Inleiding HOOFDSTUK Iedereen betaalt waterschapsbelastingen

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 1 Inleiding 1.1 Iedereen betaalt waterschapsbelastingen Iedere eigenaar of gebruiker van een woning, bedrijfspand, agrarisch bedrijf of natuurterrein betaalt waterschapsbelastingen. Daarbij gaat het vaak om de watersysteemheffing, de zuiveringsheffing of de verontreinigingsheffing. Omdat waterschappen nog steeds relatief onbekende overheden zijn, is het veel belastingbetalers niet altijd duidelijk waarvoor die waterschapsbelastingen worden geheven en wat de waterschappen met die belastingeninkomsten doen. Waterschapsbelastingen zijn moeilijk te begrijpen zonder inzicht te hebben in de taken van het waterschap en het karakter en de bestuursstructuur van waterschappen. Daarom wordt eerst ingegaan op de vraag wat waterschappen zijn, hoe ze worden bestuurd, wat hun taken zijn en hoe ze die taken financieren. 1.2 Wat zijn waterschappen? Functioneel bestuur Nederland telt op dit moment 26 waterschappen. Enkele tientallen jaren geleden waren dat er nog meer dan Een waterschap was toen soms weinig meer dan een soort samenwerkingsverband van boeren die gezamenlijk dijken om hun landerijen aanlegden en onderhielden en het overtollige water daaruit wegpompten met een watermolen of gemaaltje. Maar door schaalvergroting en fusies is het aantal waterschappen langzamerhand steeds kleiner geworden. Waterschappen zijn inmiddels moderne professionele organisaties die soms een gebied bestrijken even groot als een provincie. Waterschappen heten soms hoogheemraadschap. 13

2 1.2.1 Inleiding 14

3 Inleiding Waterschappen zijn decentrale overheden vergelijkbaar met gemeenten en provincies. In tegenstelling tot gemeenten en provincies is aan waterschappen slechts een beperkt aantal aan water gerelateerde overheidstaken toegekend. De wettelijk aan waterschappen opgedragen taak is het waterbeheer bestaande uit: de zorg voor het watersysteem (watersysteembeheer); de zorg voor de zuivering van stedelijk afvalwater (zuiveringsbeheer). Enkele waterschappen in het westen van het land hebben daarnaast nog als taak het beheer van bepaalde wegen in het waterschapsgebied (wegenzorg) en soms bepaalde vormen van vaarwegbeheer. Normaal gesproken oefenen andere overheden deze taken uit, maar soms is het doelmatiger dat waterschappen deze taak erbij doen. Andere taken dan deze toegekende taken kunnen en mogen waterschappen niet uitvoeren. Men noemt dit functioneel bestuur. Daarin onderscheiden waterschappen zich van algemene decentrale overheidslichamen als provincies en gemeenten die ook andere dan wettelijk aan hen opgedragen taken kunnen uitoefenen Waterschapstaken De taak van een waterschap is waterbeheer. Doel ervan is het waarborgen van veiligheid en leefbaarheid voor burgers en bedrijven door het waterschapsgebied te beschermen met veilige dijken, te zorgen voor droge voeten in natte perioden en voldoende water in droge perioden en te zorgen voor schoon oppervlaktewater. Waterbeheer bestaat uit watersysteembeheer en zuiveringsbeheer. Het watersysteembeheer omvat: de waterkeringszorg: bescherming tegen overstromingen vanuit de zee of grote rivieren. Dit gebeurt door de aanleg en het beheer van kaden en dijken; het waterkwantiteitsbeheer: afvoer van water in natte perioden en aanvoer van water in droge perioden. Dit gebeurt door een stelsel van rivieren, sloten en watergangen, pompen, gemalen, stuwen, inlaten etc.; het kwaliteitsbeheer: schoon oppervlaktewater (sloten, beken, meren, plassen etc.) door het vuil uit het water te halen (bijvoorbeeld het baggeren van waterbodems). 15

