken met LVB jongeren binnen de Jeugdreclassering & trainingsinterventies Wie we zijn Lidwien Schulten Sr. Projectmanager Expertisecentrum William
Nadere informatieCriminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet?
Stijging criminaliteit meisjes Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Anne-Marie Slotboom Vrije Universiteit Amsterdam 1 BRISBANE 2010 - Steeds meer jonge meisjes tussen tien en veertien
Nadere informatieVerraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht
Verraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht Landelijke PrO-dag Marigo Teeuwen Nijkerk 10 december 2014 Vandaag: onderzoek en praktijk Onderzoek
Nadere informatiezeer jeugdige delinquenten in nederland: een zorgwekkende ontwikkeling? theo doreleijers lieke van domburgh vumc amsterdam
zeer jeugdige delinquenten in nederland: een zorgwekkende ontwikkeling? theo doreleijers lieke van domburgh vumc amsterdam samenwerkingsverband vu medisch centrum amsterdam Prof. Dr Th. Doreleijers, kinder-
Nadere informatieN. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.
ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding
Nadere informatieVerwijsindex risico s jeugdigen Utrecht
Verwijsindex risico s jeugdigen Utrecht Jij in @risk Wat betekent dit? Jij staat sinds kort in @risk, de verwijsindex risico s jeugdigen Utrecht. Waarom is dat? Wat betekent dit? En wat gebeurt er met
Nadere informatieOnderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening. Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H.
Onderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H. Leloux-Opmeer Voorwoord Inhoudsopgave Een tijd geleden hebben Stichting Horizon
Nadere informatie03/07/15' ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Programma. Begripsbepaling: Agressie. Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD
ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Woensdag 29 oktober P. Deschamps Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD Begripsbepaling: Agressie Disruptive Behavior Disorders (DBD), Disruptieve Gedragsstoornissen
Nadere informatieAutisme spectrum stoornissen en delinquentie
Autisme spectrum stoornissen en delinquentie Lucres Nauta-Jansen onderzoeker kinder- en jeugdpsychiatrie VUmc Casus Ronnie jongen van 14, goed en wel in de puberteit onzedelijke handelingen bij 5-jarig
Nadere informatieSamenwerking JGZ - Jeugdzorg
Samenwerking JGZ - Jeugdzorg Marian van Leeuwen 19 november 2012 Doelen JGZ (bron NCJ) 1. preventieve gezondheidszorg bieden aan alle kinderen in Nederland van 0-19 jaar. 2. De lichamelijke, psychische,
Nadere informatieJeugdzorg naar gemeenten
Jeugdzorg naar gemeenten Wat is jeugdzorg en wat komt naar u toe? Tom van Yperen Nederlands Jeugdinstituut Universiteit Utrecht VNG Regioconferenties, mei 2011 t.vanyperen@nji.nl 2 e lijn 1 e lijn 0 e
Nadere informatieDESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN. Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen
DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen 2 3 INHOUDSOPAVE PAGINA Kennis over psychische problemen bij ouderen nodig?! 4 Praktische
Nadere informatieBureau Jeugdzorg Gelderland Bereikbaar en Beschikbaar
Bureau Jeugdzorg Gelderland Bereikbaar en Beschikbaar Hans Lomans Bestuurder BJzG 8 april 2011 2 U vindt ons Overal in Gelderland In alle regio s Zorg-en Adviesteams Centra voor Jeugd en Gezin Veiligheidshuizen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 134 Nederlandse samenvatting De inleiding van dit proefschrift beschrijft de noodzaak onderzoek te verrichten naar interpersoonlijk trauma en de gevolgen daarvan bij jongeren in
Nadere informatieEr zijn als het moet. Visie van de William Schrikker Groep op gespecialiseerde jeugdzorg aan kinderen (van ouders) met een beperking
