Jaarverslag. Suggnomè vzw - Forum voor Herstelrecht en Bemiddeling

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 Suggnomè vzw Forum voor herstelrecht en bemiddeling M. Theresiastraat LEUVEN Tel: 016 I Fax: 016 I info@suggnome.be Website: Suggnomè vzw - Forum voor Herstelrecht en Bemiddeling

2 Kortrijk Leuven Oudenaarde Brugge Dendermonde Gent Brussel Veurne Mechelen Ieper Antwerpen Hasselt Turnhout Tongeren Met dank aan de FOD Justitie, het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, OEVER (samenwerkingsverband van religieuze congregaties in Vlaanderen) en Hefboom cvba. 2

3 3

4 INHOUD Ten geleide... 7 DEEL 1: Bemiddelingsactiviteiten in Vlaanderen in Bemiddelingsdienst Antwerpen... 9 Inleiding... 9 Structurele activiteiten en verdere implementatie van de wet van 22 juni De cijfers in beeld Conclusie en Toekomstperspectief Bemiddelingsdiensten Brugge Inleiding Structurele activiteiten en verdere implementatie van de wet van 22 juni De cijfers in beeld Conclusie Bemiddelingsdienst Brussel Inleiding Structurele activiteiten en verdere Implementatie van de wet van 22 juni De cijfers in beeld Een getuigenis van magistrate Kristel Bruyninckx Een kijk vooruit van kersvers voorzitter Dr. An Raes Bemiddelingsdienst Dendermonde Inleiding Structurele activiteiten en verdere implementatie van de wet van 22 juni De cijfers in beeld Conclusie Bemiddelingsdienst Gent Inleiding Structurele activiteiten en verdere Implementatie van de wet van 22 juni De cijfers in beeld Conclusies en aspiraties voor

5 Bemiddelingsdienst Ieper - Veurne - Kortrijk Inleiding Structurele activiteiten en verdere Implementatie van de wet van 22 juni De cijfers in beeld Conclusies en uitdagingen voor Bemiddelingsdienst Limburg (Hasselt en Tongeren) Inleiding De cijfers in beeld Bemiddelingsdienst Leuven Inleiding De cijfers in beeld Het herstelfonds Uitbreiding Vrijwilligerswerking BAL naar herstelbemiddeling meerderjarigen Peace Makings Circles Conclusie en perspectieven Bemiddelingsdienst Mechelen Inleiding Structurele activiteiten en verdere implementatie van de wet van 22 juni De cijfers in beeld Bemiddelingsdienst Mechelen enkele vaststellingen en motivering Bemiddelingsdienst Oudenaarde Structurele activiteiten en verdere implementatie van de wet van 22 juni Concrete werking de cijfers in beeld Bemiddelingsdienst Turnhout Inleiding Sensibilisering Gerechtelijke dossiers Stuurgroep Herstelgerichte detentie & Herstelfonds Perspectieven

6 De cijfers in beeld De bemiddelingsactiviteiten in Vlaanderen: samengevat De aanvragen tot bemiddeling Bemiddelingsdossiers Resultaat van de bemiddeling DEEL 2: Cijfers 2012 arrondissementele bemiddelingsdiensten Tabellen INSTROOM dossiers periode 01/01/12-31/12/ Tabellen UITSTROOM dossiers periode 01/01/12-31/12/ DEEL 3: Bijlagen Lijst leden stuurgroepen