4 1.2.3 Inleiding Het zuiveringsbeheer vormt in feite ook een onderdeel van het kwaliteitsbeheer want het heeft tot doel om door middel van door waterschappen beheerde zuiveringsinstallaties het afvalwater afkomstig van woningen en bedrijven te zuiveren voordat het weer wordt geloosd in oppervlaktewater. Dit voorkomt vervuiling van het oppervlaktewater. Het zuiveringsbeheer vormt een onderdeel van de waterketen. Dit is eenvoudig gezegd alles wat te maken heeft met het water dat zich in buizen en leidingen bevindt. In de waterketen zijn ook de waterleidingbedrijven (produceren en leveren van (drink)water) en de gemeenten (via de riolering transporteren van afvalwater naar de zuiveringsinstallaties van de waterschappen) actief. De aandacht voor de taakuitoefening van waterschappen is de afgelopen tijd sterk toegenomen door de klimaatveranderingen (steeds meer en heftiger regenval) en het stijgen van de zeespiegel door opwarming van de aarde. Duidelijk is dat grote delen van Nederland zonder adequate bescherming tegen het water geen bestaansrecht hebben. De waterschappen in Nederland oefenen altijd zowel het watersysteembeheer als het zuiveringsbeheer uit. Men spreekt daarom van zogenoemde all-in waterschappen (ze doen alle taken). Dit is niet altijd zo geweest. Vroeger, toen er nog veel meer waterschappen waren, kwam het veelvuldig voor dat in eenzelfde gebied verschillende waterschappen actief waren die verschillende taken uitvoerden. De ondoorzichtigheid in zowel taakuitoefening als belastingheffing die daarvan het gevolg was, bestaat inmiddels dus niet meer. Behalve deze taken is een beperkt aantal waterschappen in het westen van het land belast met wegenbeheer in zijn hele gebied of een gedeelte daarvan. Deze taak is gebaseerd op de Wet herverdeling wegenbeheer, die de gemeentelijke beheerstaak voor wegen buiten de bebouwde kom in bepaalde gebieden aan het waterschap heeft overgedragen Bestuur van waterschappen De bestuursorganisatie van waterschappen is vergelijkbaar met die van gemeenten en provincies. Er is een controlerend algemeen bestuur (vergelijkbaar met de gemeenteraad), een uitvoerend dagelijks bestuur (vergelijkbaar met het college van burgemeester en wethouders) en een voorzitter (vergelijkbaar met een burgemeester). De leden van het dagelijks bestuur worden door het algemeen bestuur benoemd. De voorzitter (ook wel dijkgraaf genoemd) 16

5 Inleiding wordt benoemd door de Minister van Verkeer en Waterstaat op aanbeveling van het algemeen bestuur. Het algemeen bestuur bestaat uit een aantal bestuurscategorieën namelijk: ingezetenen (gebruikers van woonruimten); bedrijven (gebruikers van bedrijfsruimten); natuurterreinbeheerders (eigenaren van natuurterreinen); ongebouwd (eigenaren van ongebouwde onroerende zaken bestaande uit vooral agrarische gronden). Het algemeen bestuur van een waterschap bestaat uit 18 tot 30 zetels. Elke bestuurscategorie heeft een aantal vooraf door de provincie bij reglement vastgestelde zetels in het algemeen bestuur. De ingezetenen hebben de meeste zetels en worden gekozen via algemene verkiezingen. Deze verkiezingen worden door alle waterschappen op dezelfde datum gehouden. Daarbij kan schriftelijk worden gestemd. De andere categorieën hebben samen zeven tot negen zetels. Hun vertegenwoordigers worden benoemd op voordracht van bepaalde organisaties. De vertegenwoordigers van bedrijven op voordracht van de Kamer van Koophandel, de vertegenwoordigers van natuurterreinen veelal op voordracht van het Bosschap en de vertegenwoordigers van ongebouwde onroerende zaken veelal op voordracht van het LTO (land- en tuinbouw organisatie). 1.3 De financiering van waterschappen Inkomsten vrijwel volledig uit eigen belastingheffing De taken van het waterschap (watersysteembeheer en zuiveringsbeheer) worden vrijwel volledig gefinancierd uit eigen belastingheffing. Alleen bepaalde investeringen in de waterkeringszorg worden gedeeltelijk gefinancierd uit de algemene middelen van het Rijk. Het gaat dan om investeringen in primaire waterkeringen (langs de zee en grote rivieren) waarvan het belang verder strekt dan het waterschapsgebied waarin het dijklichaam ligt. Het betreft hier een zogenoemd bovenwaterschappelijk belang. Deze vrijwel volledige afhankelijkheid van de eigen belastingheffing onderscheidt waterschappen van bijvoorbeeld gemeenten. Gemeenten bekostigen hun uitgaven slechts voor een gering deel met de eigen belastingen (onroerende-zaakbelastingen, rioolbelasting, afvalstoffenheffing etc.) en verkrijgen hun inkomsten voor een groot deel van het Rijk via uitkeringen uit het 17

