Gerechtelijke expertises en arbitrage

Transcriptie

1 Gerechtelijke expertises en arbitrage F. Desterbeck Seminarie Instituut van de Bedrijfsrevisoren Elewijt, 26 juni 2009 Soorten deskundigenonderzoek deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken deskundigenonderzoek in strafzaken 1

2 Soorten deskundigenonderzoek deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken deskundigenonderzoek in strafzaken Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken eenzijdig deskundigenonderzoek; tegensprekelijk minnelijk deskundigenonderzoek; eenzijdig gerechtelijk deskundigenonderzoek; tegensprekelijk gerechtelijk deskundigenonderzoek; 2

3 Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken Let op terminologie : deskundigenonderzoek is te onderscheiden van arbitrage en bemiddeling! bij arbitrage komen partijen overeen hun geschil voor te leggen aan arbiters, die hun geschil beslechten (= vonnis); bemiddeling gebeurt in familiezaken, burgerlijke en handelszaken, en voor sociale zaken, op vrijwillige basis of tijdens een rechtszaak, door erkende bemiddelaars. Een bemiddelingsovereenkomst kan uitvoerbaar verklaard worden door de rechtbank en heeft dan de kracht van een vonnis; Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken eenzijdig deskundigenonderzoek; tegensprekelijk minnelijk deskundigenonderzoek; eenzijdig gerechtelijk deskundigenonderzoek; tegensprekelijk gerechtelijk deskundigenonderzoek; 3

4 Eenzijdig deskundigenonderzoek méér dan een vaststelling van een gerechtsdeskundige geen contacten met tegenpartij; geen formaliteiten; Eenzijdig deskundigenonderzoek opdracht moet eerlijk en loyaal uitgevoerd worden, maar is bijna automatisch met vermoeden van partijdigheid behept; juridische waarde : het deskundigenverslag is heeft de waarde van een vermoeden; rechter oordeelt soeverein; 4

5 Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken eenzijdig deskundigenonderzoek; tegensprekelijk minnelijk deskundigenonderzoek; eenzijdig gerechtelijk deskundigenonderzoek; tegensprekelijk gerechtelijk deskundigenonderzoek; Tegensprekelijk deskundigenonderzoek aanstelling in onderling akkoord tussen partijen met verschillende belangen; 5

6 Tegensprekelijk deskundigenonderzoek beheerst door het contractenrecht; feitelijke vaststellingen van deskundigen zijn bindend, niet de conclusies; juridische waarde gelijk aan dit van een tegensprekelijk gerechtelijk deskundigenonderzoek -> bewijsmiddel; Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken eenzijdig deskundigenonderzoek; tegensprekelijk minnelijk deskundigenonderzoek; eenzijdig gerechtelijk deskundigenonderzoek; tegensprekelijk gerechtelijk deskundigenonderzoek; 6

7 Eenzijdig gerechtelijk deskundigenonderzoek komt zelden voor; op basis van eenzijdig verzoekschrift aan voorzitter van de rechtbank; kan in sommige extreme situaties aangewezen zijn Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken eenzijdig deskundigenonderzoek; tegensprekelijk minnelijk deskundigenonderzoek; eenzijdig gerechtelijk deskundigenonderzoek; tegensprekelijk gerechtelijk deskundigenonderzoek; 7

8 Tegensprekelijk gerechtelijk deskundigenonderzoek de meest voorkomende vorm van expertise in burgerlijke zaken; door het Gerechtelijk Wetboek geregeld onder de rubriek bewijsmiddelen ; nieuwe wetgeving, ingevoerd door de Wet van 15 mei 2007 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek betreffende het deskundigenonderzoek en tot herstel van artikel 509quater van het Strafwetboek; krachtlijnen : Algemeen de actieve rechter; versnelling verloop onderzoek; meer transparantie; duidelijkheid over kosten en consignatie; niet gelukt : lijsten van deskundigen 8

