KENNISGEVING/INTWERP MER NIET-TECHNISCHE SAMENVATTING LEEMANS LV. Hervergunning en verandering van een pluimveebedrijf - Rijkevorsel

Transcriptie

1 KENNISGEVING/INTWERP MER NIET-TECHNISCHE SAMENVATTING LEEMANS LV Hervergunning en verandering van een pluimveebedrijf - Rijkevorsel Opdrachtgever Leemans LV Gammel Rijkevorsel KBO-nummer Vestigingseenheidsnummer Gammel Senator Coolsdreef 9 Projectlocatie Senator Coolsdreef Rijkevorsel Datum 6 juli juli 2017 Deskundigen- Studiebureaus SBB Accountants & Adviseurs Milieubureau Joveco bvba Diestsevest 32 bus 1a Kriesberg 29b 3000 Leuven 3221 Holsbeek Tel Tel Uitvoering Fax meet en 28 inspectiewerk Tel Erkende MER deskundigen coördinaten Handtekening Lucht (deeldomein geur en deeldomein luchtverontreiniging) Bodem (deeldomein pedologie) Water (deeldomein oppervlaktewater) Johan Versieren Kriesberg 29b 3221 Holsbeek tel joveco@scarlet.be Coördinator Johan Versieren Lucht (deeldomein geur) Isabelle Rommens Diksmuidseweg Ieper isabelle.rommens@sbb.be Fauna en Flora Geertrui Goyens Diestsevest 32 bus 1a 3000 Leuven geertrui.goyens@sbb.be Uitvoering Deskundigen meet- en inspectiewerk Fauna en Flora Lucht Annick Van de Walle Oostveldstraat Eeklo annick.van.de.walle@sbb.be Water Bodem Geluid Mens Landschap Initiatiefnemer An Maes Sara Kelchtermans Autobaan 2A 8210 Loppem an.maes@sbb.be Diestsevest 32 bus 1a 3000 Leuven Sara.kelchtermans@sbb.be Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 1/44

2 Leemans LV Gammel Rijkevorsel tel Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 2/44

3 Doel van de niet-technische samenvatting Dit is de niet-technische samenvatting van het milieueffectrapport, m.a.w. een beknopte samenvatting van het eigenlijke milieueffectrapport bestemd voor publiek en belanghebbenden. Een milieueffectrapport is een openbaar document waarin de milieueffecten van een project en de eventuele alternatieven voor het project, worden onderzocht. Het milieueffectrapport beslist niet of het project een vergunning krijgt, dit wordt beslist door de vergunningverlener die hierbij rekening houdt met het milieueffectrapport. De niet-technische samenvatting heeft als doel om aan publiek en belanghebbenden de relevante informatie uit het milieueffectrapport van het project te communiceren en hiermee publieke participatie in het vergunningsproces te bevorderen. Voor de uitgebreide technische informatie moet u het eigenlijke milieueffectrapport raadplegen. Inhoudsopgave 1 PROJECT BESCHRIJVING EN DOEL VAN HET PROJECT WAAROM EEN MER? SITUERING VAN HET PROJECT BEDRIJFSINFRASTRUCTUUR Huidige bedrijfsinfrastructuur Toekomstige bedrijfsinfrastructuur BEDRIJFSEXPLOITATIE Huidige exploitatiecyclus Toekomstige exploitatiecyclus BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE EN EFFECTEN PER DISCIPLINE VOOR VOORLIGGEND PROJECT GEUR EN LUCHT Actuele situatie Effecten Maatregelen genomen door het bedrijf en project geïntegreerde maatregelen Milderende maatregelen volgend uit het MER Verdere mogelijkheden of aanbevelingen WATER Actuele situatie Effecten Maatregelen genomen door het bedrijf en project geïntegreerde maatregelen Milderende maatregelen volgend uit het MER Verdere mogelijkheden of aanbevelingen BODEM Actuele situatie Effecten Maatregelen genomen door het bedrijf en project geïntegreerde maatregelen De verdere mogelijkheden... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd GELUID Actuele situatie Effecten Maatregelen genomen door het bedrijf en project geïntegreerde maatregelen Verdere mogelijkheden of aanbevelingen Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 3/44

4 2.5 MENS Actuele situatie Effecten Milderende maatregelen FAUNA EN FLORA Actuele situatie Effecten Milderende maatregelen LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE Actuele situatie Effecten Milderende maatregelen EINDCONCLUSIE Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 4/44

5 1 PROJECT 1.1 BESCHRIJVING EN DOEL VAN HET PROJECT Het bedrijf van Leemans LV waarvoor het MER wordt opgemaakt, is de inrichting gelegen Senator Coolsdreef 9 te 2310 Rijkevorsel. Er is een vergunning aanwezig voor het houden van slachtkuikens. De kippen worden gehuisvest in twee AEA-stallen, volgens het systeem P-6.4 (Warmtewisselaar met luchtmengsysteem voor droging strooisellaag). De stallen zijn daarnaast ook voorzien van een stofbak. Voor de inrichting is het nodige toebehoren voorzien. De huidige milieuvergunning voor deze inrichting heeft een looptijd tot 3 maart Het doel is om een verandering 1 te realiseren door de bouw van een nieuwe slachtkuikenstal van stuks pluimvee. De stal zal conform de ter zake geldende wetgeving uitgerust worden als ammoniakemissie-arme stal, volgens het systeem P-6.4. De stal zal daarnaast ook voorzien worden van een stofbak. De huidige bezetting in de bestaande stallen zal eveneens geoptimaliseerd worden. In de nieuwe situatie zal een vergunning gevraagd worden voor totaal slachtkuikens. Om voldoende drinkwater te kunnen voorzien voor deze uitbreiding, wordt in de gewenste situatie ook een uitbreiding van de grondwaterwinning gevraagd. Daarnaast wordt ook een mazouttank met verdeelslang aangevraagd. De noodstroomaggregaat wordt verzwaard en er wordt bijkomend een transformator aangevraagd. De uitbreiding kadert in de optimalisatie van de kostenefficiëntie van het bedrijf. De initiatiefnemer wenst door de uitvoering van het project de economische draagkracht van de inrichting te optimaliseren. Dit om zo een rendabel en concurrentiewaardig bedrijf te bestendigen naar de toekomst. De uitbreiding vraagt een belangrijke financiële inspanning en brengt een grote verandering en reorganisatie teweeg op het bedrijf. Vandaar zal een vroegtijdige hernieuwing aangevraagd worden. Conform artikel 387 van het omgevingsvergunningendecreet (25/4/2014) wordt tevens een omgevingsvergunning voor onbepaalde duur gevraagd. De initiatiefnemer Leemans LV laat een milieueffectrapport opstellen om deze toe te voegen aan de aanvraag omgevingsvergunning, die noodzakelijk is ter uitvoering van het hier voorliggend project. De doelstelling van dit milieueffectrapport bestaat erin de effecten aan te tonen van de exploitatie van het bedrijf op het omliggende milieu, en dit zowel in de huidige toestand, als na de uitbreiding. 1.2 WAAROM EEN MER? Milieueffectrapportage (MER) is een instrument om de doelstellingen en beginselen van het milieubeleid te helpen realiseren, nl. het voorzorgsbeginsel en het beginsel van preventief handelen. Milieueffectrapportage is een juridisch-administratieve procedure waarbij alvorens een activiteit of een ingreep (projecten, beleidsvoornemens zoals plannen en programma's) plaatsvindt, de milieugevolgen ervan op een wetenschappelijk verantwoorde wijze worden bestudeerd, besproken en geëvalueerd. 1 Vlarem-definitie "veranderen van een inrichting": wijzigen, uitbreiden, toevoegen: - "wijzigen" : het verplaatsen binnen de vergunde inrichting, of het aanwenden van een andere fabricagemethode ; - "uitbreiden" : het vergroten in capaciteit, in drijfkracht of in oppervlakte op percelen waarop de geldende vergunning betrekking heeft ; - "toevoegen" : het vergroten in opslagcapaciteit, in drijfkracht of in oppervlakte op percelen, waarop de geldende vergunning geen betrekking heeft ; Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 5/44