7 TEN GELEIDE Wij zijn verheugd u alweer een goed gevuld jaarverslag te kunnen over maken. Onze bemiddelaars hebben niet stil gezeten aanmeldingen bij de 14 bemiddelingsdiensten, 2065 aanvragen, 1233 bemiddelingsdossiers. Het blijft echter hard én volhardend werken om betrokkenen bij een misdrijf over het aanbod van slachtoffer-dader bemiddeling geïnformeerd te krijgen. Op dit vlak zijn we nog steeds erg afhankelijk van andere actoren. Ondanks jarenlange praktijkervaring blijven bemiddelaars aanzienlijk veel tijd investeren in sensibilisering van hun lokale partners. In sommige arrondissementen nog steeds met minder zichtbaar resultaat, in andere arrondissementen werpen deze inspanningen dan toch hun vruchten af. We vernemen dat steeds meer parketten geïnteresseerd kijken naar andere, goed lopende systemen inzake lineaire informatie met betrekking tot het aanbod van bemiddeling. Daarnaast stemmen sommige nieuwe beleidsontwikkelingen ons hoopvol. Op niveau van het Parket-Generaal zou de laatste hand worden gelegd aan een omzendbrief die de informatie-opdracht voor parketten omschrijft. Het blijkt een werk van lange adem, maar we hopen hiervan resultaat te zien verder op in Daarnaast verwijzen een aantal richtlijnen naar meer en betere informatieverlening ten aanzien van slachtoffers. Denken we bijvoorbeeld aan de omzendbrief 16/2012. Zo zullen meer en meer slachtoffers ook informatie over de mogelijkheid van bemiddeling ontvangen. Binnen de organisatie gingen we het afgelopen jaar rond een aantal inhoudelijke thema s aan de slag. Zo bogen we ons tijdens de denkdagen van mei 2012 over Wat is kwaliteit binnen bemiddeling en binnen Suggnomè?. We benoemden onze visie, dachten na over aanwezige formele en procesmatige structuren, over randvoorwaarden en verbetertrajecten. Eveneens concentreerden we ons tijdens de denkdagen op het thema van de arrondissementele stuurgroepen. De achterliggende visie werd bekrachtigd, het is duidelijk dat Suggnomè het structurele bemiddelen tot een essentiële en noodzakelijke opdracht beschouwt. Daarnaast zetten we enkele nieuwe werkgroepen in de steigers die in 2013 verder werken. Het gaat om een werkgroep methodiekontwikkeling, een werkgroep communicatieve en participatieve justitie en een werkgroep Suggnomè-Médiante. Tevens worden we als organisatie hoe langer hoe meer uitgedaagd om ons uit te spreken en te verhouden ten aanzien van vragen tot communicatie in zogenaamde buitengerechtelijke dossiers, zoals ook de (verjaarde) dossiers van seksueel misbruik in de kerk. Dat er ook in deze dossiers behoefte is aan communicatie staat buiten kijf. Of Suggnomè deze dossiers (alleen) naar zich moet toe trekken is een ander paar mouwen. Het heeft binnenshuis alvast heel wat stof doen opwaaien! Onze organisatie keek ook over de grenzen van haar eigen werking heen. In 2012 werkten we onder meer mee aan twee onderzoeksprojecten, waarvan één handelt over de mogelijkheid van de inzet van vrijwilligers bij bemiddeling (H.U.B.) en een andere over Peace Making Circles (K.U.L. - European Forum for Restorative Justice). Hierover leest u in de arrondissementele verslagen ongetwijfeld meer. Een aantal bemiddelaars reisde ook af naar het buitenland. Zo nam een delegatie deel aan het congres van het European Forum for Restorative Justice in Helsinki met de titel Connecting People. Victims, offenders and community in Restorative Justice. Andere bemiddelaars volgden een meerdaagse training in de methodiek van Peace Making Circles in Boedapest. Allen kwamen ze geïnspireeerd en met frisse blik weer terug. Ook op vlak van sensibilisering en forumwerk blikken we terug op een vruchtbaar jaar. De Redactieraad bracht vier mooie Nieuwsbrieven uit en organiseerde een succesvolle Trefdag in november in Brussel. Dankzij de goede samenwerking met heel wat partners op het terrein konden onder het thema Recente ontwikkelingen in Restorative Justice in België 19 workshops worden 7