9 Algemene beginselen : Algemeen deskundigenonderzoek wordt subsidiair : de onderzoeksmaatregelen moeten beperkt worden tot wat volstaat op het geschil op te lossen; de meest eenvoudige, snelle en goedkope maatregel geniet de voorkeur; de overtuiging van de rechter primeert op de conclusie van de deskundige; Wraking limitatieve lijst van wrakingsgronden doen partijgigheid vermoeden; verzoekschrift aan de rechtbank; deskundige wordt in de gelegenheid gesteld al dan niet te berusten in wraking; 9

10 De aanstelling van de deskundige - wraking. Art Ieder rechter kan worden gewraakt om de volgende redenen: (1 wegens wettige verdenking;) <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (2 ) indien de rechter of zijn echtgenoot persoonlijk belang bij het geschil heeft; <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (3 ) indien de rechter of zijn echtgenoot bloed- of aanverwant van de partijen of van een hunner in de rechte lijn is, (...), of in de zijlijn tot in de vierde graad, of indien de rechter bloed- of aanverwant in de voormelde graad is van de echtgenoot van een der partijen; <W /52, art. 79, 006; Inwerkingtreding : > <W /75, art. 4, 056; ED : > (4 ) (indien de rechter, zijn echtgenoot, hun bloed- of aanverwanten in de opgaande en de nederdalende lijn, een geschil hebben) over een gelijksoortige aangelegenheid als waarover de partijen in geschil zijn; <W , art. 12> <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (5 ) indien in hun naam een geding aanhangig is voor een rechtbank waarin een van de partijen rechter is; indien zij schuldeiser of schuldenaar van een der partijen zijn; <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (6 ) indien een crimineel geding is gevoerd tussen hen en een van de partijen, of hun echtgenoten, bloed- of aanverwanten in de rechte lijn; <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (7 ) indien er een burgerlijk geding hangende is tussen de rechter, zijn echtgenoot, hun bloedverwanten in de opgaande en de nederdalende lijn of hun aanverwanten in dezelfde lijn, en een van de partijen, en dat geding, indien het door de partij is ingesteld, begonnen is vóór het geding waarin de wraking wordt voorgedragen; indien dat geding, ingeval het afgehandeld is, binnen zes maanden vóór de wraking afgedaan is; <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (8 ) indien de rechter voogd, toeziende voogd of curator, voorlopig bewindvoerder of gerechtelijk raadsman, begiftigde of vermoedelijk erfgenaam, meester of vennoot van een der partijen is; indien hij beheerder of commissaris is van enigerlei instelling, vennootschap of vereniging die partij is in het geding; indien een der partijen zijn begiftigde of vermoedelijke erfgenaam is; <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (9 ) indien de rechter raad gegeven, gepleit of geschreven heeft over het geschil; indien hij daarvan vroeger kennis heeft genomen als rechter of als scheidsrechter, behalve indien hij in dezelfde aanleg: <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > 1. heeft medegewerkt aan een vonnis of een uitspraak alvorens recht te doen; 2. na uitspraak te hebben gedaan bij verstek, van de zaak kennis neemt op verzet; 3. na uitspraak te hebben gedaan op een voorziening, later van dezelfde zaak kennis neemt in verenigde kamers; (10 ) indien de rechter heeft deelgenomen aan een vonnis in eerste aanleg en hij van het geschil kennis neemt in hoger beroep; <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (11 ) indien hij als getuige is opgetreden; indien hij, sedert de aanvang van het geding, door een partij op haar kosten ontvangen is of geschenken van haar heeft aangenomen; <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > (12 ) indien er tussen hem en een van de partijen een hoge graad van vijandschap bestaat; indien er zijnerzijds aanrandingen, mondelinge of schriftelijke beledigingen of bedreigingen hebben plaatsgehad sinds de aanleg van het geding of binnen zes maanden vóór de voordracht van de wraking. <W /75, art. 4, 056; Inwerkingtreding : > Art De bepalingen betreffende de wraking van rechters gelden voor raadsheren in sociale zaken en rechters in sociale zaken of in handelszaken. De raadsheer of de rechter in sociale zaken of in handelszaken kan bovendien worden gewraakt: 1 indien hij met een van de partijen verbonden is geweest door een arbeidsovereenkomst; 2 indien hij lid is geweest van het personeel, of van het bestuur- of beheersorgaan van een rechtspersoon met wie een van de partijen verbonden is geweest door een arbeidsovereenkomst. Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; 10

