Werkstuk Geschiedenis Offers aan het veen

Transcriptie

1 Werkstuk Geschiedenis Offers aan het veen Werkstuk door een scholier 1764 woorden 22 juni ,4 26 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Werkstuk geschiedenis: Offers aan het veen Inleiding Dit is ons onderzoek naar offers aan het veen. Er zijn in onze tijd vele vondsten gedaan op het gebied van veenvondsten en door het veen zijn die grotendeels goed gebleven, waardoor er veel informatie uit de vondsten te halen is. Ook is de vraag of de vondsten zijn geofferd of per ongeluk in het veen terecht zijn gekomen zijn boeiend bij dit onderwerp. Achter deze offers schuilt een boeiend verhaal, vandaar dat wij dit hebben gekozen als ons onderwerp. Bij dit onderwerp hebben wij een hoofdvraag gesteld: Hoe komen veenlijken in het veen? En deze hebben wij vervolgens weer opgedeeld in 4 deelvragen. Deze deelvragen zijn: Waarom werden er offers aan het veen gedaan? Hoe ging het eraan toe tijdens de offers aan het een? Hoe is het beeld van de mensen over veenoffers na verloop van tijd veranderd? Welke vondsten zijn er in onze tijd in het veen gedaan? Werkwijze We hebben eerst in verschillende tijdschriften gezocht naar een artikel met een leuk onderwerp, maar we kwamen eigenlijk al gauw het artikel over veenlijken tegen en we vonden dit artikel heel erg interessant. We hebben het artikel gelezen en er daarna goede hoofd- en deelvragen bij bedacht. Dit ging eigenlijk nog best makkelijk, omdat het zo n leuk onderwerp is. Daarna hebben we meer bronnen gezocht. Het waren geen vervelende bronnen om te lezen, eerder interessant. We hebben toen een paar bronnen uitgezocht en daar informatie uit gehaald. Daarmee, en een beetje met onze eigen kennis, hebben we toen de hoofd- en deelvragen beantwoord. Onze samenwerking tijdens dit werkstuk ging eigenlijk probleemloos. Arjan woont in Lemelerveld en Sander dan wel in Heino (wat toch aardig ver is), maar daar hadden we geen problemen mee omdat we vrijwel alles samen in de mediatheek hebben gedaan. Pagina 1 van 5

2 Deelvraag 1: Waarom werden er offers aan het veen gedaan? Bron 1: Een veenmoeras Twee eeuwen geleden zijn de eerste veenvondsten in verschillende musea beland. Toen was nog niet duidelijk dat de voorwerpen waren geofferd. Doordat er steeds meer voorwerpen op dezelfde plekken waren gevonden, en het heel vreemd was dat er lichamen in het veenmoeras waren gevonden, terwijl de moerasbewoners altijd op hogere, drogere plekken woonden, begonnen archeologen te vermoeden dat het offers waren. Ze waren duidelijk expres en met zorg in het moeras (bron 1) gelegd. De archeologen weten nu dat ze dit deden omdat de mensen toen in moerasgoden geloofden. Ze offerden kostbare of voor hun dierbare voorwerpen in de hoop een betere oogst als bezwering of als dankbaarheid naar de goden. De mensen geloofden in moerasgoden, doordat moerassen erg mysterieus waren, omdat er altijd een soort van mist omheen hing. Er werden ook overblijfselen van mensen gevonden in de moerassen. Vermoedelijk waren dat verdachten van een misdaad die eerst zwaar gestraft werden en daarna aan de moerasgoden geofferd werden. Eigenlijk wordt er nu zelfs nog steeds geofferd, maar dan wel op een andere manier. Mensen gooien soms geld in vijvers of fonteinen, omdat ze denken dat dat geluk brengt. Dit heeft niet direct een link meer met de offeringen aan het veen, maar deze offeringen waren bedoeld om de geesten gunstig te stellen wat dan geluk op zou moeten leveren. Dit is ook bij de tegenwoordige offeringen het geval. Archeologen hebben dus aangetoond dat het merendeel van de veenvondsten offers waren van de moerasbewoners aan de moerasgoden Hier geloofden ze in omdat het veenmoeras altijd een mysterieuze plek was. Ze wilden deze goden tevreden stellen. Deelvraag 2: Hoe ging het eraan toe tijdens de offers aan het veen? Van de veenvondsten die in musea zijn beland, is pas sinds de jaren 50 bekend dat dit offeringen waren. We weten nu dat deze met zorg gedane offeringen waarschijnlijk zijn geofferd uit dankbaarheid of uit eerbetoon, als bezwering, in de hoop op een goede oogst, om goden gunstig te stemmen of om plagen af te wenden. Op meerdere plekken in verschillende landen als Nederland, Duitsland en Denemarken zijn offeringen aangetroffen als potten, gereedschap, wapens, muziekinstrumenten, sieraden munten en zelfs mensenlichamen. De twee beroemdste veenlijken zijn het Meisje van Yde en Rode Frans, nadat zij eind vorige eeuw zijn gereconstrueerd. De oudste offers zijn elandbotten uit Denemarken en dateren van ongeveer jaar geleden, toen de eerste moerassen zich in Noordwest-Europa vormden. Volgens archeologen kan je zien aan de wijze waarop deze botten zijn achtergelaten dat het om offers gaat. Meer vondsten heeft de nieuwe steentijd, tussen 5000 en 2000 voor Christus opgeleverd. Kralen van barnsteen, potten, gereedschap. Dat het om offers gaat kan je zien door de grote aantallen, soms wel duizenden kralen op één plek, en de kwaliteit. De gevonden werktuigen waren nauwelijks gebruik, en er van uitgaande dat men erg zuinig was op goed gereedschap betekent dat deze bewust zijn achtergelaten. De meest tot verbeelding sprekende vondsten stammen uit de ijzertijd van 700 voor Christus tot 500 na Pagina 2 van 5