6 1.3.2 Inleiding Gemeentefonds. Bij waterschappen bestaat niet een Waterschapsfonds waaruit financiering door het Rijk kan plaatsvinden. Hiermee is de financiering van deze taken bewust grotendeels afgezonderd van de algemene democratie (Rijk, gemeenten, provincies). Deze uitgaven hoeven daardoor niet te concurreren met andere overheidsuitgaven. De legitimatie hiervoor kan met name worden gevonden in het existentiële belang van de waterstaatkundige bescherming en verzorging van ons laaggelegen land. De achterliggende gedachte daarvan is dat schommelingen in de economische conjunctuur en politieke korte termijn overwegingen hierdoor minder invloed hebben op de besluitvorming over noodzakelijke investeringen in waterstaatkundige voorzieningen (daarbij gaat het zowel om aanleg en aanpassingen als onderhoud en beheer van deze voorzieningen). In het licht van de verwachte mondiale klimaatswijzigingen wint deze gedachte momenteel terrein. De decentrale besluitvormings en financieringsstructuur komt de slagkracht en doeltreffendheid van het waterbeheer ten goede. Ook zal van een decentrale afweging van uitgaven en middelen een doelmatigheidsprikkel uitgaan en recht worden gedaan aan regionale verschillen in belang bij het waterbeheer. In de kern ontlenen waterschappen hieraan hun bestaansrecht als afzonderlijke overheidslaag Waterschapsbelastingen in kort bestek Welke belastingen kunnen waterschappen heffen? De Waterschapswet geeft waterschappen de mogelijkheid de volgende belastingen te heffen: watersysteemheffing; wegenheffing; zuiveringsheffing; verontreinigingsheffing; precariobelasting; rechten. Andere dan deze belastingen mogen waterschappen niet heffen. Anderzijds zijn waterschappen niet verplicht alle genoemde belastingen te heffen. Zo heffen slechts enkele waterschappen precariobelasting. 18