6 Het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage vermeldt de categorieën van projecten die aan de projectm.e.r. worden onderworpen of waarvoor de initiatiefnemer een gemotiveerd verzoek tot ontheffing kan indienen. De initiatiefnemer vraagt een uitbreiding aan van de vergunning voor slachtkuikens. In de gewenste situatie wordt een vergunning gevraagd voor in totaal 3 stallen met plaatsen voor slachtkuikens. Dit project valt in rubriek 21a) Installaties voor intensieve pluimvee- of varkenshouderij met meer dan: plaatsen voor mesthoenders (ander gevogelte dan legkippen)" van de bijlage I lijst van bovenvermeld besluit en is bijgevolg m.e.r. -plichtig. Het project heeft eveneens betrekking op een activiteit die voorkomt op de lijst van bijlage III bij het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage laatst gewijzigd bij het besluit van de Vlaamse regering van 1 maart 2013 inzake de nadere regels van de project-m.e.r.-screening, meer specifiek de rubriek 10j) "werken voor het onttrekken of kunstmatig aanvullen van grondwater, die niet zijn opgenomen in bijlage I of II". Voor het betrokken bedrijf werd er in het verleden geen MER of ontheffingsaanvraag ingediend voor deze inrichting. Er werd wel een project-m.e.r.-screeningsnota opgemaakt en toegevoegd bij de vorige milieuvergunningsaanvraag op naam van Heivelden Bvba (MLAV ). 1.3 SITUERING VAN HET PROJECT Het bedrijf van Leemans LV is gelegen Senator Coolsdreef 9 te 2310 Rijkevorsel. De kadastrale gegevens zijn 2 e afdeling, sectie E, kadastrale percelen 23R2 en 23T2. De stallen zijn volgens het gewestplan Turnhout (datum goedkeuring 30/09/1977) volledig gelegen in agrarisch gebied (zie onderstaande figuur). De afstand van het bedrijf t.o.v. andere gebieden zoals aangeduid op het gewestplan wordt weergegeven in onderstaande tabel. Er zijn geen APA's, BPA's of RUP's van kracht ter hoogte van de site of in de onmiddellijke omgeving. Tabel: Ligging bedrijf volgens gewestplan Gebied Afstand bedrijf (m) Richting Woongebied met landelijk karakter 255 NW Zone voor milieubelastende industrie 165 N - NW Woongebied 545 N Natuurgebied 605 W - NW Woonuitbreidingsgebied 1400 NO Het bedrijf is volledig gelegen op het grondgebied van Rijkevorsel. Het bedrijf ligt in vogelvlucht op ongeveer 9,5 km van de Nederlandse grens (N - NO). Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 6/44

7 Figuur: Ligging bedrijf volgens gewestplan (bron: Geopunt Vlaanderen AGIV) 1.4 BEDRIJFSINFRASTRUCTUUR Huidige bedrijfsinfrastructuur De inplanting van de verschillende bedrijfsgebouwen en de detailplannen van de huidige bedrijfsinfrastructuur zijn weergegeven in onderstaande figuur. Op basis van de fotoreportage in bijlage 18.3 wordt ook een visueel overzicht gegeven van de bedrijfsgebouwen en omgeving. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de stallen en gebouwen in de huidig vergunde situatie. Tabel: Overzicht stallen en bedrijfsgebouwen huidig vergunde toestand Stal/gebouw Diercategorie Beschrijving stal/gebouw Staltype 1 Pluimvee slachtkuikens Mechanische verluchting AEA P stofbak 2 Pluimvee slachtkuikens Mechanische verluchting AEA P stofbak Berging 1 - Opslag strooisel - Berging 2 - Stalling - landbouwvoertuigen/aanhangwagens Woning Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 7/44

8 Figuur: Plan huidige bedrijfsinfrastructuur Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 8/44

9 Stallen In de huidig vergunde situatie zijn er in de Senator Coolsdreef 9, 2 pluimveestallen aanwezig. In elke stal zijn er slachtkuikens vergund. Deze stallen zijn gebouwd volgens het ammoniakemissiearm systeem P-6.4. Dit systeem omvat een warmtewisselaar met luchtmengsysteem voor droging van de strooisellaag. De bestaande stallen zijn achteraan voorzien van een stofbak. Mestopslag De kippenmest wordt na elke ronde onmiddellijk door een erkende ophaler opgehaald en geëxporteerd. Het reinigingswater van de bestaande pluimveestallen wordt op vandaag opgevangen in 3 citernes van 20 m³, en uitgereden volgens de bepalingen van het Mestdecreet. Voederopslag De voederopslag gebeurt in 6 voedersilo's naast de bestaande pluimveestal 2. Voedersilo's: 2 x 40 ton, 2 x 20 ton en 2 x 4 ton Watervoorziening De inrichting beschikt over een grondwaterwinning (GWW 1) op een diepte van 141 m met een opgepompt debiet van 17 m³/dag en m³/jaar. Er wordt water opgepompt uit 0254 Zand van Berchem en het grondwaterlichaam CKS_0200_GWL_2. Het grondwater is bestemd als drinkwater voor de dieren en voor het huishouden van de woning. Het regenwater van de bestaande gebouwen en de bestaande 2 pluimveestallen wordt opgevangen in de vijver (3.459 m³). Door middel van een pomp met een filteraanzuigbuis wordt dit water herbruikt als kuiswater voor de stallen. Tevens doet deze put dienst als aansluitpunt voor de brandweer. Het hemelwater dat gebruikt wordt als kuiswater dient voor het inweken van de stallen. Er wordt o.w.v. hygiënische redenen steeds afgewerkt met grondwater (hogedrukreiniger) uit GWW1. Regenwater van de verharding kan ter plaatse infiltreren. Opslag fossiele brandstoffen T1: opslag van l mazout in bovengrondse, dubbelwandige houder tussen de bestaande pluimveestallen. T2: gastank van l propaan bij de woning Een noodstroomgenerator is aanwezig tussen de bestaande pluimveestallen, van 65 kw x 50%. Er zijn twee stookinstallaties aanwezig van elk 650 kw, die werken op mazout, geplaatste in een zijgebouw tussen de bestaande pluimveestallen. De stookinstallaties moeten voldoen aan de emissiegrenswaarden van artikel van Vlarem II. Terreinverharding Vooraan de bestaande bergingen en woning is er betonverharding aangelegd met een totale oppervlakte van m². In de stedenbouwkundige vergunning afgeleverd op 3 maart 2016 is er m² verharding Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 9/44

