Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 3 MAART 2008 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F CLINIQUES UNIVERSITAIRES SAINT-LUC, vereniging zonder winstoogmerk, Mr. François T Kint, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen OPENBAAR CENTRUM VOOR MAATSCHAPPELIJK WELZIJN TE SINT- JOOST-TEN-NODE. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen de arresten, op 9 maart 2000 gewezen door het Arbeidshof te Brussel en op 20 april 2005 door het Hof van Beroep te Brussel. De zaak is bij beschikking van de eerste voorzitter van 14 januari 2008 verwezen naar de derde kamer. Raadsheer Daniel Plas heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Jean-Marie Genicot heeft geconcludeerd.

2 3 MAART 2008 C F/2 II. CASSATIEMIDDELEN De eiseres voert drie middelen aan, waarvan het eerste gesteld is als volgt: Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 19, inzonderheid eerste lid, 20, 23, 24, 26, 27, 639, derde lid, 643, 660, tweede lid, 1050 en 1068, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek ; - algemeen rechtsbeginsel betreffende de relatieve werking van het hoger beroep ; - algemeen rechtsbeginsel, beschikkingsbeginsel genamd. Aangevochten beslissing Het bestreden arrest, dat door het Arbeidshof te Brussel is uitgesproken op 9 maart 2000, heeft erop gewezen dat de rechtspleging (...) begon voor de Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel; nadat (de verweerder) een exceptie van onbevoegdheid had opgeworpen, werd de zaak, met instemming (van de eiseres), verwezen naar de Arbeidsrechtbank te Brussel (...); nadat (de verweerder) nogmaals de exceptie van onbevoegdheid ratione materiae had opgeworpen, welke door de rechtbank aanvaard werd, stelde (de eiseres) tegen dat vonnis hoger beroep in, en verklaart zich vervolgens onbevoegd om het geschil te beslechten en verwijst de zaak naar het Hof van Beroep te Brussel, op de volgende gronden: Het staat vast dat de bevoegdheid ratione materiae de openbare orde raakt en dat de rechter dat probleem bijgevolg niet alleen moet opwerpen, zelfs ambtshalve, maar dat de partijen geenszins over die regels een schikking mogen treffen noch ze naar eigen goeddunken wijzigen. In de eerste plaats moet dus uitspraak worden gedaan over dat bevoegdheidsprobleem, zoals (de verweerder) het voor de eerste rechter meteen, en in hoger beroep op een minder evidente wijze heeft opgeworpen. (...) Artikel 71 van de organieke wet van 8 juli 1976 bepaalt (...) dat eenieder bij de arbeidsrechtbank in beroep kan gaan tegen een beslissing inzake individuele dienstverlening te zijnen opzichte genomen door de raad van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn of door één van de organen aan wie de raad bevoegdheden heeft overgedragen. Te dezen betreft het geschil geenszins een individuele beslissing van weigering van maatschappelijke dienstverlening, omdat ze niet aan de begunstigde maar (aan de eiseres) is gericht. Daarenboven is het recht op maatschappelijke dienstverlening een subjectief recht van de persoon van de begunstigde zelf, zodat hij dat recht, door de aard ervan, niet aan een derde ( ) kan overdragen. Bijgevolg kon (de eiseres) als derde niet in de plaats van de begunstigde een rechtsmiddel instellen, aangezien het recht op en de toekenning van maatschappelijke dienstverlening uitsluitend aan de persoon van die begunstigde verbonden zijn. Aangezien het huidige geschil niet past binnen de context van artikel 580, 8, van het Gerechtelijk Wetboek, behoort het niet tot de bevoegdheid van de arbeidsgerechten.