Er zijn als het moet Visie van de William Schrikker Groep op gespecialiseerde jeugdzorg aan kinderen (van ouders) met een beperking Onze cliënten Jeugdzorg is er in soorten en maten. De William Schrikker
Nadere informatieDe (h)erkenning van jongeren met een lichte verstandelijke beperking Dr. M. van Nieuwenhuijzen
De (h)erkenning van jongeren met een lichte verstandelijke beperking Dr. M. van Nieuwenhuijzen ISBN 978 90 8850 154 8 NUR 847 2010 B.V. Uitgeverij SWP Amsterdam Rede (in verkorte vorm) uitgesproken bij
Nadere informatieDatum 15 september 2009 Onderwerp Beantwoording kamervragen jeugdige criminelen met ernstige gedragsproblemen
> Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag
Nadere informatieDivisie Kinderen en Jeugdigen. Orthopsychiatrie & Ambulante forensische zorg
Divisie Kinderen en Jeugdigen Orthopsychiatrie & Ambulante forensische zorg Mad or Bad? Jongeren met problematiek of problematische jongeren? René Cardynaals 2010 Mikx Sedna (Rita vd Elzen, Odette de Theije)
Nadere informatieNiet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld
Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld 1 Stichting Pharos Expertisecentrum gezondheidsverschillen Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen Kaveh
Nadere informatieCentrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie
Centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Maelsonstraat 1 1624 NP HOORN 088 65 65 010 www.ggz-nhn.nl/jeugd www.ggz-nhn.nl
Nadere informatieEindexamen maatschappijwetenschappen havo I
Opgave 2 Jeugdcriminaliteit 13 maximumscore 2 Twee van de volgende: heropvoeding/resocialisatie: Het wil de ouders lichte opvoedingsondersteuning bieden / Het kind... biedt excuses aan het slachtoffer
Nadere informatieDeel I Ervaringen uit de praktijk 13
Inhoud Deel I Ervaringen uit de praktijk 13 Hoofdstuk 1 Inleiding: wat werkt? 15 Deel I Ervaringen uit de praktijk 18 Deel II Reflecties op de praktijk 19 Deel III Het leefklimaat op de groep 20 Vragen
Nadere informatieDe Kleine Gids Mensen met een licht verstandelijke beperking 2011
De Kleine Gids Mensen met een licht verstandelijke beperking 2011 Tekst: drs. Y. de Beer Grafische vormgeving: De Ploeg Communicatie Omslagontwerp: Reclamestudio Arthur van der Veer Advertentie acquisitie:
Nadere informatieAWBZ zorg bij Bureau Jeugdzorg (BJz)
AWBZ zorg bij Bureau Jeugdzorg (BJz) Waar gaan we het over hebben? Wie ben ik en waarom deze presentatie? Algemeen: beleidsregels en doelgroep Welke zorg valt voor onze doelgroep onder de AWBZ? Hoe wordt
Nadere informatieKenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking
Kenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking Mariska Zoon www.nji.nl Januari 2012 Een licht verstandelijke beperking Met de term licht verstandelijk beperkt worden volgens de DSM-IV-TR
Nadere informatieOnderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos
Bijlage 2 Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos A1 Uitbrengen jaarkrant A2 Advertentie huis aan huis bladen A3 Consultatie B1 Brochures
Nadere informatieInhoud. Deel I Ervaringen uit de praktijk
Inhoud Deel I Ervaringen uit de praktijk Hoofdstuk 1 Inleiding: wat werkt? 15 Deel I Ervaringen uit de praktijk 18 Deel II Reflecties op de praktijk 19 Deel III Het leefklimaat op de groep 20 Vragen voor
Nadere informatieSterker in de samenleving. Powered by Pluryn
Sterker in de samenleving. Powered by Pluryn Jongeren met complexe problemen krijgen bij voorkeur ondersteuning thuis en in de wijk. Zo kort en effectief mogelijk. Soms is tijdelijk verblijf in een behandelcentrum
Nadere informatieTOEKOMST IK BEN VERSTANDELIJK BEPERKT WAT HOUDT DAT IN?