11 Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; Beslissing tot aanstelling en kennisgeving beslissing tot aanstelling bevat verplichte vermeldingen : omstandigheden die onderzoek noodzaken; identiteit deskundige; nauwkeurige omschrijving opdracht; datum installatievergadering (if any ); 11

12 Beslissing tot aanstelling en kennisgeving na kennisgeving beschikt deskundige over acht dagen om : te weigeren (motiveren ); plaats, dag en uur installatievergadering te bepalen, indien nodig; Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; 12

13 Installatievergadering één van de drie grote momenten in het deskundig onderzoek; bij de rechter in raadkamer; Installatievergadering mondt uit in een beslissing, die o.a. vermeldt : verdere werkzaamheden deskundige; raming kostprijs; voorschot + uit te keren voorschot aan deskundige; termijn opmerkingen partijen; termijn neerlegging eindverslag; 13

14 Installatievergadering raming kostprijs : minstens de parameters, zoals de kostprijs per uur moeten gekend zijn : responsabilisering deskundigen ; voorlichting partijen; Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; 14

15 Diverse actoren PARTIJEN : partijen zijn verplicht mee te werken aan het onderzoek; beginsel ook van toepassing op hangende zaken; overhandiging dossier aan deskundige; Diverse actoren DESKUNDIGEN : moet pogen partijen te verzoenen (zelfs na voorlopig advies); verslag maken van vergaderingen, en toezenden aan rechter, partijen en raadslieden; 15

16 Diverse actoren DESKUNDIGEN : in principe één deskundige, maar zo nodig meerdere; indien meerdere deskundigen : 1 verslag + 1 advies meerderheid van stemmen zo nodig vermelding onderscheiden meningen en gronden hiervan RECHTER : Diverse actoren ziet toe op de werkzaamheden, en kan verrichtingen bijwonen; beslecht betwistingen : aanhangig gemaakt bij gewone brief; oproeping in raadkamer; uitspraak binnen de maand na oproeping; 16

17 Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; Tussentijds verslag termijn eindverslag ook voor hangende zaken! om de 6 maanden tussentijds verslag voor rechter, partijen en raadslieden, bevattend : uitgevoerde werkzaamheden; werkzaamheden uitgevoerd sinds laatste verslag; nog uit te voeren werkzaamheden; 17

18 Tussentijds verslag termijn eindverslag verlenging termijn neerlegging eindverslag alleen door de rechter toe te kennen; verlenging kan alleen gemotiveerd geweigerd worden; indien termijn overschreden + geen verzoek tot verlenging : oproeping partijen in raadkamer; Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; 18

19 Bevindingen en voorlopig advies tweede belangrijk moment in deskundig onderzoek! na afloop van werkzaamheden : toezenden aan rechter, partijen en raadslieden; zo nodig, termijn voor opmerkingen bepalen; geen rekening houden met laattijdige opmerkingen! Bevindingen en voorlopig advies voorlopig advies is bindend voor deskundige; mogelijks bijsturing door rechter; ook na voorlopig advies is nog verzoening mogelijk! 19

20 Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; Eindverslag derde belangrijk moment van deskundig onderzoek! verplichte vermeldingen en opgaven : tegenwoordigheid van partijen bij werkzaamheden, mondelinge verklaringen en vorderingen; opgave van overhandigde stukken en nota s; dagtekening; handtekening + eedformule op straffe van nietigheid; 20

21 Eindverslag minuut verslag, stukken en nota s partijen + staat kosten en ereloon neerleggen ter griffie; aangetekende toezending aan partijen + raadslieden; Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; 21

