Afwijzing van een bijstandsuitkering Dienst Werk en Inkomen, Markplein Nieuw West en Dienstencentrum, Juridische Zaken

Transcriptie

1 Rapport Gemeentelijke Ombudsman Afwijzing van een bijstandsuitkering Dienst Werk en Inkomen, Markplein Nieuw West en Dienstencentrum, Juridische Zaken 12 mei 2006 RA Samenvatting Verzoekster woont bij haar vader in een tweekamerwoning. In verband met haar bevalling gaat zij tijdelijk naar haar grootmoeder. Die weigert inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie. Dat is voor de dienst aanleiding de aanvraag voor een bijstandsuitkering af te wijzen. Ook verzoeksters bezwaarschrift wordt ongegrond verklaard. Volgens de interne werkinstructies van de Dienst Werk en Inkomen is er sprake van een noodsituatie in geval van een vergevorderde zwangerschap terwijl de betreffende vrouw zich nergens kan inschrijven. In dat geval kan de dienst een briefadres voor de duur van drie maanden toekennen. Nu de dienst dat in verzoeksters geval heeft geweigerd, is dat voor de ombudsman aanleiding een aanbeveling aan het rapport te verbinden. De aanbeveling houdt in dat de Dienst Werk en Inkomen de gevraagde bijstandsuitkering alsnog toekent. Tevens behoort verzoekster een schadevergoeding te krijgen ter hoogte van de door haar betaalde premie ten behoeve van de particuliere ziektekostenverzekering in die periode. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn niet behoorlijk. Aanbeveling De wethouder Werk en Inkomen wordt verzocht te bevorderen dat de Dienst Werk en Inkomen met inachtneming van het bovenstaande een nieuwe beslissing neemt over verzoeksters aanvraag om een bijstandsuitkering over de periode 13 februari tot 19 mei Voorts wordt de wethouder verzocht te bevorderen dat de dienst een schadevergoeding ter hoogte van de premiebetalingen van de ziektekostenverzekering toekent.

2 Aantal pagina s: 2/5 Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 28 september 2004 op het spreekuur ingediend en betreft de Dienst Werk en Inkomen (tot 1 januari 2006: Sociale Dienst Amsterdam), Marktplein Nieuw West en Dienstencentrum, Juridische Zaken. Het gevraagde onderzoek heeft betrekking op: het afwijzen van een bijstandsuitkering; de motivering van een afwijzende beslissing op een bezwaarschrift. Bevindingen achtergrond van het verzoek Verzoekster is twintig jaar. Ze komt in februari 2004 vanwege haar vergevorderde zwangerschap naar Nederland. Ze schrijft zich in bij haar vader die een tweekamerwoning huurt. Tevens vraagt ze een bijstandsuitkering aan. Haar vader werkt de hele dag en vanwege de bevalling en de daarvoor ongeschikte woonruimte bij haar vader gaat verzoekster tijdelijk naar haar grootmoeder. Ze geeft dit in maart mondeling door aan de Dienst Werk en Inkomen. De dienst legt een huisbezoek bij de grootmoeder af en constateert dat verzoekster bij haar grootmoeder verblijft maar niet op haar adres staat ingeschreven. De grootmoeder weigert inschrijving in verband met de huursubsidie. Er volgt geen huisbezoek aan het adres van de vader. De bijstandsaanvraag wordt afgewezen. Verzoekster dient een bezwaarschrift in. Vijf maanden later vindt de hoorzitting plaats. Nogmaals komt aan de orde dat zij zich niet bij haar grootmoeder mocht inschrijven. Verzoeksters bezwaarschrift wordt afgewezen. De dienst is van mening dat er geen sprake is van een tijdelijke woonsituatie. Dat brengt met zich mee dat verzoekster zich volgens de dienst bij haar grootmoeder had moeten inschrijven. Dat deze daarvoor geen toestemming verleende, komt voor rekening van verzoekster. Verzoekster kan zich niet vinden in de afwijzende beslissing. Bovendien heeft ze een particuliere ziektekostenverzekering moeten afsluiten, waaraan hoge kosten zijn verbonden. Daarom wendt zich tot de ombudsman. reactie van de dienst Verzoekster heeft zich op 13 februari 2004 bij het Centrum voor Werk en Inkomen gemeld voor een bijstandsaanvraag. Op 23 maart vond het intakegesprek met de Sociale Dienst plaats. Toen kwam ook verzoeksters verblijf bij haar grootmoeder ter sprake. Desgevraagd leverde verzoekster hierover de volgende dag een schriftelijke verklaring in. Volgens deze verklaring gaat het om een periode van drie tot vier maanden. Op 29 maart werd er een huisbezoek bij de grootmoeder afgelegd (een huisbezoek op het adres van de vader werd niet overwogen, omdat de situatie voldoende duidelijk was). Tijdens het huisbezoek is nadrukkelijk gesproken over de gevolgen van het niet inschrijven op het adres van de grootmoeder. De behandelend medewerkster heeft gezegd dat zij op grond van het verzorgingscriterium aan tijdelijk verblijf op het adres van de grootmoeder geen financiële consequenties zou verbinden. Zij was ook van mening dat verblijf bij de grootmoeder in verzoeksters situatie het beste was. Op haar vraag hoe lang het verblijf bij de grootmoeder zou gaan duren, werd geen antwoord gegeven. Inschrijving op grootmoeders adres bleef echter onbespreekbaar. Omdat er niet van een adresprobleem of een

