Keuzedeel Internationaal I: bewustzijn (interculturele) diversiteit

Transcriptie

1 Keuzedeel Internationaal I: bewustzijn (interculturele) diversiteit

2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur: Joan Kruitwagen Inhoudelijke redactie: Anka Jacobs Titel: Keuzedeel Internationaal I: bewustzijn (interculturele) diversiteit ISBN: , maakt deel uit van pakket: Edu Actief b.v Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht ( Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO ( De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op

3 Inhoudsopgave Hoe werk je met een keuzedeel? Over dit keuzedeel Onderzoek naar eigen en andere culturen verantwoording Onderzoekt interculturele verschijnselen Neemt deel aan interculturele samenwerkingsverbanden Theoriebronnen Cultuurverschillen en samenwerking Cultuurverschillen op de werkvloer De opbouw van de uitwerking Domeinen met voorbeelden Voorbeeld uitwerking multicultureel onderzoek Wat is intercultureel sensitief?

4 Hoe werk je met een keuzedeel? In iedere opleiding volg je een aantal keuzedelen. Ze zijn bedoeld om je beter op de arbeidsmarkt voor te bereiden. Je school bepaalt het aanbod waaruit je kunt kiezen en wanneer je zo n keuzedeel kunt volgen. Hoelang je aan een keuzedeel werkt, varieert: 240, 480 of 720 studiebelastingsuren (SBU). Die informatie vind je in de inleiding Over dit keuzedeel, waarmee elk keuzedeel begint. Waar en wanneer je aan een keuzedeel werkt, bepaalt je school. Dat kan op school zijn, op je stageadres of thuis. Meestal zal het een mix van deze drie zijn. Inleiding Een keuzedeel van Edu Actief begint met een introductie. Dat kan naast een korte inleiding bijvoorbeeld een filmpje zijn over iemand die binnen zijn werkveld te maken krijgt met de inhoud van dit keuzedeel. Vervolgens vind je vermeld uit welke onderwerpen (leereenheden) het keuzedeel bestaat. Uitdaging In elk keuzedeel werk je stap voor stap toe naar een eindopdracht: de uitdaging, waarvoor je de stof van het gehele keuzedeel gebruikt. Het kan bijvoorbeeld gaan om de verzorging van een wijnproeverij met bijpassende hapjes, een compleet ondernemersplan voor een startup, een gevuld zorgdossier waarin je hebt gedocumenteerd welke begeleiding je een cliënt hebt gegeven en wat de resultaten waren, etc. Je werkt in een aantal stappen naar de eindopdracht toe. Elke stap levert per leereenheid ten minste één beroepsproduct op, dat wil zeggen een document, een (video)verslag van een gesprek of een fysiek product zoals je dat ook in de beroepspraktijk maakt. Dat kan bijvoorbeeld een wijnkaart zijn of het financiële hoofdstuk van een ondernemingsplan. Resultaten Daarna vind je een beschrijving van de doelen waaraan je gaat werken: een opsomming van de resultaten aan het eind van het keuzedeel. Beoordeling Je werkt individueel en soms samen met medestudenten aan je opdrachten. De beoordeling van je werk gebeurt op verschillende manieren en momenten. Het kan zijn dat je een of meer kennistoetsen maakt die mee tellen in de eindbeoordeling. Je zult ook een beoordeling krijgen van de beroepsproducten die je tijdens dit keuzedeel oplevert. En natuurlijk wordt je eindopdracht beoordeeld. Je vindt de beoordelingscriteria telkens kort beschreven in de inleiding Over dit keuzedeel op elke leereenheid. Hoe zwaar een onderdeel meetelt, hoor je van je docent. 4