10 aangevraagd. Deze verharding is aangelegd tussen de vijver en stal 1 en vooraan de stallen 1 en 2 tot het einde van het perceel. Kadaveropslag Er is een gekoelde kadaveropslag aanwezig vooraan de bestaande pluimveestallen. Groenscherm en materialen Er is een groenscherm aanwezig. De omschrijving van het groenscherm werd mee opgenomen in de bouwvergunning (3 febr 2016) van de twee vergunde pluimveestallen stal 1 en stal 2. De weide ten O van de stallen wordt aangevuld met fruitbomen en een haag. Langs de oprit links wordt een rij fruitbomen voorzien. Ook vooraan de nieuwe verharding aan de straatzijde wordt een nieuwe haag geplant. De fruitbomen links van de oprit en de haag vooraan werden reeds aangeplant (zie ook bijlage 18.3 foto s). De fruitbomen en haag aan de perceelsgrens ten O werden nog niet aangeplant, dit zal gebeuren na de bouw van de nieuw aan te vragen pluimveestal. De bestaande pluimveestallen zijn uitgevoerd in betonpanelen met rode baksteenmotief (zichtkanten) en als dakbedekking zijn zwarte golfplaten gebruikt. Rond de aanwezige vijver zijn bomen ingeplant Toekomstige bedrijfsinfrastructuur De inplanting van de stallen en gebouwen in de gewenste situatie wordt weergegeven in onderstaande figuur. Tabel: Overzicht stallen en bedrijfsgebouwen gewenste toestand Stal/gebouw Diercategorie Beschrijving stal/gebouw Staltype 1 Pluimvee slachtkuikens Mechanische verluchting AEA P stofbak 2 Pluimvee slachtkuikens Mechanische verluchting AEA P stofbak 3 Pluimvee slachtkuikens Mechanische verluchting AEA P stofbak Berging 1 - Opslag strooisel - Berging 2 - Stalling - landbouwvoertuigen/aanhangwagens Woning Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 10/44

11 Figuur: Plan toekomstige bedrijfsinfrastructuur Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 11/44

12 Stallen Er wordt een nieuwe pluimveestal 3 voorzien naast de bestaande pluimveestallen. Deze pluimveestal wordt eveneens voorzien van het AEA-systeem P-6.4. Er wordt eveneens een stofbak voorzien achter de nieuw te bouwen stal. De bezetting in de bestaande stallen wordt geoptimaliseerd. Mestopslag De kippenmest wordt na elke ronde onmiddellijk door een erkende ophaler opgehaald en geëxporteerd. De opslag van reinigingswater blijft ongewijzigd. Voederopslag Er komt 1 voedersilo bij van 4 ton.watervoorziening Het debiet van de grondwaterwinning zal in de toekomst verhoogd worden. Het grondwater zal ook in de toekomst gebruikt worden als drinkwater voor de dieren en het huishouden. Hemelwater van de nieuw te bouwen kippenstal zal eveneens rechtstreeks naar de vijver worden afgevoerd. Het reinigen van de stallen gebeurt met regenwater uit de vijver. Door middel van een pomp met een filteraanzuigbuis wordt dit water herbruikt als kuiswater voor de stallen. Het hemelwater dat gebruikt wordt als kuiswater dient voor het inweken van de stallen. Er wordt o.w.v. hygiënische redenen steeds afgewerkt met grondwater (hogedrukreiniger) uit GWW1. Aangezien er water (hemelwater) zal onttrokken worden aan de vijver (max 98 m³ kuiswater), wordt deze vijver aanzien als een grondwaterwinning. Bij onttrekking uit dit reservoir zal immers een toestroming van grondwater vanuit de omgeving optreden. Het is een bestaande vijver, in de gewenste rubrieken wordet deze vijver mee opgenomen onder rubriek 53 van Vlarem. Opslag fossiele brandstoffen Er wordt een nieuwe tank T3 geplaatst van l mazout met verdeelslang. De noodstroomgenerator wordt verzwaard (220 kva of 176 kw x 50%) en komt te staan in berging 1. Er wordt bijkomend een transformator voorzien van 250 kva die eveneens in berging 1 komt te staan. Terreinverharding In de toekomstige situatie wordt er geen bijkomende verharding voorzien. Kadaveropslag Idem vergunde situatie. Groenscherm en materialen De groenaanplantinging is reeds voorzien bij de vorige bouwaanvraag en wordt weergegeven in Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. Hierbij werd reeds rekening gehouden met de uitbreiding van de nieuwe pluimveestal. Het groenscherm dat nu reeds aanwezig is zal dus uitgebreid worden met fruitbomen en een haag Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 12/44

13 aan de perceelsgrens in het O. De nieuwe pluimveestal wordt in dezelfde materialen uitgevoerd als de bestaande pluimveestallen. 1.5 BEDRIJFSEXPLOITATIE Huidige exploitatiecyclus De pluimveehouderij is een slachtkippenhouderij. De infrastructuur voor het uitbaten van een slachtkippenbedrijf is vrij eenvoudig. De slachtkippen worden in één grote ruimte ondergebracht waarin de dieren vrij rondlopen. De vloer is gebetonneerd, al dan niet gepolierd. Op deze vloer wordt een strooisellaag aangebracht. De kuikens worden op het bedrijf gebracht als ééndagskuikens. Om de 7 weken worden eendagskuikens aangevoerd (er zijn ±7,5 rondes per jaar). De slachtkuikens worden afgevoerd op een leeftijd van ±42 dagen (dus 6-tal weken). De dieren worden niet meer omgehokt. Om hygiënische redenen wordt er voor gezorgd dat alle dieren bij de opzet van de stallen dezelfde ouderdom hebben. Normaal gezien worden de stallen gelijk opgevuld. Op deze manier kan, wanneer zich een besmettelijke ziekte zou voordoen, deze snel onder controle gebracht worden en is een blijvende besmetting op het bedrijf uitgesloten. Teneinde de arbeidspiek aan het einde van iedere toom tot een redelijk niveau te beperken, kan de opzet en de afvoer van de slachtrijpe dieren met een paar dagen verschoven per stal. Op week 5 wordt er 20 % van de kippen tussentijds uitgeladen. De uitval tijdens een ronde wordt verwacht op een gemiddelde van 3 %. Uitgevallen dieren worden onmiddellijk uit de stal verwijderd en tijdelijk gestockeerd in de gekoelde kadaveropslag. De kadavers worden opgehaald op het bedrijf door Rendac. Tussen iedere ronde wordt de stal zorgvuldig gereinigd. Vooreerst wordt de aanwezige mest uit de stal verwijderd. Vervolgens wordt de stal geborsteld. Daarna wordt de stal verder met water gereinigd en grondig ontsmet. Het reinigingswater wordt opgevangen in citernes. De mest van de dieren wordt gedurende de opkweek opgevangen in de strooisellaag en wordt na elke ronde afgevoerd van het bedrijf. Alle mest uit de stallen gaat naar een mestverwerkingsinstallatie of wordt geëxporteerd. Er is dus geen opslag van mest. Gedurende deze periode is de stal gedurende één week leeg. Op deze wijze worden ongeveer 7,5 ronden per jaar afgemest. Er wordt gewerkt volgens het Belplume-kwaliteitssysteem. Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 13/44

