Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 2 OKTOBER 2014 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F A. C., Mr. François T Kint, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen R. A. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in laatste aanleg van de vrederechter van het kanton Sprimont van 5 februari Afdelingsvoorzitter Christian Storck heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Thierry Werquin heeft geconcludeerd.

2 2 OKTOBER 2014 C F/2 II. CASSATIEMIDDEL De eiseres voert volgend middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 1289 tot 1299 Burgerlijk Wetboek; - artikel 10 van de wet van 20 februari 1991 houdende wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek inzake huishuur, ingevoegd in afdeling 2 van hoofdstuk II van titel VIII van boek III van het Burgerlijk Wetboek en, voor zover nodig, datzelfde artikel zoals het van kracht was vóór de wijziging ervan bij de wet van 25 april 2007; - artikel 1675/7, inzonderheid 1, tweede lid, Gerechtelijk Wetboek. Aangevochten beslissingen In een eerste vonnis van 20 december 2012 is vastgesteld wat volgt : 1. De feiten Het wordt niet betwist dat de partijen een huurovereenkomst hebben gesloten (die jammer genoeg niet is overgelegd) betreffende een goed gelegen te T., avenue L., 48; Voor die huurovereenkomst heeft [de eiseres] op 28 september 2006 een huurwaarborg van vijfhonderd euro gestort op de Fortisrekening , overeenkomstig artikel 10 van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, afdeling II van het Burgerlijk Wetboek; De [eiseres], de huurster, heeft de plaats (op een niet nader bepaalde datum) verlaten zonder de [verweerder], de eigenaar, te waarschuwen en zonder een adres na te laten; Op 26 april 2011 heeft [de eiseres] een verzoekschrift tot collectieve schuldenregeling neergelegd voor de arbeidsrechtbank te Luik en op 10 mei 2011 werd een beschikking tot toelaatbaarheid gewezen; Op 15 november 2011 heeft de raadsman van [de eiseres] [de verweerder] in gebreke gesteld teneinde haar cliënte toe te staan de huurwaarborg die geblokkeerd stond op de BNP Paribas (ex-fortis)-rekening terug te krijgen; Op 10 december 2011 heeft [de verweerder] schriftelijk geantwoord dat [de eiseres] de overeenkomst eenzijdig had beëindigd en dat zij hem nog steeds een maand huur plus lasten, namelijk 380 euro, verschuldigd was; 2. Voorwerp van de rechtsvordering De rechtsvordering strekt ertoe [de verweerder] te veroordelen tot vrijgave van de huurwaarborg van 500 euro, die op 28 september 2006 is gestort op de BNP Paribas (ex- Fortis)-rekening; [De verweerder] verzet zich tegen die vordering, op grond dat [de eiseres] hem minstens nog steeds een bedrag van 380 euro voor huur en lasten verschuldigd is;

3 2 OKTOBER 2014 C F/3 Hij stelt een tegenvordering in teneinde [de eiseres] te doen veroordelen tot betaling van dat bedrag van 380 euro en beroept zich op zijn voorrecht, in zijn hoedanigheid van verhuurder, op de huurwaarborg; 3. Bespreking Krachtens artikel 10 van de wet betreffende de huurovereenkomsten met betrekking tot de hoofdverblijfplaats van de huurder ontvangt de verhuurder, wanneer een huurwaarborg wordt gestort op een bankrekening overeenkomstig de wettelijke voorschriften, een voorrecht op het actief van de rekening voor elke schuldvordering die voortvloeit uit de gehele of gedeeltelijke niet-nakoming van de verplichtingen van de huurder; Die overeenkomstig de wettelijke voorschriften samengestelde huurwaarborg is een persoonlijke zekerheid waarmee de verhuurder kan ontsnappen aan de toestand van samenloop van de schuldeisers van zijn huurder [ ]; In voorliggend geval blijkt uit het door de eiseres neergelegde dossier dat de huurwaarborg die op de Fortis-rekening is gestort op 28 september 2006, is samengesteld overeenkomstig de wettelijke voorschriften. Het bestreden vonnis staat vervolgens de vrijgave toe van de hoofdsom (vijfhonderd euro) en de interest van de huurwaarborg die [de eiseres] heeft samengesteld bij de bank BNP Paribas Fortis op rekeningnummer , tot beloop van 380 euro ten gunste [van de verweerder], waarbij het resterende gedeelte teruggestort wordt aan de [eiseres], op gewoon vertoon van de expeditie of van het gewaarmerkt conform afschrift van dit vonnis. Het bestreden vonnis is gegrond op de volgende redenen: Ook al bepaalt artikel 1675/7 Gerechtelijk Wetboek dat de gevolgen van de zakelijke zekerheden en van de voorrechten worden geschorst tot het einde, de verwerping of de herroeping van de collectieve schuldenregeling, moet worden vastgesteld dat de juridische regeling van de huurwaarborg specifiek is en de verhuurder net in staat stelt te ontsnappen aan de toestand van samenloop tussen de schuldeisers van zijn huurder; De huurwaarborg, die in een geldsom bestaat, zou immers geen enkele betekenis of doelmatigheid meer hebben indien ze niet werd beschouwd als een bedrag dat aan de eigenaar is overhandigd, ook al wordt ze, louter om veiligheidsredenen, belegd bij een derde (te weten de bank) op grond van artikel 10 van de wet van 25 april 2007; Hieruit volgt dat, indien de eigenaar de schuldeiser van zijn huurder wordt, zijn schuldvordering gecompenseerd wordt door gewone schuldvergelijking, op voorwaarde, uiteraard, dat die schuldvergelijking kan plaatsvinden vóór de toestand van samenloop ontstaat; In voorliggend geval wordt niet betwist dat [de eiseres], op het ogenblik van de opzegging van de huurovereenkomst (d.i. eind 2007) nog een maand huur [aan de verweerder] verschuldigd was; de schuldvergelijking heeft dus kunnen plaatsvinden;