TOEKOMST IK BEN VERSTANDELIJK BEPERKT WAT HOUDT DAT IN? CONCLUSIES OVER WELKE BURGERS HEBBEN WE HET? Sinds 2005 hebben ook burgers met een IQ < 85 recht op AWBZ zorg als: grondslag Verstandelijke Beperking
Nadere informatiegewoon meedoen! Ketenzorg met toekomst
gewoon meedoen! Ketenzorg met toekomst De basis van In voor zorg! Voor wie is JeugdzorgPlus? Door een gebrek aan aansluitende zorg vielen voorheen veel jongeren tussen wal en schip. Dit verkleinde hun
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking
Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking Doelgroep s Heeren Loo, Almere: Alle leeftijden: kinderen, jongeren & volwassenen (0 100 jaar) Alle niveaus van verstandelijke
Nadere informatieVisie op de Jeugd GGZ in de regio Groot Amsterdam 2015 2016
Visie op de Jeugd GGZ in de regio Groot Amsterdam 2015 2016 Versie 1, april 2015 SIGRA Netwerk Jeugd GGZ INHOUDSOPGAVE 1. Doelstelling 2. Psychische aandoeningen bij de jeugd in cijfers 3. Jeugd GGZ binnen
Nadere informatiePsychologische zorg voor kinderen en jongeren. De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren. Samen werken aan jezelf
Psychologische zorg voor kinderen en jongeren De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren Samen werken aan jezelf Inhoud Belang psychologische zorg voor jeugd Psychologische
Nadere informatieZorg voor Jeugd in Vlaardingen
Zorg voor Jeugd in Vlaardingen Inge Parlevliet CJG Rijnmond 1 Alles onder 1 dak Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is het centrale punt waar jongeren (0-23) ouders/verzorgers, aanstaande ouders en professionals
Nadere informatie5. CONCLUSIES ONDERZOEK
5. CONCLUSIES ONDERZOEK In dit hoofdstuk worden de conclusies van het onderzoek gepresenteerd. Achtereenvolgens worden de definitie van het begrip risicojongeren, de profielen en de registraties besproken.
Nadere informatieEen stap verder in forensische en intensieve zorg
Een stap verder in forensische en intensieve zorg Palier bundelt intensieve en forensische zorg. Het is zorg die net een stapje verder gaat. Dat vraagt om een intensieve aanpak. Want onze doelgroep kampt
Nadere informatieEen jeugd van tegenwoordig
Een jeugd van tegenwoordig Vrijdag 1 maart 2013 Damessociëteit Bodegraven-Reeuwijk Speciale onderwijstrajecten voor jongere die dreigen uit te vallen uit het reguliere middelbare onderwijs Progamma Wie
Nadere informatieSamenvatting. Adviesaanvraag
Samenvatting Adviesaanvraag De antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door een duurzaam patroon van egocentrisme, impulsiviteit en agressiviteit.
Nadere informatieSportdeelname van jongeren met gedragsproblemen
Sportdeelname van jongeren met gedragsproblemen ONDERZOEK DREMPELS BETEKENIS VOORWAARDEN Remo Mombarg en Jan Willem Bruining (RUG/HIS) Koen Breedveld en Wouter Nootebos (Mulier Instituut) Saskia van Doorsselaer
Nadere informatieDe (L)VG sector, de kinderen en het aanbod in vogelvlucht
De (L)VG sector, de kinderen en het aanbod in vogelvlucht Marcel Nadorp, Pluryn Frits Büdgen, s Heeren Loo Kennisattelier LVB - Zwolle 24 juni 2013 1 WELKOM namens.. Met gebruik van (o.a.) presentatie
Nadere informatiegewoon meedoen! Ketenzorg met toekomst
gewoon meedoen! Ketenzorg met toekomst De basis van In voor zorg! Door een gebrek aan aansluitende zorg vielen voorheen veel jongeren tussen wal en schip. Dit verkleinde hun kans op een goede terugkeer
Nadere informatieHeel het Kind Samenvatting van de concept kadernota
Heel het Kind Samenvatting van de concept kadernota 2 Samenvatting van de concept kadernota - Heel het Kind Heel het Kind Op 18 februari 2014 heeft de Eerste Kamer de nieuwe Jeugdwet aangenomen. Daarmee
Nadere informatieSamen gezinsrelaties verbeteren. Relationele gezinstherapie
Samen gezinsrelaties verbeteren. Relationele gezinstherapie Beschadigd en wantrouwend. Relationele gezinstherapie Relationele gezinstherapie probeert relaties binnen het gezin te verbeteren. De systeemgerichte
Nadere informatieKinderen en jongeren met diverse culturele achtergronden in Nederland: hun ontwikkeling, op school en in zorg.