5 Hoe werk je met een keuzedeel? Oriëntatieopdrachten Voordat je met de eerste leereenheid van een keuzedeel begint, maak je een aantal opdrachten waarmee je je nader op de stof oriënteert. Zo verken je het terrein van dit keuzedeel. Bronnen en verwijzingen In dit keuzedeel vind je verwijzingen naar bronnen. Deze kun je herkennen aan een icoontje. Dit kan een theoriebron zijn, een internetlink of een filmpje. Zo zien de icoontjes eruit: Internetsite Theoriebron Filmpje De theoriebronnen op alfabetische volgorde vind je na de opdrachten in dit boek. Je kunt de inhoudsopgave gebruiken om de juiste bronnen snel te vinden. Let op! Bronnen worden op verschillende manieren bij de opdrachten aangegeven: 1. bron voor een opdracht. In dit geval is de theoriebron van toepassing op de daaropvolgende opdrachten. 2. bron in een opdracht. In dit geval is de theoriebron alleen van toepassing op deze specifieke opdracht. Wordt er in een opdracht geen bron aangegeven, maar heb je wel bepaalde informatie nodig, dan zoek je de informatie in een van de eerder genoemde bronnen binnen deze leereenheid. De video s, rollenspelen, formulieren, weblinks en bronnen kun je vinden in de digitale leeromgeving. Hier vind je ook de digitale versie van dit keuzedeel. Ga naar Volg de stappen om toegang te krijgen tot het digitale lesmateriaal. Voor het gebruik van de digitale leeromgeving heb je een tablet, computer of mobiele telefoon met internettoegang nodig. Je werkt je opdrachten uit op papier of digitaal. 5

6 1. Over dit keuzedeel Over dit keuzedeel In Nederland wonen veel mensen uit andere culturen. Als je om je heen kijkt, in de buurt waar je woont, op school, in de bus, in de trein, op de Nederlandse televisie: overal zie je mensen met een andere culturele achtergrond. Het keuzedeel Internationaal I gaat over (interculturele) diversiteit. In dit keuzedeel gaan we het hebben over de verschillen die kunnen spelen wanneer je te maken hebt met mensen met een andere culturele achtergrond. Maar wat is intercultureel precies? En wat wordt bedoeld met diversiteit? Wanneer je in je leef- of werkomgeving te maken hebt met mensen uit een andere cultuur kan het handig zijn als je iets afweet van die andere cultuur. Om goed te kunnen samenwerken met mensen met een andere culturele achtergrond zijn speciale competenties nodig. Het is daarom belangrijk iets af te weten van diverse culturen. Ben jij je bewust van je culturele identiteit? En wat weet jij van de gewoontes en normen en waarden van andere culturen? Hoe belangrijk is het te weten wat de verschillen zijn? En hoe spelen interculturele verschillen door op de werkvloer? Al deze aspecten komen terug in dit keuzedeel. Het keuzedeel Internationaal I: bewustzijn (interculturele) diversiteit bestaat uit drie leereenheden waarvoor je in totaal 240 SBU nodig hebt: 1. Onderzoek naar eigen en andere culturen en naar eigen (inter)culturele sensitiviteit 2. Onderzoekt interculturele verschijnselen 3. Neemt deel aan interculturele samenwerkingsverbanden. Hoe werk je met een keuzedeel? Bekijk het volgende filmpje eerst even. Sinterklaas met Najib Amhali De uitdaging Je gaat een onderzoek doen naar wat interculturele diversiteit inhoudt en wat daarvan de impact is op jezelf en je werk en leven later. Aan het eind van dit keuzedeel geef je daarover een presentatie. 6

