Eindverantwoording Pachachaca

Transcriptie

1 Eindverantwoording Pachachaca

2 1. Inleiding In 2016 heeft het Peruaans-Nederlandse echtpaar Pavel en Liesbeth het project Pachachaca in het plaatsje Calca in Peru overgenomen. Een project dat in eerste instantie is opgericht als kindertehuis met plek voor 21 kinderen, maar dat met de nieuwe zienswijze en vanuit veranderde behoeften is uitgebreid naar een gemeenschapshuis dat ook de deuren heeft geopend naar de gezinnen uit de buurt. Naast de opvang in het gezinshuis van kinderen die noodgedwongen niet thuis kunnen opgroeien, zijn daarom de volgende twee programmalijnen ontwikkeld: Pachachaca als lokaal gemeenschapshuis Pachachaca als project voor opvoedkundige begeleiding, preventie en gemeenschapsontwikkeling Met bovengenoemde programmalijnen willen we met Pachachaca de volgende doelstelling bereiken: Het bieden van opvoedkundige begeleiding, een veilige leefomgeving en een integrale opvoeding voor kinderen (0 18 jaar), zodat zij betere mogelijkheden hebben om zich te ontwikkelen tot zelfredzame volwassenen. Uiteindelijk moeten zij als volwaardige burgers deel kunnen uitmaken van de maatschappij. In dit verslag vertellen wij u graag wat wij het afgelopen jaar hebben bereikt. Dat doen wij door per programmalijn te omschrijven welke activiteiten er zijn uitgevoerd en tot welke resultaten dit heeft geleid. Wij hopen u hiermee een duidelijk beeld te schetsen van het afgelopen jaar. Mocht u nog aanvullende vragen hebben, dan horen wij dat uiteraard graag! 1

3 1. Programmalijn 1: Pachachaca als gezinshuis 2.1. Algemeen Pachachaca is ruim 14 jaar geleden door een Nederlands echtpaar opgezet als een kleinschalig kindertehuis dat opvang biedt aan maximaal 21 kinderen. Door privéomstandigheden heeft dit echtpaar in de loop van 2015 noodgedwongen het werk in Peru beëindigd. Toen wij in juli2016 het tehuis overnamen, waren er nog vijf kinderen woonachtig. In het afgelopen jaar hebben we het aantal kinderen uitgebreid naar elf kinderen. Daarbij gaat het om zowel kinderen die tijdelijk een nieuw thuis nodig hebben en bij wie er uitzicht is op verbetering van de thuissituatie als kinderen die voor langere tijd uit huis zijn geplaatst. Wij werken vanuit de visie dat er alles aan gedaan moet worden om de thuissituatie van kinderen te verbeteren. Op dit moment wordt door de desbetreffende instanties nog onvoldoende onderzocht of er door gezinsbegeleiding iets kan worden verbeterd in de gezinssituatie. Daarom hebben wij het afgelopen jaar gewerkt aan de ontwikkeling van een programma om vanuit Pachachaca met ambulante werkers de gezinnen te bezoeken. Samen met de kinderen en ouders bekijken zij welke oplossingen er binnen het gezin mogelijk zijn. Mocht blijken dat het voor kinderen echt niet mogelijk is om thuis veilig en stabiel op te groeien, dan biedt Pachachaca (tijdelijk) een nieuw thuis. Het gaat dan om kinderen die door een kinderrechter uit huis worden geplaatst. Dan kan als er sprake is van verwaarlozing, geweld of misbruik, of wanneer kinderen geen ouders meer hebben en ook andere familieleden niet voor hen kunnen zorgen. Helaas hebben wij de afgelopen maanden moeten ondervinden dat er in Calca en omgeving veel kinderen opgroeien in onveilige thuissituaties. Het is lastig om aan exacte gegevens te komen, maar voor het jaar 2015 geldt dat er volgens de officiële gegevens alleen al in Calca 194 keer aangifte is gedaan van huiselijk geweld, verwaarlozing of andere vormen van misbruik. Zeer waarschijnlijk is dit het topje van de ijsberg, aangezien veel mannen en vrouwen geen aangifte (durven) doen. In de praktijk hebben wij veel gezinnen leren kennen waar problemen rondom geweld, alcoholisme en verwaarlozing voorkomen, waarvan met name vrouwen en kinderen het slachtoffer zijn. Veel van hen komen nooit in aanraking met de overheidsinstanties die hierop gericht zijn, o.a. vanwege een groot gebrek aan personeel. Al redelijk snel hebben wij in de directe omgeving bekendheid weten te genereren, waardoor er vele verzoeken kwamen om kinderen in ons gezinshuis op te nemen. Wij zijn echter van mening dat het uit huis plaatsen van een kind echt de laatste optie zou moeten zijn en geven mensen daarom altijd aan dat zij hun situatie eerst onder de aandacht moeten brengen van 2

4 jeugdzorg, zodat deze organisatie kan onderzoeken hoe precair de situatie voor het kind is en welke oplossing het meest passend is. Pas als er echt geen andere opties zijn, nemen wij een kind (tijdelijk) op in Pachachaca. Al snel ontstond er een wachtlijst met nieuwe kinderen die niet langer thuis konden wonen. Toch hebben we ervoor gekozen het aantal kinderen beperkt te houden, om zo veel mogelijk een familiesfeer te kunnen behouden, met voldoende individuele aandacht voor de kinderen Kinderen die momenteel in Pachachaca wonen Op dit moment verblijven 6 kinderen voor langere tijd in Pachachaca, waarvan 4 kinderen al woonachtig waren in Pachachaca toen wij het project overnamen. Zij hebben geen gezin waar zij naar terug kunnen keren, zijn te oud voor adoptie en zullen waarschijnlijk tot hun 18e onderdeel uitmaken van het gezin. Nieuwe kinderen die bij ons zijn komen wonen zijn: Saida; zij is in november bij ons komen wonen. Zij is 11 jaar oud en is door haar oom verkracht. Haar vader is overleden en haar moeder mishandelde haar zowel lichamelijk als psychisch. Vaak was er geen eten en kwam moeder pas laat en dronken thuis. Op haar 9e jaar is ze in haar eentje naar Calca gestuurd om op de kinderen van een kennis te passen. Zij is toen gedurende twee jaar niet naar school geweest. Kortom, Saida is een meisje met een heftige achtergrond. Het is duidelijk dat zij niet terug naar huis kan. Flor, 11 jaar, maakt sinds maart onderdeel uit van het gezin. Zij is het resultaat van een verkrachting en haar vader is onbekend. Haar moeder is ernstig en terminaal ziek. Tot een paar maanden geleden woonde Flor samen met haar zieke moeder bij haar oma. Haar oma is echter oud en kan de zorg niet langer op zich nemen. Bovendien woont zij op 3 uur loopafstand van Calca, waardoor Flor dagelijks vele uren op weg was van en naar school. Daarnaast verblijven drie kinderen bij ons tot zij weer terug naar huis kunnen of totdat er andere oplossing is gevonden: Jhoel (13), Fernando (8) en Melani (4). Zij werden zwaar verwaarloosd en leefden praktisch op straat. Hun moeder heeft nauwelijks werk en is alcoholverslaafd. Hun vader zit in de gevangenis wegens seksueel misbruik bij hun oudere zus (14). Thuis was er nauwelijks te eten en werd er veel geweld gebruikt. De kinderen gingen regelmatig niet naar school en Jhoel werkte op straat. De kinderen hebben nog een kleiner broertje van 2 en inmiddels is hun moeder zwanger van een zesde kindje. De kinderrechter heeft besloten dat het voor de kinderen niet veilig is thuis en heeft hen (tijdelijk) uit huis geplaatst. Een oplossing is er niet. Voorlopig zullen zij daarom bij ons een warm thuis vinden. Ook wonen op dit moment twee meisjes tijdelijk bij ons, totdat zij weer veilig naar huis kunnen. Yonny, 13 jaar, is sinds februari 2017 bij ons. Ook zij is hier wegens misbruik, door haar stiefvader. Gelukkig heeft haar moeder aangifte gedaan en komt zij regelmatig op bezoek. De situatie thuis is voorlopig nog niet stabiel genoeg en dus blijft Yonnny voorlopig bij ons. Orquidea woont tijdelijk bij ons, omdat zij thuis niet veilig was. Haar vader is niet in beeld en haar moeder liet Orquidea vaak wekenlang alleen thuis achter, in een huis dat gedeeld werd met mannen die meerdere keren hebben geprobeerd Orquidea aan te vallen. Als laatste hebben wij twee meisjes tijdelijk opgevangen die inmiddels weer thuis wonen. Yasira mocht na een half jaar in Pachchaca weer terug naar huis, omdat het daar weer veilig is. 3