22 Vervanging mogelijk : op verzoek van een partij; op verzoek van partijen samen (verplicht); ambtshalve door rechter; hoger beroep mogelijk; Vervanging binnen 15 dagen : stukken + staat van kosten en ereloon neerleggen ter griffie; toezending staat kosten en ereloon aan partijen + raadslieden; 22

23 Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; Verstek gedwongen tussenkomst partij die aanvankelijk verstek laat gaan kan naderhand zonder meer deelnemen aan onderzoek; rechtspleging gebeurt alsdan op tegenspraak (geen verzet meer); 23

24 Verstek gedwongen tussenkomst Gedwongen tussenkomst : voor voorlopig advies : deskundigenonderzoek tegenstelbaar aan gedwongen tussenkomende partijen; na voorlopig advies niet meer; voor overdoen werkzaamheden moet concreet belang aangetoond worden; Verloop van het onderzoek de beslissing tot aanstelling en kennisgeving; de installatievergadering; de rol van de diverse actoren; tussentijds verslag termijn eindverslag; bevindingen en voorlopig advies; eindverslag; vervanging; verstek gedwongen tussenkomst; mededeling eindvonnis; 24

25 Mededeling eindvonnis; aan deskundige bij gewone brief van griffie; Soorten deskundigenonderzoek deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken deskundigenonderzoek in strafzaken 25

26 Deskundigenonderzoek in strafzaken aanstelling in het kader van een gepleegd misdrijf; destijds was de regeling in strafzaken strikt gescheiden van deze in burgerlijke zaken; nu is een toenadering tussen beide regelingen merkbaar (tegensprekelijk karakter); Deskundigenonderzoek in strafzaken aanstelling gebeurt door procureur des Konings; onderzoeksrechter; onderzoeksgerechten; vonnisgerechten; 26

27 Deskundigenonderzoek in strafzaken aanstelling gebeurt door procureur des Konings; onderzoeksrechter; onderzoeksgerechten; vonnisgerechten; Aanstelling door P.K. is in principe niet bevoegd een deskundige in de juridische zin van het woord aan te stellen; kan zich wel laten bijstaan door een technisch raadgever, die tot dezelfde groep personen behoort, die door onderzoeksrechter aangesteld wordt; in praktijk : weinig verschil met echte deskundige; 27

28 Deskundigenonderzoek in strafzaken aanstelling gebeurt door procureur des Konings; onderzoeksrechter; onderzoeksgerechten; vonnisgerechten; Aanstelling door onderzoeksrechter meest voorkomend geval; echte deskundige (eedaflegging vereist); onderzoeksrechter is vrij om aan te duiden wie hij wil, maar er zijn wettelijke beperkingen; bedrijfsrevisoren en accountants 28

29 Aanstelling door onderzoeksrechter nota : in het kader van een gerechtelijk onderzoek zijn ook inverdenkinggestelde en burgerlijke partij thans bevoegd om aanvullende onderzoeksdaden te vragen; (Wet-Franchimont) Deskundigenonderzoek in strafzaken aanstelling gebeurt door procureur des Konings; onderzoeksrechter; onderzoeksgerechten; vonnisgerechten; 29

30 Aanstelling door onderzoeksgerechten = raadkamer in graad van eerste aanleg en kamer van inbeschuldigingstelling in graad van beroep; in principe niet bevoegd, maar K.I. heeft toezicht op gerechtelijke onderzoeken van onderzoeksrechters, en kan ook gevat worden door een hoger beroep tegen een beschikking-franchimong ; Deskundigenonderzoek in strafzaken aanstelling gebeurt door procureur des Konings; onderzoeksrechter; onderzoeksgerechten; vonnisgerechten; 30

