Grondradar onderzoek op Schiermonnikoog (oktober 2006).

Transcriptie

1 Grondradar onderzoek op Schiermonnikoog (oktober 2006). Van 16 t/m 18 oktober 2006 is door Medusa Explorations bv uit Groningen in opdracht van Rijkswaterstaat een bodemonderzoek uitgevoerd in de duinen van Schiermonnikoog. Dit gaf de gelegenheid om met de apparatuur ook de voor de stichting Verdronken Geschiedenis interessante locaties met de aanwezige apparatuur te onderzoeken. Het onderzoeksproject voor Rijkswaterstaat was begroot op 2 dagen meetwerk. Er is in totaal 3 dagen gemeten op Schiermonnikoog, waarbij de extra dag gebruikt is om met name 2 historisch interessante locaties in te meten. Er is gemeten rondom de meest oostelijke duinencomplex van Schiermonnikoog. Dit is de locaties waar het centrum van het eilandje Bosch rond 1550 zou gelegen moeten hebben. Daarnaast is er gemeten langs de duinvoet nabij paal 2 aan de westkant van Schiermonnikoog. Dit is ongeveer de locatie waar het oude dorp Westerburen gelegen heeft. In het verleden zij er hier wel eens vondsten gedaan. Dank dus voor Medusa Explorations voor de extra meetdag, gebruik apparatuur, inzet van de medewerkers en overige kosten. En dank voor Rijkswaterstaat voor toestemming om het meetwerk uit te breiden. Onderzoek: Er is een onderzoek uitgevoerd met een verbeterd grondradar systeem een zgn. GroundTracer. Een GroundTracer (grondradar) systeem wordt gebruikt om de verticale opbouw van de bodem in kaart te brengen. Hiermee kunnen de sedimentologische structuren worden gemeten, objecten in de ondergrond gesignaleerd en eventueel kabels en leidingen mee gedetecteerd. Een GroundTracer bestaat uit een combinatie van een elektromagnetische zender en ontvanger. Het meetprincipe bestaat eruit dat een hoogfrequente 1 radiopuls die door de zendspoel wordt uitgezonden, wordt gereflecteerd op bepaalde lagen of objecten in de bodem die andere elektromagnetische eigenschappen hebben dan de bodem eromheen. De meting bestaat eruit dat de looptijd tussen het moment van uitzenden en het moment van ontvangst van een reflectie wordt vastgelegd. De looptijd wordt bepaald door de diepte van het object waarop de reflectie plaatsvindt. De methode is enigszins vergelijkbaar met seismische metingen, waarbij een uitgezonden geluidsgolf weerkaatst op bodemlagen of objecten met verschillende dichtheden. Op Schiermonnikoog werd er voor deze meting een antenne met een frequentie van 300 Mhz achter een Quad aan gesleept, waarmee een 1 De frequentie van het uitgestuurde signaal is afhankelijk van de antennegrootte, en ligt in het algemeen tussen de 350 en 2500 MHz. In het voorliggende onderzoek is een systeem met 300MHz antennes gebruikt.

2 continue meting kon worden uitgevoerd. De positie werd gelogd met behulp van een GPS systeem. Figuur 1: Opbouw meetsysteem. Achteraan bevindt zich de grondradar-antenne. Resultaten. De metingen met de grondradar werd sterk beïnvloed door het zoutgehalte. Alleen een gebied pal tegen de duinrand aan kon worden ingemeten. In het oostelijke duinencomplex konden duidelijke sedimentologische structuren worden waargenomen (Figuur 2). In dit duincomplex zijn ook veel objecten aangetoond (Figuur 4). Dit in tegenstelling tot de overige gemeten gebieden. In Figuur 3 zijn de gemeten lijnen in het oostelijke gedeelte te zien. Objecten zijn nergens gevonden met uitzondering van het omcirkelde gebied. De objecten liggen op gemiddeld 3-5 meter onder het maaiveld. De objecten liggen allemaal tegen de zuidelijke duinrand aan. Hoewel er vele objecten zijn aangetoond valt er niet goed een verband in te leggen. Nadere analyse van deze metingen moet nog worden uitgevoerd. Hiervoor zijn een aantal boringen nodig om de diepte te ijken, de laagovergangen te interpreteren en om mogelijk de objecten te determineren.

3 Figuur 2 Ondergrond met duinvormige gelaagdheden in het oostelijke duincomplex van Schiermonnikoog. Figuur 3. Gemeten lijnen op het oostelijke gedeelte van Schiermonnikoog

4 Figuur 4. Objecten onder het meest oostelijk duincomplex van Schiermonnikoog. Op de onderzoekslocaties nabij paal 2 (Figuur 5)op het westelijke gedeelte zijn ook objecten aangetroffen (Figuur 8). Deze objecten liggen op een diepte van ca meter onder het maaiveld (Figuur 7). Ter plaatse bevindt het maaiveld zich ongeveer op een hoogte van 1.5 tot 2.0 meter boven NAP, De objecten liggen dus ca 1.0 meter onder NAP. De objecten liggen in een laagpakket die duidelijk geroerd lijkt (Figuur 6). De gelaagdheid loopt niet door en laat soms ook duidelijke vergravingen zien. In de grondradarscans is ook duidelijk te zien dat het niveau met de objecten is afgedekt met horizontaal liggende onverstoorde gelaagdheden. Dit zijn recente strandafzettingen (fijn zand). Het lijkt er dus op dat hier sprake is van een oud oppervlak met allerlei sporen zoals vergravingen die later is begraven onder strandafzettingen. Omdat het oude dorp Westerburen in deze omgeving zou moeten hebben gelegen is het waarschijnlijk dat we hier te maken hebben met oude bewoningssporen. De sporen die gevonden worden zijn veelal vergravingen tot ca cm diepte, daarnaast worden veel objecten (stenen puin) gevonden. Of dit nu kan worden geïnterpreteerd als een oude begraafplaats of of dat het om oude funderingen is nog niet duidelijk. Wellicht kunnen boringen ook hier meer informatie geven.

5 Figuur 5. Gemeten lijnen nabij paal 2 (westerstrand Schiermonnikoog) Figuur 6. Objecten in radarscan onder onverstoorde horizontale gelaagdheden.

6 Figuur 7. Diepteligging van de objecten in meters onder maaiveld. Maaiveld is ongeveer meter boven NAP.

7 Figuur 8. Ligging objecten t.o.v duinen. Figuur 9 Locatie oostelijke duincomplex

8 Figuur 10. Locatie Westerstrand paal 2.