5 Haar vader zit inmiddels in de gevangenis vanwege misbruik. Ook heeft in november Paulina een tijdje bij ons gewoond in afwachting van een rechtszaak, vanwege een poging tot verkrachting door twee jongeren uit haar gemeenschap. Gelukkig werd de zaak snel opgelost en kwamen haar ouders haar na twee weken ophalen Aanpassingen Sinds wij het project hebben overgenomen, hebben we een aantal belangrijke veranderingen doorgevoerd. De afgelopen jaren heeft de Peruaanse overheid haar richtlijnen ten aanzien van de opvang van kinderen verscherpt. Wij onderschrijven de nieuwe voorwaarden en uitgangspunten voor kindertehuizen en hebben daarom hard gewerkt aan een aangescherpt beleid. Aannemen van nieuwe kinderen: De grote toeloop van kinderen voor één van de beschikbare plaatsen dwingt ons tot het maken van keuzes. We kiezen ervoor om alleen nieuwe kinderen aan te nemen die via de kinderrechter uit huis worden geplaatst. We hebben goed contact met de sociaal werkers en psychologen van de plaatselijke Jeugdbescherming en regelmatig krijgen wij de vraag of een kind tijdelijk of voor langere tijd bij ons mag blijven. Omdat kinderen die bij ons wonen vaak uit zeer ernstige situaties komen, is intensieve begeleiding extra noodzakelijk. Vaak hebben de kinderen aanpassingsproblemen en hebben zij extra behoeften waar wij op moeten inspelen. Hoewel het tehuis oorspronkelijk is opgezet om ongeveer 20 kinderen te kunnen opvangen, hebben wij besloten om het aantal kinderen binnen het gezinshuis vast te stellen op maximaal 14. Alleen zo kunnen we de kinderen de aandacht geven die ze verdienen en een individuele en integrale begeleiding garanderen. Uitbreiding van het team: Binnen het tehuis waren al twee pedagogisch medewerkers werkzaam, die ieder om de dag de kinderen van 19:00 uur s avonds tot 8:00 uur in de ochtend begeleiden bij hun dagelijkse bezigheden. We hebben veel tijd geïnvesteerd in de training van de medewerkers. De trainingen werden verzorgd door de psychologe en door medewerkers van Pasa la Voz. Uiteindelijk hebben we één van de medewerkers vervangen door een professional met meer kennis en ervaring, die in staat is om beter in te schatten wat de behoeften zijn van de kinderen en met welke strategieën zij daarop kan inspelen. Er is een lerares aangenomen die de kinderen begeleidt bij hun huiswerk en die de kinderen met leerproblemen extra ondersteunt. Ook helpt zij de kinderen met hun oriëntatie op de toekomst en mogelijke studies of beroepen. Er is een psychologe aangenomen die wekelijks contact heeft met de kinderen. Zij heeft een programma opgesteld voor individuele en groepstherapie. Ook hebben we een pedagogisch medewerker/sociaal werkster aangenomen die op zaterdagen de kinderen begeleidt; de kinderen uit de buurt en hun gezinnen begeleidt; voorlichtingsavonden organiseert en bovendien het contact met familie van de kinderen die bij ons wonen verder intensiveert, ook wanneer de kinderen weer teruggekeerd zijn naar hun gezin. Professionele begeleiding van de kinderen: Samen met het team is er een pedagogisch handboek opgesteld waarin inhoudelijke uitgangspunten en werkwijzen zijn beschreven, zodat iedereen vanuit dezelfde principes handelt. Maandelijks komt het team bijeen om te overleggen en het welzijn en de ontwikkeling van elk 4

6 kind te bespreken. Eventuele moeilijkheden worden in het team besproken, zodat iedereen op de hoogte is van de strategieën om hiermee om te gaan. Het begeleidend personeel wordt bijgeschoold op pedagogisch vlak. Tot nu toe lag de nadruk in de begeleiding nog vooral op discipline en structuur. De professionalisering richten we vanuit onze visie meer op participatie door kinderen en het bevorderen van het zelfstandig denken en handelen. Er hebben drie trainingen plaatsgevonden, waarbij aandacht is besteed aan teamvorming, het pedagogisch klimaat dat we willen creëren en handhaven in Pachachaca en hoe we omgaan met belonen en bestraffen. Er is daarmee een basis gelegd voor een vorm van werken en het creëren van een sfeer die zoveel mogelijk aansluit bij die van een normaal gezin. Uitbreiding activiteiten: Door de psychologe is een plan opgesteld om per augustus 2017 informatieavonden te verzorgen voor ouders uit de buurt, waarbij verschillende thema s rondom opvoedingsvraagstukken, zoals behoeften van kinderen, belonen en straffen, alcoholgebruik, aan bod zullen komen. De afgelopen jaren stonden op zaterdag de deuren van het complex al open voor kinderen uit de buurt, om te komen spelen en voor een gezonde maaltijd. Er was capaciteit voor 20 kinderen. Wij hebben besloten de groep kinderen met de tijd uit te breiden van 20 naar 50 kinderen. Op dit moment komen 30 kinderen wekelijks naar Pachachaca. Er is een professionele begeleidster aangenomen die een educatief programma verzorgt. Zij wordt ondersteund door lokale vrijwilligers. De kinderen uit het gezinshuis worden gestimuleerd actief deel te nemen aan het programma en te integreren met de kinderen uit de buurt. De kinderen uit het gezinshuis worden gestimuleerd om vaker activiteiten buiten het gezinshuis te ondernemen en zo ook actief vrienden te maken met kinderen buiten het tehuis. Daarnaast worden er regelmatig mensen met verschillende beroepen uitgenodigd om iets van hun beroep of vaardigheden met de kinderen te delen en worden door het personeel van Pachachaca wandelingen en andere uitjes georganiseerd, zodat de kinderen meer vertrouwd raken met de wereld buiten de veilige muren van het tehuis. Wekelijks nemen de kinderen uit het gezinshuis en de buurt deel aan workshops ten behoeve van de ontwikkeling van sociale vaardigheden, ondernemerschap en participatie. Daarnaast zal in 2018 een start worden gemaakt met een programma waarbij de kinderen worden gestimuleerd in hun sociaal bewustzijn en ondernemerschap, doordat zij kleinschalige activiteiten organiseren in de gemeenschappen waaruit zij of hun familie afkomstig zijn. 5

7 Aansluiting (formele) netwerken: We zijn actief lid geworden van het netwerk Semilla Nueva. Dit is een netwerk van lokale organisaties uit de regio die zich richten op de opvang van kinderen. Binnen het netwerk wordt er nagedacht over nieuw beleid en de toepassing ervan. Ook worden er workshops voor capaciteitsopbouw georganiseerd voor de deelnemende organisaties. We hebben onze organisatie verder geformaliseerd. Zo staan we nu ingeschreven bij het Peruaanse Ministerie van Sociale Zaken en de APCI (Agencia Peruana de Cooperación Internacional), een overheidsorgaan dat het reilen en zeilen van alle internationale NGO s in Peru controleert. We hebben goed contact opgebouwd met de lokale instanties die verantwoordelijk zijn voor het welzijn van vrouwen en kinderen in Calca, zoals de Fiscalía, afdeling slachtofferhulp (heeft dezelfde functie als de jeugdbescherming in Nederland) en DEMUNA (Bureau voor Rechtshulp voor vrouwen en kinderen). Ook hebben we bij zes scholen in Calca contacten met de directeuren, psychologen en leraren. We hebben het afgelopen jaar geïnvesteerd in de relatie met de Nederlandse organisatie TriviumLindenhof met wie we een programma voor ambulante hulpverlening opzetten. We hebben nauw samengewerkt met de Peruaanse organisatie Asociación Pasa la Voz. Samen met hen hebben we workshops op het vlak van levensvaardigheden verzorgd voor de kinderen. Ook hebben we gebruik mogen maken van hun expertise op het vlak van pedagogiek en informeel onderwijs Activiteiten & resultaten Voor het runnen van het gezinshuis hebben we verschillende activiteiten geprogrammeerd die moeten leiden tot de gewenste resultaten. Hieronder zullen we per resultaat beschrijven hoe deze activiteiten zijn verlopen en of zij de gewenste resultaten hebben opgeleverd Gewenst resultaat: Kinderen hebben een stevige emotionele basis en beschikken over levensvaardigheden (sociale vaardigheden, cognitieve vaardigheden en vaardigheden voor het omgaan met emoties). Om dit resultaat te bereiken, hebben wij de volgende activiteiten geprogrammeerd: Een intensieve begeleiding van de kinderen bij hun dagelijkse activiteiten, op school en bij alle andere aspecten die van belang zijn voor een integrale ontwikkeling. Zij worden opgevoed als een grote familie met veel liefde en aandacht voor elk kind. Daarbij wordt veel belang gehecht aan de individuele behoeften, talenten en interesses van elk kind, waarbij voldoende ruimte overblijft voor spel en ontspanning. Om een zo goed mogelijke begeleiding voor de kinderen te garanderen, hebben wij een nieuw, vast team samengesteld, bestaande uit één van de pedagogisch begeleiders die reeds vele jaren in het project werkzaam is, een nieuwe pedagogisch begeleider, een psychologe en een sociaal werkster. Ook hebben we een lerares aangesteld die dagelijks helpt met het maken van huiswerk. Daarnaast zijn Pavel en Liesbeth aanwezig bij alle dagelijkse bezigheden, zoals de maaltijden, het maken van huiswerk, momenten voor ontspanning, etc. 6

