Nieuwsbrief. > 05 winter voor ondernemende melkveehouders. Uw eerste keuze in uiergezondheid

Transcriptie

1 Nieuwsbrief voor ondernemende melkveehouders > 05 winter 2011 Uw eerste keuze in uiergezondheid

2 Editoriaal Editoriaal Beste lezer, Dit jaar viel de zomer zo kort en vroeg, dat we ons kunnen afvragen of er wel een zomer was. Deze verschuiving van seizoenen heeft ook een sterke invloed gehad op de landbouw. Denk maar aan het plotse grote aanbod van groenten omdat productie en aanbod vanuit Zuid-Europa samenviel met onze lokale productie. Aan de weersinvloed kunnen we alsnog weinig doen. In de landbouw hebben we geleerd hiermee te leven. Belangrijk nieuws is ook dat voor de eerste maal in België gegevens over antibioticagebruik bij dieren bekend zijn geworden. Deze gegevens zullen ongetwijfeld leiden tot aangepaste beleidsmaatregelen in de nabije toekomst. We wensen u veel leesgenot en hopen u te mogen verwelkomen op onze stand op Breedex (7 tot 9 december, Paleis 7, stand-nummer B722). Op andere elementen van bedrijfsbeheer in de landbouw hebben we gelukkig wel de mogelijkheid om invloed uit te oefenen. Die kansen mogen we niet laten liggen. In deze nieuwsbrief kunt u lezen hoe belangrijk het is op een systematische wijze het celgetal van uw koeien op te volgen en welke maatregelen u kan nemen om dat celgetal te verminderen. Albert Lens, Head of Animal Health België Inhoud Inhoud Wat te doen bij een te hoog celgetal? 3 Een te hoog celgetal doodt naar schatting jaarlijks koeien in België 5 Er beweegt wat in antibioticaland 8 Koeien met kalfziekte hebben meer kans op mastitis... hoe kan dat? 10 Bovikalc krijgt een nieuw jasje! 11 2

3 Uiergezondheid Wat te doen bij een te hoog celgetal? Weinig Vlaamse melkveehouders zijn ervan te overtuigen om koeien met een verhoogd celgetal te bemonsteren en te behandelen tijdens de lactatie. In een quotumvrije markt zal dit nog moeilijker worden. Te vaak wordt het argument door veehouders gebruikt dat er geen vuiltje aan de lucht is, zolang het tankmelkcelgetal onder de cellen blijft. Vroege opsporing, vroege interventie Op elk melkveebedrijf komen er echter iedere maand wel een paar nieuw geïnfecteerde koeien bij. Sommige van deze koeien zijn geïnfecteerd met minder schadelijke kiemen ( minor pathogenen ) zoals Corynebacterium bovis en de coagulase-negatieve stafylokokken ( Staphylococcus spp. ) en kunnen vanzelf genezen. Andere koeien zullen niet spontaan genezen omdat ze geïnfecteerd zijn met schadelijke kiemen ( major pathogenen ) zoals Staphylococcus aureus of Streptococcus uberis. Deze bacteriën hebben een belangrijke impact op het koecelgetal (en dus mogelijks ook op het tankmelkcelgetal) en dus moeten dergelijke koeien, op voorwaarde dat de kans op genezing groot genoeg is, worden behandeld. Door af te wachten en geen actie te ondernemen, gaat kostbare tijd verloren en neemt het aantal koeien met een verhoogd celgetal en dus ook het tankmelkcelgetal maand na maand toe. Bovendien is het zo dat de infectiedruk op het bedrijf alsmaar groter wordt naarmate meer koeien geïnfecteerd zijn, waardoor vanzelfsprekend ook de kans op nieuwe infecties bij andere koeien groter wordt. Een systematische en regelmatige opvolging van het celgetal van de individuele koeien en tijdig ingrijpen indien nodig is de enige manier om een blijvend uiergezonde melkveestapel te verzekeren. Concrete aanpak Bepaal elke 4 tot 6 weken het individuele celgetal van de koeien. Overloop elke 4 tot 6 weken als onderdeel van de bedrijfsbegeleiding samen met de dierenarts de celgetalgegevens en selecteer de koeien die in aanmerking komen voor bacteriologisch onderzoek. Het bemonsteren van chronisch geïnfec teerde dieren (= celgetal reeds meer dan 3 opeenvolgende maanden verhoogd) heeft weinig zin aangezien het resultaat vaak negatief zal zijn en deze koeien ongeacht de oorzaak van de infectie niet meer te genezen zullen zijn. Opruimen is dan het enige goede advies. 3