14 Piekemissies kunnen aanleiding geven tot geurhinder/geurklacht. Binnen de reguliere bedrijfsvoering zijn geen piekemissies te verwachten, hiermee wordt dan ook geen rekening gehouden in de effectbeoordeling en de modellering, waarbij er wordt uitgegaan (cfr. Richtlijnenboek Landbouwdieren) van emissiecijfers per dier/dierplaats per jaar. Tijdens de leegstand zijn er geen dieren aanwezig (1 week na iedere ronde) en zijn er dus ook geen emissies. De mate waarin de leegstand mee in rekening gebracht wordt komt later in deze studie nog aan bod (punt 5.1.2). Bij het uitladen van de kippenmest uit de stal na een ronde, kan er eventueel een verhoogde geuremissie zijn (door de mest). Dit komt gemiddeld 7,5 maal voor per jaar, Uitladen van de mest gebeurt overdag en is beperkt in de tijd (+/- 3 u in de bestaande situatie). De mest wordt zo dicht mogelijk (recht voor de deur) geladen om geuremissies zo klein mogelijk te houden Toekomstige exploitatiecyclus In de toekomstige situatie zal er een nieuwe pluimveestal gebouwd worden en de plaatsen in de bestaande pluimveestallen zullen geoptimaliseerd worden. Er zullen in de gewenste toestand slachtkuikens gehuisvest worden. Er zullen dus in de toekomst meer dieren op hetzelfde bedrijf afgemest worden. Er zal op dezelfde manier gewerkt worden als in de huidige situatie. Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 14/44

15 2 BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE EN EFFECTEN PER DISCIPLINE VOOR VOORLIGGEND PROJECT In het MER werd vertrekkende vanuit een gedetailleerde beschrijving van het project en de referentiesituatie van het gebied een inschatting gemaakt van de huidige en toekomstige effecten die het project veroorzaakt en zal veroorzaken. Daar waar noodzakelijk en/of mogelijk werden milderende maatregelen voorgesteld om de begrote effecten te milderen tot een aanvaardbaar niveau. De beoordeling in het MER is gebeurd op basis van een 7-delige waardeschaal, gaande van negatieve, matig negatieve, gering negatieve, geen of verwaarloosbare, gering positieve, matig positieve tot positieve effectbeoordeling. Het nulalternatief is het scenario waarbij geen vergunning verleend wordt. In dit scenario wordt het bedrijf verder uitgebaat tot de bestaande vergunning verlopen is. Indien de verandering en/of de vroegtijdige hernieuwing van de vergunning geweigerd wordt, valt de exploitant immers terug op de bestaande vergunning, met een looptermijn tot 03/03/2036. Voor het nulalternatief zijn de milieueffecten zoals deze verder in de effectenbespreking van de referentiesituatie besproken van toepassing tot het verlopen van de huidige vergunning. Het zijn de effecten die al aanwezig zijn in de bestaande situatie, met name de huidig vergunde situatie. De vergunde situatie, zoals besproken als referentiesituatie, is de reële situatie van het bedrijf op dit moment. Er is geen verschil tussen de reële situatie en de vergunde situatie. 2.1 GEUR EN LUCHT Actuele situatie Inzake de discipline lucht werd de impact van het bedrijf bekeken inzake geurhinder, stofhinder, ammoniakemissie en emissie broeikasgassen. Het bedrijf Leemans LV is gelegen Senator Coolsdreef 9 te 2310 Rijkevorsel, in agrarisch gebied. De bedrijfsomgeving wordt gekenmerkt door zijn agrarisch karakter. In de nabije omgeving zijn nog een aantal veeteeltbedrijven aanwezig. De 2 pluimveestallen aanwezig op het bedrijf huisvesten in de huidige situatie stuks slachtkuikens. Het aantal waarderingspunten voor pluimvee in de huidige situatie bedraagt 207 punten. Op basis van deze gegevens geeft Vlarem II een te respecteren afstand 250 meter aan. Aangezien de inrichting op ongeveer 670 m ligt van de hindergevoelige gebieden, wordt in de huidige situatie ruimschoots voldaan aan de verbods- en afstandsregels zoals opgenomen in Vlarem Effecten Inzake de discipline lucht werd de impact van het bedrijf bekeken inzake geurhinder, stofhinder, ammoniakemissie en emissie broeikasgassen. In de huidige situatie gaat het bedrijf gepaard met: Een geuremissie van OUE/s. In de huidige situatie zijn er 39 woningen die een aanzienlijk negatief effect ondervinden van het bedrijf Leemans LV en de andere bedrijven die behoren tot dezelfde bronnencluster. 7 woningen hiervan zijn gelegen in agrarisch gebied: naast het bedrijf Leemans LV, is er 1 particuliere woning en de woningen van 6 bedrijven behorende tot de cluster in het agrarisch Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 15/44