8 Als team hebben we gezamenlijk een pedagogisch plan opgesteld dat leidend moet zijn voor de manier van werken binnen Pachachaca. Dit plan is goedgekeurd door het Ministerie van Sociale Zaken (MIMDES) en bevat duidelijke doelen en richtlijnen. Wij hebben formeel gezien toestemming nodig van het Ministerie om als gezinshuis te kunnen functioneren. Nu wij samen werken met de formele lokale instanties in Cusco, is dit extra belangrijk. Het Ministerie heeft de verantwoordelijkheid over het welzijn van kinderen die in tehuizen en gezinshuizen opgroeien en heeft daarmee ook een controlerende taak. Jaarlijks zal ons project worden bezocht door een afgevaardigde van het Ministerie. De taakverdeling binnen het vaste team is als volgt: Pavel en Liesbeth zorgen samen met de pedagogisch begeleiders voor een prettige en veilige sfeer bij alle dagelijkse bezigheden van de kinderen. Er is 24 uur per dag begeleiding, waarbij er voldoende aandacht kan zijn voor ieders persoonlijke behoeften, interesses en emoties. Samen met de kinderen zorgen zij ervoor dat het huishouden loopt, zoals ook bij een normaal gezin. Er wordt in toerbeurten gekookt, schoongemaakt en voor de dieren en de tuin gezorgd. Ook is er voldoende tijd om gezamenlijke activiteiten te ondernemen, zoals het maken van wandelingen, naar het zwembad gaan, spelletjes doen of samen films kijken. Als laatste is er veel aandacht besteed aan de persoonlijke interesses van elk kind. Zo is er extra teken- en schildermateriaal aangeschaft voor een aantal kinderen, zijn er martial arts-lessen verzorgd, is er yoga gedaan en zijn er breakdance-lessen gegeven. Zo proberen we elk kind te stimuleren om zijn of haar talenten te ontdekken en verder te ontwikkelen. De psychologe komt een keer per week om met alle kinderen persoonlijke en groepsgesprekken te voeren. Zij stimuleert en evalueert het welzijn en de ontwikkeling van de kinderen op diverse vlakken, zoals hoe zij emotioneel in hun vel zitten (in hoeverre kennen zij hun emoties, kunnen ze deze uiten, hoe gaan zij om met teleurstellingen, wat is hun veerkracht, etc.); hoe zij zich voelen in Pachachaca in relatie tot hun begeleiders en de andere kinderen; welke dromen en plannen zij hebben voor de toekomst en hoe zij zich verhouden tot hun achtergrond, verleden en familierelaties. Ook evalueert zij de cognitieve en psychische intelligentie van de kinderen. Een van de belangrijke functies van de sociaal werkster is om het contact van de kinderen met hun familieleden of andere belangrijke personen uit hun omgeving te behouden of verstevigen. Zij zoekt samen met de kinderen hun gezinnen of andere personen op, controleert of de kinderen terecht uit huis worden geplaatst en welke opties er voor hen zijn, beslist wanneer de kinderen weer veilig naar huis kunnen (indien van toepassing) en blijft ook na terugkeer de kinderen bezoeken om een stabiele thuissituatie te bevorderen. De lerares komt dagelijks om de kinderen te begeleiden bij hun huiswerk. Als de kinderen moeilijkheden ondervinden bij het leren of bij bepaalde vakken, geeft zij hen extra begeleiding. 7

9 Naast het vaste team werken wij met vrijwilligers die regelmatig langskomen voor het bijhouden van de fysieke gezondheid van de kinderen. Zo is er twee keer een team van vrijwillige medicijnenstudenten langs geweest om de gezondheid van de kinderen te controleren. Zij hebben de belangrijkste controles gedaan t.a.v. de groei en het gewicht van de kinderen en hebben leerzame spelletjes met de kinderen gedaan, rondom hygiëne en gezonde voeding. Ook is er twee keer een tandarts langs geweest die gratis de gebitten van de kinderen heeft gecontroleerd en die de kinderen fluorbehandelingen heeft toegediend. De kinderen die moesten worden doorverwezen, kregen bij de vervolgbehandelingen een sociaal tarief. Helaas hebben veel kinderen die nog maar kortgeleden hier zijn gekomen een zeer slecht gebit als gevolg van slechte voeding en gebrek aan hygiënische gebruiken. Als laatste heeft ook een vrijwillige oogarts de gezondheid van de kinderen gecontroleerd. De kinderen die een leesbril nodig hebben, krijgen deze gratis aangeboden. Workshops om de levensvaardigheden te bevorderen en workshops over belangrijke, gerelateerde thema s, zoals verwachtingen over het gezinsleven en gezinsplanning, zelfkennis en zelfvertrouwen, persoonlijke presentatie, sociale relaties en het omgaan met conflicten. Daarbij spelen thema s als identiteit, traditionele waarden en gebruiken en de eigen taal een belangrijke rol. In samenwerking met Stichting Pasa la Voz zijn wekelijks workshops georganiseerd voor de kinderen van Pachachaca en uit de buurt. Tijdens de workshops is aandacht besteed aan thema s, zoals: Wie ben ik, waar kom ik vandaan, wat vind ik belangrijk waar ben ik goed in en waar ben ik minder goed in? Hoe verhoud ik me tot anderen, tot welke sociale groepen behoor ik? Samenwerken, empathie, gezamenlijke doelen formuleren, een eigen mening vormen. Wat betekent mijn leven in Pachachaca voor mij? 8

10 De kinderen hebben een blog gemaakt en een videoclip waarvoor zij hun eigen nummer over Pachachaca hebben geschreven en uitgevoerd. Daarbij zijn o.a. vaardigheden zoals creatief schrijven, fotograferen, zichzelf presenteren, omgaan et de camera en het maken van een blog aan de orde gekomen. Op zaterdagen zij door de sociaal werkster diverse activiteiten georganiseerd voor de kinderen uit het gezinshuis en de kinderen uit de buurt. Tijdens deze activiteiten werd veel aandacht besteed aan samen spelen en delen, het bespreken van verschillende tradities en feestdagen en werden er diverse spelletjes en opdrachten rondom deze tradities gedaan. Hetzelfde geldt voor de vakantieworkshops die we gedurende 5 weken hebben georganiseerd. Voorbeelden zijn: Workshop tekenen en schilderen rondom rechten van het kind Workshop koken met traditionele ingrediënten Zelf zeep maken met medicinale kruiden Dansworkshops met een combinatie van meer traditionele en moderne dans Muziekworkshop cajon spelen Muziek keramiek 9

11 Daarnaast is er tijdens de feestdagen uitgebreid aandacht besteed aan de verschillende manieren waarop de feestdagen worden gevierd. In Peru zijn katholieke waarden erg belangrijk. Ook is aandacht besteed aan traditionele waarden uit de Andes-cultuur. In de zomervakantie zijn we met de kinderen van Pachachaca op een korte vakantie geweest. We hebben o.a. de archeologische site Machu Picchu bezocht, gezwommen in natuurlijke heet waterbaden en hebben bij een boerenechtpaar gelogeerd dat ons alles heeft geleerd over het fruit in de tuin en hoe je zelf chocola kunt maken. Als laatste heeft de psychologe meerdere groepsbijeenkomsten georganiseerd, waar spelenderwijs over thema s werd gesproken als vriendschap, elkaar beter leren kennen. Met de oudere kinderen is het onderwerp seksualiteit besproken. Begeleiding in het dagelijkse leven en bij allerlei persoonlijke zaken waar de kinderen tegenaan kunnen lopen, en het bieden van de juiste professionele hulp die nodig is voor een goede geestelijke en lichamelijke gezondheid. Zoals eerder genoemd, kunnen wij binnen ons vaste team rekenen op twee professionele pedagogisch begeleiders, een psychologe, een sociaal werkster en een lerares. Daarnaast hebben wij ook goed contact met de leraren en psychologen van de verschillende scholen van de kinderen. Er is regelmatig contact over het welzijn en de ontwikkeling van de kinderen binnen en buiten Pachachaca, zodat we goed met elkaar kunnen afstemmen wat de behoeften zijn van de kinderen en hoe we daar als team het beste op in kunnen spelen. Zo hebben we te maken gehad met kinderen met wie het op school niet goed ging, bijvoorbeeld wegens problemen met concentratie of doordat zij op school gepest werden. Een van de meisjes had psychische problemen, waardoor de psychologe van Pachachaca nauw heeft samengewerkt met de psychologe van de school om haar hier zo goed mogelijk bij te begeleiden. In een aantal gevallen is ook een goede coördinatie met de lokale afdeling Jeugdzorg van belang. Het gaat hier dan met name om de kinderen die het afgelopen jaar uit huis zijn geplaatst en bij Pachachaca zijn komen wonen. Vaak is er nog contact met de familie of andere bekenden, maar loopt dit contact niet vanzelf goed. In dat geval wordt er door de psychologe en sociaal werkster van Pachachaca aan de ene kant en de psychologe die de gezinsleden begeleidt aan de andere kant, gecoördineerd hoe bezoeken het beste kunnen verlopen en welke maatregelen er eventueel nog meer moeten worden genomen om het welzijn van het kind te beschermen. Ook is er onderling regelmatig contact over een eventuele mogelijke terugkeer van de kinderen naar huis. Als laatste proberen we, net als in elk ander gezin, zoveel mogelijk problemen zelf op te lossen, in het geval professionele hulp (nog) niet nodig is. 10

