Winningsplan Waalwijk-Noord

Transcriptie

1 Winningsplan Geografische ligging

2 JAARLIJKS GAS PRODUCTIE [MILJOEN nm3] Winningsplan Productie Locatienaam en adres Put Boorjaar Productie Aardgasvoorkomen Weteringweg 25 Waalwijk WWN-01 WWN heden heden -03 WWN Ganseoyensesteeg 20 heden Waalwijk Waalwijk-Oost Mannenbeemdweg 11 Waalwijk WWK Nee Productieverwachting Totale volume gas in het voorkomen bedroeg miljoen nm 3. Cumulatieve productie tot was miljoen nm 3. De geplande productie uit van 2018 tot en met 2026 zal tussen de 91 en miljoen nm³ bedragen. HOOG MIDDEN LAAG HISTORISCH De te verwachten einddatum zou als gevolge van tijdstip van verleende vergunningen en productieomstandigheden kunnen afwijken. Ondergrond voorkomen bevindt zich op circa 2800 meter diepte. De gasproducerende voorkomens in het voorkomen zijn de Triassische Bunter zandstenen van de Röt Fringe en Hardegsen Formaties, die miljoen jaar geleden is afgezet. De uiteindelijk afsluitende laag, die bovenop de reservoirgesteentes ligt, wordt gevormd door de Upper Röt Fringe Claystone en Lower Muschelkalk formaties (Trias). Deze gesteenten bestaan voornamelijk uit kleistenen met anhydriet, impermeabele (nietdoorlatende) carbonaten en mergels.

3 Bodemdaling [mm] Bodemdaling Compactie is wanneer productie drukdaling veroorzaakt en het resulteert in een kleine inzakking van het reservoir-gesteente. De precieze waarde hangt af van de stijfheid van het gesteente, en van de mate van de drukdaling. De drukdaling verloopt geleidelijk in de tijd, en de compactie dus ook. Compactie ±2 km gasput ±1 km Generiek voorbeeld ±5 km Compactie (orde grootte van enkele cm s) bodemdaling <2 cm Aardlagen Gas gevulde structuur Bodemdaling Door compactie dalen de lagen boven het reservoir-gesteente. Aan het oppervlak leidt dat tot een bodemdalingskom. De bodemdalingskom is groter dan het aardgasvoorkomen. De bodemdalingskom verloopt zeer glooiend: ~ 1 centimeter over 1 kilometer (afhankelijk van de daling in het centrum). Bodemdaling kan (> 5 centimeter) consequenties hebben voor de waterhuishouding. Ook andere factoren dragen bij aan maaivelddaling. Bodemdaling in dit gebied Historische daling (mm) Resultaten bodemdalingsmeting 2013 Waalwijk Noord F F F H bodemdalingsmetingen: 1991 (de nulmeting), 1995, 2001 en Een nieuwe meting wordt uitgevoerd in juni De metingen gelden voor de hele winningsvergunning Waalwijk; de bodemdalingskommen overlappen. De autonome bodemdaling is 0.45 mm/jaar. Toekomstige daling volgens winningsplan (cm) Bodemdaling [cm] Symbol legend ABAN_MIN ABAN_MID ABAN_MAX Legenda Winningsvergunning Waalwijk Datum: 2/juni/2017 Bodemdaling voorspelling Afstand [m] m 1: De verwachte bodemdaling zal in het diepste punt van de bodemdalingskom tussen de 1 en 4 cm liggen. Vanaf start productie (1991) tot en met einde levensduur van het aardgasvoorkomen wordt de totale bodemdaling rond de 3 cm verwacht.

4 Bodemtrilling Algemeen Door compactie rond een breuk kan wringing optreden en door daling van de vloeistofdruk verandert het spanningsveld. Daardoor bouwt zich spanning op langs een breuklijn. Die kan zich ontladen door een beving. Categorisatie grondtypen t.b.v. opslingering Oorzaken met minder kans op een beving: Als het gesteente slap is, wordt de spanning opgevangen door vervorming. Als er weinig breuken zijn. Als het reservoir-gesteente dun is, is er minder compactie en minder spanning. Oorzaken met kans op een kleinere beving: Als het reservoir-gesteente dun is, is er minder compactie en minder spanning. Als de breuken kort zijn. De opbouw van de ondiepe ondergrond beïnvloedt het effect van een beving (opslingering). Al deze factoren worden meegewogen in een zogenaamde Seismische Risico Analyse (SRA). Een protocol opgesteld door Staatstoezicht op de Mijnen en TNO, welke verplicht is voor onshore winningsplannen. Bron: TNO (2012) Seismische Monitoring De kans op een aardbeving door winning uit het aardgasvoorkomen is verwaarloosbaar; de afdekkende laag is slap. Het monitoren van de seismische activiteit rondom het voorkomen wordt gerealiseerd met behulp van het bestaande KNMI netwerk. Vermilion is van plan om één extra seismisch station te plaatsen in de buurt van de bestaande gasvelden in de winningsvergunning Waalwijk om de dekking van seismische stations te verhogen. De locatie van dit station moet nog nader bepaald worden in overleg met het KNMI.