4 Uiergezondheid Bepaal op basis van het resultaat het antibiogram, het koecelgetal, de leeftijd van de koe en de lactatieperiode voor elke individuele koe wat de juiste aanpak is. 1. Behandelen. Dieren met een theoretisch hoge kans op genezing (jonge dieren, relatief laag celgetal, minder dan 3 opeenvolgende maanden verhoogd celgetal, ) worden het best zo snel mogelijk zowel intramammair als parenteraal behandeld en dit gedurende 5 opeenvolgende dagen aan een correcte dosering. 2. Opruimen. Oudere koeien (> 2e lactatie) met een langdurig verhoogd celgetal (> 3 maanden), en/of meerdere geïnfecteerde kwartieren hebben een erg lage genezingskans (<10%) en komen daarom niet meer in aanmerking om te worden behandeld. Ze worden het best zo snel mogelijk opgeruimd. Dergelijke koeien besmetten bovendien gemakkelijk andere koeien, produceren ondermaats en kunnen plots een klinische opflakkering doormaken. Staphylococcus aureusinfecties zijn altijd zeer moeilijk te behandelen en worden voornamelijk tijdens het melken van de ene naar de andere koe overgedragen. 3. Afwachten. Bij koeien met een matig verhoogd celgetal waaruit enkel minor pathogenen werden geïsoleerd, kan de volgende celgetalbepaling worden afgewacht gezien deze infecties vaak spontaan genezen en de impact beperkt is. Bovendien genezen ze ook gemakkelijk tijdens de droogstand. 4. Herbemonsteren. Koeien met één of meerdere kwartieren met een sterk verhoogd celgetal waarbij geen major pathogene bacterie kon worden geïsoleerd, worden het best herbemonsterd. Het is immers weinig waarschijnlijk dat Corynebacterium bovis of Staphylococcus spp., indien deze in het melkstaal worden gevonden, oorzaak zijn van het sterk verhoogde celgetal. Door nieuwe melkmonsters voor bacteriologisch onderzoek te nemen, wordt de kans op het vinden van de échte mastitisverwekker weer groter. Powered by Sofie Piepers studeerde in 2005 af als dierenarts aan de faculteit Diergeneeskunde in Merelbeke. Na haar afstuderen trad zij onmiddellijk in dienst bij de Vakgroep Voortplanting, Verloskunde en Bedrijfsdiergeneeskunde. Ze behaalde er in 2010 haar doctoraat over Intramammaire infecties en aangeboren immuniteit bij melkveevaarzen in vroege lactatie. Momenteel staat ze in voor de dagdagelijkse werking van het M-team van de Universiteit Gent waar ze de bedrijfsbegeleiding en het onderzoek onder leiding van Prof. dr. Sarne De Vliegher coördineert. 4