16 gebied. In het woongebied met landelijk karakter ondervinden er 32 woningen een aanzienlijk negatief effect ten gevolge van de geuremissie van het bedrijf en van de anderen bedrijven behorende tot dezelfde bronnencluster. De huidige PM10-emissie bedraagt 1616 kg. Er zijn geen woningen in de huidige situatie die een beperkt negatief effect ondervinden. De bedrijfswoning van de exploitant l LV zelf, ondervindt een beperkt negatief effect (maar effecten op eigen terrein vallen in feite buiten het beoordelingskader). De huidige PM2,5-emissie bedraagt 136 kg. In de huidige situatie ondervindt er geen enkele woning een beperkt, een negatief of een aanzienlijk negatief effect ondervindt. In de huidige situatie is er een ammoniakemissie van 1785 kg NH 3/jaar. Voor de verzurende en vermestende impact van deze emissie, wordt verwezen naar de discipline Fauna en Flora. Een broeikasgasemissie (CH 4, N 2O en CO 2) van 143 ton CO 2-equivalenten ten gevolge van de dieren en het verbranden van fossiele brandstoffen. Hiermee heeft het bedrijf een bijdrage van 0,0002% van de CO 2-uitstoot in Vlaanderen. In de nieuwe situatie gaat het bedrijf gepaard met: Een geuremissie van OUE/s. Deze geuremissie veroorzaakt samen met de emissies van andere bedrijven behorende tot dezelfde bronnencluster een aanzienlijk negatief effect op 47 woningen. Door de uitbreiding van het bedrijf zijn er 8 bijkomende woningen die een aanzienlijk negatief effect ondervinden voor wat betreft het aspect geur voor de bronnencluster in het woongebied met landelijk karakter. In de huidige situatie en zijn er totaal 32 woningen met een aanzienlijk negatief effect in het woongebied met landelijk karakter, met een geurconcentratie hoger dan 5 OU E/m³ als 98P. In de toekomstige situatie worden dit er 40 in het woongebied met landelijk karakter. Er zijn 12 woningen met een beperkt negatief effect in de nieuwe situatie in het woongebied met landelijk karakter ten aanzien van 18 in de huidige situatie. Volgens de afstandsregels is er geen of verwaarloosbaar effect. Ter hoogte van het woongebied ten noordwesten van het bedrijf Leemans LV is de geurconcentratie als 98P lager dan 3 OU E/m³, of een verwaarloosbaar of geen effect. De geurconcentratie als 98P op clusterniveau ter hoogte van de drie dichtste woningen in agrarisch gebied voor verandering en na verandering, blijven gelijk. Het zijn woningen van drie bedrijven die behoren tot de cluster. Voor woning 20 gelegen Senator Coolsdreef 11 (inspraakreactie) is er een beperkte stijging van 0,5 Oue/m³ als P98.Voor de 2 woningen in het woongebied met landelijk karakter ten zw, blijft de geurconcentratie als 98P statuus quo. Deze woningen liggen dichter bij een ander bedrijf van de cluster dan bij het bedrijf van Leemans LV. Voor de woningen ten westen van het bedrijf Leemans LV wordt een stijging waargenomen gaande van 0,1 tot 0,8 Oue/m³ als P98. Er wordt gezocht naar milderende maatregelen om de stijging te voorkomen. Een jaarlijkse PM10-emissie van 2755 kg ten gevolge van stalemissies. In de nieuwe situatie zijn er geen woningen die een belangrijke bijdrage ondervinden van fijn stof. Er zijn 27 woningen die een beperkt negatief effect ondervinden van het bedrijf voor fijn stof. Bij het in rekening brengen van 20 % stofreductie voor de stofbak zijn er 5 woningen die een beperkt negatief effect ondervinden van fijn stof voor PM10. Een jaarlijkse PM2,5-emissie van 232 kg ten gevolge van stalemissies. Net zoals voor verandering is er geen enkele woning die een bijdrage ondervindt van fijn stof. Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 16/44

17 Een ammoniakemissie van 3045 kg NH3/jaar. Voor de verzurende en vermestende impact van deze emissie, wordt verwezen naar de discipline Fauna en Flora. Een broeikasgasemissie (CH 4, N 2O en CO 2) van 282 ton CO 2-equivalenten ten gevolge van de dieren en het verbranden van fossiele brandstoffen. Hiermee heeft het bedrijf een bijdrage van 0,0003% van de CO 2-uitstoot in Vlaanderen. Opmerking : ten aanzien van de hierboven opgenomen evaluatie dient aangegeven te worden dat de impact binnen de eigen bedrijfsgrens in feite niet dient beoordeeld te worden Maatregelen genomen door het bedrijf en project geïntegreerde maatregelen Door het bedrijf genomen maatregelen Het bedrijf maakt in de huidige situatie reeds gebruik van het ammoniakemissiearme stalsysteem P-6.4. Warmtewisselaar met luchtmengsysteem voor droging strooisellaag' voor stal 1en 2. De bestaande stallen zijn ook voorzien van een stofbak achteraan de stal. Een stofbak zorgt voor de reductie van de stofuitstoot. Dit steunt op het principe om lucht af te buigen. De horizontale luchtstroom wordt omgebogen naar een verticale luchtstroom, waardoor de emissies hoger zullen uitgestoten worden. Een bijkomend voordeel valt te verwachten doordat er meer stof ter plekke zal neerslaan. Er kan dus vanuit gegaan worden dat dit een reducerend effect heeft op de stofemissies van het bedrijf (vnl. ten aanzien van de grovere fracties). Er zijn evenwel geen gegevens bekend m.b.t. het emissiereducerend effect inzake PM10. Een stofbak werkt met het principe van impactie en inertiedepositie. De uitstromende lucht wordt sterk van richting veranderd (horizontaal naar verticaal). Kleinere deeltjes zullen geneigd zijn de luchtstroom te volgen, terwijl grotere deeltjes uit de bocht vliegen en botsen tegen de wand van de stofbak. Door de zwaartekracht vallen de deeltjes vervolgens naar beneden en worden uit de lucht verwijderd. Een deel van het stof blijft ook aan de wand kleven. Een stofbak werkt deels volgens hetzelfde principe als de droogfilterwand zoals beschreven in het rapport BBT fijnstof van de Wageningen Universiteit (BBT Fijn stof, Beschrijving systemen en kosten, Rapport 476, Mei 2016, Wageningen UR Livestock Research), m.n. door impactie wordt stof verwijderd. De droogfilterwand is een end of pipe techniek voor het verwijderen van stofdeeltjes uit de ventilatielucht van pluimveestallen. Het bestaat uit een dubbele kunststof wand voorzien van instroom- en uitstroomgaten. Het geheel is zo opgebouwd dat de binnenstromende lucht sterk van richting wordt veranderd voordat deze weer naar buitenstroomt. Kleine deeltjes zullen geneigd zijn de luchtstroom te volgen, terwijl grotere deeltjes uit de bocht vliegen en botsen tegen de filterwand. Volgens dit rapport ligt het verwijderingsrendement van een droogfilterwand op 20-40%.Bij een droogfilterwand wordt bijgevolg, net zoals bij een stofbak, ook gebruik gemaakt van impactie om tot een emissie reducerend effect te komen. Echter de mogelijke emissiereductie bij een stofbak is niet gekend. Voor de berekeningen in dit MER werd geopteerd om de ondergrens van 20% reductie te hanteren voor de stallen met een stofbak (op basis van een experten inschatting). Een dergelijk percentage wordt gebruikt door andere deskundigen en ook in het rapport van ABO, "Uitbreiding en hernieuwing van pluimveehouderij " dossiercode PR0636 Initiatiefnemer Patersvijverhoeve bvba. Als geurbeïnvloedende maatregelen inzake voeder en voederwijze wordt in de BBT-studie het toedienen van meerfasenvoedering aangehaald. Doordat de voeders beter afgestemd zijn op de specifieke behoefte van de dieren, daalt de stikstofexcretie in de mest. Ook toediening van eiwitarm voeder heeft een significante reductie in de stikstofexcretie in de mest tot gevolg. Het bedrijf maakt gebruik van meerfasenvoeders met verlaagd fosforgehalte en ruw eiwitgehalte. Dit effect is niet meegenomen in de berekening van de geurconcentraties. De bekomen resultaten zijn dus een worst-case scenario. Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 17/44