12 Doordat de groepsgrootte relatief klein is, kunnen we voldoende aandacht geven aan elk kind en hebben we, samen met de pedagogisch begeleiders, een sfeer weten te creëren waarbinnen elk kind zich veilig genoeg voelt om gevoelens en problemen te delen. De onderlinge sfeer en de band die we met elk kind hebben weten op te bouwen, heeft ervoor gezorgd dat we het snel kunnen detecteren als een kind zich niet lekker voelt of behoefte heeft ergens over te praten. Uiteraard speelt de psychologe een belangrijke rol in de begeleiding van het dagelijks personeel hierbij. Begeleiding en bemiddeling bij het contact met de familie of andere volwassenen die een rol spelen in het leven van de kinderen. We hebben een sociaal werkster aangenomen die 20 uur in de week werkzaam is voor Pachachaca. Een deel van de tijd besteedt zij aan het onderhouden of verstevigen van de relaties van de kinderen met hun familieleden. We vinden het erg belangrijk dat er regelmatig contact is en dat er geen afstand ontstaat tussen de kinderen en de gemeenschappen, en dus de gebruiken en tradities, waar zij vandaan komen. Voor sommige kinderen geldt dat de sociaal werkster als taak heeft om een veilige terugkeer naar huis te garanderen. Zij legt huisbezoeken af om de situatie te bekijken en samen met de gezinsleden te onderzoeken hoe de familierelaties weer hersteld kunnen worden. Ook na terugkeer van de kinderen zal zij regelmatig contact onderhouden en het gezin blijven begeleiden. In het geval dit nodig is, bieden we ook psychische hulp aan gezinsleden, om zo de terugkeer naar huis te bevorderen. Wij doen dit dan in samenspraak met de lokale instanties. In een enkel geval verplicht de kinderrechter ouders om psychische hulp te zoeken. Voor enkele kinderen geldt dat zij geen contact kunnen of willen onderhouden, omdat de thuissituatie dusdanig uit de hand is gelopen dat het niet langer veilig is. In dat geval zoeken we samen met de kinderen en de sociaal werkster naar mogelijkheden om contact te zoeken met andere familieleden of bekenden. Zo hebben drie broers die in het gezinshuis wonen hun oudere zus teruggevonden, die woonachtig is in een ander kindertehuis in Cusco. Zij hebben elkaar regelmatig bezocht en onderhouden ook telefonisch contact met elkaar. Ook hebben we hun kleinere broertje weten op te sporen die in weer een ander tehuis is geplaatst. Na zes jaar hebben zij elkaar weer voor het eerst gezien. Op dit moment zijn we aan het onderzoeken of het wenselijk is dat hij in Pachachaca komt wonen. Hebben we het gewenste resultaat behaald? Met bovengenoemde activiteiten hebben wij voor een groot deel aan het gewenste resultaat kunnen bijdragen. Uiteraard gaat het hier om een proces waarvan het verloop mede afhankelijk is van veel 11

13 externe factoren. Juist voor kinderen die niet in een stabiele of veilige thuissituatie zijn opgegroeid, geldt dat zij extra begeleiding nodig hebben bij hun ontwikkeling tot kinderen met een zo stabiel mogelijke emotionele basis en met basisvaardigheden die hen in staat stellen de vele uitdagingen in hun leven aan te kunnen. Met de aanpassingen en de activiteiten die we het afgelopen jaar hebben georganiseerd, hebben we belangrijke basisvoorwaarden gecreëerd om dit proces zo goed mogelijk te laten verlopen. Daarbij zetten we erop in om de kinderen zoveel mogelijk zelf in staat te stellen (opnieuw) de regie over hun eigen leven te pakken Resultaat 2: Kinderen beschikken over de kennis en vaardigheden om de nodige praktische stappen te nemen, zodat zij hun dagelijks leven kunnen organiseren en hun rechten kunnen opeisen. Om dit resultaat te bereiken, hebben wij de volgende activiteiten geprogrammeerd: In fases worden de kinderen begeleid naar zelfstandigheid. Hiertoe worden praktische workshops georganiseerd op een aantal terreinen (budgetbewaking, zoeken van woonruimte, organisaties en instanties die van belang zijn voor deelname binnen de maatschappij, zoals de bank, gezondheidszorg, instanties op het gebied van werkvoorziening). Daarnaast vindt kennisoverdracht plaats over rechten en de instanties waar de kinderen deze rechten kunnen opeisen (zoals de mensenrechten-ombudsman, ministerie van werkgelegenheid, etc.). Op dit moment zijn de twee oudste kinderen 16 jaar. Eén van hen zit in de tweede klas van de middelbare school. Hij zal dus nog minstens drie jaar woonachtig zijn in Pachachaca. Het andere meisje sluit dit jaar haar middelbare school af en gaat volgend jaar studeren. Zij zal nog wel in Pachachaca blijven wonen tot zij oud genoeg is om zelfstandig te gaan wonen. Dit betekent dat we het afgelopen jaar in eerste instantie aandacht hebben besteed aan thema s als beroepsoriëntatie en het schetsen van toekomstwensen (wat wil je worden, hoe zie je een leven voor je na school, welke mogelijkheden zijn er allemaal, familieplanning, etc.) en dat we nog geen aandacht hebben besteed aan de meer praktische zaken die komen kijken bij het uit huis gaan. Uiteraard zal daar de komende periode wel aandacht aan worden besteed. Begeleiding bij praktische en administratieve zaken die komen kijken bij het zelfstandig wonen en het voeren van een huishouden, zodra de kinderen het tehuis verlaten. Ook als de kinderen zelfstandig verder gaan, blijft er intensief contact. Eén van de kinderen die bij overname van het project nog woonachtig was bij Pachachaca, heeft reeds na een paar maanden het huis verlaten. Zij is op dit moment werkzaam in een restaurant, terwijl zij zich voorbereidt op het toelatingsexamen voor de universiteit. Op dit moment begeleiden we haar bij het bemachtigen van een studiebeurs. We hebben in haar geval ervaren hoe belangrijk het is om op tijd te beginnen met het voorbereiden van de kinderen op hun toekomst en hen goed voor te lichten voor wat betreft toekomstverwachtingen en hoe zij zich kunnen voorbereiden op een zelfstandig bestaan. We zullen hier de komende tijd meer aandacht aan besteden, o.a. door de kinderen via fases naar zelfstandigheid te begeleiden, op zowel praktisch (zelf hun budget bewaken, boodschappen doen, koken, naar de huisarts, etc.) als mentaal vlak (meer zelfstandig beslissingen nemen, meer vrijheden kunnen verdienen, etc.). De komende maanden zullen we daar, samen met de Nederlandse organisatie TriviumLindenhof, plannen voor ontwikkelen. Daarnaast willen we oud-huisgenoten, maar ook afgevaardigden van instanties uitnodigen om meer te vertellen over studie- en werkmogelijkheden, maar ook het functioneren van officiële instanties. 12

14 Hebben we het gewenste resultaat behaald? We hebben het afgelopen jaar ervaren hoe belangrijk het is om kinderen eerder dan voorheen voor te bereiden op hun toekomst, door hen hier in fases naar toe te begeleiden. De verwachtingen waren niet reëel en dit resulteerde in teleurstellingen. We willen ook op dit vlak het beleid aanpassen. Omdat er op dit moment twee kinderen 16 zijn, hebben we nog tijd om hier een goed plan voor te ontwikkelen. We willen dat vanaf 2018 implementeren Resultaat 3: Kinderen beschikken over studie- en/of werkmogelijkheden. Om dit resultaat te bereiken, hebben wij de volgende activiteiten geprogrammeerd: Begeleiding bij studie, huiswerk en beroepsoriëntatie. Hulp bij het verkrijgen van beurzen en het regelen van andere gerelateerde, praktische zaken rondom studiemogelijkheden van de kinderen. Workshops op het gebied van persoonlijke presentatie, het voorbereiden op het zoeken van werk en het solliciteren op een baan, begeleiding en bemiddeling bij het zoeken van werk en tijdens de eerste maanden tijdens het werk. In de maanden maart tot en met juni hebben wij, in samenwerking met een externe vrijwillige psychologe een workshop georganiseerd voor de kinderen van de middelbare school. Deze workshop bestond uit 8 sessies van 2,5 uur en was erop gericht om de kinderen na te laten denken over hun toekomst. Verschillende aspecten kwamen aan de orde, zoals zelfvertrouwen, het herkennen van je eigen talenten en interesses, het herkennen van de talenten van anderen, het erkennen van zwakke punten en uiteindelijk het nadenken over de eigen plannen voor wat betreft opleiding en werk. De sessies waren een combinatie van spelletjes, groepswerk en individuele opdrachten. Alle kinderen hebben vervolgens een tekening gemaakt van hun toekomstdroom en in kaart gebracht hoe zij deze droom willen verwezenlijken. Het komende jaar willen we verder aandacht besteden aan het thema, door meer praktische workshops te organiseren, gericht op persoonlijke presentatie en het zoeken van werk. Ook willen we de oudere kinderen stimuleren om een bijbaantje te zoeken of stage te lopen. Eén van de oudste meisjes wil bijvoorbeeld mode studeren. Voor haar hebben we een stageplek geregeld bij een modeontwerpster in het dorp. Een paar jongens zijn erg goed in tekenen en schilderen. Voor hen zijn we speciale workshops aan het organiseren, zodat zij dit talent verder kunnen ontwikkelen en toepassen. 13

