Waarom kunnen we boerenkool ook groenkool, boerenmoes of winterkool noemen, maar kennen we slechts één woord voor een tomaat?

Transcriptie

1 Waarom kunnen we boerenkool ook groenkool, boerenmoes of winterkool noemen, maar kennen we slechts één woord voor een tomaat? De invloed van conceptkenmerken op lexicale dialectvariatie in het Woordenboek van de Limburgse Dialecten Karlien Franco

2 Dirk Geeraerts Roeland van Hout Dirk Speelman

3 lexicale diversiteit = aantal uitdrukkingen voor een bepaalde betekenis

4 lexicale diversiteit = aantal uitdrukkingen voor een bepaalde betekenis boerenkool boerenmoes boerenkool kool groen moes krulkool... betekenis concept uitdrukkingen lexicale variant

5

6

7

8 Bilzen: boerenkool kool Smeermaas: groen moes Maastricht: boerenkool enkel varianten met N > 25

9 Bilzen: tomaat Smeermaas: tomaat alle varianten Maastricht: tomaat

10 Bilzen: koffie café Lanaken: koffie enkel varianten N > 10 Maastricht: koffie

11 NB: geen uitspraakverschillen

12 variatie in lexicale diversiteit aantal uitdrukkingen verschilt per concept complexiteit geografisch patroon verschilt per concept geografie is niet de enige verklaring

13 het dialectlexicon als een lappendeken

14 pilootstudies conceptkenmerken beïnvloeden lexicale diversiteit zijn de resultaten stabiel in andere semantische velden? en in andere dialectgebieden? Geeraerts & Speelman (2010), Speelman & Geeraerts (2008)

15 pilootstudies conceptkenmerken beïnvloeden lexicale diversiteit zijn de resultaten stabiel in andere semantische velden? en in andere dialectgebieden? Geeraerts & Speelman (2010), Speelman & Geeraerts (2008)

16 inhoud drie conceptkenmerken materiaal & methode resultaten conclusie

17 DRIE CONCEPTKENMERKEN saillantie vaagheid affect

18 saillantie ~ hoe vertrouwd is het concept voor een dialectspreker? ~ hoe bekend is de dialectspreker ermee? etc.

19 minder saillant/vertrouwd = meer lexicale diversiteit saillant luisteren niet saillant gedrongen persoon

20 vaagheid ~ hoe moeilijk is het concept af te bakenen van gelijkaardige concepten? ~ waar eindigt het concept en begint het volgende?

21 dik? gezet? mager? slank?

22 kijken? loeren? nieuwsgierig kijken?

23 pink wijsvinger

24 vager = meer lexicale diversiteit niet vaag wijsvinger vaag nieuwsgierig kijken

25 negatief affect ~ in welke mate heeft het concept een negatieve connotatie? ~ generalisatie van mate van taboe seksuele terminologie spotnamen etc. knikker, bol, knots, tets, kiebus klauwen, fikken, poten, knoken

26 negatief affect = meer lexicale diversiteit neutraal bovenlip negatief handen (spotnamen)

27 MATERIAAL & METHODE

28 Woordenboek van de Limburgse Dialecten

29

30

31 lexicale diversiteit per concept

32 semantische velden

33 saillantie meten meerwoordsuitdrukkingen hoe vertrouwder/saillanter, hoe korter de uitdrukking vb. oog vs. carnaval twijfelantwoorden (aantal hapaxen) prevalentie: psychometrische data (Keuleers et al. 2015)

34 vaagheid meten hoe vaak worden de woorden voor huidig concept ook gebruikt voor andere concepten? niet-uniekheid cactus

35 vaagheid meten hoe vaak worden de woorden voor huidig concept ook gebruikt voor andere concepten? niet-uniekheid cactus andere vetplant (Euphorbia)

36 affectgevoeligheid meten enquête geef aan in welke mate jij vindt dat het concept een negatieve, positieve of neutrale gevoelswaarde heeft

37 kwantitatieve analyse voor elk concept in de zes semantische velden hoeveelheid lexicale diversiteit mate van saillantie, vaagheid en affect 1456 concepten lineaire regressie invloed van saillantie, vaagheid, affect en semantisch veld op lexicale diversiteit significant?

38 RESULTATEN

39 invloed saillantie

40 minder saillant/vertrouwd = meer lexicale diversiteit saillant bedroefd niet saillant driftig

41 invloed vaagheid

42 vager = meer lexicale diversiteit niet vaag stemmen vaag kibbelen

43 invloed affectgevoeligheid

44 affectgevoelig = meer lexicale diversiteit neutraal trouwboekje affectgevoelig garde (om kinderen te straffen)

45 lexicale diversiteit per semantisch veld lichaam woning feest & vermaak karakter & gevoelens familie maatschappij

46 CONCLUSIE

47 tomaat is saillanter dan boerenkool verschil in lexicale diversiteit < verschil in saillantie

48 er zit structuur in het lappendeken

49 Bedankt!