4 2 OKTOBER 2014 C F/4 Toen daarenboven de vordering tot collectieve schuldenregeling van de schulden van [de eiseres] toelaatbaar werd verklaard bij beschikking van de arbeidsrechtbank van 10 mei 2011, waren de als huurwaarborg gestorte bedragen sinds 2006 uit haar vermogen verdwenen en kan de procedure van collectieve schuldenregeling dus enkel betrekking hebben op een vermogen waaruit dat actief verdwenen is [ ]; De huurwaarborg maakt dus geen deel meer uit van het actief van de boedel [ ] en de gestorte bedragen ontsnappen dus aan de toestand van samenloop; Daaruit volgt dat de tegenvordering [van de verweerder], in zoverre het als huurwaarborg gestorte bedrag uit het vermogen van [de eiseres] was verdwenen op het ogenblik dat haar vordering tot collectieve schuldenregeling toelaatbaar werd verklaard en die bedragen, doordat ze vervangbaar zijn, konden worden verrekend met de door [de eiseres] verschuldigde achterstallige huur, gegrond zal worden verklaard en hij 380 euro van de op de Fortis-rekening gestorte waarborg zal mogen behouden, teneinde de hem verschuldigde bedragen te kunnen dekken; De huurwaarborg zal dus tot beloop van 380 euro worden vrijgegeven ten gunste [van de verweerder] en het saldo zal aan [de eiseres] worden teruggegeven. Grieven 1. Door schuldvergelijking kan de schuldeiser, die tegelijkertijd ook schuldenaar is van zijn eigen schuldenaar, betaald worden tot beloop van het door hem verschuldigde bedrag en vernietigen de wederzijdse schulden elkaar van rechtswege op het ogenblik dat zij tegelijk bestaan (artikel 1290 Burgerlijk Wetboek), tot beloop van het laagste bedrag van die schulden. De wettelijke schuldvergelijking, die van rechtswege plaatsheeft, kan echter enkel plaatsvinden tussen de schulden van twee personen die elkaars schuldeiser en schuldenaar zijn. Ze kan niet plaatsvinden tussen, enerzijds, de schuld van een schuldenaar bij een derde en, anderzijds, de schuldvordering van de schuldeiser op een derde. Er bestaat geen schuldvergelijking in een driehoeksverhouding. Luidens artikel 10 van de wet van 20 februari 1991 bestaat de bankwaarborg die de huurder ten voordele van de verhuurder samenstelt ter nakoming van zijn contractuele verplichtingen, in een schuldvordering van de deposant, d.w.z. van de huurder, op de bankinstelling, die geconcretiseerd wordt door de opening van de rekening. Bijgevolg kan de schuld van de huurder bij de verhuurder, die bijvoorbeeld bestaat in een achterstallige huur, niet van rechtswege gecompenseerd worden met de schuldvordering van de huurder op de bankinstelling (tot teruggave van de waarborg), die aldus tot beloop van het verschuldigde bedrag zou tenietgaan. In tegenstelling tot wat het bestreden vonnis vermeldt, is het niet juist dat de huurwaarborg die de eiseres ten gunste van de verweerder heeft samengesteld in de vorm van een belegging in de handen van een derde (te weten de bank), moet worden beschouwd als een bedrag dat aan de eigenaar is overhandigd, omdat ze anders geen enkele betekenis of