8 gegeven. We telden 125 deelnemers. Eveneens werden in de loop van 2012 nog enkele toneelvoorstellingen van Van de mens niets dan slechts? in verschillende steden op de agenda geplaatst, en dit met de steun van stuurgroepen, provincies, steden, culturele organisaties... Om dit alles gedaan te krijgen, kan onze organisatie steunen op de inzet van vele lokale en bovenlokale partners, op een stevige eigen visie en beleid, op een gedegen organisatiestructuur, op loyale en trouwe medewerkers en op een gemotiveerd bestuur. Al bij al heeft dit kader ons de afgelopen jaren heel wat houvast geboden, ook in soms woelige tijden. De huidige beleidsontwikkelingen, waarbij ook de slachtoffer-dader bemiddeling in het kader van de zesde staatshervorming wordt overgeheveld van het federale niveau naar de Vlaamse gemeenschap, roepen heel wat vragen en bezorgdheden op. Een beetje onrust steekt hier en daar de kop op. Hoe zal Suggnomè er binnen vijf jaar uit zien? Zal het bemiddelingsaanbod onafhankelijk gepositioneerd kunnen blijven? Zullen de bij wet geformuleerde werkingsbeginselen van neutraliteit, vrijwilligheid, vertrouwelijkheid blijven gegarandeerd? En onze goede samenwerking met Justitie? We willen niet vooruit lopen op de zaken maar we gaan het debat hierover zeker aan, zowel intern als ten aanzien van het beleid en onze partners. We staan immers voor een grote uitdaging en voor een spannende tijd. De degelijke basis van waaruit we de organisatie en de praktijk de afgelopen jaren hebben uitgebouwd sterkt ons in ons verhaal. Wij nodigen u nu graag uit om verder in dit jaarverslag een blik te werpen op de arrondissementele werkingen. Elke bemiddelingsdienst heeft haar eigen jaarverslag geschreven, met telkens aandacht voor zowel structureel werk als voor de eigenlijke bemiddelingspraktijk. Tot slot presenteren we u de globale cijfers over alle arrondissementen heen. Naast dit inhoudelijke jaarverslag met blik op de werking van de arrondissementele diensten maakten we ook dit jaar een krantje met een bredere terugblik op het voorbije jaar. Samenwerkingspartners komen aan het woord, slachtoffers en daders vertellen hun verhaal. Op onze website vind je een link naar dit krantje. Veel leesplezier, An Marchal 8

9 DEEL 1: BEMIDDELINGSACTIVITEITEN IN VLAANDEREN IN 2012 BEMIDDELINGSDIENST ANTWERPEN INLEIDING In 2012 werd de Antwerpse bemiddelingsdienst vooral gekenmerkt door stabiliteit en continuïteit. Er waren weinig veranderingen op vlak van personeel en cijfers. Je kunt het vergelijken met een treinstel dat doelbewust en gestaag verder bolt, aangedreven door drie volbloed bemiddelaars. We haalden geen topsnelheid, maar reden wel met een behoorlijke vaart, waarbij het proces en het tempo van de partijen zijn minstens zo belangrijk waren als het resultaat. Er was geen overbevolking in onze trein; we kenden daarentegen een mooie doorstroming van aanvragen: we begrensden de kwantiteit uit zorg voor de kwaliteit. Af en toe namen we de tijd om halt te houden, uitstappen te maken naar het onbekende én het geheel vanuit een ander perspectief te bekijken. Dit blijft voor ons dé manier om kritisch te blijven kijken naar onze eigen werkwijze: namelijk door inhoudelijk vernieuwend te werken en over de grenzen te kijken! We namen het afgelopen jaar de ruimte om te experimenteren met andere methodieken zoals bijvoorbeeld de tandembemiddeling. We verleenden onze medewerking aan een Common Learning onderzoek van Artesis Hogeschool naar de impact van de informatiebrief over bemiddeling bij de ontvangers. We zochten enthousiast naar medewerking en draagvlak in Antwerpen voor het onderzoek betreffende Peacemaking Circles (PMC). We overlegden met betrokkenen in en aan de rand van Justitie telkens met aan herstelrecht verwante thema s op de agenda. We breidden het begeleidingsteam en de stuurgroep uit met nieuwe partners. We ondernamen inspirerende buitenlandse reizen naar Budapest voor een uitwisseling met de onderzoekers van Duitsland en Hongarije betreffende de PMC én naar Helsinki voor het 7 Internationale congres van het Europees Forum voor Herstelrecht. Het was een onvergetelijke ervaring om Nils Christie 1 en Ezzat A. Fattah 2 live te horen en te ervaren hoe gefundeerd en bevlogen deze personen, meer dan 80 jaar oud, spreken over hun visie op herstelrecht. Eén van de meest opvallende vaststellingen op dit congres was dat deze oudere generatie een veel radicaler standpunt innam terwijl de jongere generatie een meer gematigde visie vertolkte. De toneelvoorstelling Van de mens niets dan slechts werd gerealiseerd in een ruim samenwerkingsverband met het provinciebestuur Antwerpen en het Koninklijk Conservatorium van de Artesis Hogeschool. Een andere manier om de grenzen van ons werkterrein open te zetten, zat in de verkennende gesprekken met de Dienst Gerechtelijk Opgelegde Hulpverlening (GOH) van CAW Metropool, onze huisgenoten in de Alfred Coolsstraat. We startten een zoektocht naar mogelijke 1 Professor of Criminology, University of Oslo, bekend van het werk Conflicts as property, A court procedure that restores the participants' rights to their own conflicts is outlined Professor Emeritus, Simon Fraser University, bekend als pionier van de victimologie, argues strongly for a new body of criminal law for the 21st century, reflecting the social realities of post-industrial society

