Verslag Energietafel Buitengebied

Transcriptie

1 Verslag Energietafel Buitengebied Datum: 25 april 2018, hal gemeentehuis Brummen Aanwezig: ca. 60 deelnemers Doel van de Energietafel Buitengebied De Energietafel Buitengebied heeft de volgende doelstellingen: 1. Inspireren van agrariërs en inwoners in het buitengebied om met verduurzamen van hun woningen en bedrijven aan de slag te gaan, ook als dit een monument is; 2. Laten zien wat er mogelijk is, het delen van praktijkervaringen; 3. Activeren van agrariërs en inwoners in het buitengebied die iets willen op gebied van verduurzamen van hun woning of bedrijf, al dan niet in combinatie met asbestverwijdering: aanjagen van de al aanwezige vraag of behoefte. De pitches Na een kort welkomstwoord door de projectleider Els Holsappel zijn er twee pitches: Mirjam ten Hove van EMD Monumentenzorg (uit Hall) over de eerste energieneutrale boerderij in Baak en hoe je agrarisch erfgoed kunt verduurzamen zonder dat erfgoed ingrijpend aan te tasten. Anton Legeland van LNAgro en Gerrit Langelaar van Bilan BV (beide uit de regio Achterhoek) over de Asbesttrein: hoe je door slim samen te werken de kosten van het verwijderen van asbestdaken kunt verlagen en meteen duurzame maatregelen kunt treffen. De sheets van deze presentaties zijn opgenomen in de bijlage. Resultaten gespreksrondes Na de twee pitches gingen de deelnemers in twee groepen met elkaar in gesprek: één groep had wonen in het buitengebied als thema en de tweede groep sprak over het agrarisch bedrijf en asbest. Gesprekstafel Buitengebied Wonen Informatie vooraf: De gemeente Brummen heeft in totaal woningen (stand 2018). Deze woningvoorraad bestaat voor 60% uit particuliere woningen, de rest is sociale

2 woningbouw. Van dit totaal aantal woningen staan woningen in de dorpen Empe, Hall, Leuvenheim en Tonden. De gemeente Brummen kent 18 landgoederen en buitenplaatsen (bron: Landgoederenvisie Landgoed zonder grenzen van de gemeente Brummen 2013). Naast diverse villa s in met name het buitengebied van Brummen kent de gemeente als geheel ca 20 monumentale boerderijen (Rijks- of gemeentelijk monument). De energietransitie gaat om alle boerderijen en gebouwen in het buitengebied. Deze gebouwen zijn vaak ouder dan 50 jaar en hebben daarmee allemaal specifieke kenmerken waarmee rekening moet worden gehouden. BrummenEnergie werkt aan een plan van aanpak voor het thema Energiebesparing. Belangrijk onderdeel van dit plan is een energieloket, waar inwoners in de gemeente Brummen onafhankelijk advies kunnen krijgen over energiebesparing (zowel gebouwgebonden als gedrag). Een pilot in de Zegerijstraat levert waardevolle ervaringen en input op voor de opbouw van dit Energieloket. De Energietransitie (overgang van fossiele energiebronnen naar duurzame energiebronnen uit zon, wind, water en aardwarmte) die plaatsvindt zal het landschap in onze gemeente veranderen. Nu Nederland in 2030 al van het Gronings gas af moet zijn, wordt die transitie urgent en komt er een versnelling in het proces. De veranderingen in het landschap zullen daarmee ook in relatief korte tijd plaatsvinden. Uitkomst gesprekstafel: Er is behoefte aan het isoleren van de oude woningen in het buitengebied, zonder die isolerende maatregelen de woonoppervlakte verkleinen. Mensen willen wel van alles, maar waar kun je de informatie vinden? Waar is het kenniscentrum? Wie heeft er verstand van? De aannemer spreekt voor zijn deel, de installateur zegt dat het anders kan en zo krijg je tegenstrijdige adviezen. Er is behoefte aan informatie over wat kan, bijvoorbeeld via een Energieloket. De deelnemers gaven aan niet te weten dat er een adviseur bestaat die gespecialiseerd is in monumenten, zoals gespreksleider en pitcher Mirjam ten Hove. Die kennis zou ergens beschikbaar moeten zijn. Kennisnetwerk: hoe organiseer je dat? Er is behoefte aan een platform, waarin de opgedane kennis en ervaring gedeeld kan worden met anderen. Inventariseer de mogelijkheden en maak die beschikbaar voor anderen. Er is gesproken over de ontwikkeling van concepten voor woningen gebouwd voor 1940 (ze zien er verschillend uit, maar bouwtechnisch zijn ze gelijk): kijk naar de mogelijkheden die er zijn en ontwikkel pakketten van maatregelen waar de bewoner uit kan kiezen, afhankelijk van de stappen die de bewoner wilt zetten en het beschikbare budget.