5 2 OKTOBER 2014 C F/5 doelmatigheid meer zou hebben : een dergelijke waarborg heeft betrekking op de schuldvordering van de huurder op de bankinstelling. Het bestreden vonnis verantwoordt dus niet naar recht zijn beslissing dat de als huurwaarborg gestorte bedragen sinds 2006 uit [het] vermogen [van de eiseres] waren verdwenen door een gewone schuldvergelijking tussen die huurwaarborg en de schuldvordering van de verhuurder, met als gevolg dat de procedure van collectieve schuldenregeling dus enkel betrekking kan hebben op een vermogen waaruit dat actief verdwenen is (schending van de artikelen 1289 tot 1299 Burgerlijk Wetboek en 10 van de wet van 20 februari 1991). 2. Artikel 10, 3, van de wet van 20 februari 1991 (net als artikel 10, vijfde lid, van dezelfde wet, in de versie vóór de wijziging ervan bij de wet van 25 april 2007) verzet zich daarenboven tegen de wettelijke schuldvergelijking, van rechtswege, tussen de door de huurder samengestelde bankwaarborg en de schuldvordering van de verhuurder op de huurder, aangezien de tekst van die bepaling de vrijgave van de waarborg ten voordele van een van beide partijen onderwerpt aan een uitdrukkelijke voorwaarde, namelijk het voorleggen van ofwel een schriftelijk akkoord, dat ten vroegste opgesteld wordt bij het beëindigen van de huurovereenkomst, ofwel van een kopie van een rechterlijke beslissing. Er is nooit aangevoerd dat die voorwaarde in voorliggend geval zou zijn vervuld en zulks blijkt noch uit de vonnissen noch uit eender welk stuk waarop het Hof vermag acht te slaan. Hieruit volgt dat die voorwaarde in elk geval, en zelfs indien verondersteld wordt dat de schuldvergelijking tussen de door de eiseres samengestelde bankwaarborg en de schuldvordering van de verweerder in beginsel heeft kunnen plaatsvinden (quod non), een bijkomend beletsel vormde voor een mogelijke schuldvergelijking van rechtswege en, bijgevolg, voor het feit dat de schuldvergelijking had kunnen plaatsvinden vóór de beslissing van toelaatbaarheid van de procedure van collectieve schuldenregeling (schending van de artikelen 1289 tot 1299 Burgerlijk Wetboek en 10 van de wet van 20 februari 1991). 3. In het vonnis van 20 december 2012 werd erkend dat de huurwaarborg van artikel 10 van de wet van 20 februari 1991 wel degelijk een voorrecht was, d.w.z. een zekerheid waarmee de verhuurder kan ontsnappen aan de toestand van samenloop wat ze ook is. Het bestreden vonnis, dat weigert toepassing te maken van artikel 1675/7 Gerechtelijk Wetboek, luidens hetwelk de gevolgen van de zakelijke zekerheden en van de voorrechten, behalve in geval van tegeldemaking van het vermogen, vanaf de beschikking tot toelaatbaarheid van de procedure van collectieve schuldenregeling geschorst worden tot het einde, de verwerping of de herroeping van de aanzuiveringsregeling, op grond dat de schuldvergelijking heeft plaatsgevonden vóór de inleiding van de procedure, zodat de huurwaarborg dus geen deel meer uitmaakt van het actief van de boedel, aangezien ze uit het vermogen van [de eiseres] was verdwenen op het ogenblik dat haar vordering tot collectieve schuldenregeling toelaatbaar werd verklaard en die bedragen, doordat ze vervangbaar zijn, konden worden verrekend met de door [de eiseres] verschuldigde achterstallige huur, verantwoordt bijgevolg niet naar recht zijn beslissing om die waarborg

6 2 OKTOBER 2014 C F/6 ten voordele van de verweerder vrij te geven tot beloop van een bedrag van 380 euro (schending van alle vermelde wettelijke bepalingen). III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Krachtens artikel 1289 Burgerlijk Wetboek heeft tussen twee personen slechts schuldvergelijking plaats wanneer ze elkaars schuldenaar zijn. De schuldvordering van een persoon kan bijgevolg niet worden gecompenseerd met een schuldvordering van zijn schuldenaar op een derde. De samenstelling, overeenkomstig artikel 10 van afdeling 2 van hoofdstuk II van titel VIII van boek III van het Burgerlijk Wetboek betreffende de huurovereenkomsten met betrekking tot de hoofdverblijfplaats van de huurder, van een huurwaarborg in de vorm van een geldsom die gestort wordt op een rekening die bij een financiële instelling wordt geopend op naam van de huurder, geeft enkel aan de zijde van de deposant een schuldvordering op die instelling. Nadat het vonnis, dat de vrederechter in de zaak had gewezen op 20 december 2012, had vastgesteld dat de eiseres een dergelijke waarborg op 28 september 2006 had samengesteld ten voordele van de verweerder, kon het bestreden vonnis niet, zonder de voormelde wettelijke bepalingen te schenden, beslissen dat er na de opzegging van de huurovereenkomst een schuldvergelijking heeft plaatsgehad tot beloop van het bedrag van een maand huur, die de eiseres op dat ogenblik nog verschuldigd was, tussen die schuldvordering van de verweerder en die van de eiseres op de financiële instelling waarbij de huurwaarborgrekening was geopend. Het middel is in zoverre gegrond. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden vonnis. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het vernietigde vonnis.

7 2 OKTOBER 2014 C F/7 Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de zaak naar de vrederechter van het kanton Fléron. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Christian Storck, de raadsheren Didier Batselé, Martine Regout, Michel Lemal en Sabine Geubel, en in openbare terechtzitting van 2 oktober 2014 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van advocaat-generaal Thierry Werquin, met bijstand van griffier Patricia De Wadripont. Vertaling opgemaakt onder toezicht van afdelingsvoorzitter Eric Dirix en overgeschreven met assistentie van griffier Kristel Vanden Bossche. De griffier, De afdelingsvoorzitter,