10 samenwerkingsvormen en welke meerwaarde dat zou kunnen opleveren voor ons bemiddelingsen structureel werk. STRUCTURELE ACTIVITEITEN EN VERDERE IMPLEMENTATIE VAN DE WET VAN 22 JUNI 2005 CONTINUITEIT IN DOORSTROMING VAN DOSSIERS In 2012 zetten we de werkwijze van 2011 verder. Dat betekent dat mensen er in het arrondissement Antwerpen op diverse manieren geïnformeerd werden over bemiddeling: door een brief van de Procureur des Konings, door een brief van de bemiddelingsdienst of in een gesprek met een hulpverlener of advocaat die onze werking kent en uitlegt. Hieronder beschrijven we de verschillende mogelijkheden: De Procureur des Konings stuurt systematisch een informatiebrief over de mogelijkheid van bemiddeling en met vermelding van onze contactgegevens aan de direct betrokkenen in gerechtelijke dossiers van: slagen en verwondingen (code 43) zonder aangehoudenen en zodra beslist werd dat zij zullen gedagvaard worden. diefstal met geweld (code 11) zonder aangehoudenen en zodra beslist werd dat zij zullen gedagvaard worden. verkeersongevallen met dodelijke afloop die gedagvaard worden. verkeersongevallen met gekwetsten waarin ook sprake is van vluchtmisdrijf en/of alcoholintoxicatie. Partijen die interesse hebben in of vragen over bemiddeling contacteren ons op basis van de contactgegevens die in de brief vermeld staan. Wij hebben inmiddels de administratieve omkadering en de permanente onthaalfunctie die hierbij horen op punt gesteld. Slachtoffers of daders kunnen zelf de procedure in gang zetten door de vraag te stellen aan de bemiddelingsdienst per telefoon, brief of mail. Wij gaan telkens na bij de bevoegde magistraat of een bemiddeling zou interfereren met het gerechtelijk of opsporingsonderzoek. Zo niet, sturen wij vanuit de bemiddelingsdienst een infobrief naar alle betrokken partijen. Organisaties die werken met slachtoffers en daders (Justitieel Welzijnswerk, Slachtofferhulp, de diensten voor geestelijke gezondheidszorg, de balie,...) informeren hun cliënten over bemiddeling en kunnen desgevallend de vraag van hun cliënten aan ons doorgeven (per telefoon/mail/fax). Vervolgens zetten wij de procedure in gang, dat wil zeggen dat wij bij de bevoegde magistraat informeren of een bemiddeling zou interfereren met het onderzoek. Zo niet, sturen wij vanuit de bemiddelingsdienst een infobrief naar alle betrokken partijen. De huidige werkwijze maakt dat we nauwer samenwerken met diverse medewerkers van de notitiediensten van het parket, waardoor we ons draagvlak bij justitie verbreden. De keerzijde van 10