15 Hebben we het gewenste resultaat behaald? Afgelopen jaar hebben we een eerste stap gemaakt op het vlak van beroepsoriëntatie. Het was voor de kinderen de eerste keer dat ze over dit thema nadachten. Ook voor de kinderen die volgend jaar naar de middelbare school gaan, willen we dezelfde workshop organiseren. De komende jaren willen we bovendien meer inzetten op de praktische aspecten voor wat betreft opleiding en werk Moeilijkheden en oplossingen Opstappen op een rijdende trein Toen wij de organisatie van Pachachaca in juli afgelopen jaar op ons namen, waren er nog vijf kinderen woonachtig in het gezinshuis. Ook hebben wij personeel overgenomen dat al vele jaren werkzaam was in Pachachaca. Aan de ene kant heeft dit als voordeel gehad dat we alle infrastructuur konden overnemen en er al een duidelijke structuur was ontwikkeld. Er is jarenlang met veel inzet en enthousiasme gewerkt aan het goed functioneren van het gezinshuis. Aan de andere kant zorgde een reeds vastliggende structuur voor weerstand bij de kinderen en het personeel dat reeds langere tijd in Pachachaca woonachtig of werkzaam was. Wij vonden het belangrijk om het beleid van Pachachaca aan te passen aan het huidige politieke beleid op nationaal en internationaal niveau en de nieuwe pedagogische ontwikkelingen. Dat hield o.a. in dat we de kinderen meer ruimte willen geven om zelfstandig te denken en initiatief te nemen i.p.v. regels opvolgen die van boven werden opgelegd. Bij aanvang van het project vonden we de kinderen bovendien erg naar binnen gericht. Zij waren niet gewend aan bezoek en gingen ook zelf niet vaak naar buiten. Daardoor hadden zij niet allemaal even goede sociale vaardigheden of interesse in wat er zich buiten de muren van Pachachaca afspeelt. Beetje bij beetje hebben wij daarom mensen van buitenaf uitgenodigd, maar ook de kinderen zelf aangemoedigd om meer buiten de deur te ondernemen. Dit was, met name voor de kinderen die hier al langer woonden, niet altijd even makkelijk. De aanpassing van interne regels, personeelsbeleid en de veranderingen t.a.v. de manier van met elkaar omgaan en de activiteiten die we willen organiseren, moesten daarom beetje bij beetje worden ingevoerd en werden niet door iedereen als even makkelijk ervaren. De eerste maanden waren daarom moeilijk. Desalniettemin hebben wij ervaren dat we in een jaar tijd een hoop hebben bereikt. We hebben een goed, nieuw team opgebouwd, waarmee we een eigen professionele methodiek hebben weten te implementeren. Ook de band met de kinderen is enorm verbeterd. Waar in het begin nog nauwelijks aan tafel werd gesproken en de kinderen erg afstandelijk waren, vinden er nu levendige gesprekken plaats en komen de kinderen uit zichzelf naar ons toe om te vertellen hoe het met hen gaat. Ook zien wij dat zij zich makkelijker verhouden tot anderen en minder verlegen zijn. 14

16 Flexibiliteit versus stabiliteit Belangrijk onderdeel van het nieuwe politieke beleid t.a.v. jeugdzorg is het voorkomen dat kinderen geïnstitutionaliseerd raken, oftewel dat zij te lang in tehuizen opgroeien en vervreemd raken van hun eigen familie of achtergrond. De bedoeling is dan ook dat er steeds meer wordt ingezet op het zoeken van alternatieven, zoals begeleiding thuis of adoptie. Wanneer een kind uit huis wordt geplaatst, is dit in principe tijdelijk en wordt er gestreefd naar terugplaatsing of adoptie. Uiteraard staan wij geheel achter dit beleid en werken we hier graag aan mee. In de praktijk betekent dit dat er steeds vaker de vraag komt of wij kinderen tijdelijk willen opvangen. Hierdoor is het lastig om een goede balans te bewaren tussen er flexibel voor deze kinderen zijn en tegelijkertijd een stabiele (familie)sfeer behouden binnen het gezinshuis waarin de kinderen niet te veel last ondervinden van veranderingen en onzekerheid. Zowel de pedagogisch medewerkers als de sociaal werkster en de psychologe spelen hierbij een belangrijke rol. Ook is een open communicatie hierbij van groot belang. Grote problematiek en weinig alternatieven Hoewel we graag meewerken aan het zoeken van alternatieven voor kinderen die niet langer thuis kunnen opgroeien, zoals adoptie of pleegzorg, zien we in de praktijk dat de cultuur hier nog niet echt op is gericht Er zijn nog weinig mogelijkheden hiertoe, vooral voor oudere kinderen. Het politieke beleid hieromtrent is niet lang geleden ontwikkeld en daardoor moet er nog veel werk worden verzet om de mentaliteit en de praktische mogelijkheden te scheppen om het beleid ook in de praktijk te brengen. Ook de terugplaatsing van kinderen in hun eigen gezin of bij andere gezinsleden, blijkt in de praktijk erg lastig. De kinderen die (tijdelijk) in Pachachaca zijn geplaatst, zijn afkomstig uit multi-probleemgezinnen, waarvan veel gebroken gezinnen met meerdere (stief)vaders, veel kinderen, huiselijk geweld, gebrek aan werk en alcoholisme. In veel gevallen is er sprake van verwaarlozing en misbruik (door nieuwe man van moeder) waardoor de kinderen niet langer veilig zijn. Familieleden bevinden zich vaak in een niet veel betere situatie. Onze inzet is vanaf de start van het project in juli het afgelopen jaar erop gericht geweest om alternatieven voor jarenlange opvang in een gezinshuis te voorkomen. Om onze wensen op dit vlak daadwerkelijk te realiseren, zullen we echter nog veel werk moeten verzetten op het vlak van bewustwording en capaciteitsopbouw in Calca. De eerste stappen hiertoe zijn gezet, i.s.m. de lokale instanties en het netwerk Semilla Nueva. 15

17 3. Programmalijn 2: Pachachaca als lokaal gemeenschapshuis 3.1. Algemeen Ons doel was vanaf de start in juli vorig jaar dat het gezinshuis niet alleen een thuis zou worden voor de kinderen die er (tijdelijk) wonen: Ook kinderen en hun ouders uit de omgeving moeten er welkom zijn. We hebben daarom het aanbod voor de kinderen en ouders uit de buurt uitgebreid, o.a. door kinderen uit te nodigen om in de middag huiswerk te komen maken. Ook hebben we meer kinderen uitgenodigd om op zaterdag te komen spelen en om deel te nemen aan de workshops van Pasa la Voz op het gebied van levensvaardigheden. We hebben de sociaal werkster extra uren aangenomen, zodat zij huisbezoeken kan afleggen in de buurt en contact op kan bouwen met gezinnen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Samen met de lerares voor huiswerkbegeleiding houdt de sociaal werkster bij welke kinderen er naar Pachachaca komen, hoe hun gezinssituatie eruitziet en welke problemen er eventueel voorkomen, waar Pachachaca een rol bij kan spelen. Ook de voortgang van de kinderen voor wat betreft hun schoolresultaten wordt bijgehouden. Als kinderen niet komen opdagen, bezoekt de sociaal werkster hen, zodat we het op tijd weten als er problemen zijn. In juli 2017 stonden er 30 kinderen geregistreerd, waarvan 18 kinderen regelmatig in de middagen en op zaterdagen deelnemen. Vaak al merken we dat ouders uit zichzelf naar Pachachaca komen om advies te vragen. Zo komt een moeder regelmatig advies vragen over haar ex-man die alcoholist en gewelddadig is, ook naar haar dochter. We begeleiden haar bij de formele scheiding en bieden haar ook mentale steun. Een andere moeder uit de buurt heeft enorme schulden. Haar kinderen komen daarom dagelijks bij ons huiswerk maken en eten, zodat zij extra werk kan aannemen om de schulden af te betalen. Andere ouders vragen hulp bij opvoedvraagstukken, problemen binnen hun relatie of zorgen om de schoolresultaten van hun kinderen. Ook voor leuke dingen komen ouders inmiddels naar Pachachaca, bijvoorbeeld om de verjaardag van hun kinderen bij Pachachaca te vieren of andere belangrijke feestdagen, zoals kerst, het jubileum van Pachachaca of carnaval. 16

18 3.2. Resultaat 1: 20 kinderen uit de omgeving benutten optimaal hun kansen op onderwijs en beschikken over belangrijke sociale en emotionele vaardigheden. Om dit resultaat te bereiken, hebben wij de volgende activiteiten geprogrammeerd: Kinderen uit de buurt ontvangen samen met de kinderen uit het gezinshuis huiswerkbegeleiding. De sociaal werkster heeft het afgelopen jaar bij meerdere gezinnen huisbezoeken afgelegd. Van de vijftien gezinnen in de meest precaire risico-situaties heeft zij de situatie in kaart gebracht. De verhalen zijn triest, in sommige gevallen zeer zorgwekkend: veel kinderen wonen met hun ouders in een kleine ruimte, in één geval zelfs met 11 kinderen. Dit laatste gezin moet rondkomen van slechts 100 per maand. Er is veel sprake van gebroken gezinnen, alcoholisme en geweld. Veel kinderen vertellen ons dat ze vaak honger hebben. In een van de gezinnen is de jongste zoon van 7 nog nooit naar school geweest en worden zijn zusjes van 8 en 10 vaak in het café van hun tante aangetroffen, waar zij bier schenken aan de dronken clientèle. Veel kinderen hangen heel de dag zonder eten op straat omdat hun ouders pas s avonds laat dronken thuiskomen en het is bekend dat zij soms stelen om eten of schoolmaterialen te kunnen kopen. In een ander gezin zit de stiefvader wegens verkrachting van zijn stiefdochter in de gevangenis en is de moeder ziek. De oudste zoon van 11 moet daarom ijsjes verkopen om het gezinsinkomen bij elkaar te krijgen. Ook heeft de sociaal werkster contact met de psychologen van verschillende scholen in Calca. Ook zij verwijzen ons door naar gezinnen waarvan zij het vermoeden hebben dat zij wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Van deze gezinnen komen 18 kinderen s middags huiswerk maken en komen ook op zaterdagen spelen. Een aantal van hen, tussen 5 en 8 kinderen, blijven ook s avonds mee-eten. 17