7 Over dit keuzedeel Je begint eerst met het onderzoeken naar wat jij zelf weet over interculturele diversiteit. Wat betekent dat voor jou? Daarna ga je (eventueel met een aantal medestudenten) je bevindingen hierover bespreken. Vervolgens ga je onderzoeken wat interculturele diversiteit inhoudt binnen de opleiding die jij volgt. Dit doe je individueel of met een aantal medestudenten. Je maakt een aantal opdrachten en doet onderzoek naar culturele verschillen. De opdrachten die horen bij het keuzedeel, zijn algemeen van opzet als het gaat om je toekomstige beroepenveld. Let erop dat je bij het maken van de opdrachten waar nodig zo veel mogelijk je eigen beroepsopleiding en beroepscontext in je achterhoofd houdt en de opdracht gericht op jouw opleidingsdomein uitvoert. Het volgende leer je in dit keuzedeel: - Je begrijpt de betekenis van de begrippen cultuur, referentiekader, interculturele sensitiviteiten en F-culturen en G-culturen. - Je herkent gewoontes die cultureel gemotiveerd zijn en je kunt een objectief oordeel vormen over andersdenkenden. - Je kent je eigen normen en waarden en herkent die van anderen. - Je weet waar je grenzen liggen bij het accepteren van cultuurverschillen. - Je weet welke problemen met een culturele achtergrond er kunnen spelen op de werkvloer en hoe deze aangepakt kunnen worden. - Je kent en begrijpt de achtergrond van een aantal belangrijke personen en gebeurtenissen in Nederland waarbij cultuurverschillen een rol spelen. - Je kunt door onderzoek te doen een weloverwogen mening vormen over deze personen en gebeurtenissen. - Je begrijpt de invloed van religie op interculturele communicatie en culturele diversiteit. - je kunt je eigen mening vormen op grond van wat je in het voorgaande hebt geleerd en een verwachting uitspreken over de toekomst. In dit keuzedeel ga je je als aankomend professional verdiepen in je interculturele omgeving. Je gaat vaardigheden aanleren die van belang zijn voor het goed kunnen functioneren binnen de culturele omgeving waarin jij je bevindt. De eindbeoordeling richt zich op: het maken van alle theorieopdrachten de beroepsproducten die je oplevert binnen de leereenheden die je doet de presentatie waarin je laat zien je goed verdiept te hebben in cultuurverschillen eventueel een theorietoets, als de docent daarvoor kiest. In dit eerste onderdeel onderzoek je je eigen gedrag en het gedrag van je omgeving op het gebied van interculturele diversiteit. Op te leveren beroepsproducten: 1. Vlog van de oriëntatieopdracht 2. Werkplan 3. Prezi over culturele diversiteit met mindmapping interviews en verslagen 7

8 4. Uitwerking van het multicultureel onderzoek 5. Presentatie van de beroepsgerichte onderzoeken 6. Het eindverslag. Let op: Als de oriëntatieopdrachten met een voldoende beoordeeld zijn door de docent, dan krijg je een Go van de docent. Dat betekent dat je goedkeuring van de docent krijgt om verder aan de overige opdrachten van dit keuzedeel te gaan werken. Zijn de oriëntatieopdrachten niet of niet volledig goedgekeurd dan krijg je van de docent een No Go. Dat betekent dat je niet verder aan dit keuzedeel kunt werken alvorens de oriëntatieopdrachten goedgekeurd zijn door je docent. Bekijk alvast de volgende drie bronnen voordat je begint met dit keuzedeel. Hoe maak je een presentatie? Leren presenteren Presentatiemodellen Veel succes en veel plezier! 1.1 Oriëntatie Opdracht 1: Sinterklaas bij Najib Amhali Sinterklaas met Najib Amhali Bekijk de film uit de inleiding van Najib Amhali nog een keer. Vertel in maximaal 50 woorden wat Najib probeert duidelijk te maken aan de zaal via zijn sketch. Opdracht 2: Oriëntatie cultuurverschillen Cultuurverschillen en samenwerking Voordat je begint met de eerste opdracht is het belangrijk om bovenstaande bron te lezen. Je gaat beginnen aan het keuzedeel Internationaal I: bewustzijn (interculturele) diversiteit. Voordat je hiermee aan de slag gaat, volgen een paar oriënterende opdrachten. Deze oriënterende opdrachten zullen je helpen om vertrouwd te raken met het onderwerp interculturele verschillen. Kijk kritisch naar het filmpje over Cultuurverschillen. Cultuurverschillen 8