11 de medaille is echter dat we hierdoor minder tijd overhouden voor de contacten met onderzoeksrechters met het oog op selectie van dossiers. Dit knelpunt signaleerden we vorig jaar ook al. Het blijft zoeken naar het juiste evenwicht tussen de tijd die we besteden aan het concrete bemiddelingswerk enerzijds én de tijd die we inzetten voor structureel werk met het oog op maximale informatie aan partijen. THEATER VAN DE MENS NIETS DAN SLECHTS? : 14 MAART 2012, 230 BELANGSTELLENDEN Deze realisatie werd mogelijk gemaakt door een samenwerkingsverband met het Koninklijk Conservatorium Antwerpen (Artesis Hogeschool) en het departement Welzijn van de Provincie Antwerpen. We konden rekenen op de bereidwillige inzet van Johan Dowit (Conservatorium) en Geertrui Provinciael, Karolien Boonen en Ann Beliën (afdeling geweld en slachtofferbeleid van de Provincie Antwerpen). Dit theaterstuk brengt het verhaal van twee mensen die, na een verkrachting verder moeten met hun leven en hiervoor communicatie met de ander nodig hebben. Ook hun omgeving speelt hierin een rol. De achterliggende boodschap is dat praten werkt en ook hard werken is. Dit toneel is geen pleidooi voor bemiddeling, het is geen kritiek op bemiddeling. Het is een beklijvend verhaal over bemiddeling, over het leven zoals het is wanneer je te maken krijgt met slachtoffers en daders. Het gaat niet over voor- of tegenstanders. Het dompelt je onder in de beleving van slachtoffer én dader, en zijdelings ook van de bemiddelaar. In die leefwereld voel je je niet altijd comfortabel, je komt kleine, donkere kanten van de ander tegen, en tegelijk ook die van jezelf. Want niets menselijks is ons vreemd, dat lijkt alleen maar zo, als je het ver van je bed houdt. De voorstelling werd gekoppeld aan het 10-jarig bestaan van de Bemiddelingsdienst in Antwerpen, Mechelen en Turnhout. Het was hartverwarmend om dat feest met zoveel belangstellenden te vieren. In totaal hebben ongeveer 230 personen de feestvoorstelling in Antwerpen bijgewoond. Tijdens de receptie en de nabespreking hebben we heel wat positieve reacties opgevangen. Enkele voorbeelden: zeer goed beklijvend toneel ik kreeg er kippenvel van indrukwekkend hoe zowel slachtoffer als dader met zoveel nuances en evoluties werden voorgesteld je wordt geconfronteerd met je eigen vooroordelen; doorheen het stuk veranderde mijn beeld en gevoel over de dader en over het slachtoffer regelmatig belangstelling vanuit de magistratuur om het een plaats te geven in de 2-daagse basisopleiding van toekomstige magistraten. De Artesis Hogeschool en vzw Suggnomè hadden naar aanleiding van het toneelstuk een overleg met de medewerkers van de afdeling Welzijn van de provincie Antwerpen om te verkennen mogelijkheden zijn met het materiaal dat dit toneelstuk oplevert. Er wordt gedacht aan de ontwikkeling van didactisch materiaal, bruikbaar in het middelbaar onderwijs, rond het thema conflicthantering. 11