3 Christus, namelijk de veenlijken. Hiervan zijn er honderden gevonden. Deze zijn natuurlijk niet allemaal geofferd, maar van een aantal wijst de manier waarop ze om het leven zijn gekomen en de staat waarin ze gevonden zijn, vaak wel in die richting. De mensen offerden de eerste voorwerpen zo n jaar geleden. Later werden er ook mensen aan het veen geofferd om de goden gunstig te stellen, als dankbetuiging, als hoop op geluk of een goede oogst. Meestal werden er kostbare of dierbare voorwerpen geofferd. Dat het om offers gaat zie je aan de kwaliteit en de manier waarop voorwerpen en mensen in het veen gevonden zijn. Deelvraag 3: Hoe is het beeld van de mensen over veenoffers na verloop van tijd veranderd? Archeologen denken dat het offeren aan het veen al vanaf de prehistorie is begonnen. Er zijn zeer veel voorwerpen geofferd, maar ook zijn er vele mensen geofferd. Tot aan het einde van de Middeleeuwen is er nog geofferd aan het veen. Door de opkomst van het Christendom begonnen mensen hun offers te geven aan de kerk. De goden en geesten van het veenmoeras waren verleden tijd en alle niet-christelijke heilige plaatsen werden gesloopt. Maar eigenlijk is het offeren van voorwerpen nooit opgehouden. Nu ook nog wordt er op een zekere manier geofferd; mensen die geld gooien in een vijver of fontein in de hoop dat het geluk brengt is een goed voorbeeld daarvan. In de Middeleeuwen begonnen mensen het christendom na te leven, waardoor de moerasgoden zo goed als vergeten werden. Maar het offeren is eigenlijk nooit helemáál verdwenen. Deelvraag 4: Welke vondsten zijn er in onze tijd in het veen gedaan? Bron 2: Het meisje van Yde. Een op 12 mei 1897 bij Yde gevonden veenlijk. In 1957 hebben veenarbeiders in Drenthe de ontdekking van een merkwaardige verzameling keien gedaan. De stenen lagen in een cirkel met een doorsnede van ongeveer 4 meter in binnen de kring weren resten aangetroffen van een houten gebouwtje. Volgens archeologen stamt dit gebouwtje uit 1500 voor Christus. Op basis van de constructie en bewerkte palen die werden aangetroffen, concludeerden ze dat het om een tempeltje ging. Er zijn vele veenlijken gevonden waarvan 2 wereldberoemd zijn geworden. Namelijk het meisje van Yde (bron 2) en Rode Frans (Bron 3). Het meisje van Yde is vlak voor haar dood, rond het jaar 0, half kaalgeschoren. Ze is gewurgd met behulp van haar tailleband en is bovendien boven haar sleutelbeen met een mes gestoken. Rode Frans is vermoord tussen 252 en 388 na Christus. Nog een bekend veenlijk is het paar van Weerdinge (bron 4). Eigenlijk betreft het hier veenlijken omdat het aanvankelijk een man en een vrouw zou zijn. Maar verder onderzoek heeft uitgewezen dat het hier 2 mannen betreft. De man van Tollund (bron 5) is ook een bekend veenlijk. Deze man lag in de foetushouding en was bijna naakt op een leren kap en riem na. Hij wekte de indruk in meditatie of gebed verzonken te zijn, maar niet is minder waar. Hij is 2000 jaar geleden opgehangen. In Noord-West Europa zijn er vele honderden veenlijken gevonden. In Nederland zijn dit er 65. Behalve veenlijken zijn er ook vele sieraden, muntschatten, delen van wapens en gereedschappen in het veen Pagina 3 van 5