7 Inleiding Elk van waterschapsbelastingen wordt hierna kort toegelicht. In de daarop volgende hoofdstukken worden de waterschapsbelastingen uitgebreid beschreven Watersysteemheffing Met de opbrengst van de watersysteemheffing bekostigen waterschappen de kosten van het watersysteembeheer (dijken, watergangen, gemalen, stuwen). De watersysteemheffing wordt geheven van: gebruikers van woonruimten (ingezetenen) naar een vast bedrag per woonruimte; eigenaren van gebouwde onroerende zaken (woningen, bedrijfsgebouwen etc.) waarbij de hoogte van het belastingbedrag afhankelijk is van de WOZwaarde van de onroerende zaak; eigenaren van ongebouwde onroerende zaken (o.a. agrarische gronden, onbebouwde bouwpercelen) waarbij de hoogte van het belastingbedrag afhankelijk is van de oppervlakte van de onroerende zaak; eigenaren van natuurterreinen waarbij de hoogte van het belastingbedrag afhankelijk is van de oppervlakte van het natuurterrein Wegenheffing De waterschappen die wegen beheren, kunnen de kosten daarvan financieren via een wegenheffing. De structuur van de wegenheffing lijkt veel op die van de watersysteemheffing maar daarvan kan worden afgeweken Zuiveringsheffing Met de opbrengst van de zuiveringsheffing financieren waterschappen de kosten van het zuiveringsbeheer (afvalwaterzuiveringsinstallatie, transportleidingen). Waterschappen heffen de zuiveringsheffing vooral van gebruikers van woon- en bedrijfsruimten die hun afvalwater lozen op de gemeentelijke riolering waarna het in de zuiveringsinstallaties van het waterschap wordt gezuiverd. Dit zijn indirecte lozingen omdat het afvalwater via de gemeentelijke riolering en de zuiveringsinstallatie van het waterschap weer gezuiverd op oppervlaktewater wordt geloosd. De hoogte van het belastingbedrag is afhankelijk van de mate van vervuiling van het vanuit de woon- en bedrijfsruimten afgevoerde afvalwater. Deze ver- 19

8 Inleiding vuiling wordt uitgedrukt in een aantal vervuilingseenheden. Er geldt een tarief per vervuilingseenheid. Bij woonruimten wordt de vervuilingswaarde forfaitair bepaald en gaat het niet om de werkelijke vervuiling van het geloosde afvalwater. Woonruimten bewoond door één persoon betalen zuiveringsheffing voor één vervuilingseenheid en woonruimten bewoond door twee of meer personen betalen zuiveringsheffing voor drie vervuilingseenheden. Bij bedrijfsruimten wordt in beginsel wel de werkelijke vervuilingswaarde van het afvalwater bepaald, al gebeurt dit bij kleine bedrijfsruimten op een praktische forfaitaire wijze Verontreinigingsheffing Waterschappen heffen de verontreinigingsheffing voor directe lozingen. Dat wil zeggen dat het afvalwater direct vanuit een woon- of bedrijfsruimte op oppervlaktewater wordt geloosd. Dus niet via de gemeentelijke riolering en de zuiveringsinstallatie van het waterschap, maar rechtstreeks. Dit komt uiteraard veel minder vaak voor dan indirecte lozingen. Ongezuiverde lozingen op oppervlaktewater zijn namelijk niet toegestaan zonder toestemming van het waterschap. De opbrengst van de verontreinigingsheffing wordt gebruikt voor de bekostiging van het watersysteembeheer. Onderdeel van het watersysteembeheer vormt immers het schoon houden van oppervlaktewater. Bijvoorbeeld door het baggeren van watergangen. Net als bij de zuiveringsheffing is ook bij de verontreinigingsheffing de hoogte van het belastingbedrag afhankelijk van het aantal vervuilingseenheden. Het tarief per vervuilingseenheid is bij de verontreinigingsheffing gelijk aan dat van de zuiveringsheffing. Dit is wettelijk verplicht Precariobelasting Waterschappen kunnen precariobelasting heffen voor het hebben van voorwerpen onder, op of boven grond of water van het waterschap. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om een steiger boven of in een watergang van het waterschap of kabels of leidingen door een dijk of onder een weg van het waterschap. In feite is de precariobelasting een betaling voor het door het waterschap toelaten van voorwerpen van anderen op, onder of in zijn grond. 20