5 Wat is fracken? Fracken (hydraulische stimulatie) is een methode om gas uit de ondergrond vrij te maken door millimetergrote scheurtjes te creëren in het reservoir gesteente waar het gas in opgesloten zit. Dit gebeurt door water, zand en chemicaliën onder hoge druk ( bar) in een boorput te pompen. De ingebrachte zandkorrels gaan in de scheurtjes zitten en houden deze open. Dit zorgt ervoor dat transport van gas naar de boorput mogelijk is. Metalen verbuizing 1 Cement 2 Perforaties Het gas reservoir is aangeboord. Het boorgat wordt verstevigd met een metalen verbuizing die in het boorgat wordt gecementeerd. Er worden gaatjes geschoten (perforaties) door de metalen verbuizing en het cement om weer contact te maken met het gas reservoir. 3 4 De frack vloeistof bestaande uit water (±90%), kleine keramiek korrels (±8%) en chemicaliën (±2%) worden onder hoge druk naar beneden gepompt. De vloeistof verlaat de verbuizing door de perforaties en creëert een scheur, frack, in het reservoir gesteente. De frack vloeistof, het water en de hulstoffen, worden weer terug geproduceerd naar de oppervlakte. De kleine keramiek korrels blijven achter in het gas reservoir in de scheur die is gecreëerd. Dit is het einde van de frack operatie. Het gas kan nu via deze frack geproduceerd worden meter 35 m De frack lengte is ±100 m lang, ±35 m hoog en ±4 mm dik. Vermilion voorziet dat in de nabije toekomst opnieuw hydraulische stimulatie nodig zal zijn in één of meer van de putten om alle aardgasreserves te kunnen produceren. Het frack werkprogramma wordt ingediend bij, gecontroleerd door en goedgekeurd door Staatstoezicht op de Mijnen vóór de uitvoering van de werkzaamheden.

6 Overzicht typen frackingchemicaliën Karakterisering Toegepaste chemische stoffen (voorbeelden) Functie Dagelijkse producten Opvulmiddel Zand (proppant) Houdt verbeterde olie en/of gas toestroom in stand Zand Gel-polymeren Natuurlijke organische macromoleculen Voor een goed transport van Haar- en (Guar Gum) het opvulmiddel zand; de vloeistof gaat als drager fungeren voor het te huidverzorgingsproducten, cosmetica en voedsel (amandelmelk, yoghurt, soep) plaatsen zand Gel stabilisatoren Natriumchloride Houdt gel in stand Neusspray (keuken)zout Biociden Glutaraldehyde Voorkomt groei van bacteriën Haarverzorgingsproducten en ontsmettingsmiddel Gel brekers Zuren en/of oxidatiemiddelen Verlaagt de viscositeit van de Haarverzorgingsproducten vloeistoffen zodat deze, na afzetting van het opvulmiddel zand, terug geproduceerd kunnen worden Cross-linkers Boraatzouten Verhoogt de viscositeit zodat Reinigingsmiddelen en meer opvulmiddel in de lenzenvloeistof scheuren gevoerd kan worden Zuren Citroenzuur of mierenzuur Voorkomt neerslagen (metaaloxiden) en het oplossen van mineralen Voedsel (citroen, kroketten, koekjes, frisdrank, jam, kwark, kiwi, ananas en passievrucht) Fluid-Loss- Zand/Leem Voorkomt eventuele Zand Additieven verliezen naar het formatie gesteente Smeermiddelen Polymeren, poly-acrylamiden Verlaagt de wrijving tijdens Huidverzorgingsproducten het pompen van de vloeistoffen Surfactant/ Alcoholethoxylaten Zorgt voor een zo laag Was- en reinigingsmiddelen Oppervlaktespanningsverlagers mogelijke oppervlaktespanning tussen het gesteente en de vloeistof, zorgt ervoor dat de weerstand voor het inpompen en weer uitstromen zo gunstig mogelijk is Zuurgraad (ph) stabilisatoren Natriumcarbonaat/ Kaliumcarbonaat Houdt een juiste zuurgraad in stand (buffering) Medicijnen, soda, bakpoeder, crackers, beschuiten, cake en Bron: NOGEPA (2013, 7 maart). Fact sheet: fracking nader toegelicht. Rev. 3 scheerzeep