3 3 MAART 2008 C F/3 Grieven De Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel, die uitspraak doet over de door de verweerder opgeworpen exceptie van onbevoegdheid rationae materiae, heeft de zaak en de partijen verwezen naar de arbeidsrechtbank, overeenkomstig artikel 639, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, en aangezien de eiseres die exceptie van onbevoegdheid niet betwist heeft, was de burgerlijke rechter niet verplicht de zaak bij de arrondissementsrechtbank aanhangig te maken. Volgens artikel 660, tweede lid, van datzelfde wetboek, bindt de beslissing de rechter naar wie de vordering wordt verwezen, met dien verstande dat zijn recht om over de rechtsgrond van de zaak te oordelen onverkort blijft. Tenzij de rechter die de verwijzing bevolen heeft de bij artikel 639 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalde procedure niet heeft nageleefd, volgt hieruit dat de rechter op verwijzing niet wettig uitspraak kan doen over zijn bevoegdheid, al raakt deze de openbare orde. Daarenboven is het vonnis dat de verwijzing beveelt wegens onbevoegdheid, een eindbeslissing over een tussenvordering. Hieruit volgt dat het vonnis vanaf zijn uitspraak en behoudens mogelijke wijziging gezag van rechterlijk gewijsde heeft en geen enkele rechter hierdoor nog bevoegd is om de beslechte kwestie te onderzoeken. Krachtens artikel 20 van het Gerechtelijk Wetboek «kunnen middelen van nietigheid niet aangewend worden tegen vonnissen. Deze kunnen alleen worden vernietigd door de rechtsmiddelen bij de wet bepaald. Het vonnis dat op grond van artikel 639, derde lid, van dat wetboek, de verwijzing van de zaak naar een ander rechtscollege beveelt, kan alleen zijn uitwerking ontzegd worden wegens en ten gevolge van een rechtsmiddel, met name het hoger beroep wanneer het op tegenspraak is gewezen of het cassatieberoep indien het vonnis in eerste aanleg en in laatste aanleg uitspraak doet. Dit rechtsmiddel is alleen doeltreffend indien het specifiek gericht wordt tegen de beslissing die de verwijzing bevolen heeft. Wegens de relatieve werking van het hoger beroep is het niet voldoende dat het rechtsmiddel het vonnis aanvecht dat door de rechter op verwijzing is gewezen, aangezien dat hoger beroep op zich de beslissing tot verwijzing niet opnieuw in het geding kan noch mag brengen. Uit de vergelijking van de artikelen 19, eerste lid, 20, 23 en volgende, 639, derde lid, 660, tweede lid, 1050 en 1068 van het Gerechtelijk Wetboek, volgt dus dat de appelrechter die bevoegd is om kennis te nemen van het rechtsmiddel dat ingesteld wordt tegen de beslissing van de rechter op verwijzing, aangezien geen enkele partij bij hem tegen het vonnis dat de zaak naar een ander rechtscollege heeft verwezen, hoger beroep heeft ingesteld, niet wettig kan beslissen dat de rechter op verwijzing niet bevoegd was om van het geschil kennis te nemen en die zaak niet zelf met toepassing van artikel 643 van het Gerechtelijk Wetboek naar de appelrechter die hij bevoegd acht kan verwijzen. Bijgevolg heeft het bestreden arrest, terwijl geen enkel hoger beroep was ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank van eerste aanleg dat de zaak naar de arbeidsrechtbank verwees, op grond van de in het middel herhaalde redenen niet wettig kunnen beslissen,