9 Inleiding 1.4 De hoogte van het belastingbedrag is veelal afhankelijk van de oppervlakte of de lengte van de voorwerpen Rechten Waterschappen kunnen rechten heffen voor het gebruik van waterschapsbezittingen (bijvoorbeeld brug-, haven- of sluisgelden) of het genot van diensten van het waterschap (bijvoorbeeld leges voor het door het waterschap verstrekken van vergunningen, ontheffingen, archiefbescheiden, bestuursstukken etc.). De opbrengst van de heffing van rechten is bescheiden. 1.4 Relatie tussen belang, betaling en zeggenschap De waterschapsbelastingen hebben het karakter van bestemmingsbelastingen, hetgeen betekent dat de opbrengsten hiervan zijn geoormerkt en uitsluitend zijn bestemd voor de financiering van de daaraan gekoppelde specifieke taken. Belangrijke principes van de waterschapsbelastingen zijn de trits belang betaling zeggenschap, het profijtbeginsel, het solidariteitsbeginsel en het beginsel de vervuiler betaalt. Vooral de relatie tussen belang, betaling en zeggenschap als leidend principe, onderscheidt waterschappen van andere overheden. Van oudsher is karakteristiek voor waterschappen dat degenen die direct en continu belang hebben bij de taakuitoefening van een waterschap, daarvan de kosten dragen en vertegenwoordigd zijn in het bestuur van het waterschap. Deze koppeling is kenmerkend voor de functionele bestuursvorm van waterschappen. De strikt lineaire relatie tussen belang, betaling en zeggenschap zoals die in het verleden bestond, is bij de hedendaagse waterschappen veel losser geworden. Omdat het watersysteembeheer en de zuiveringstaak verschillende belangengroepen kennen, ligt het accent tegenwoordig veel meer op enerzijds de relatie belang-betaling (wie belang heeft, betaalt) en anderzijds de relatie belang-zeggenschap (wie belang heeft, heeft zeggenschap). De strikte relatie tussen betaling en zeggenschap ontbreekt. Dit laatste blijkt ook uit het feit dat de categorieën belanghebbenden die in het algemeen bestuur vertegenwoordigd zijn, niet meer volledig overeenkomen met de categorieën belanghebbenden die belasting betalen. 21

10 1.5 Inleiding Belanghebbenden in bestuur Ingezetenen Natuurterreinbeheerders Agrariërs en overige eigenaren ongebouwd Bedrijven Belanghebbenden die betalen Ingezetenen / gebruikers woonruimten Natuurterreinbeheerders Agrariërs en overige eigenaren ongebouwd Eigenaren van gebouwde onroerende zaken Gebruikers bedrijfsruimten Hoewel er duidelijke raakvlakken zijn tussen de betaling en de zeggenschap, valt op dat anders dan in het verleden de eigenaren van gebouwde onroerende zaken wel een aparte belastingbetalende categorie zijn, maar niet als afzonderlijke categorie in het algemeen bestuur van het waterschap zijn vertegenwoordigd. Reden hiervoor is dat het belang van de eigenaren van woningen in de praktijk in belangrijke mate samenvalt met het belang van de ingezetenen. Immers, het kunnen wonen in een gebied (onderdeel van het ingezetenenbelang) vergt een bescherming van de woning tegen wateroverlast en daarmee dus ook bescherming van het economisch belang van de huiseigenaar. Door deze samenloop van belangen kunnen de ingezetenen de belangen van de huiseigenaren mede vertegenwoordigen, ongeacht of eigenaar en ingezetene dezelfde persoon zijn (particuliere eigenaren) of niet (institutionele eigenaren). De economische eigenaren- en gebruikersbelangen van bedrijven (bescherming pand en productievermogen, kwaliteit ingenomen water, lozing en zuivering van afvalwater) zijn in het bestuur in feite verenigd in de categorie bedrijven maar in de belastingheffing gesplitst (gebruikers bedrijfsruimten betalen zuiveringsheffing en/of verontreinigingsheffing en eigenaren van bedrijfspanden betalen watersysteemheffing). 1.5 Modernisering van het belastingstelsel Doelstelling modernisering belastingstelsel Op 1 januari 2008 is de Wet modernisering waterschapsbestel in werking getreden. Als gevolg van deze wet is de bestuurlijke en financiële structuur van waterschappen gewijzigd. Bij deze wet zijn het kiesstelsel en de bestuurssamenstelling veranderd en is met ingang van 2009 het belastingstelsel ingrijpend veranderd. 22