5 Nieuws Een te hoog celgetal doodt naar schatting jaarlijks koeien in België Bij een enquête uitgevoerd in het kader van het demoproject Uiergezondheid, kwam aan het licht dat op een bedrijf met 100 melkkoeien, er meer dan 27 per jaar moeten vervangen worden. Bij 20% van de koeien die afgevoerd werden, was de reden slechte uiergezondheid. Als men deze berekening maakt voor de koeien in België, kan men afleiden dat meer dan koeien per jaar afgevoerd worden omwille van uiergezondheidsproblemen. Het grootste deel daarvan heeft een chronisch verhoogd celgetal. Het celgetal zit in de lift Sinds de invoering van het celgetal als officiële kwaliteitsnorm in België in 1988 is er jarenlang een dalende trend geweest. Begin jaren 2000 lag het jaargemiddelde in Vlaanderen dichtbij cellen per ml. In 2004 steeg het naar cellen en in 2009 bereikte het een piek met cellen per ml. Er is dus een stijgende trend. De situatie is nog dringender in Wallonië, waar het jaargemiddelde gestegen is van cellen/ml in 2005 tot cellen in Het celgetal is verantwoordelijk voor meer dan de helft van de afhoudingen en voor driekwart van de schorsingen die melkveehouders oplopen Celgetal*000/ml in Vlaanderen en Wallonië Celgetal Vlaanderen Celgetal Walloniê Het gemiddelde celgetal in België is hoog vergeleken met andere melkproductielanden. In Nederland heeft men immers de stijgende trend kunnen omkeren dankzij het beleid en de gerichte communicatie van de UGCN (Uiergezondheidscentrum Nederland). 5

6 Nieuws Celgetal*000/ml in België en andere landen in xxxxx xxxxx xxxxx xxxxx Een hoog tankcelgetal kost de boer geld Elke stijging van cellen per ml in de tank doet het voorkomen van mastitis op een bedrijf toenemen met 10%. Op een bedrijf met 50 melkkoeien zijn dat dus 5 uierontstekingen meer per jaar, die elk zorgen voor dierenartskosten, verhoogde arbeidskost en extra besmettingsgevaar voor de andere koeien. Bovendien produceren deze 5 koeien minder melk dan ze zouden moeten doen. Ze vormen een mogelijk gevaar voor de melkkwaliteit en hebben een lagere levensverwachting op het bedrijf. Het celgetal escaleert, haal haar uit de lift! Een koe met klinische uierontsteking wordt van oudsher behandeld met antibiotica. Er zijn inderdaad kiemen in de uier die moeten opgeruimd worden zodat de koe kan genezen. De antibiotica genezen echter niet de schade die veroorzaakt werd aan de uier. Antibiotica alleen blijken dan ook niet echt efficiënt in het voorkomen van verhoogd celgetal. De celgetal-lift > > > < Fig.: Elk geval van mastitis kan de koe doen stijgen in de celgetal-lift. Hoe kan men dit voorkomen? 6

7 Nieuws Een koe met een gezonde uier heeft minder dan cellen in haar melk. Na elk geval van mastitis is er een kans dat de uier niet volledig geneest en de koe een stapje hoger zet in de celgetal-lift. Elke cellen/ml meer kunnen ervoor zorgen dat het celgetal escaleert. Het is dan ook belangrijk om bij de eerste uierontsteking, hoe mild ook, correct en grondig in te grijpen. Zo heeft de koe meer kans op een langer en gezonder leven op het melkveebedrijf. Een mijlpaal in de behandeling van milde mastitis! Uit een studie blijkt dat een koe waarvan de uierontsteking behandeld wordt met een ontstekingsremmer (samen met een antibioticum), nadien een lager celgetal heeft dan een koe die enkel een antibioticum kreeg. De ontstekingsremmer voorkomt dat de koe stijgt in de celgetal-lift! Dit is een nieuwe bevinding die de boer veel leed kan helpen voorkomen. Voorwaarde is wel dat de gebruikte ontstekingsremmer: langwerkend is. in de uier aanwezig is. Ontstekingsremmers zonder wachttijd voor de melk zijn niet effectief genoeg. Ze werken immers niet op de plaats waar het nodig is. Conclusie Het celgetal in België zit in de lift. Elke koe met verhoogd celgetal kost de boer handenvol geld. Het is belangrijk elke escalatie van celgetal te vermijden. Hiervoor dient men vroeg en kordaat in te grijpen. Het behandelen van uierontstekingen met de juiste antibiotica + een langwerkende ontstekingsremmer kunnen hierbij helpen. 7