19 Nog eens 12 kinderen staan bij ons geregistreerd en komen minder regelmatig naar Pachachaca. Omdat wij er wel van overtuigd zijn dat de kinderen, en hun ouders, behoefte hebben aan extra begeleiding, zetten wij er de komende tijd extra op in om ook deze kinderen meer intensief te bezoeken en begeleiden. Kinderen uit de buurt doen samen met de kinderen uit het gezinshuis mee aan muziek-, sporten andere recreatieve activiteiten. De kinderen die regelmatig bij Pachachaca komen, hebben het afgelopen jaar deelgenomen aan diverse activiteiten. Op zaterdagen ontvangen wij rond de 30 kinderen. Voor hen organiseerden wij o.a. sportlessen, danslessen, tekenen, schilderen en andere creatieve activiteiten, filmmiddagen en spelletjes. De activiteiten vinden altijd plaats onder deskundige begeleiding van een pedagogisch medewerker, de sociaal werkster en vrijwilligers. Ook hebben we het afgelopen jaar meerdere uitjes georganiseerd, waar ook kinderen uit de buurt aan deelnamen, zoals wandelingen maken of naar het zwembad gaan. Kinderen uit de buurt doen samen met de kinderen uit het gezinshuis mee aan workshops ter bevordering van levensvaardigheden. Van de kinderen die dagelijks bij ons over de vloer komen, hebben we zes kinderen geselecteerd om deel te nemen aan de workshops van Pasa la Voz op het vlak van levensvaardigheden. Zo ontstond er een gemengde groep deelnemers. De selectie vond plaats aan de hand van leeftijd en motivatie. Hebben we het gewenste resultaat behaald? We hebben in het eerste jaar een belangrijke start gemaakt met het behalen van deze doelstelling: we hebben bekendheid gegenereerd in de buurt, hebben het vertrouwen gewonnen van een eerste groep kinderen en hun ouders en hebben geïnvesteerd in het opzetten van een programma. We hebben daartoe een team opgezet, bestaande uit een sociaal werkster, een psychologe en een lerares en we hebben contacten gelegd met belangrijke instanties in Calca, zoals scholen, Fiscalía, afdeling slachtofferhulp (heeft dezelfde functie als de jeugdbescherming in Nederland) en DEMUNA (Bureau voor Rechtshulp voor vrouwen en kinderen). Het komende jaar willen we de groep kinderen en hun ouders verder uitbouwen en bestendigen. We zullen dan nog sterker inzetten op een werkstructuur waarbij, naast het werken aan vertrouwen, omgangsvormen en de schoolresultaten, ook meer aandacht zal worden besteed aan levensvaardigheden in het algemeen Resultaat 2: 30 volwassenen uit de omgeving maken gebruik van Pachachaca als gemeenschapshuis. Om dit resultaat te bereiken, hebben wij de volgende activiteiten geprogrammeerd: 20 volwassenen nemen regelmatig deel aan ouderavonden Het afgelopen jaar hebben we één ouderavond georganiseerd. Tijdens deze avond hebben we verteld over waar Pachachaca voor staat, hebben we met de ouders gedeeld tegen welke problemen (in de opvoeding) zij aanlopen en wat voor begeleiding zij graag vanuit Pachachaca zouden verwachten. 18

20 Aan de avond, bestaande uit een afwisselend programma van 2,5 uur, namen ouders van 15 gezinnen deel. In totaal waren er 18 personen, voornamelijk moeders, aanwezig. Er werden spelletjes gedaan, er werd in groepjes gewerkt en er werd lekker gegeten. Ook zijn er thema s gedefinieerd waar de ouders graag hulp bij zouden ontvangen, zoals de relatie met hun kinderen, discipline, straffen en belonen, relatieproblemen tussen de ouders en huiselijk geweld in het algemeen. De reden waarom er slechts één ouderavond heeft plaatsgevonden is dat het ons behoorlijk wat tijd heeft gekost om vertrouwen te winnen in de omgeving. Veel ouders werken en vinden het fijn als hun kinderen bij ons terecht kunnen. Om echter ook zelf tijd vrij te maken, over de drempel te stappen en te ervaren dat ook zij bij Pachachaca hulp kunnen vinden, kostte meer tijd. We hebben gedurende het eerste jaar dan ok met name tijd geïnvesteerd in huisbezoeken. De sociaal werkster is bij 15 gezinnen regelmatig op bezoek geweest. 30 volwassenen nemen regelmatig deel aan lunches in Pachachaca 30 volwassenen nemen regelmatig deel aan voorlichtingsavonden of activiteiten Volwassenen uit de buurt organiseren zelf activiteiten in Pachachaca als daar behoefte aan is Het afgelopen jaar hebben we de ouders van de gezinnen met wie we het meest contact hebben meerdere keren uitgenodigd in Pachachaca. Zij hebben deelgenomen aan het jubileum van Pachachaca, de kerstviering en carnaval. Ook de afsluiting van de vakantieworkshops woonden zij bij. De ouders van kinderen die regelmatig bij ons huiswerk komen maken of aan andere activiteiten deelnemen, hebben actief meegeholpen bij de organisatie van deze activiteiten. Zij hielpen bij het klaarmaken en uitdelen van hapjes en drankjes en in sommige gevallen brachten zij zelfgemaakte hapjes en drankjes mee. Een belangrijke traditie hier, met name op het platteland, is dat mensen ook werk verrichten voor de gemeenschap. Zij repareren bijvoorbeeld de waterkanalen of de wegen in een gemeenschap. Deze vorm van werken wordt Minka genoemd. Op deze manier willen we ook ouders bij Pachachaca betrekken. Zo hebben de ouders na afloop van de eerste ouderavond geholpen met het ophalen van het vuil van de oprit naar het terrein en heeft een aantal ouders met hun kinderen ook meegeholpen bij het onderhouden van de tuin gedurende twee zaterdagen. 19

21 Lunches of andere activiteiten organiseren was nog een stap te ver. We hebben het vertrouwen weten te winnen, maar hebben nog meer tijd nodig om hen het gevoel te geven dat Pachachaca er ook voor hen is. Het komende jaar zullen we deze lunches wel organiseren, zodat we de deuren van Pachachaca nog verder open kunnen stellen. Hebben we het gewenste resultaat behaald? Voor dit resultaat geldt dat we meer tijd nodig hebben. Het is erg lastig gebleken om vertrouwen te winnen in de omgeving. Er heerst veel wantrouwen onderling. Met de tijd hebben we steeds meer mensen uit de buurt leren kennen, simpelweg door het deelnemen aan ouderavonden op school, boodschappen te doen op de markt en via de kinderen die deelnamen aan de vakantieworkshops en andere activiteiten. Mensen uit de buurt, leraren en de lokale instanties weten ons steeds makkelijker te vinden of verwijzen mensen door voor hulp. Om dit op te bouwen heeft tijd gekost; het komende jaar willen we meer inzetten op dit onderdeel, o.a. door het organiseren van diverse (voorlichtings)activiteiten i.s.m. de lokale instanties op het gebeid van jeugdzorg en vrouwenrechten Moeilijkheden en oplossingen Winnen van vertrouwen We zijn het jaar zeer ambitieus begonnen, maar sommige processen kennen een natuurlijk verloop, zoals het winnen van vertrouwen. Het was niet moeilijk om bekendheid te genereren bij de kinderen en al gauw wist een grote club kinderen ons te vinden. Het betrekken van hun ouders of andere volwassenen is lastiger gebleken. Zij zijn niet gewend aan bemoeienis van buitenaf en koesteren een groot gevoel van wantrouwen. Inmiddels hebben we een aantal sleutelfiguren uit de omgeving bij ons project weten te betrekken en hebben we ook kunnen laten zien waar Pachachaca voor staat. We hebben daarmee een goede basis om de komende tijd op voort te bouwen. Continuïteit De doelgroep waar we mee te maken hebben, heeft vaak te kampen met een grote verscheidenheid aan problemen. Zij hebben grote moeite om het hoofd boven water te houden en hebben vaak meerdere baantjes en de zorg over veel kinderen en andere familieleden. Dit maakt dat zij vaak flexibel op moeilijkheden of kansen moeten inspelen en het voor hen vaak lastig is om zich voor een lange periode vast te leggen. Wel merken wij dat, zodra het vertrouwen is gewonnen en zij merken wat zij aan steun kunnen ontvangen, mensen wel regelmatiger deelnemen aan onze activiteiten. 20