18 Bij het vullen van de silo s wordt gebruik gemaakt van stofzakken. De stallen worden op regelmatige basis intensief gereinigd. Dit resulteert in een beperking van de geuremissie. Op het bedrijf is reeds een gekoelde kadaveropslag voorzien. Het aantal transporten op het bedrijf wordt geoptimaliseerd, waardoor stofopwaaiing, slijtage emissies en emissies van verbrandingsgassen door het verbruik van mazout wordt beperkt. Het bedrijfsterrein wordt zo goed als kan proper en stofvrij gehouden. Er is een groenscherm aanwezig. Door het bedrijf geplande maatregelen De nieuwe stal wordt eveneens voorzien van een ammoniakemissiearm systeem. Het systeem is idem aan dat van de bestaande stallen, nl. P-6.4 Warmtewisselaar met luchtmengsysteem voor droging strooisellaag'. De nieuwe stal 3 wordt ook voorzien van een stofbak achteraan de stal, analoog aan stal 1 en stal Milderende maatregelen volgend uit het MER De stofbakken zullen op de bestaande en nieuwe stal verhoogd worden tot 10 m. Om het effect hiervan in kaart te brengen worden de berekening voor geur en stof opnieuw uitgevoerd. In de onderstaande tabel wordt de resultatentabel voor de geurimpact weergegeven voor de clusterbeoordeling bij toepassing van de milderende maatregel (MM) waarbij de stofbakken verhoogd worden tot 10m. Hierbij wordt de impact t.h.v. de bedrijven in de cluster mee beoordeeld. Tabel: Resultatentabel clusterbeoordeling (met inbegrip van de emissies van het bedrijf in de aanvraag) met MM verhoging stofbakken tot 10 m Geurcontour Verspreide woningen in agrarisch Woongebied met landelijk karakter Woongebied (woongebied, woonuitbreidingsge gebied bied, reservegebied voor woonuitbreiding) >10 OU E/m³ als 98P Vergund 7 woningen 10 woningen 0 woningen Nieuw 7 woningen 10 woningen 0 woningen Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 18/44

19 Nieuw met MM 7 woningen 10 woningen 0 woningen 5-10 OU E/m³ als 98P Vergund 1 woning 22 woningen 0 woningen Nieuw 2 woningen 30 woningen 0 woningen Nieuw met MM 1 woning 22 woningen 0 woningen 3-5 OU E/m³ als 98P Vergund 1 woning 18 woningen 0 woningen Nieuw 0 woning 12 woningen 0 woningen Nieuw met MM 0 woningen 19 woningen 0 woningen Legende Aanzienlijk negatief effect Negatief effect Beperkt negatief effect Door de uitbreiding van het bedrijf zijn er 7 woningen die een aanzienlijk negatief effect ondervinden wat betreft het aspect geur voor de bronnencluster in de huidige, nieuwe en nieuwe situatie met milderende maatregelen in agrarisch gebied met een geurconcentratie hoger dan 10 OU E/m³ als 98P. Door het verhogen van de stofbakken tot 10 m zijn er geen bijkomende woningen die een aanzienlijk negatief effect ondervinden wat betreft het aspect geur voor de bronnencluster in het woongebied met landelijk karakter ten aanzien van de huidige situatie. In de huidige situatie en nieuwe situatie met milderende maatregelen zijn er totaal 32 woningen met een aanzienlijk negatief effect in het woongebied met landelijk karakter, met een geurconcentratie hoger dan 5 OU E/m³ als 98P. Er zijn 19 Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 19/44

20 woningen met een beperkt negatief effect in de nieuwe situatie met milderende maatregelen in het woongebied met landelijk karakter. In de vergunde situatie waren dit er 18. Voor woning 20 gelegen Senator Coolsdreef 11 (inspraakreactie) is de stijging nu beperkt tot 0,2 Oue/m³ als P98. Door de uitvoering van het project met MM. De absolute concentratie op clusterniveau t.h.v. deze woning is < 10 OU E/m³ als 98P. De geurconcentratie is dus aanvaardbaar. Voor de woningen ten westen van het bedrijf Leemans LV wordt een beperkte daling, een status quo of een beperkte stijging waargenomen ten aanzien van de huidige situatie of een daling ten aanzien van de toekomstige situatie. Hierdoor is de geurconcentratie voor de uitbreiding bij de referentiewoningen op clusterniveau aanvaardbaar. Tabel: Gedetailleerd overzicht van de geurconcentraties in de cluster (OUe/m³) als 98P voor de huidige en de geplande situatie ter hoogte van de dichtstbijzijnde woningen met MM verhoging stofbakken tot 10 m (Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. bijlage 18.1) Geurconcentratie (OUe/m³) als 98P op clusterniveau Woning* Huidige situatie Nieuwe toestand Nieuwe toestand met MM 1 woning (bedrijf 1 in cluster) AG 2 woning (bedrijf 2 in cluster)ag 19 woning (bedrijf 3 in 13,2 13,2 13,2 cluster)ag 20 woning AG woning WLK 19,4 19,4 19,4 4 woning WLK 11,7 11,7 11,7 5 woning WLK 5,5 5,9 5,4 6 woning WLK 5,8 6,0 5,6 7 woning WLK 5,4 5,5 5,4 8 woning WLK 5,6 6,0 5,6 9 woning WLK 5,4 5,8 5,3 10 woning WLK 5,3 5,3 5,2 11 woning WLK 4,9 5,1 5,0 12 woning WLK 4,8 5,6 4,9 13 woning WLK 4,9 5,2 4,9 14 woning WLK 6,1 6,2 5,9 15 woning WLK 5,2 5,3 5,2 16 woning WLK 5,8 5,9 5,8 17 woning WLK 6,4 6,5 6,4 18 woning WLK 4,9 5,5 5,0 (*): AG = agrarisch gebied; WLK = woongebied met landelijk karakter Voor deze woningen worden tenslotte de geurconcentraties berekend weergegeven voor de huidige situatie, de gewenste en voor de gewenste situatie met milderende maatregelen als 98P, die enkel door het bedrijf zelf veroorzaakt worden (individuele benadering). De individuele geurconcentraties t.h.v. de meest nabijgelegen woningen, gelegen in agrarisch gebied en het woongebied met landelijk karakter zijn lager dan 3 OUe/m³. Wat betreft de individuele benadering waren er geen negatieve effecten ter Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 20/44