8 Nieuws Er beweegt wat in antibioticaland Uit vorige nieuwsbrieven weet u al dat het diergeneeskundig antibioticagebruik steeds meer onder druk staat. In België zijn er recent dan ook concrete initiatieven ondernomen om de situatie op te volgen. Het Deense voorzitterschap Op Europees niveau verwacht men dat het antibioticadossier in een stroomversnelling zal komen onder het Deense voorzitterschap van de raad van de Europese Unie in de eerste helft van De Denen hebben aangegeven dat een meer verantwoord gebruik van antibiotica één van de topprioriteiten op de agenda zal zijn. Tijdens het voorzitterschap zullen ze aansturen op een gemeenschappelijk Europees monitoringprogramma dat de antibioticaconsumptie meet en op een plan van aanpak om het gebruik te doen dalen. Waar staat België? Om zo n Europees initiatief voor te bereiden, was er in België een gebrek aan gegevens. Daarom werd het BelVet-SAC opgericht. Via een webapplicatie verzamelt dit consortium de (anonieme) verkoopsgegevens van antibiotica bij de veterinaire groothandels en van gemedicineerde voormengsels bij de mengvoederfabricanten. In hun eerste rapport vindt men de cijfers van het diergeneeskundig antibioticagebruik in België voor de jaren 2007, 2008 en Overzicht van de recente initiatieven in België Staat voor Wie? Doel BelVet-SAC Belgian Veteri- Een onderdeel van BAPCOC (Belgian Antibiotic Policy Registratie van het antibiotica consortium nary Surveillance Coordinating Committee) en financieel ondersteund door gebruik via groothandels en of Antimicrobial het FAGG (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en mengvoederbedrijven Consumption Gezondheidsproducten) AMCRA Antimicrobial Boerenorganisaties (Boerenbond, ABS en FWA) Verzamelen van gegevens over kenniscentrum Consumption Mengvoederfabrikanten (BEMEFA) antibioticagebruik en and Resistance in Farmaceutische sector (Pharma.be) resistentie Animals Dierenartsen (de Nederlandstalige Orde en de diergenees- Analyseren en bestuderen kundige faculteit van Gent) van deze gegevens Overheid (Federaal Agentschap voor Veiligheid van de Sensibiliseren en communiceren Voedselketen FAVV en Federaal Agentschap voor Genees- van de resultaten middelen en Gezondheidsproducten FAGG) Advies geven over mogelijke acties 8

9 Grafiek Vergelijking van de hoeveelheid gebruikte actieve stof per kg geproduceerde biomassa in 2007, in 11 Europese landen mg actieve stof / kg biomassa Nederland Frankrijk België Verenigd Koninkrijk Tsjechië Zwitserland Duitsland Denemarken Finland Zweden Noorwegen Uitleg bij de grafiek Omdat veel producten geregistreerd zijn voor meerdere diersoorten, is er momenteel geen opsplitsing gemaakt per diersoort. De cijfers geven het totale diergeneeskundig antibioticagebruik weer, zowel deze gebruikt bij gezelschapsdieren als bij productiedieren. Om een vergelijking met het antibioticagebruik in andere Europese landen mogelijk te maken, werd de totale hoeveelheid actieve stof gedeeld door de totale biomassaproductie. Dit is de som van de hoeveelheid rundveevlees, varkensvlees en gevogelte die dat jaar werd geproduceerd, vermeerderd met het gewicht van de aanwezige melkkoeien (aantal melkkoeien x 500 kg). Conclusie De grafiek toont een vergelijking met 10 andere Europese landen die op dezelfde manier resultaten hebben verzameld. Hieruit blijkt dat België het derde hoogste diergeneeskundig antibioticagebruik heeft van de 11 rapporterende landen. Enkel Nederland en Frankrijk hebben een hoger gebruik, de Scandinavische landen hebben het laagste gebruik. Nederland beoogt tegen 2015 een reductie van het antibioticagebruik met 50%. Sinds kort is het gebruik van een bedrijfsbehandelplan er voor elke aandoening verplicht. Ook is er een duidelijke richtlijn om hogere generatie cefalosporinen (die in de humane geneeskunde zo belangrijk zijn) zoveel mogelijk te vermijden. Frankrijk, de nummer 2 in de lijst, heeft al aangegeven de nodige inspanningen te zullen leveren om in de komende 5 jaar te werken naar een reductie van het verbruik met 25%. Indien deze beide landen slagen in hun doelstellingen en er in België geen bijkomende inspanningen geleverd worden om het antibioticagebruik terug te doen dalen, dan bestaat het risico dat België binnen enkele jaren de lijst aanvoert. Bron: BelVet-SAC rapport,