22 4. Programmalijn 3: Pachachaca als project voor opvoedkundige begeleiding, preventie en gemeenschapsontwikkeling 4.1. Algemeen Omdat we ervan overtuigd zijn dat de opvang van kinderen in een kinderhuis echt de laatste oplossing moet zijn, willen we met Pachachaca een transformatie vormgeven, waarbij we steeds meer onze inzet richten op preventieve programma s in de omgeving. Afgelopen jaar hebben wij dan ook een eerste diagnose gemaakt van de omgeving, de problemen en behoeften en de instanties die actief zijn. Daarbij hebben we ontdekt dat de problemen al dicht naast de deur beginnen. Tegelijkertijd hebben wij ervaren dat de instanties die in Calca en omgeving verantwoordelijk zijn voor het welzijn en de hulpverlening aan kinderen en hun gezinnen, de Fiscalía, afdeling slachtofferhulp (heeft dezelfde functie als de jeugdbescherming in Nederland) en DEMUNA (Bureau voor Rechtshulp voor vrouwen en kinderen), ernstig tekortschieten. Er is weinig (voldoende geschoold) personeel en zij kunnen de enorme vraag in de regio niet aan. De instanties werken traag en inefficiënt, waardoor veel gezinnen niet op de radar van deze instanties komen of pas (te) laat geholpen worden. Programma s gericht op preventie en ambulante hulpverlening bestaan niet. Naar aanleiding van onze bevindingen hebben we daarom een plan opgesteld voor ambulante hulpverlening in de omgeving. Daarbij werken we uiteraard wel samen met bovengenoemde instanties. 21

23 4.2. Resultaat 1: het team van Pachachaca kent de gemeenschappen waar de kinderen vandaan komen en heeft het vertrouwen gewonnen van de inwoners Om dit resultaat te bereiken, hebben wij de volgende activiteiten geprogrammeerd: De gezinnen van de kinderen in de omliggende gemeenschappen worden bezocht en uitgenodigd in Pachachaca Omliggende gemeenschappen waar de kinderen vandaan komen worden bezocht, Pachachaca neemt deel aan asambleas (vergaderingen) en maakt kennis met de leiders van de gemeenschap Er worden activiteiten georganiseerd in de omliggende gemeenschappen als daar interesse in is Inwoners van de gemeenschappen worden uitgenodigd om op bezoek te komen in Pachachaca of om er deel te nemen aan activiteiten Drie gezinnen komen regelmatig langs bij Pachachaca. Vaak komen zij op zondag als zij ook naar de markt gaan om hun spullen te verkopen; soms ook blijven zij slapen. Wij hebben daarvoor een speciaal gastenverblijf. Ook bij belangrijke feesten, zoals het jubileum van Pachachaca, Kerst en carnaval komen zij langs. Het afgelopen jaar hebben we meerdere bezoeken gebracht aan de gemeenschappen waaruit de kinderen in het gezinshuis afkomstig zijn: Accha Alta, Accha Baja, Chaypa, Yanahuaylla en Pampalllaqta. We hebben er de familieleden bezocht van de kinderen en kennis gemaakt met de lokale leiders. Ook hier geldt dat het tijd kost om het vertrouwen te winnen. We hebben dit met name bewerkstelligd door diverse personen, met name familieleden, te helpen met procedures die zij in Calca bij de gemeente, notaris of andere instanties moesten afhandelen. Ook hebben we twee keer een ziek familielid opgevangen, zodat deze vroeg in de ochtend naar de gezondheidspost in Calca konden. We hebben mensen begeleid door hen voor te lichten over de procedures en hun rechten, door mee te gaan naar deze instanties, en in sommige gevallen door tijdelijk onderdak te bieden, omdat zij te ver afgelegen wonen om in een dag op en neer te reizen. In ruil ontvangen wij vaak aardappelen of fruit. 22

24 In zowel Yanahuaylla als Accha Alta hebben we ook een asamblea bijgewoond. In de andere gemeenschappen staan deze bezoeken voor de komende maanden gepland. In Accha Alta hebben we bovendien een school bezocht en kennis gemaakt met de directeur. Vijf kinderen van Pachachaca hebben er met de kinderen gevoetbald. Vanuit het contact is het idee ontstaan van een uitwisseling, waarbij de kinderen van Pachachaca samen met de kinderen van het schooltje de omgeving schoonmaken en plantjes planten. Deze activiteit zullen we in oktober dit jaar uitvoeren. Hebben we het gewenste resultaat behaald? We hebben het afgelopen jaar een goede start gemaakt met een eerste kennismaking in de bovengenoemde gemeenschappen. Daarmee hebben de kinderen van Pachachaca sinds lange tijd weer contact gelegd met de familieleden, maar ook de cultuur en gebruiken van hun gemeenschappen. De bezoeken zijn aanleiding geweest om weer actief Quechua te praten, traditioneel eten te delen met gezinsleden en te helpen met de lama s en het weven. Dit vinden wij erg belangrijk, aangezien ook deze gewoonten onderdeel uitmaken van hun identiteit. Gedurende het komende jaar zullen we het contact verder uitbreiden en samen met de kinderen van Pachachaca en de kinderen uit de gemeenschappen concrete activiteiten organiseren. 23

25 4.3. Resultaat 2: er ligt een plan voor preventie en gemeenschapsontwikkeling Hiertoe organiseren wij de volgende activiteiten: In samenwerking met de gemeenschappen, lokale organisaties en TriviumLindenhof is een plan ontwikkeld voor preventie en opvoedkundige begeleiding Dankzij de diagnose die wij met name in de stad Calca hebben gemaakt en de contacten die we hebben opgebouwd, hebben wij een goed beeld van de problematiek en de behoeften van vele gezinnen in de buurt van Pachachaca. We hebben daarom besloten om ons met een programma voor ambulante hulpverlening in de eerste plaats te richten op de directe omgeving. We hebben daarbij in eerste instantie 15 gezinnen geselecteerd die een extra steuntje in de rug goed kunnen gebruiken en die gemotiveerd zijn om aan onze activiteiten deel te nemen. Met dit programma bezoeken we de gezinnen en begeleiden we de ouders bij het opvoeden van hun kinderen. Samen met de ouders en kinderen wordt onderzocht hoe een gezonde omgeving voor de kinderen gecreëerd kan worden om in op te groeien. De kinderen komen na schooltijd huiswerk maken en eten een gezonde maaltijd. Als tegenprestatie verwachten wij van de ouders dat zij op verschillende manieren betrokkenheid tonen, onder andere door het actief meehelpen bij activiteiten voor de kinderen en het bijwonen van voorlichtingsbijeenkomsten. Op deze manier voorkomen we dat de kinderen tot laat op straat rondhangen en niets te eten hebben en dat hun ouders hun verantwoordelijkheid ontlopen. Omdat er in Calca en omgeving nog geen programma voor ambulante hulpverlening bestaat en er ook niet veel ervaringen buiten Calca zijn waar we op voort kunnen bouwen, hebben we de hulp ingeschakeld van de Nederlandse organisatie TriviumLindenhof. Deze organisatie heeft zeer veel ervaring op dit vlak in Nederland en gebruikt binnen hun methodieken o.a. ook de ervaring van succesvolle projecten in Zuid-Afrika. Ook al zijn de omstandigheden anders, veel problemen waar de gezinnen mee te maken hebben, komen sterk overeen. Voor de medewerkers van TriviumLindenhof is het andersom zeer verrijkend om weer back to basic te gaan en draagt de uitwisseling bij aan het proces van revitalisering van het personeel. Vanuit de ervaringen uit Nederland en Peru wordt in 2018 in gezamenlijkheid het programma voor ambulante hulpverlening verder verdiept. Het afgelopen jaar is er intensief contact geweest tussen beide organisaties en op dit moment wordt een selectie gemaakt van een eerste groep vrijwilligers die in februari gedurende een maand haar ervaringen komt uitwisselen met het personeel van Pachachaca. Samen met de Fiscalía en DEMUNA gaan we campagnes organiseren ter preventie van huiselijk geweld en kinderhandel. Tot nog toe hebben zij daar niet het personeel en de middelen voor beschikbaar gehad, maar gezien het groeiende aantal slachtoffers, willen zij hier graag samen met ons op inzetten. Er is een inventarisatie gemaakt van de wensen van de inwoners van omliggende gemeenschappen en mogelijkheden om hier miniprojectjes op te zetten Kinderen uit het gezinshuis worden getraind in leiderschap en hoe zij in en met hun eigen gemeenschappen projecten kunnen opzetten Ook hier geldt dat we in de eerste plaats in de buurt hebben gekeken wat voor behoeften er liggen. De kinderen van Pachachaca zagen dagelijks dat de kinderen van de school in de buurt op straat gymles kregen. Omdat we bij Pachachaca een sportveldje achter het huis hebben, hebben we de kinderen daarom uitgenodigd om de gymlessen bij ons plaats te laten vinden. Dagelijks komen er nu groepen kinderen bij ons sporten. De school heeft daarentegen de kinderen van Pachachaca weer uitgenodigd om mee te werken aan een grote muurschildering bij de school, vlak bij Pachachaca. Een eerste start is gemaakt met het ontwerp: ruim 50 kinderen kwamen naar Pachachaca om een ontwerp te maken. In oktober zal de muurschildering worden gemaakt. 24