11 Inleiding Dit boekje beschrijft het belastingstelsel en de waterschapsbelastingen zoals die gelden vanaf Desalniettemin wordt kort stilgestaan bij de wijzigingen van de Wet modernisering waterschapsbestel en de situatie zoals die was tot Met de wetswijziging is aansluiting gezocht bij de ontwikkelingen binnen het waterbeheer en de daarmee samenhangende veranderende rol en positie van het waterschap in de samenleving. Vereenvoudiging, vergroting van de transparantie en versterking van de democratische legitimatie zijn daarbij de leidende uitgangspunten. De Waterschapswet is in dit kader overigens niet geheel herzien, maar er is wel sprake van een ingrijpende wijziging van deze organieke wet. Met de moderniseringsoperatie bevestigt het kabinet zijn expliciete keuze voor het waterschap als een zelfstandige functionele overheid met een eigen takenpakket en een daarop toegesneden, zelfstandig belastinggebied. De belangrijkste aanleiding voor de aanpassing van het belastingstelsel is de wens om de complexe structuur van de waterschapsbelastingen te vereenvoudigen en de transparantie daarvan te vergroten. Daarnaast werd van belang geacht dat het algemene beleidsconcept van integraal waterbeheer waarmee alle aspecten van regionale watersystemen in hun onderlinge samenhang worden bezien ook een verdere doorwerking zou vinden in het belastingstelsel. Om die reden is gekozen voor één watersysteemheffing voor de watersysteemtaak en de splitsing van de bestaande verontreinigingsheffing in een zuiveringsheffing voor indirecte lozingen en een verontreinigingsheffingnieuwe-stijl voor directe lozingen Herstructurering watersysteemtaken en watersysteemheffing De bij deze wetswijziging aangebrachte herstructurering van taken heeft vergaande consequenties gehad voor de wijze van financiering van het watersysteembeheer, namelijk: 1 Eén heffing voor bekostiging watersysteembeheer Het watersysteembeheer integreert de taken waterkwantiteitsbeheer, waterkeringszorg en het kwaliteitsbeheer van oppervlaktewater. Bekostiging van het watersysteembeheer vindt plaats via één nieuwe belasting: de watersysteemheffing. Dit is een belangrijke vereenvoudiging ten opzichte van het oude belastingstelsel. Tot 2009 werden door waterschappen voor de taken waterkwantiteits- 23

12 1.5.3 Inleiding beheer en waterkeringszorg afzonderlijke belastingen (omslagen) geheven. Het nieuwe stelsel integreert deze taken met een deel van het kwaliteitsbeheer (het niet-zuiveringsdeel) tot één taak watersysteembeheer en integreert de afzonderlijke omslagen tot één watersysteemheffing. 2 Andere categorieën belastingplichtigen Deze watersysteemheffing wordt geheven van enigszins andere categorieën belastingplichtigen dan tot 2009 het geval was: de ingezetenen (ongewijzigd); de eigenaren van gebouwde onroerende zaken (ongewijzigd); de eigenaren van natuurterreinen (nieuw); de eigenaren van ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurterreinen (nieuw). In feite is van de oude categorie van eigenaren van ongebouwde onroerende zaken afgesplitst de categorie natuurterreinen die daarmee een zelfstandige categorie vormt. 3 Andere kostentoedeling aan categorieën Verder is nieuw de wijze waarop wordt bepaald welk aandeel van de kosten van het watersysteembeheer elke categorie moet dragen (de zogenoemde kostentoedeling ). 4 Tariefdifferentiatie in plaats van omslagklassen Een andere belangrijke verandering is dat het oude ingewikkelde systeem van omslagklassen (classificatie) is vervangen door een vereenvoudigd systeem van tariefdifferentiatie Herstructurering kwaliteitsbeheer en splitsing zuiveringsheffing-verontreinigingsheffing Een ander onderdeel van de modernisering is de splitsing van de verontreinigingsheffing in een heffing op directe en een heffing op indirecte lozingen. De waterschappen zijn na de herstructurering van taken verantwoordelijk voor het watersysteembeheer en de zuivering van afvalwater. Tot de wetswijziging viel het waterkwaliteitsbeheer nog uiteen in twee taken: de zorg voor de zuivering van het stedelijk afvalwater en de zorg voor de kwaliteit van het regionale oppervlaktewater. Beide taken werden volledig gefinancierd uit de verontreinigingsheffing. Deze verontreinigingsheffing zag zowel op directe als 24