Symposium 30 oktober 2015 Rosarium Amsterdam Kinderen en jongeren met diverse culturele achtergronden in Nederland: hun ontwikkeling, op school en in zorg. Kinderen en jongeren met diverse culturele achtergronden
Nadere informatieMulti-compenent model
Preventie van Kindermishandeling Rianne van der Zanden Trimbos-instituut rzanden@trimbos.nl Preventie kindermishandeling Opzet presentatie Aard, omvang en gevolgen van kindermishandeling Kindermishandeling
Nadere informatie4.2.2. Shantala babymassage (individuele begeleiding)
4.2. Aanbod voor ouders van het jonge kind Dit aanbod is veelal gericht op ouders met kinderen tot 4 jaar. Een aantal producten zijn inzetbaar voor een bredere doelgroep. De producten Home-Start, Vroegtijdige
Nadere informatieRichtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po
Richtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po Minimaal noodzakelijk bij aanmelding voor alle leerlingen: Ondertekend aanmeldingsformulier Handelingsgericht Zorgformulier
Nadere informatieKinderen met een beperking van AWBZ naar Jeugdwet
Kinderen met een beperking van AWBZ naar Jeugdwet Een presentatie over de factsheetvan de Werkgroep Jeugd met een Beperking van het Transitiebureau Jeugd De wetten De jeugdwet De Wet Langdurige Zorg (Wlz)
Nadere informatieOnderlegger Licht Diagnostisch Instrument tbv bepaling van het gezinsprofiel. 1. Psychische en/of psychiatrische problemen van de ouder(s)
A. Ouderfactoren: gegeven het feit dat de interventies van de gezinscoach en de nazorgwerker gericht zijn op gedragsverandering van de gezinsleden, is het zinvol om de factoren te herkennen die (mede)
Nadere informatieBureau Jeugdzorg Flevoland gaat uit van het recht van ieder kind om uit te groeien tot een gezonde en evenwichtige volwassene.
Jeugdreclassering Informatie voor ouders en verzorgers Bureau Jeugdzorg Flevoland gaat uit van het recht van ieder kind om uit te groeien tot een gezonde en evenwichtige volwassene. Is uw kind tussen de
Nadere informatieZorg voor jeugdigen in Nederland
DE JEUGD HEEFT DE TOEKOMST Zorg voor jeugdigen in Nederland Presentatie Vlaams-Nederlands Huis deburen, Directie Curatieve Zorg, 14 november 2006 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 1 ALGEMENE
Nadere informatieVerwijsindex risicojongeren
Verwijsindex risicojongeren Bijeenkomst Kenniskring JGZ 29 maart 2010 Utrecht Inhoud presentatie Achtergrond Samenhang met andere trajecten Rolverdeling actoren Wetsvoorstel Stand van zaken Programma Jeugd
Nadere informatieeven VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder!
even VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder! Als we over cliënten praten, bedoelen we kinderen, jongeren en hun ouders. Als we over ouders praten, bedoelen we ook eenoudergezinnen, verzorgers, voogden en/of
Nadere informatieVan AWBZ naar Jeugdwet. Een presentatie over de Factsheet Jeugd met een beperking Werkgroep Jeugd met een Beperking van het Transitiebureau Jeugd
Van AWBZ naar Jeugdwet Een presentatie over de Factsheet Jeugd met een beperking Werkgroep Jeugd met een Beperking van het Transitiebureau Jeugd De wetten De Jeugdwet De Wet Langdurige Zorg (Wlz) De Zorgverzekeringswet
Nadere informatieCHAPTER 8. Samenvatting. (Summary in Dutch)
CHAPTER 8 Samenvatting (Summary in Dutch) Achtergrond en doel van het onderzoek Gedragsstoornissen zoals ADHD (Attention-Deficit Hyperactivity Disorder), ODD (Oppositional Defiant Disorder) en CD (Conduct
Nadere informatieDE JEUGD- & GEZINSBESCHERMER
DE JEUGD- & GEZINSBESCHERMER BUREAU JEUGDZORG NOORD-HOLLAND Elk kind heeft recht op goede ontwikkelkansen en om op te groeien in een veilige omgeving. Als dit niet vanzelf gaat, wordt door het lokale veld
Nadere informatieAANPAK SCHOOLVERZUIM FORZA 4 AANPAK SCHOOLVERZUIM FORZA
AANPAK SCHOOLVERZUIM FORZA 4 AANPAK SCHOOLVERZUIM FORZA 1 AANPAK SCHOOLVERZUIM FORZA Een keertje een les op school overslaan is geen ramp. Maar het is wel zorgelijk als een leerling meerdere uren per maand
Nadere informatieAlgemene informatie over Centrum Maliebaan
Algemene informatie over Centrum Maliebaan Centrum Maliebaan is een instelling voor verslavingspsychiatrie in de provincie Utrecht. Verslavingspsychiatrie is een gespecialiseerde vorm van geestelijke gezondheidszorg.