3 Aantal pagina s: 3/5 noodsituatie sprake was, werd geconcludeerd dat er geen bijstand kon worden verleend. De beslissing op verzoeksters bezwaarschrift bevestigde deze conclusie. Men is wettelijk verplicht zich in te schrijven op het adres waar men verblijft. Het maakt daarbij niet uit of iemand eigenaar, huurder, onderhuurder of logé is. Voor de bijstandsverlening wordt een uitzondering gemaakt voor daklozen. Iemand met een adresprobleem is niet dakloos, maar verhuist vaak om dezelfde reden van adres naar adres en/of verkeert in een crisissituatie. Verzoekster verkeerde niet in een crisissituatie. Zij was weliswaar hoogzwanger, maar werd door familie opgevangen. Eén van de gevolgen van grootmoeders aanbod was dan om de inschrijving in orde te maken. Wanneer dit niet gebeurt, zijn de consequenties voor de betrokkene. Het kan niet zo zijn dat er financiële aanspraken (zoals huursubsidie) worden ontleend aan een onjuiste registratie. In dit soort situaties gaat de dienst er niet vanuit dat er sprake is van een adresprobleem en worden de uitzonderingssituaties niet beoordeeld. De baby is geboren op 30 april Vanaf 19 mei, toen verzoekster in de opvang bij Altra verbleef, ontving zij een bijstandsuitkering. Naderhand is zij weer naar haar vader gegaan. Alle besluiten zijn conform de werkvoorschriften, waarbij ook alle omstandigheden van het geval zijn meegewogen reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoekster en naar de dienst gestuurd teneinde een nadere reactie mogelijk te maken. De dienst laat weten geen aanleiding te hebben voor een nadere reactie. Verzoeksters vader reageert namens zijn dochter op het verslag van bevindingen. De medewerkers van de dienst hebben geen uitleg over de financiële gevolgen van inschrijving bij de grootmoeder gegeven, zoals de dienst in de reactie aan de ombudsman verwoordt. Daardoor is zijn dochter en hij met haar van de regen in de drup gekomen. Werkvoorschriften De uitvoering van de Wet Werk en Bijstand (WWB) op gemeentelijk niveau heeft de Dienst Werk en Inkomen in zogenaamde uitvoeringsvoorschriften vastgelegd. Onderdeel 4.10 bevat de werkwijze bij cliënten met een adresprobleem Cliënten met een adresprobleem Wat is een adresprobleem? Een cliënt heeft een adresprobleem als hij wel een adres heeft, maar zich daar niet mag inschrijven in het GBS [noot ombudsman: Gemeentelijke Basisadministratie). Onderzoek zo volledig mogelijk: waarom de cliënt geen vast adres heeft; waarom de cliënt zich niet in het GBS kan inschrijven op het adres; of er sprake is van een noodsituatie.