3 Combinatie met wooncomfort: oude woningen zijn tochtig en vochtig. Dit soort problemen kun je tegelijkertijd oplossen met het nemen van duurzame maatregelen. Samenwerking: samen sta je sterker. Als je met 15 of 20 woningen in het buitengebied tegelijk aan de slag gaat sta je sterker richting uitvoerende partijen, maar ook bijvoorbeeld richting de gemeente. De gemeente zou hierin ook wel willen faciliteren. Er hebben zich 15 mensen aangemeld om gezamenlijk, in een collectief, te kijken naar mogelijkheden en aanpak. Gesprekstafel Agrarisch bedrijf/asbest Informatie vooraf: De gemeente Brummen kent in totaal 98 agrarische bedrijven. Het overgrote deel daarvan is een veeteeltbedrijf, namelijk 74 stuks (bron: CBS, stand 2017). Een deel van deze agrarische bedrijven heeft te maken met asbest op daken of in bedrijfsgebouwen. In 2024 mag niemand in Nederland nog asbestdaken bezitten. Aanwezig asbest moet dan dus verwijderd zijn. De agrarische sector neemt 1% van het totale energieverbruik van de gemeente Brummen voor haar rekening (bron: Energie in beeld). Daarentegen draagt de Nederlandse landbouwsector voor ongeveer tien procent bij aan de uitstoot van alle broeikasgassen in Nederland (bron: Rijkswaterstaat). Ongeveer de helft van de broeikasgasuitstoot uit de landbouw, is afkomstig uit de veehouderij. Ten opzichte van 1990 is de totale CO2-emissie van de Nederlandse landbouw wel met 27% gedaald (bron: De Nederlandse landbouw en het klimaat van het ministerie van Economie). Er liggen in het agrarisch bedrijf kansen voor verduurzaming van de bedrijfsvoering of de opwek van duurzame energie, waarbij het goed mogelijk is om een combinatie te maken met de noodzakelijke verwijdering van asbest: Asbest eraf, zon erop. Het agrarische bedrijf speelt sowieso in toenemende mate een rol bij de opwek van duurzame energie. Na windmolens worden er nu op grote schaal zonne-akkers aangelegd door boeren door het hele land. Dit roept de laatste weken discussie op: zowel over de verandering van het boerenlandschap als vanwege het feit dat in veel gevallen de revenuen wegvloeien naar buitenlandse investeerders. De plannen voor een zonne-akker in Hall levert ook in Brummen discussies op. In de toekomstvisie Innoveren met oude waarden heeft de gemeente, samen met de Brummense samenleving, vastgelegd dat duurzame energiewinning belangrijker is dan de visuele gevolgen voor het landschap, zolang er nog geen technieken zijn die het landschap niet ontsieren. In de provinciale omgevingsvisie is vastgelegd waar duurzame energiewinning mogelijk is (al dan niet onder voorwaarden) en waar niet.

4 Uitkomst gesprekstafel: In 2024 moet de asbest van de daken af zijn, dat is geen vraag meer, maar een feit. De vraag die leeft is: als we dan toch kosten moeten maken, kunnen we het dan zo doen, dat we er ook nog wat voor terugkrijgen. Bijvoorbeeld via de constructie: asbest eraf, zonnepanelen erop. Niet alleen voor eigen gebruik, maar ook om energie te leveren aan derden. Er is behoefte aan een collectieve aanpak om de mogelijkheden te onderzoeken (welke kansen liggen er, hoe krijgen we meerdere agrarische ondernemers aangehaakt etc.): Gemeente Brummen BrummenEnergie Collectief van agrarische bedrijven Gespecialiseerd begeleider, zoals Bilan/LNAgro. Ook hier speelt de vraag hoe de juiste kennis in huis te halen en hoe kennis en ervaringen te delen met elkaar. Energiebesparing is een belangrijk thema dat bij veel ondernemers de komende jaren op de agenda staat, als gevolg van het activiteitenbesluit die ook geldt voor agrariërs. Tegelijk meenemen in een collectieve aanpak: Mogelijke energiebesparende maatregelen in kaart brengen; Toepassingen die aansluiten op het bedrijf; Kosten. Een vraag die speelde was wat het effect van zonnepanelen is op dieren. Bilan heeft uitgelegd dat het niet in de panelen zit, maar in de hoogfrequente regelaars. Dit soort vragen moeten meegenomen worden in de collectieve aanpak. Financiën/kosten vormen een grote beperking. Bilan heeft tijdens de pitch een lijst laten zien van subsidiemogelijkheden. De vraag is ook hier: ik wil wel wat, maar ik weet niet hoe. Er zijn mogelijkheden voor financiering, maar als het advies daarover gefaciliteerd kan worden biedt dat meer ruimte en inzicht. De gespreksgroep stelt een collectieve aanpak voor en er hebben zich vijf mensen aangemeld om met deze collectieve aanpak te starten. De energietransitie in het algemeen is ook aan de orde geweest. De omvang ervan en de rol van zonnepanelen en windmolens daarin. Daarnaast is het plan voor een zonneakker in Hall besproken. Veel deelnemers vinden een zonneakker geen goede uitbreiding van de bedrijfsactiviteiten. Je moet goede landbouwgrond niet onttrekken voor de opwek van energie. Gesteld voor de keuze zonneakker of windmolen, dan prefereert men een windmolen boven een zonneakker. Een deel van de deelnemers wil wel wat met windenergie doen, maar er zijn wel problemen om als boer met windenergie aan de slag te gaan: velen zitten in of bij een natuurgebied en veel buren zijn