9 Over dit keuzedeel Kijk nu op deze site die gaat over Oordelen en vooroordelen. Oordelen en vooroordelen Bekijk nu de volgende twee films over Culturele vaardigheden, referentiekaders en bewustzijn. Interculturele communicatie Cultureel bewustzijn Filmen met je mobiel a. Je hebt de filmpjes en website over cultuurverschillen en vooroordelen bekeken. Heb jij of heeft iemand uit jouw omgeving te maken gehad met cultuurverschillen? Vertel met behulp van een zelfgemaakte video-opname (vlog) hoe jij of jouw omgeving met die situatie is omgegaan. Geef ook aan welke gevoelens op dat moment een rol speelden (humor, verwarring, eenzaamheid enzovoort). b. Ben je wel eens op vakantie geweest in een land met een andere cultuur? Zo ja, welke landen waren dat? Noteer drie culturele verschillen met Nederland. c. Bij jou op school zitten ongetwijfeld studenten die in het buitenland zijn geboren of in Nederland zijn geboren maar geen Nederlandse nationaliteit hebben. Geef minimaal drie culturele verschillen die je opgemerkt hebt. Het woord allochtoon d. Bekijk de film. Het woord allochtoon wordt in de ban gedaan. Verschillende mensen worden om hun mening gevraagd. Wat zou jij hier antwoorden? Opdracht 3: Oriëntatie culturele verschijnselen a. Wat weet jij van de gewoontes en normen en waarden van andere culturen? b. Heb je die kennis door ervaring of op een andere manier verkregen (bijvoorbeeld uit boeken)? c. Kun je aan iemands uiterlijk zien of hij of zij uit een andere cultuur komt? Geef daarvan twee voorbeelden. Opdracht 4: Oriëntatie interculturele samenwerking a. Heb jij in je dagelijks leven te maken met mensen uit andere culturen? Zo ja, merk je daarvan iets in het omgaan met deze mensen? 9

10 b. Is het volgens jou belangrijk te weten wat de verschillen zijn? Leg uit waarom wel of niet. c. Heb je ervaring met gebeurtenissen op je werk of stageplek die te maken hebben met cultuurverschillen? Zo ja, wat is die ervaring dan? Hoe gingen jij en je omgeving hiermee om? 10

11 Onderzoek naar eigen en andere culturen verantwoording 2. Onderzoek naar eigen en andere culturen verantwoording Over deze leereenheid Als beginnend beroepsbeoefenaar kom je in verschillende situaties waarbij je te maken krijgt met mensen uit andere culturen en met andere gewoontes. Dat kan op je werk zijn of in een stage. Soms kan dat lastig zijn. Echter als je je bewust wordt van je eigen culturele conditionering en je eigen denkwijze, wordt het makkelijker om met cultuurverschillen om te gaan. In deze leereenheid leer je wat cultuur eigenlijk is, wat culturele conditionering betekent, welke zaken problematisch kunnen zijn in het omgaan met elkaar en welke vaardigheden je nodig hebt om met cultuurverschillen om te gaan. 2.1 Onderzoek naar eigen en andere culturen en eigen (inter)culturele sensitiviteit Cultuurverschillen en samenwerking Opdracht 1: Onderzoekt eigen en andere culturen Om cultuurverschillen te kunnen herkennen moet je eerst weten wat je eigen cultuur kenmerkt. Dat bepaalt de wijze waarop je tegen zaken aankijkt, je omgangsvormen en communicatiestijl. Je onderzoekt wat andere culturen kenmerkt en je onderzoekt de verschillen tussen je eigen cultuur en die van anderen. Daarbij kijk je kritisch naar alle aspecten en je kunt bepalen waar je grenzen liggen bij het accepteren van cultuurverschillen. Lees de bron Cultuurverschillen en samenwerking. Cultuur 1 Cultuur 2 a. We hebben het in dit keuzedeel steeds over cultuur. Maar wat verstaan we eigenlijk onder cultuur? Geef een omschrijving waar je het mee eens bent. 11