26 Vanuit deze ervaring ontstond het idee om ook de moeder van één van de meiden uit de buurt te helpen bij het schilderen van haar chichería, een traditionele plek waar mensen uit de buurt maisbier komen drinken en met elkaar hun dagelijkse belevenissen en problemen bespreken. Ook hier gaan de kinderen helpen met een muurschildering, zodat de chichería meer klanten aantrekt en de moeder meer geld kan verdienen, nu ze gescheiden is van haar man en in haar eentje voor haar kinderen moet zorgen. Tijdens deze processen hebben we verschillende spelletjes en oefeningen gedaan, waarbij aandacht werd besteed aan ieders talenten, samen ideeën ontwikkelen en uitvoeren en activiteiten plannen. Hebben we het gewenste resultaat behaald? Er ligt een plan voor preventie en ambulante hulpverlening en de eerste 15 gezinnen zijn geselecteerd. Er worden regelmatig bezoeken afgelegd aan deze gezinnen en de situatie per gezin wordt gemonitord. Daarbij spelen we in eerste instantie in op de problemen bij gezinnen in de buurt van Pachachaca. Daarnaast is er een uitwisselingsprogramma ontwikkeld in samenwerking met de Nederlandse organisatie TriviumLindenhof, gericht op het versterken van de capaciteiten van de medewerkers van zowel Pachachaca als TriviumLindenhof en het versterken van het programma voor ambulante hulpverlening. Ook de lokale hulpverleningsorganisaties zijn betrokken op het vlak van preventie. We zijn tevreden met de relatie die we hebben weten opbouwen met vele gezinnen en instanties en het vertrouwen dat we hebben weten te winnen. Er is een goede basis gelegd! 4.4. Moeilijkheden en oplossingen Kinderen hebben weinig tijd De kinderen uit het gezinshuis en uit de buurt hebben weinig vrije tijd. Zij hebben veel huiswerk en moeten vaak ook in het weekend klusjes in huis doen of opdrachten voor school. Hierdoor blijft er weinig tijd over voor andere activiteiten met de kinderen. Bezoeken aan de gemeenschappen nemen veel tijd 25

27 in beslag, gezien de afstanden, waardoor we minder vaak dan gepland bezoeken hebben kunnen afleggen. Hetzelfde geldt voor de organisatie van workshops. Omdat de kinderen het erg druk hebben, is het soms wenselijker om hen in hun vrije tijd lekker vrij te laten spelen dan om alle tijd te vullen met workshops. We hebben daarom de leiderschaps-workshops in een meer spontane vorm uitgevoerd, door spelletjes en veel in de praktijk te doen. Overheidsinstanties beschikken over weinig personeel Hoewel we bewust zijn dat we meer zouden moeten samenwerken met de overheidsinstanties en dat we eigenlijk een deel van hun taken uitvoeren, is ons duidelijk geworden dat deze instanties over zeer weinig personeel en budget beschikken om de vele problemen te kunnen tackelen, laat staan om aan preventie te doen. We proberen dan ook zoveel mogelijk met hen te coördineren en hen te betrekken bij onze activiteiten, maar nemen hier zelf alsnog de leiding in. In de toekomst zouden we uiteraard graag zien dat het anders kan, maar of dit realistisch is, is afhankelijk van vele externe factoren, waar wij helaas weinig invloed op kunnen uitoefenen. 6. Waar staan we nu en hoe nu verder? We hebben het afgelopen jaar een vliegende start gemaakt. Er is veel veranderd en in gang gezet; een stevige basis is gelegd om op voort te bouwen. We hebben niet alle resultaten geheel behaald, maar wel belangrijke stappen gezet in de goede richting. We zijn ons ervan bewust dat we ambitieuze plannen hadden, waarvoor een langere periode nodig is dan een jaar. Het begint met vertrouwen en daarvoor is de basis gelegd. We hebben hier de afgelopen maanden met concrete stappen op voort weten te bouwen door verschillende, nieuwe activiteiten te ontwikkelen. Van een kindertehuis met vijf kinderen, hebben we Pachachaca weten uit te bouwen tot een gezinshuis voor 11 kinderen, met een nieuwe manier van werken, een uitgebreid en getraind team en een hernieuwde visie voor de toekomst. De ruimte en beschikbare middelen die vrijkomen doordat we minder kinderen opvangen, zullen worden aangewend voor andere activiteiten, gericht op preventie en ambulante zorg bij de gezinnen thuis. Verder hebben we belangrijke contacten weten te leggen met lokale instanties om nauwer samen te werken, binnen de nieuwe politieke richtlijnen en met een gezamenlijke visie gericht op preventie en ambulant werk. Bovenal hebben we veel bereikt in de buurt, door contacten te leggen met gezinnen in nood. Zij zien Pachachaca inmiddels als een plek die hen welkom heet om deel te nemen aan activiteiten, maar die ook outreachend werkt en thuis begeleiding biedt bij de opvoeding en andere problemen. Ook in de omliggende gemeenschappen zijn de eerste stappen gezet om de afstand tussen deze gemeenschappen en Pachachaca te verkleinen. Kortom, de eerste belangrijke veranderingen zijn doorgevoerd bij Pachachaca, die ons in staat stellen om van een project enkel gericht op de opvang van kinderen, toe te werken naar Pachachaca als educatief gemeenschapshuis dat haar deuren opent voor de gezinnen in de directe omgeving en omliggende gemeenschappen. We zijn ervan overtuigd dat we op deze manier met onze inzet beter aansluiten op de huidige behoeften en politiek beleid. 26

28 We kijken dan ook uit naar het komende jaar waarin we zullen voortbouwen aan drie programmalijnen: 1. Pachachaca als gezinshuis voor (al dan niet tijdelijk) inwonende kinderen 2. Pachachaca als educatief gemeenschapshuis voor de directe omgeving 3. Pachachaca als centrum voor ambulante hulpverlening en activiteiten in de gemeenschap Daarnaast hebben we in 2017 een start gemaakt met het ontwerp van drie kleine vakantiehuisjes die we aan toeristen willen verhuren. Een bevriende architecte heeft aangeboden om dit ontwerp gratis te maken. De inkomsten hiervan zullen geheel ten goede komen aan Pachachaca. Onderdeel van een plan voor duurzaamheid op de lange termijn is ook de implementatie van een moestuin in samenwerking met de organisatie Por Eso! en de installatie van zonnepanelen. Een eerste bedrag is hiertoe reeds geschonken door een anonieme gever. In de tweede helft van 2017 zullen wij ons verder inzetten om deze plannen te verwezenlijken. Wij verwachten begin 2018 voldoende geld te hebben geworven om het plan te implementeren. Op deze manier willen we op de langere termijn steeds minder afhankelijk zijn van externe fondsen. 7. Begroting en realisatie In de bijlage kunt u de originele begroting vinden met de uiteindelijke realisatie. Daarin is een aantal verschillen terug te zien: De kosten voor de organisatie zijn lager uitgevallen, o.a. doordat de mobile telefoons voor de directie goedkoper zijn dan verwacht. Ook hebben zij minder vervanging geregeld, aangezien zij slechts korte tijd met vakantie zijn geweest. 27

29 Aan directe projectkosten is ruim 2.000,- meer uitgegeven dan verwacht. Hogere kosten zijn met name gemaakt voor de volgende rubrieken: o Schoolgeld: aangezien we meer kinderen hebben ontvangen bij Pachachaca en we voor hen de inschrijving voor school en alle bijkomende kosten hebben moeten betalen, zijn deze kosten hoger uitgevallen. o We hebben meer geld aan voedsel uitgegeven. Dit komt doordat ook kinderen uit de buurt vaak hebben meegegeten. Het gaat om ongeveer 5 kinderen die thuis niet of nauwelijks te eten krijgen die na het huiswerk maken hun avondeten bij ons hebben genuttigd. o Medicijnen: net aan de start van het projectjaar is een van de kinderen die al langer woonachtig was bij Pachachaca ziek geworden. Zij had last van paniekaanvallen en viel regelmatig flauw. We hebben meerdere onderzoeken in privéklinieken moeten laten doen die door de basisverzekeringen niet gedekt werden om ernstige ziektes, zoals epilepsie of een hersentumor, uit te sluiten. o Wandelingen/uitjes: Omdat we ontdekten dat de kinderen weinig buitenshuis hadden ondernomen en de belangrijke archeologische sites in de omgeving nauwelijks kenden, hebben we meerdere uitjes georganiseerd. Hieraan hebben we meer dan was begroot uitgegeven. o Bij aanvang van het project hebben we de gehele infrastructuur over kunnen nemen. Helaas was een aantal spullen aan vervanging toe, waardoor we extra geld hebben moeten uitgeven aan materialen. In de totale begroting zijn de kosten van een auto opgenomen. Helaas hebben we niet genoeg geld weten te werven om een auto aan te schaffen. We zullen dit jaar opnieuw proberen hiervoor voldoende geld bij elkaar te krijgen. Een auto is hard nodig om de bezoeken aan familieleden en aan gemeenschappen in de omgeving te bezoeken. Voor het eerste jaar hebben we regelmatig gebruik kunnen maken van een auto van kennissen, waardoor er wel kosten voor brandstof en onderhoud in de begroting zijn opgenomen. Uiteindelijk hebben we in de periode augustus 2016 t/m juli 2017 een bedrag uitgegeven van ,31,-. In bijgevoegd dekkingsplan is terug te zien welke donaties hebben bijgedragen aan het kunnen realiseren van de begroting. 28