4 3 MAART 2008 C F/4 op het hoger beroep van de eiseres tegen het vonnis van de rechter op verwijzing, dat de arbeidsgerechten niet bevoegd waren om kennis te nemen van het geschil en de zaak te verwijzen naar het hof van beroep. Die beslissing miskent de gevolgen van het vonnis dat de verwijzing bevolen heeft (schending van de artikelen 639, 643, 660, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, en van de artikelen 23, 24, 26 en 27 van datzelfde wetboek), begaat een overschrijding van bevoegdheid (schending van de artikelen 19, eerste lid, en 20 van het Gerechtelijk Wetboek) en miskent het beginsel van de relatieve werking van het hoger beroep (miskenning van dit algemeen rechtsbeginsel en schending van de artikelen 1050 en 1068 van het Gerechtelijk Wetboek) en het algemeen rechtsbeginsel, beschikkingsbeginsel genaamd. III. BESLISSING VAN HET HOF Het openbaar ministerie werpt overeenkomstig artikel 1097 van het Gerechtelijk Wetboek ambtshalve een middel van niet-ontvankelijkheid op: het middel dat gericht is tegen het arrest van 9 maart 2000 van het Arbeidshof te Brussel, is laattijdig: Artikel 1073, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, bepaalt dat, behoudens wanneer de wet een kortere termijn bepaalt, de termijn om zich in cassatie te voorzien drie maanden is te rekenen van de dag waarop de bestreden beslissing is betekend of van de dag van de kennisgeving ervan overeenkomstig artikel 792, tweede en derde lid, van dat wetboek. Krachtens laatstgenoemd artikel brengt de griffier voor de in artikel 704, eerste lid, opgesomde zaken, het vonnis bij gerechtsbrief ter kennis van de partijen. Het geschil betreft een vordering tot terugbetaling van de uitgaven die de eiseres heeft gedaan in het kader van dringende medische hulp verleend aan een kandidaat-politiek-vluchteling die volgens haar de toestemming had te verblijven op het grondgebied van de gemeente Sint-Joost-Ten-Node, d.i. een aangelegenheid die niet is voorzien in de bepalingen die bedoeld worden in voormeld artikel 704, eerste lid. Wanneer de griffier, in een dergelijk geschil, de beslissing bij gerechtsbrief ter kennis van de partijen brengt, begint de termijn om zich in cassatie te voorzien niet te lopen vanaf die kennisgeving ; in dat geval begint de termijn pas te lopen vanaf de datum van betekening van de beslissing.

5 3 MAART 2008 C F/5 Het middel van niet-ontvankelijkheid kan niet worden aangenomen. Eerste middel Krachtens artikel 660 van het Gerechtelijk Wetboek, bindt iedere beslissing betreffende de bevoegdheid de rechter naar wie de vordering wordt verwezen, met dien verstande dat zijn recht om over de grond van de zaak te oordelen onverkort blijft. Overeenkomstig artikel 20 van dat wetboek, kan het vonnis dat de zaak met toepassing van dat artikel 660 naar de door hem aangewezen rechter verwijst, alleen worden vernietigd door de rechtsmiddelen bij de wet bepaald. Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijkt niet dat hoger beroep is ingesteld tegen het vonnis dat op 5 oktober 1995 is gewezen door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel, die krachtens de artikelen 639, derde lid, en 660 van het Gerechtelijk Wetboek, uitspraak heeft gedaan over haar bevoegdheid en de zaak verwezen heeft naar de arbeidsrechtbank van hetzelfde arrondissement. Bijgevolg beslist het bestreden arrest van 9 maart 2000 niet wettig dat de arbeidsgerechten niet bevoegd waren om kennis te nemen van het geschil noch dat het geschil verwezen moest worden naar het Hof van Beroep te Brussel. Het middel is gegrond. De vernietiging van dat arrest van het Arbeidshof te Brussel leidt tot de vernietiging van het arrest dat op 20 april 2005 is gewezen door het hof van beroep van hetzelfde rechtsgebied, die er het gevolg van is. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest van 9 maart 2000 en het arrest van 20 april Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van de vernietigde arresten. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over.

6 3 MAART 2008 C F/6 Verwijst de zaak naar het Arbeidshof te Bergen. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, derde kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Christian Storck, de raadsheren Daniel Plas, Christine Matray, Philippe Gosseries en Martine Regout, en in openbare terechtzitting van drie maart tweeduizend en acht uitgesproken door afdelingsvoorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van advocaat-generaal Jean-Marie Genicot, met bijstand van griffier Jacqueline Pigeolet. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Koen Mestdagh en overgeschreven met assistentie van adjunct-griffier Johan Pafenols. De adjunct-griffier, De raadsheer,