21 hoogte van de nabijgelegen woningen. Dit geldt ook bij toepassing van de milderende maatregel (geuruitstoot op 10 m). De geurimpact neemt met de MM beperkt af. Tabel: Gedetailleerd overzicht van de geurimpact veroorzaakt door het bedrijf van Leemans LV (OUe/m³) als 98P voor de huidige en de geplande situatie ter hoogte van de dichtstbijzijnde woningen met MM verhoging stofbakken tot 10 m Individuele geurconcentratie (OUe/m³) als 98P Woning Huidige situatie Nieuwe toestand Nieuwe toestand met MM 1 woning (bedrijf 1 in 1,5 2,0 1,8 cluster) AG 2 woning (bedrijf 2 in 1,2 1,5 1,4 cluster) AG 19 woning (bedrijf 3in 0,8 1,2 1,0 cluster) AG 20 woning AG 1,8 3,2 2,8 3 woning WLK 1,6 2,5 2,3 19 woning (bedrijf 3in 0,8 1,2 1,0 cluster) AG 4 woning WLK 1,6 2,6 2,3 5 woning WLK 1,4 2,7 2,5 6 woning WLK 1,5 3,0 2,7 7 woning WLK 1,5 2,9 2,6 8 woning WLK 1,8 2,8 2,5 9 woning WLK 1,7 2,6 2,4 10 woning WLK 1,6 2,4 2,1 11 woning WLK 1,5 2,3 2,1 12 woning WLK 1,4 2,2 1,9 13 woning WLK 1,2 2,1 1,8 14 woning WLK 1,3 2,1 1,9 15 woning WLK 1,1 1,9 1,8 16 woning WLK 1,1 2,0 1,7 17 woning WLK 1,2 2,0 1,7 18 woning WLK 0,9 1,4 1,3 (*): AG = agrarisch gebied; WLK = woongebied met landelijk karakter Door verhoging van de stofbakken tot 10 m en het hanteren van 20 % reductie voor PM10 bekomen we volgende eveneens andere resultaten. De reductie van 20 % voor PM2,5 is wellicht een overschatting en wordt hierdoor niet doorgerekend. Na het doorrekenen van de stofreductie en verhoging van het emissiepunt tot 10 m zijn er nog 3 particuliere woningen die een beperkt negatief effect, m.n. tussen 1% - 3% van 31,3 µg/m³ ondervinden van het bedrijf voor PM10. De bedrijfseigen woning werd niet in rekening gebracht. Indien we enkel rekening houden met het verhogen van de stofbakken tot 10 m en de 20 %,reductie niet doorrekenen (worst-case), dan zijn er 10 woningen met een beperkt negatief effect. Er is dus een daling van 17 woningen met een beperkt negatief effect t.o.v. de nieuwe situatie zonder milderende maatregelen. Tabel: Effectoverzicht impact fijn stof na verhogen van de uitstoot (Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. bijlage 18.1) Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 21/44

22 Toetsing Aantal woningen huidige Aantal woningen nieuwe Aantal woningen nieuwe Aantal woningen nieuwe situatie Beoordeling situatie situatie situatie met stofbakken op 10 m met 20 % reductie, 10 m uitstoot PM10 - toetsing tov 31,3 µg/m³ 1% < X <3% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde 3% < X <10% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde X >10% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde Beperkt negatief effect Negatief effect Aanzienlijk negatief effect Toetsing Aantal Aantal Aantal Beoordeling woningen huidige situatie woningen nieuwe situatie woningen nieuwe sit met stofbakken op 10 m PM2.5 - toetsing tov 25 µg/m³ 1% < X <3% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde* 3% < X <10% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde X >10% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde Beperkt negatief effect Negatief effect Aanzienlijk negatief effect De exploitant voorziet in een aanvulling van het bestaande groenscherm. De inplanting van het groenscherm werd reeds in de vorige bouwaanvraag mee opgenomen. Het bedrijf Leemans LV is ingekleed door de aanwezige groenaanplantingen en bomenrijen ten westen van de twee bestaande stallen. Aan de voorkant van het berijfbedrijf zijn groenaanplantingen aanwezig. De nieuwe stal zal zich op een aanvaardbare wijze in de omgeving kunnen integreren. Ten O van de nieuwe stal wordt het groenscherm uitgebreid door fruitbomen en een haag. De positieve impact van deze maatregelen kan evenwel niet kwantitatief doorgerekend worden. Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 22/44

23 Verdere mogelijkheden of aanbevelingen Volgende maatregelen lijken op het bedrijf het best inpasbaar: - goed strooiselmanagement -> mogelijke reductie: 10-50% Mogelijkheden voor reductie van broeikasgasemissies Aanbevolen wordt om op het bedrijf een energieaudit te laten uitvoeren, opdat een goed zicht zou bekomen worden op het energieverbruik. Via zo n audit kunnen veelal enkele besparende maatregelen doorgevoerd worden. Eveneens kan bij het uitvoeren van een energieaudit aandacht besteed worden aan de mogelijkheid voor het bedrijf tot het duurzaam opwekken van energie. Onderzoek naar mogelijkheden voor reductie geurhinder In Nederland werd er in 2003 een meetcampagne uitgevoerd om de invloed van een landschapselement (windsingel) op de verspreiding van emissies (in eerste instantie voornamelijk ammoniak) uit een varkenshouderij na te gaan (Van Dijk et al., 2004). Deze meetcampagne werd uitgevoerd bij een vleesvarkenshouderij met ruim dierplaatsen. Aan de oostzijde van het stallencomplex lag op ca. 20 m afstand van de dichtstbijzijnde stal een vrij uniforme windsingel. De situering is zo, dat bij wind uit zuidwestelijke tot westelijke richting de emissiepluim vanuit de stal grotendeels door en over de windsingel verspreid werd. De begroeiing in de meetcampagne bestond uit loofbomen (acacia, zomereik en berk) met struiken. De hoogte van de windsingel was ca m, en de breedte ca Als gevolg van deze Nederlandse meetcampagne werd onderzocht op welke manier landschapselementen in staat zijn om de impact van de emissies te verminderen (Van Dijk et al., 2005). Hieruit bleek dat landschapselementen zoals windsingels een fysiek obstakel vormen voor de verspreiding van stoffen en deeltjes in de atmosfeer. Het effect wordt voornamelijk bepaald door twee elkaar tegenwerkende processen: verhoogde depositie en snelheidsdemping. De resultaten uit het Nederlandse onderzoek laten zien dat een windsingel op korte afstand van een stal de ongewenste verspreiding van ammoniak, maar ook van andere agrarische emissies zoals fijn stof en geur tegengaat en dat de bomen in de windsingel een deel van de stikstof opnemen vanuit de lucht. De geurreductie door een windsingel zal op twee manieren gebeuren. Enerzijds zal geur (die zich als gas verspreidt) als gevolg van de extra turbulentie die ontstaat door de beplanting, worden gemengd en verdund met hogere luchtlagen waardoor de geurbelasting op leefniveau afneemt. Anderzijds zullen geurpartikels die geadsorbeerd worden aan stofdeeltjes gedeeltelijk door de beplanting worden gecapteerd (Van Dijk et al., 2005). Het windbrekend effect, waardoor een lagere dispersie optreedt, veroorzaakt echter een tegenovergesteld effect, en zal het verdunnend effect beperken. Hierdoor wordt de positieve impact van de hierboven vermelde elementen gedeeltelijk teniet gedaan. Ook aan de universiteit van McGill in Canada loopt momenteel eveneens een project naar het effect van natuurlijke windsingels op de verspreiding en het terugdringen van geur. Hieruit blijkt dat windsingels moeten bestaan uit minimum 2 rijen bomen of struiken, met variabele hoogtes, geplaatst loodrecht op de meest overheersende windrichting. Zij vermelden dat hoge barrières rond bvb. mestopslagplaatsen voor een geurreductie kunnen zorgen van 26 tot 92% aan de windluwe zijde (Bradshaw, 2003). Mogelijke milderende maatregelen voor het bedrijf Leemans LV: Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 23/44