13 Inleiding indirecte lozingen op oppervlaktewater en was net als haar beide opvolgers gebaseerd op het principe de vervuiler betaalt. Vanaf de wetswijziging zijn de financiering van het zuiveringsbeheer en de zorg voor de kwaliteit van het oppervlaktewater uit elkaar getrokken. De doelstelling daarvan is om de kosten van de waterketen en het watersysteem zoveel mogelijk van elkaar te scheiden en dit zichtbaar te maken in de heffingstructuur. Achterliggende gedachte daarvan is dat het watersysteembeheer in enige mate kenmerken heeft van een collectief goed, terwijl de waterketen meer een vorm van publieke dienstverlening betreft. Om deze scheiding door te voeren, is de verontreinigingsheffing als het ware opgesplitst in een zuiveringsheffing voor indirecte lozingen (via de gemeentelijke riolering en de afvalwaterzuiveringsinstallatie) en een verontreinigingsheffing-nieuwe-stijl voor directe lozingen op oppervlaktewater. Met de opbrengst van de zuiveringsheffing wordt het zuiveringsbeheer gefinancierd, terwijl de opbrengsten van de nieuwe verontreinigingsheffing ten goede komen aan de financiering van het watersysteem. Het tarief van de verontreinigingsheffing is gelijk aan dat van de zuiveringsheffing. Nieuw vanaf 2009 is ook de mogelijkheid voor waterschappen om van woonruimten zuiveringsheffing te heffen op basis van drinkwaterverbruik (in plaats van op basis van het aantal vervuilingseenheden afhankelijk van het aantal bewoners). Al vele jaren werd in de politiek gesproken over het zogenoemde waterspoor, dat wil zeggen het belasten van de burger voor zijn drinkwatergebruik, rioolgebruik en afvalwaterzuivering door middel van één waternota die is gebaseerd op het waterverbruik. Het oorspronkelijke idee daarbij was dat op deze wijze het waterverbruik zou kunnen worden beïnvloed (lees teruggedrongen). Gelet op de lage prijselasticiteit is dit een illusie. Hoewel een eerder experiment met het waterspoor nogal negatief is verlopen, heeft de wetgever het niettemin mogelijk willen maken dat de zuiveringsheffing desgewenst op basis van het waterverbruik kan worden geheven. Daarbij lijkt deze wettelijke mogelijkheid met name te zijn ingegeven door het streven naar verdergaande samenwerking in de waterketen. Indien het waterschap voor deze methode kiest, schrijft de wet voor dat dit als alternatief voor de forfaitaire aanslagoplegging van één of drie vervuilingseenheden voor het gehele waterschapsgebied wordt toegepast. Gelet op de beperkte aanwezigheid van watermeters zal men in de praktijk bij de toepassing van deze methode voor een deel van de woonruimten echter tot noodgrepen moeten overgaan, zoals het fictief vaststellen van het waterverbruik aan de hand van de afrekennota s van het drinkwaterleidingbedrijf. In de praktijk moet nog blijken in welke mate van deze alternatieve methode gebruik zal worden gemaakt. 25