Nadere informatieBureau Jeugdzorg Flevoland gaat uit van het recht van ieder kind om uit te groeien tot een gezonde en evenwichtige volwassene.
Jeugdreclassering Informatie voor jongeren Bureau Jeugdzorg Flevoland gaat uit van het recht van ieder kind om uit te groeien tot een gezonde en evenwichtige volwassene. Ben jij tussen de twaalf en achttien
Nadere informatieIk heb geen pasklare antwoorden
Ik heb geen pasklare antwoorden door Johan de Koning Mensen met een licht verstandelijke beperking komen vaker in aanraking met justitie dan anderen. Hoe worden zij begeleid? Lector Hendrien Kaal wil dat
Nadere informatieLeidraad in de keten. Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen (LIJ) Contactgegevens
Contactgegevens Heeft u na het lezen van deze Leidraad vragen of opmerkingen over het LIJ? U kunt dan contact opnemen met het projectteam LIJ via het telefoonnummer: 070 370 72 75. Mailen kan ook naar:
Nadere informatiekind in de cel, ouders aan de bel
kind in de cel, ouders aan de bel theo doreleijers vu medisch centrum / de bascule amsterdam symposium forensische jeugdzorg 10 februari 2007 inhoud lezing - kinderen met politie/justitiecontacten: wat
Nadere informatieK I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R
PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID Jeugd 2010 4 K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland
Nadere informatieMet een goede start naar de basisschool
Met een goede start naar de basisschool INSPIRATIEDOCUMENT OVER HET BELANG VAN DE OPVOED- EN OPGROEIOMGEVING VOOR DE ONTWIKKELING VAN JONGE KINDEREN MEE Nederland ActiZ GGD GHOR Nederland MOgroep 1 Over
Nadere informatieTjallingahiem en Jonx Lentis organiseren in samenwerking met de brancheorganisaties
Tjallingahiem en Jonx Lentis organiseren in samenwerking met de brancheorganisaties Jeugdzorg Nederland, GGZ Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg, Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra en het
Nadere informatieE edukador respetá: E bobo? Abo sa realmente kiko ta mi limitation
E edukador respetá: E bobo? Abo sa realmente kiko ta mi limitation Dayandra Hernandez MSc Gezondheidspsycholoog BIG Kind & Jeugd Neuropsycholoog 1 AGENDA Tips Definitie Cijfers Kenmerken Vroegsignalering
Nadere informatie7 Het zorgaanbod jeugdzorg 134 7.1 Inleiding 134 7.2 Provinciale jeugdzorg (voormalige jeugdhulpverlening) 135
Inhoud 1 Inleiding 11 1.1 Jeugdzorg en jeugdbeleid 11 1.2 Leeftijdsgrenzen 12 1.3 Ordening van jeugdzorg en jeugdbeleid 13 1.3.1 Algemeen jeugdbeleid 14 1.3.2 Specifiek gemeentelijk jeugdbeleid 14 1.3.3
Nadere informatieEindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I
Opgave 1 Veranderende opvattingen in het jeugdstrafrecht tegen de achtergrond van veranderingen in criminaliteitscijfers onder jongeren Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met uit het bronnenboekje.