10 Titel??? MEI 2011 KOEIEN MET KALFZIEKTE MAKEN MEER KANS OP MASTITIS Goed begonnen aan de lactatie is half gewonnen! Een goed droogzetmanagement bestaat uit het droogzetten van alle koeien met langwerkende antibiotica en het voorzien van een propere en droge huisvesting. Daarnaast is het ook erg belangrijk om via een aangepaste voeding en een goed management andere veelvoorkomende aandoeningen rond het afkalven zoals kalfziekte te vermijden en vroegtijdig te onderkennen. Koeien met (sub)klinische kalfziekte maken immers meer kans op mastitis. Vier redenen waarom koeien met kalfziekte meer kans op mastitis maken: 1. Koeien met (subklinische) kalfziekte liggen (vaker) neer. Daardoor komen de spenen meer en in nauwer contact met de omgeving waardoor omgevingskiemen gemakkelijker via het slotgat de uier kunnen binnendringen. 2. Calcium speelt een belangrijke rol in het samentrekken van verschillende spieren, zo ook van het sluitspiertje rondom het slotgat. Door een verlaagd calciumgehalte in het bloed zal de uier minder goed van de omgeving worden afgesloten. 3. Een tekort aan calcium zorgt er voor dat de afweercellen in de melk van de koe minder snel en efficiënt zullen reageren tegen binnenkomende bacteriën. Foto: Pfizer AH 4. Koeien met kalfziekte staan onder stress. Door de stress wordt hun afweer verder onderdrukt en worden ze gevoeliger voor infecties. M-team, altijd paraat als het om uw melk gaat! 10

11 Nieuws Bovikalc krijgt een nieuw jasje! Eén van de redenen waarom u Bovikalc verkiest boven andere calciumbolussen is wellicht zijn gladde vorm. Door het waslaagje slikt de koe de bolus gemakkelijker in, zodat hij niet weer op de grond belandt. Hij glijdt bovendien vlotjes door de slokdarm tot in de pens. Wij zetten hier de voordelen op een rij: Minder gevoelig aan scheuren. Minder gevoelig aan vocht tijdens het inbrengen. Geen verschil in temperatuurgevoeligheid. Dit maakt van Bovikalc de veiligste en handigste bolus op de markt. Boehringer Ingelheim blijft echter zoeken waar het nog beter kan. Onderzoek heeft een nieuwe waslaag opgeleverd die nog beter is dan de vorige. Bovikalc Snelle werking dankzij calciumchloride Langdurige werking dankzij calciumsulfaat De bolus die het meeste calcium bevat Spreek erover met uw dierenarts 7

12 Diakur plus Vezels voor een natuurlijke balans in de darmflora Elektrolyten die in 3 fasen vrijkomen Optimaal energiegehalte Flexibel in gebruik In plaats van melk ofwel Afwisselend met melk ofwel Opgelost in de melk Emmer van 10 kg Maxibox van 24 zakken Emmer van 3 kg Spreek erover met uw dierenarts SCS Boehringer Ingelheim Comm.V Animal Health Arianelaan 16 B-1200 Brussel Info: Kristine Van der Meirsch Tel.: vetmedica@boehringer-ingelheim.com V.U.: Mark Connolly 2011/067