Begin juni 2017 was de ontwerptekst van de geschiedenis van Deinze

Transcriptie

1 Inleiding Begin juni 2017 was de ontwerptekst van de geschiedenis van Deinze en zijn deelgemeenten in 101 verhalen zo goed als klaar. Er waren toen enkel vage plannen over een fusie tussen gemeenten. Tot die tiende juli twee enthousiaste burgemeesters in naam van hun beide gemeente besturen Deinze in t land van Nevele aankondigden. Kortom, we hebben halsoverkop beslist mee te gaan met dat historische moment en het boek uit te breiden met een aantal extra verhalen uit de zes deelgemeenten van Nevele. We konden daarvoor putten uit duizenden bladzijden lokale geschiedenis. We zijn de vele heemkundigen en historici in elk geval zeer dankbaar voor dit geleverde werk. Er zijn over Deinze drie geschiedenisboeken geschreven. Twee daarvan, uitgegeven in 1865 en 1955, zijn nagenoeg onvindbaar geworden. U vindt ze achteraan mee opgesomd in de literatuurlijst. De derde uitgave is de nog vrij recente driedelige, meer dan degelijke en letterlijk gewichtige Geschiedenis van Deinze. Daarnaast zijn er de ontelbare grote en kleine thematische artikels in de jaarboeken en Contactbladen van de KGKE of Dunsa. In de tijdschriften van de heemkundige kringen Roede van Tielt, maar vooral van het Land van Nevele zijn nog eens vele tientallen artikels terug te vinden over de nabije omgeving van de Leiestad. Voor Nevele zelf konden we putten uit de zeer rijke publicatieoogst sinds 1970 van de heemkundige kring het Land van Nevele. Is er (nog) interesse voor streekgeschiedenis? Volgens ons wel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de herdenking van de Eerste Wereldoorlog, die nationaal maar ook lokaal op heel wat belangstelling kan rekenen. Naast de digitaal aangeboden informatie, blijven boeken met de kleine en grote verhalen uit de geschiedenis van de persen rollen. Heeft de hunker 7

2 naar een stukje houvast in deze disruptieve tijden daar misschien mee te maken? In onze regio bestaan eveneens dergelijke boeiende kleine en grote verhalen. Dat is het uitgangspunt van dit werk. De bundeling is chronologisch opgebouwd, zodat hopelijk een boeiend overzicht ontstaat dat een ruim publiek kan aanspreken. De teksten zijn vrij kort en puntig, meestal afgebakend door één, soms twee foto s, die het geheel volgens ons een bepaald ritme bezorgen. De unieke en immense collectie foto s van Denis Pieters vormde eens te meer het uitgangspunt. Heel wat illustraties zijn nog nergens verschenen. Sommige verhalen hebben we ooit zelf eens geschreven, maar de meeste werden opgespoord. Hier en daar werden getuigenisssen toegevoegd. We danken van harte de mensen met taalgevoel zoals Jan Luys saert, Manuel Van den Abeele en Christine Vaneeckhoute die het geheel hebben gelezen. Luc Bauters bekeek kritisch de stukken over de oudste geschiedenis. Het grootste deel van de foto s is van Denis Pieters, maar ook instellingen als de Universiteit van Gent, BPK Bildagentur, de Erfgoedcel Leie Schelde, het MUDEL, het Land van Nevele, de Logi & Hoorne, het Antwerpse Huis der Letteren en het STAM (Lukasweb) leverden essentiële bijdragen, naast mensen als Linda Audenaert, Luc Bauters, André Bollaert, Marnix Cornelis, Piet De Keyser, John De Vlieger, Hugo Schaeck, Gaëtan Regniers, Dirk Van aelst, René Van De Walle Dank ten slotte aan Pieter Borghart van Skribis voor de uitstekende begeleiding. 8

3 1. De Flintstones in Deinze? Zowat halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw was het centrum van Deinze plots wel zeer interessant voor archeologen. Het Kanaal van Schipdonk en de Leie werden verbreed en vooral verdiept. De specie van de bodem kwam terecht op de djakkers, een toen nog braak liggend terrein tussen de Vaartlaan en de Rekkelingebeek. Archeologen en amateur-verzamelaars konden er hun hart ophalen bij het zoeken naar en het vinden van objecten. Het is in die smurrie dat een tjongerspits werd aangetroffen, een vuursteen of silex van een specifieke vorm, die doorgaans wordt gedateerd tussen en jaar voor Chr. De spits kwam uit de bodemspecie in de buurt van de Tolpoortbrug. De prehistorische mens vervaardigde zijn werktuigen uit silex. Men kon er onder meer bijlen, messen, pijlspit sen, sikkels, schrapers mee maken; ideaal om een hert te doden of een oeros te villen. De vondst van een vuursteen in de Leie aan de Tolpoortbrug wijst niet direct op bewoning, het kan ook tijdens de jacht gewoon verloren zijn. In Deinze zijn (nog) geen oudere sporen aangetroffen van kampementen uit de steentijd. Maar om die uit de vroege steentijd te ontdekken, is diepgaand graafwerk nodig en dat is nog niet gebeurd. De hui dige vondsten kwamen er door eerder oppervlakkig veldonderzoek, bij voor beeld na het ploegen door een landbouwer of na noodopgravingen bij een verkaveling of openbare werken. Verschillende Deinzenaars waren actief op archeologisch vlak. Bart Ryckbosch verrichtte bijvoorbeeld als student archeologie rond 1981 veldonderzoek. Op Deinze Kouter en het omliggende trof hij een aantal bewerkte silexen aan. Meer bepaald op de Klepkouter waar voor dien al eens een silex was aangetroffen vond hij (nog) een tjongerspits. De werktuigen en wapens in steen tonen aan dat er op het grondgebied van 9

4 Cirkel vlakbij de bewoning in Gottem, die verwijst naar een graf uit de brons tijd (1.800 tot voor Chr.) Deinze toen al menselijke aanwezigheid was. Tot enkele duizenden jaren voor onze tijd rekening ging het om rondtrekkende jagers en verzamelaars. Er zijn enkele plaatsen, op kouters, maar vooral in de buurt van rivieren, waar opvallend veel vondsten werden gedaan, soms tot honderden objecten. Het gaat om pijlpunten en silexbijlen. Gottem is een dergelijke zone en het is dank zij het volhardende zoeken van iemand als Dirk Vanaelst dat die objecten daar aan het licht zijn gekomen. Ook Westaarde bleek een interessante locatie te zijn. Op die plaats is vooral de Grammense amateur-verzamelaar Kris Heyerick actief geweest. Zeer geleidelijk tussen en jaar voor Chr. evolueerde het gebruik van stenen gebruiksvoorwerpen naar bronzen. Vermoedelijk zijn via de handel langs rivieren bronzen voorwerpen tot in onze streek geraakt of kwamen er bronssmederijen. 10

5 Opvallend voor de bronstijd zijn de grafvelden tussen zowat en voor Chr. Het ging om een grafritus waarbij de doden (van de elite) begraven werden onder een grafheuvel, omringd met één of meer grachten. Het merendeel van deze sites in onze streek is aangetroffen op de droge zand ruggen langs de belangrijkste beken en de Leie. Die werden via lucht fotografie gespot door Jacques Semey uit Evergem. Hij zag die in een aantal deelgemeenten van Deinze. Zo is er een dubbele grafcirkel bij de wijk Jeruzalem (Grammene), het Gellingstraatje in Vinkt en een grafveld op de Kouter van Gottem nabij de Mandel ontdekt, om er maar enkele te noemen. 11