31 Aanstelling door vonnisgerecht = politierechtbank, correctionele rechtbank, hof van beroep, zetelend in correctionele zaken, (hof van assisen); aanstelling deskundige door vonnisgerecht niet wettelijk voorzien, maar evenmin uitgesloten; oproeping van een eerder aangestelde deskundige als getuige mogelijk; Verloop van het onderzoek algemeen wettelijke basis zeer smal : art. 43 Sv. : De procureur des Konings doet zich zo nodig vergezellen van een of twee personen die wegens hun kunde of beroep bekwaam geacht worden om de aard en de omstandigheden van de misdaad of het wanbedrijf te beoordelen. tussenkomst deskundige belangrijk voor technische aspecten : belang van de objectiviteit 31

32 Verloop van het onderzoek de eedaflegging van de deskundige is ook hier voorgeschreven op straffe van nietigheid; ook wanneer deskundigenonderzoek kadert in afhandeling burgerlijke belangen ; praktijk : onderaan het verslag : Ik zweer dat ik mijn taak naar eer en geweten nauwgezet en eerlijk heb vervuld. Verloop van het onderzoek Bepaling opdracht opdracht wordt soeverein omschreven door opdrachtgevend magistraat; soms wettelijke beperkingen : bedrijfsrevisoren en accountants twee kenmerken : specialiteit techniciteit 32

33 Verloop van het onderzoek Bepaling opdracht SPECIALITEIT OPDRACHT : = de opdracht mag niet algemeen omschreven zijn, maar specifiek; rechter mag zijn taak (= uitspraak over schuld) niet delegeren aan deskundige; Verloop van het onderzoek Bepaling opdracht TECHNICITEIT OPDRACHT : de opdracht van de deskundige betreft de technische en feitelijke elementen van het probleem; de juridische besluitvorming is beperkt tot de technische en feitelijke elementen; 33

34 Verloop onderzoek Bepaling opdracht - praktisch twee manieren om deskundige aan te stellen: ofwel wordt opdracht meteen definitief omschreven dit is de regel; ofwel werkt men met een voorverslag om onderzoek te richten vnl. voor omvangrijke onderzoeken Verloop onderzoek Bepaling opdracht - praktisch let op met onregelmatigheden, die niet strikt binnen de omschrijving van de eigen opdracht vallen! contact opnemen met opdrachtgevend magistraat 34

35 Verloop van het onderzoek - uitvoering opdracht de deskundige handelt in alle vrijheid, op basis van de stukken van het strafdossier, onder toezicht van de opdrachtgevende magistraat; delicaat punt : de in acht te nemen termijnen! let op voor herleiding ereloon!!! Verloop van het onderzoek belangrijke details : opdracht wordt normaliter gegeven aan een natuurlijke persoon, niet aan een rechtspersoon; een deskundige in strafzaken is gebonden aan het geheim van het gerechtelijk onderzoek en moet ter zake een beroepsgeheim respecteren! 35

36 Verloop van het onderzoek Uitvoering opdracht praktische vuistregels : principe : deskundige is vrij; inwinnen van inlichtingen mag, zelf stellen van onderzoeksdaden niet; bijstand bij huiszoekingen; verhoren : deskundige is geen politieman, en verhoort dus zelf niet; Verloop van het onderzoek Uitvoering opdracht medewerkers : principe : deskundige wordt bij naam aangeduid; medewerkers, die deskundige bijstaan treden op onder controle en verantwoordelijkheid van aangestelde deskundige; het is ook mogelijk dat verschillende deskundigen worden aangesteld, die samen optreden; 36

37 Verloop van het onderzoek Uitvoering opdracht overtuigingsstukken : inzage in het strafdossier impliceert ook inzage overtuigingsstukken; stukken, die bij het onderzoek worden gebruikt, nauwkeurig aanduiden! Het verdient aanbeveling de stukken, waarop men zich steunt, in kopie in bijlage van het verslag te voegen; chain of evidence ; Verloop van het onderzoek Tegensprekelijk karakter een nieuwe problematiek ingevolge arresten Hof van Cassatie en Arbitragehof; vroeger was de theorie dat een deskundigenonderzoek in strafzaken niet tegensprekelijk was (Ger.W. niet van toepassing); 37