12 Referentiekader Cultuur als referentiekader b. Ieder mens bekijkt de wereld vanuit een eigen referentiekader. Wat wordt bedoeld met referentiekader? c. Hoe kun je een referentiekader in verband brengen met cultuur? Geef daarvan een voorbeeld. Opdracht 2: Onderzoek je referentiekader Stel, je gaat naar een voetbalwedstrijd en je ziet een fan tussen twee politieagenten. Wat is je eerste reactie: is er sprake van geweld of is er wat anders aan de hand? Zonder te vragen maken we ons een beeld van de situatie en interpreteren die aan de hand van eerdere ervaringen en kennis. Voetbal wordt vaak geassocieerd met supportersgeweld en met politieoptreden. Zonder te vragen wat er echt aan de hand is, vormen wij ons een mening. Ook in organisaties wordt gecommuniceerd en iedereen hoort dezelfde boodschap maar wil toch wat anders horen: iedereen wil horen wat voor hem belangrijk is en interpreteert die boodschap ook als zodanig: what s in it for me? We zeggen wel eens tegen elkaar: 'Doe eens normaal!' Stel je zelf eens de vraag: wat is normaal en wie bepaalt dat? Op het moment dat je dat zegt, is je referentiekader bepalend voor jou en zeg je feitelijk dat de ander zich niet gedraagt volgens jouw referentiekader en andersom natuurlijk als de ander zegt: Ik doe toch normaal! Je begrijpt dat het erg belangrijk is wat en hoe je communiceert en vervolgens is het nog belangrijker dat je verifieert of de boodschap goed is begrepen! Je bepaalt wel wat de boodschap inhoudt maar je bepaalt niet hoe de boodschap vervolgens wordt ontvangen. Houd er rekening mee dat, naast de boodschap, ook emoties een grote rol spelen. Daarom is het belangrijk dat je de boodschap blijft herhalen en dat je blijft afstemmen en verifiëren. Je gaat nu onderzoeken wat je eigen visie is op een aantal verschijnselen in de samenleving. Van verandering naar dynamiek Je gaat nadenken over welke zaken je normaal vindt en welke zaken niet. Daarnaast geef je aan welke zaken je wilt accepteren, of je ze nu normaal vindt of niet. De bedoeling van deze opdracht is dat je met elkaar gaat nadenken over de zaken die verschillend zijn binnen diverse culturen. Met welke zaken heb je moeite? Welke zaken vind je absoluut niet acceptabel? Of dit zo blijft, zal in de loop van dit keuzedeel bekend moeten worden. Tip bij het invullen van de kolom: 12

13 Onderzoek naar eigen en andere culturen verantwoording Stereotypering wordt vaak gezien als de belangrijkste oorzaak van discriminatie maar als je kijkt naar de definities zie je het verschil. Discriminatie is wanneer je iemand die behoort tot een andere groep minder gunstig behandelt. Stereotypering is een overdreven beeld van een groep mensen dat vaak niet (volledig) overeenkomt met de werkelijkheid. Het is een vooroordeel of negatief denkbeeld en wordt gebruikt als rechtvaardiging van bepaalde discriminerende acties. Zet een kruisje in de kolom die voor jou geldt. Leg in de laatste kolom duidelijk uit waarom je dat vindt. Je geeft een of meerdere argumenten waarmee je je mening helder uitlegt. Een vrouw met een hoofddoekje Een jongere met een kaalgeschoren hoofd Een homo die zijn vriend kust Een dikke man die friet eet Een volwassen man die huilt Een jongere die naar de kerk gaat Iemand die geen varkensvlees eet Een volwassene die dronken is Een jongere die dronken is Iemand die onder werktijd gaat bidden Iemand met veel tatoeages Vind ik normaal Vind ik niet normaal Uitleg waarom ik dit vind 13