5 tegen de komst van een windmolen (angst voor slagschaduw en/of geluid). De vraag is ook wat het oplevert voor een grootverbruiker: terugleveren aan het net kost veel boeren alleen maar geld. Men is van mening dat als er dan lokaal energie opgewekt wordt, dat het geld en de inkomsten dan wel in Brummen moeten blijven. Er is het idee geopperd van een ruilverkaveling: slechte stukken grond ruilen voor betere stukken grond, zodat je op die slechtere stukken grond energie kunt opwekken. Ook hier geldt weer dat een collectieve aanpak goed zou zijn om samen met de gemeente, BrummenEnergie en de agrariërs de mogelijkheden voor een zonneakker binnen de gemeente in kaart te brengen. In het algemeen ervaren de boeren dat er steeds meer regels en verplichtingen tot investeren komen, terwijl er steeds minder grond beschikbaar is (er gaat veel grond naar natuurbeheer). De gemeente Brummen wil in 2030 energieneutraal zijn, maar als je als boer panelen legt of een windmolen plaatst, wat levert dat die boer dan op? Advies Bilan: als je een solarpark aanlegt, kijk dan of je de warmte die ontstaat onder die panelen kunt gebruiken voor een warmtenet. Vervolg Uit de discussies in beide groepen bleek dat dit een belangrijk onderwerp is. Er werd letterlijk gezegd: we zijn nog niet klaar. De projectleider van de Energietafel neemt dit mee in de evaluatie. In totaal hebben zich twintig mensen aangemeld voor een vervolg en een onderzoek naar mogelijkheden binnen een collectieve aanpak. Deze mensen krijgen een mail van projectleider Els Holsappel waarin gemeld wordt hoe dit opgepakt gaat worden en hoe deze bijeenkomst een vervolg krijgt.

6 Bijlage: sheets presentaties Energietafel Buitengebied

7

8 Energietafel Buitengebied Brummen 25 april 2018 EMD-monumentenzorg Mirjam ten Hove

9 Energietafel Buitengebied Brummen Programma - Inleiding - Video Grote Hoeve - Kansen buitengebied

10 EMD-monumentenzorg Monumentale energietransitie Agrarisch erfgoed IJsselvallei Stichting IJsselhoeven Energieonderzoek 2012

11

12 Monumentale Energietransitie in de praktijjk Monumentale energietransitie in de praktijk duurzaam wonen in agrarisch Erfgoed Verduurzamen en in gebruik houden van agrarisch erfgoed is een groeiende uitdaging

13

14 Energietafel Buitengebied Brummen Voorbeeld project Grote Hoeve videofilm SBR / KPBouwTV9 WarmBouwen.mov

15 Energietafel Buitengebied Brummen Restauratie, renovatie Grote Hoeve Baak behoud uitstraling en karakter gezond en comfortabel huis geen schade door isoleren innovatie methode WarmBouwen uitvoering met natuurlijke bouwmaterialen samenwerkende partners bouwen op basis van prestaties

16

17

18

19

20

21

22

23 Nederland Energieland Tijdlijn industriële landschap en energielandschap

24

25

26

27

28 Oproep Energietransitie Buitengebied Brummen DOET U MEE? Kansen voor pilots Het is mogelijk om zelf de regie te pakken in plaats van af te wachten Bent u eigenaar of kent u eigenaren die mee willen doen aan het verduurzamen van hun historische boerderij of huis? Kent u meer bewoners in uw straat, buurt of dorp die zich gezamenlijk willen inzetten voor het opwekken (en opslaan) van energie in hun directe omgeving? Meld u aan; dan gaan wij aan de slag!

29 Hartelijk dank voor uw aandacht

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42