24 De aanwezige groenelementen dienen dus zeker behouden te blijven en kunnen mogelijks verder uitgebouwd worden. Een positief effect hiervan kan zeker verwacht worden. Bij de modellering werd geen rekening gehouden met de groenelementen, zodat dit als een worst-case scenario beschouwd kan worden. Onderzoek naar mogelijkheden voor reductie fijn stof Niettegenstaande de impact van het bedrijf op de fijn stof belasting in de omgeving globaal gezien als beperkt beschouwd kan worden, en geen overschrijdingen van de grenswaarden aangetoond worden in het studiegebied, wordt in wat volgt toch aandacht geschonken aan mogelijke milderende maatregelen. Implementatie hiervan is, cfr. het beoordelingskader van het RLB-lucht van LNE, en de hierin opgenomen koppeling met milderende maatregelen evenwel niet vereist op korte of middellange termijn. In Nederland wordt ook onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden om specifiek de uitstoot van fijn stof uit de veehouderij te beperken. In de Buisonjé & Aarnink (2008) werden de opties voor reductie van stofemissies uit pluimveestallen onderzocht. Voor elk gangbaar staltype met een hoge emissie van fijn stof, zoals rondhuisvesting en volière, werden maatregelen geïnventariseerd die de fijnstofemissie kunnen reduceren. Daarbij is aangegeven of deze maatregelen op de korte termijn (implementatierijp in 2009) of op de langere termijn implementatierijp in 2011) toegepast kunnen worden in de praktijk. In dit onderzoek worden de mogelijke technieken in categorieën opgedeeld: 1) Stofreductie door aanpak van de bron Volgende zaken kunnen een invloed hebben op de stofemissie: - de eigenschappen van het strooiselmateriaal: houtkrullen geven bijvoorbeeld minder stof dan gehakseld stro (Aarnink e.a., 2004). Daarnaast is het mogelijk strooisel vooraf te ontstoffen. - de frequentie van bijstrooien of vervanging van strooisel - de dikte van de strooisellaag: in de varkenshouderij zou een dikke laag stro(oisel) mogelijks zorgen voor lagere stofconcentratie, of dit voor pluimvee een vergelijkbaar effect heeft, is nog niet gekend - het vochtgehalte van de strooisellaag De geschatte haalbare emissiereductie door aangepast strooiselmanagement bedraagt 10 50%. 2) Stofreductie door het voorkómen van stofvorming Volgende maatregelen vallen hieronder: - verbeterde, gesloten transportsystemen voor voer en strooiselmateriaal in de stal. - korrelkwaliteit van het voer: zodat de korrels tijdens het transport en in de stal niet uit elkaar vallen en verstoffen. Gezien in de pluimveehouderij gesloten voersystemen gangbaar zijn en aan de korrelkwaliteit reeds veel aandacht geschonken wordt, hebben dergelijke maatregelen echter minder perspectieven. 3) Stofreductie door het voorkómen van stofopname in de lucht - het bevorderen van rustig gedrag van de dieren (bijvoorbeeld door een extra schemerperiode of een langere donkerperiode te geven) geeft naar verwachting een reductie van de stofemissie (10 30%), maar is eenvoudig te realiseren, vooral op (vlees)pluimveebedrijven die (semi)continu verlichting toepassen. Wel moet men naar een optimum zoeken tussen het lichtschema, vigerende welzijnseisen en de productie van de dieren. - het aanbrengen van een film van plantaardige olie in de stal (waardoor het stof wordt gebonden aan alle oppervlakken in de stal, met name in het strooisel) lijkt perspectief te bieden op een hoge reductie met % Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 24/44

25 en is in principe bij alle ventilatiesystemen toepasbaar. Momenteel wordt nog onderzoek uitgevoerd naar een systeem voor het aanbrengen van een oliefilm in vleeskuikenstallen. Te vochtig strooisel kan problemen leveren met de voetzolen van de dieren. - i.p.v. plantaardige olie kan ook water gebruikt worden, hierbij zijn wisselende resultaten verkregen. Aangezien water snel verdampt, moet er regelmatig worden verneveld. Bovendien moet naar een optimaal vochtgehalte van het strooisel gestreefd worden, aangezien te vochtig strooisel een negatief effect heeft op de ammoniakemissie en problemen kan geven met de voetzolen van de dieren. De hoeveelheid water die tijdens zeer warme dagen verneveld wordt in de inkomende lucht op veel pluimveebedrijven om de temperatuur in de stal te verlagen, komt niet in het strooisel terecht, doordat dit water snel in de lucht verdampt, en heeft bijgevolg geen effect op de stofproductie. Voor een effectieve stofreductie moet meer water worden gebruikt, zodat het strooisel vochtig wordt, wat een aanpassing van het vernevelsysteem vergt. 4) Stofreductie door middel van luchtbehandeling Luchtwassers kunnen zorgen voor een reductie van de fijnstofemissie op vrij korte termijn bij stallen met mechanische ventilatie. Stallen met lengteventilatie zijn hiervoor het meest geschikt. Het toepassen van luchtwassers op pluimveebedrijven met alternatieve huisvesting (leghennen) en grondhuisvesting (vleeskuikens, kalkoenen) ligt echter moeilijker. De hoge stofconcentraties op deze bedrijven stellen hoge eisen aan de capaciteit van de luchtwasser. Er kan snel vervuiling en verstopping van het waspakket kan optreden. Conclusie: De Buisonjé en Aarnink (2008) vermelden als meest geschikte technieken voor een substantiële reductie van de fijnstofemissie uit pluimveestallen op de korte termijn luchtwassers of het aanbrengen van een plantaardige oliefilm over het strooisel in de stal, vanwege het grote reductiepotentieel. Eenvoudiger maatregelen, maar met een geringer reductiepotentieel, zijn verbetering van het strooiselmanagement en toepassing van relatief eenvoudige watergordijnen en nevelgordijnen. Voor vleeskuikens wordt ook het bevorderen van rustig diergedrag door aangepaste lichtschema s als eenvoudig toepasbare reductietechniek beschouwd. Ook ionisatie van lucht zou een vrij snel inpasbare techniek zijn. Voor alle reductietechnieken is echter nog bijkomend onderzoek nodig, voor deze systemen breed in de praktijk kunnen worden geïmplementeerd. Mogelijke milderende maatregelen voor het bedrijf Leemans LV: Luchtwassers op pluimveestallen zijn in de praktijk moeilijk toepasbaar. Het geactualiseerde richtlijnenboek voor de activiteitengroep Landbouwdieren (Willems et al., 2009) haalt aan dat in de praktijk blijkt dat luchtwassers moeilijk realiseerbaar zijn bij pluimveestallen omwille van de praktische problemen als gevolg van de hoge stofbelasting. De hoge stofconcentraties veroorzaken verstopping van het waspakket waardoor de werking van het systeem reeds na enkele dagen niet meer voldoet. Dit kan men wel tegengaan door voor de wasser een stofafvang te voorzien. Volgende maatregelen lijken op het bedrijf het best inpasbaar: - goed strooiselmanagement -> mogelijke reductie: 10-50% Mogelijkheden voor reductie van broeikasgasemissies Aanbevolen wordt om op het bedrijf een energieaudit te laten uitvoeren, opdat een goed zicht zou bekomen worden op het energieverbruik. Via zo n audit kunnen veelal enkele besparende maatregelen doorgevoerd worden. Eveneens kan bij het uitvoeren van een energieaudit aandacht besteed worden aan de mogelijkheid voor het bedrijf tot het duurzaam opwekken van energie. Niet-technische samenvatting MER Leemans LV 25/44