38 Verloop van het onderzoek Tegensprekelijk karakter nu : onderscheid tussen aanstelling in het kader van : gerechtelijk onderzoek OF door vonnisgerecht Verloop van het onderzoek Tegensprekelijk karakter in kader van het GERECHTELIJK ONDERZOEK (=door OR) : PRINCIPE : GEEN TEGENSPRAAK MAAR : opdrachtgevende magistraat kan oordelen dat zekere tegenspraak gewenst is; 38

39 Verloop van het onderzoek Tegensprekelijk karakter expertise, BEVOLEN DOOR VONNISGERECHT : PRINCIPE : TEGENSPRAAK MAAR : bijkomend onderscheid : beoordeling strafvordering beoordeling burgerlijke belangen Verloop van het onderzoek Tegensprekelijk karakter expertise, opgelegd door vonnisgerecht i.v.m. de beoordeling van de strafvordering : TEGENSPRAAK INDIEN DOOR RECHTER OPGELEGD; expertise in het kader van de regeling burgerlijke belangen : STEEDS TEGENSPRAAK 39

40 Verloop van het onderzoek Tegensprekelijk karakter een gouden raad : nauwgezet de aanwijzingen van het vonnis of arrest van aanstelling opvolgen Verloop van het onderzoek Verslag ook in strafzaken is het deskundige verslag een advies, dat de rechter niet verplicht is te volgen; meer dan in burgerlijke zaken wordt in strafzaken het onderscheid beklemtoond tussen BEWIJSKRACHT en BEWIJSWAARDE van het verslag; 40

41 Verloop van het onderzoek Verslag BEWIJSKRACHT : de rechter mag de deskundige geen mening toeschrijven, die hij niet geuit heeft : het verslag niet doen liegen ; BEWIJSWAARDE : het deskundig verslag is een bewijselement zoals een ander om de innerlijke overtuiging van de rechter te vormen invloed debatten ter terechtzitting Verloop van het onderzoek Verslag praktische punten het is steeds mogelijk dat de deskundige naderhand door de vonnisrechter wordt opgeroepen om verslag toe te lichten; hou rekening met confrontatie met technische verslagen van verdediging en burgerlijke partij(en) 41

42 Verloop van het onderzoek Verslag praktische punten juridische kwalificaties geven aan feiten hoeft niet, het toerekenen van verantwoordelijkheden evenmin; neutrale, objectieve opstelling vereist : opletten voor affirmaties, of stellingen, die de bewijslast schijnen om te keren; Verloop van het onderzoek Verslag praktische punten hou er a.u.b. rekening mee dat een deskundig verslag uiteindelijk vooral voor niet-vakmensen bestemd is : taalgebruik (vaktermen dienen uitgelegd te worden); hou ook rekening met de strafrechtelijke finaliteit : werken naar de kwalificatie toe; louter boekhoudkundige of economische beschouwingen zijn te mijden! 42

43 Kosten Gerechtskosten in strafzaken zijn getarifeerd, maar onduidelijkheid over toepasselijke wetgeving : tarieven in K.B. van 27 april 2007 houdende algemeen reglement op de gerechtskosten in strafzaken (B.S., 25 mei 2007) + bijlage hoofdstuk IX: Kosten overschrijding van getarifeerde kosten is mogelijk bij ministeriële beslissing, maar wordt slechts zeer uitzonderlijk toegestaan; 43

44 Kosten praktisch verloop uitbetaling : na indiening staat : begroting door opdrachtgevende magistraat + korpschef; definitieve goedkeuring door Commissie voor de Gerechtskosten in Strafzaken (FOD Justitie), die haar goedkeuring kan weigeren (verhaal R.v.St. mogelijk); bijzonderheden : Kosten in strafzaken wordt niet gewerkt met voorschotten; pro forma -factuur eventueel mogelijk in geval van uitgebreide of langdurige opdrachten; kosten deskundigenonderzoek komen uiteindelijk ten laste van de partij, die veroordeeld wordt; 44

45 Voor wie meer wil weten Of : 45

46 Hartelijk dank voor uw aandacht! 46