Nadere informatieMeldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Inhoudsopgave Overeenkomst meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 2 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 3 Toelichting meldcode huiselijk
Nadere informatieToespraak DGPJS tgv installatie Erkenningscommissie Gedragsinterventies op , Sociëteit De Witte, te Den Haag
Toespraak DGPJS tgv installatie Erkenningscommissie Gedragsinterventies op 30-8-2005, Sociëteit De Witte, te Den Haag Dames en heren, De Minister zei het al: de recidivecijfers zijn zorgwekkend. Van de
Nadere informatieDelinquent gedrag bij jongeren met een licht verstandelijke beperking
DC 72 Delinquent gedrag bij jongeren met een licht verstandelijke beperking Dit thema is een bewerking van het krantenartikel uit NRC Handelsblad Vroeger een debiel, nu een delinquent. In dit artikel zegt
Nadere informatieZich van geen kwaad bewust
Zich van geen kwaad bewust Illustrations Dick Bruna Copyright Mercis bv. 1990 Jeugdreclassering voor gehandicapte jongeren William Schrikker Jeugdreclassering Postadres Postbus 12685 1100 AR Amsterdam
Nadere informatieOverleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.
Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Aandacht stoornissen ADD Attention Deficit Disorder (letterlijk: aandacht tekort stoornis) - Een vorm van ADHD
Nadere informatieDE CONSULENTENWERKING IN VLAANDEREN & BRUSSEL
DE CONSULENTENWERKING IN VLAANDEREN & BRUSSEL Rosien Mesdag, Consulentenwerking Onada, Gouverneur Kinsbergencentrum Stéphanie Danckaert, Consulententeam Vlaams-Brabant & Brussel, UPC St.- Kamillus Inhoudstafel
Nadere informatieWaarom stigma rondom AD(H)D bestaat
Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Zedendelicten vormen een groot maatschappelijk probleem met ernstige gevolgen voor zowel het slachtoffer als voor de dader. Hoewel de meeste zedendelicten worden gepleegd door
Nadere informatiePraten over pedofiele gevoelens van jongeren
Praten over pedofiele gevoelens van jongeren tussen noodzaak en taboe Jules Mulder Stop it Now! 9 februari 2016 Pedofilie en pedofiele stoornis Pedofilie intense recidiverende seksuele opwinding (fantasieën,
Nadere informatie(SGL)VB. Open dag RINO groep Utrecht, 24 mei Workshop door Nico Overvest, hoofddocent (SGL)VB
(SGL)VB Open dag RINO groep Utrecht, 24 mei 2014 Workshop door Nico Overvest, hoofddocent (SGL)VB www.linkedin.com/in/nicoovervest Even voorstellen Wie zijn de deelnemers aan de workshop? welke organisaties/
Nadere informatieCure + Care Solutions
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatie$% &' (' )(' *&+&' ),-$&+&(' *' )&'
Vzw info@osbj.be www.osbj.be!""#! "# Dit onderzoek had als doel na te gaan of autochtone en allochtone jongeren met gedrags-en/of psychische problemen op een verschillende wijze opgevangen worden binnen
Nadere informatieMentale kracht in de Forensische Psychiatrie
Mentale Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie LFPZ,Zeeland, 11 juni 2009 Jan Auke Walburg Principes van positieve psychologie Bestudering positieve subjectieve ervaringen en constructieve cognities.
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieTransitie jeugdzorg. Ab Czech. programmamanager gemeente Eindhoven. januari 2013
Transitie jeugdzorg Ab Czech programmamanager gemeente Eindhoven januari 2013 1. Samenhangende maatregelen Decentralisatie jeugdzorg Decentralisatie participatie Decentralisatie AWBZ begeleiding Passend
Nadere informatieTips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking
Tips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking S.N. Kuik (2014, ongepubliceerd) Inleiding Het in Gesprek gaan met iemand met een LVB vergt nogal wat van Gespreksvoerders.
Nadere informatiePsychisch of Psychiatrie? 12-06-2012
Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of
Nadere informatieParallelsessie 1: Multiculturaliteit in de opsporing en in de rechtszaal
Parallelsessie 1: Multiculturaliteit in de opsporing en in de rechtszaal Culturele achtergronden zijn van belang in het kader van de opsporing, niet bij de straftoemeting. Er moet een verschil van aanpak
Nadere informatieKansrijke verbetersignalen uit de GGZ
Kansrijke verbetersignalen uit de GGZ De nummering in deze lijst heeft betrekking op de plek waar het onderwerp op de longlist van geïnventariseerde verbetersignalen stond. 1 2 5 10 13 18 28 37 42 Gevolgen
Nadere informatie