4 gevonden. Hoofdvraag: Hoe komen de veenlijken in het veen? Vanaf de prehistorie tot aan het einde van de Middeleeuwen zijn er vele offers aan het veen gedaan. De mensen deden dit om de moerasgoden en geesten tevreden te stellen, een betere oogst te krijgen of als dank aan de goden. Meestal waren dit kostbare of dierbare voorwerpen, maar het kwam ook vaak voor dat er mensen werden geofferd. Dit waren dan vaak veroordeelden, die schuldig waren bevonden aan een ernstig misdrijf. Eerst werden de veroordeelde mensen mishandeld en vaak ook eerst gedood, voordat ze aan het veenmoeras geofferd werden. Aan het einde van de Middeleeuwen kwam het christendom op en werden de moerasgoden zo goed als vergeten en alle niet-christelijke plaatsen werden vernietigd. Toch verdween het offeren niet geheel. Nu ook nog wordt er op een bepaalde manier geofferd. Als mensen geld in een fontein of vijver gooien hopen ze dat dat geluk brengt en dat is ook een vorm van offeren. Er zijn zeer veel vondsten van veenoffers gedaan in onze tijd. Het vreemde van veenvondsten is dat ze zo goed als intact zijn gebleven, behalve de botten (dus precies het omgekeerde van normaal). De huid is nog zo goed als intact gebleven en daardoor kunnen archeologen en andere onderzoekers de mensen die zijn geofferd goed reconstrueren. Ook de voorwerpen die zijn geofferd zijn grotendeels goed gebleven door het veen. Evaluatie Dit is ons onderzoek naar veenoffers. Het is een erg interessant onderwerp en was erg leuk om te maken. Het is allemaal goed verlopen, alleen was er te weinig tijd om alles af te krijgen tussendoor. Hierdoor moet je alles snel doen wat ten koste gaat van de kwaliteit van het onderzoek. Het is erg raar dat alles nu ineens met behulp van het vademecum moet, terwijl we het eerst altijd anders hebben geleerd. Hierdoor zijn wij verschillende punten misgelopen. Bronnenlijst Boek: Bahn, PG, Vondsten van de eeuwen, 1996, p.114 Artikel: Mater, B, Offers aan het veen, Spiegel Historiael, (9, jaargang 39), p.378 Website: Offers voor de moerasgoden, Website: Verschrompelde mensjes uit het veen, Boek: Zeist, van, W., Mummies uit het veen, 1964 Deze bronnen zijn volgens ons wel betrouwbaar, omdat ze vaak van betrouwbare mensen komen die niet zomaar wat neertypen, maar er echt verstand van hebben. Ook de websites zijn van organisaties of Pagina 4 van 5

5 mensen die er echt belang bij hebben dat er geen onzin in de teksten staat. Daarom hebben we ook niet gekozen voor bijvoorbeeld een werkstuk of artikel die een andere leerling of een anoniem persoon heeft geschreven, omdat je nooit weet waar die zijn informatie vandaan heeft en of dat wel klopt. Pagina 5 van 5