4 Aantal pagina s: 4/5 Noodsituaties zijn bijvoorbeeld: gevorderde zwangerschap, ernstige gezondheidsklachten, zich schuil houden in verband met bedreigingen enz. Je geeft dan een briefadres af, en verleent bijstand. Leg de omschrijving van de noodsituatie in het dossier vast. Er is geen sprake van een noodsituatie als de cliënt in staat is te verhuizen naar een adres, waar hij of zij zich wel bij het GBS kan inschrijven. Daarbij moet de cliënt ieder aanbod van een woning of kamer overwegen, ook bij kamerverhuurbedrijven of in minder populaire delen van de stad. Is er geen noodsituatie, dan heeft de cliënt geen recht op een briefadres Beëindiging briefadres door de regio Een briefadres wordt voor een zo kort mogelijke periode gegeven, bijvoorbeeld drie maanden. Het gaat om een individuele noodsituatie. Behoorlijkheidsvereisten De ombudsman toetst gedragingen en handelingen van gemeentelijke instanties aan zogenaamde behoorlijkheidsvereisten. In dit onderzoek is getoetst aan de vereisten van actieve en adequate informatieverstrekking en motivering. Overwegingen het afwijzen van een bijstandsuitkering Het vereiste van actieve en adequate informatieverwerving houdt in dat bestuursorganen bij de voorbereiding van hun handelingen de relevante informatie verwerven. Dit vloeit voort uit het wettelijke vereiste dat beslissingen zorgvuldig worden voorbereid. Dit brengt onder meer met zich mee dat de overheid zich, alvorens een besluit te nemen, op de hoogte stelt van de relevante regels. Interne werkinstructies ten behoeve van de Wet Werk en Bijstand vormen een uitwerking van wet- en regelgeving. Uit de werkinstructies blijkt dat het in geval van een individuele noodsituatie mogelijk is om een briefadres voor drie maanden af te geven. De werkinstructies benoemen gevorderde zwangerschap expliciet als zo n noodsituatie. Het argument van de dienst dat er geen sprake was van een crisissituatie nu verzoekster door familie werd opgevangen, overtuigt niet. Volgens diezelfde interne werkinstructies is er geen sprake van een noodsituatie als de cliënt in staat is te verhuizen naar een adres, waar hij of zij zich wel bij het GBS kan inschrijven. Crux was in dit geval nu juist dat de hoofdbewoonster inschrijving niet toestond. In dat geval is er volgens de werkinstructies sprake van een noodsituatie. Dat de hoofdbewoonster de grootmoeder van verzoekster was, doet daaraan niet af. Ook in dat geval zal de dienst de eigen voorschriften moeten naleven. Bovendien had daarbij de woonsituatie van de vader betrokken moeten worden. De dienst stelt dat dit niet is gebeurd omdat de situatie voldoende duidelijk was, maar een onderbouwing hiervan wordt niet gegeven.

5 Aantal pagina s: 5/5 Uit het bovenstaande blijkt dat verzoekster volgens de eigen werkinstructie van de dienst wel een adresprobleem had. Nu de dienst de inhoud van de werkinstructies niet heeft onderkend en zich evenmin op de woonsituatie van de vader heeft georiënteerd, is daardoor in strijd met het vereiste van actieve en adequate informatieverwerving gehandeld. Het vorenstaande is aanleiding voor de ombudsman een aanbeveling aan zijn oordeel te verbinden. de motivering van een afwijzende beslissing op een bezwaarschrift Het motiveringsvereiste houdt in dat de motivering op de individuele zaak is toegesneden, feitelijk juist is, logisch voortvloeit uit het overheidshandelen en kenbaar is. Dit brengt onder meer met zich mee dat de motivering die beslissing moet kunnen dragen. Dat betekent dat alle relevante feiten, omstandigheden en argumenten in de overwegingen betrokken moeten worden, met inbegrip van de visie van de betrokkene. Relevante gegevens in dit verband zijn de woonsituatie van de vader, de vergevorderde zwangerschap, de tijdelijkheid van de situatie en de financiële gevolgen. Uit de informatie van de dienst blijkt dat verzoekster in mei is vertrokken. Zij heeft derhalve minder dan drie maanden bij haar grootmoeder gewoond. Het is daarom niet duidelijk waarom de dienst in de beslissing op bezwaar meende dat er geen sprake was van een tijdelijke woonsituatie, te meer daar verzoekster zelf al had verklaard dat het een periode van drie tot vier maanden betrof. Evenmin zijn andere, hierboven genoemde relevante gegevens bij de beslissing betrokken. Van een inhoudelijke heroverweging is derhalve geen sprake en daarmee is aan het motiveringsvereiste niet tegemoet gekomen. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn niet behoorlijk. Aanbeveling De wethouder Werk en Inkomen wordt verzocht te bevorderen dat de Dienst Werk en Inkomen met inachtneming van het bovenstaande een nieuwe beslissing neemt over verzoeksters aanvraag om een bijstandsuitkering over de periode 13 februari tot 19 mei Voorts wordt de wethouder verzocht te bevorderen dat de dienst een schadevergoeding ter hoogte van de premiebetalingen van de ziektekostenverzekering toekent.