12 Het toneelstuk heeft een vuurtje aangewakkerd en dat leeft duidelijk nog voort in diverse contacten die deze avond gelegd werden! Hier was het ons om te doen: maatschappelijk draagvlak creëren. WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK PEACEMAKING CIRCLES Eén bemiddelaar volgde een specifieke training over deze methodiek in oktober 2011 en startte in 2012 ook effectief met Peacemaking circles als herstelgerichte werkwijze in onze dossiers. In een aantal dossiers stelden we actief dergelijke cirkels voor en in 3 dossiers hebben we effectief cirkelgesprekken gehouden. Een cirkelgesprek gaat ruimer dan alleen de traditionele partijen (slachtoffer, verdachte en hun context) en probeert ook actief burgers en vertegenwoordigers van justitie te betrekken bij het gesprek. Bij de 3 cirkelgesprekken die we organiseerden, waren burgers aanwezig. Naar aanleiding van dit onderzoek hadden we ook constructieve gesprekken met de Procureur des Konings en de Voorzitter van de rechtbank, die resulteerden in concrete afspraken over de participatie van justitiële actoren bij een cirkel. Het actief betrekken van burgers bij een herstelrechtelijk initiatief was nieuw voor ons en daardoor ook erg arbeidsintensief. We werden behalve met ethische en deontologische kwesties ook geconfronteerd met een aantal praktische en logistieke vraagstukken zoals: het vinden van bereidwillige burgers, het zoeken naar een voldoende grote locatie, In 2013 zullen we de eindconclusies van dit Europees wetenschappelijk onderzoek kennen. Onze eerste kennismaking met zowel de achterliggende visie als de werkwijze evalueren wij als positief. STUURGROEP ANTWERPEN In 2012 is de stuurgroep drie maal samengekomen: 19 maart juni oktober We werken met een wisselende voorzitter ad interim en we deden een expliciet appèl op alle stuurgroepleden om mee agendapunten aan te brengen. Volgende thema s kwamen aan bod: de organisatie van de toneelvoorstelling, opvolging onderzoek Peacemaking Circles, jaarverslag Suggnomè 2011, onderscheid tussen informatie en advies over bemiddeling, pilootproject CO3, bekendmaking bij het brede publiek via media (Libelle, radio 1, De Morgen, link op website stad Antwerpen), samenwerking met Stuurgroep Alternatieve Maatregelen, Doctoraat De afbrokkeling van het publiekrechtelijk karakter van het strafprocesrecht (Stephanie Verhelst -UA), aanpassingen en uitbreiding samenwerkingsprotocol, buitengerechtelijke vragen, projectmatig wetenschappelijk onderzoek betreffende Common Learning, toegepast op de sector van herstelbemiddeling. Hieronder lichten we twee thema s nader toe om een beter idee te geven over de werking van de stuurgroep: - Samenwerkingsakkoord: De bemiddelaar heeft met alle betrokkenen een overleg gehad met het oog op de noodzakelijke en gewenste aanpassingen van het protocol. Met de balie is het gesprek nog aan de gang. De discussie betreft wie de advocaat actief betrekt bij de bemiddeling op het moment van het aanbod: de partij zelf of de bemiddelaar. Over dit 12

13 thema was samenspraak en tegenspraak in de stuurgroep, alle organisaties hebben zich uitgesproken en argumenten aangehaald. De stuurgroep besloot per brief een onderhoud te vragen met de stafhouder met het oog op het vinden van een overeenstemming. Dit hoofdstuk wordt vervolgd in Het samenwerkingsakkoord is heel erg toegespitst op de praktijk van de slachtoffer dader bemiddeling en de rol van de diverse partners hierin gebaseerd op de wet van 22 juni Het logische gevolg zal een aanpassing zijn van het basisprotocol, als basis voor onze stuurgroep die, veel breder dan bemiddeling, ambieert om gezamenlijk te streven naar een meer op participatie en herstel gericht strafrechtelijk beleid. - Buitengerechtelijke vragen tot bemiddeling: De stuurgroep erkent dat er voornamelijk in seksuele misdrijven - nood kan zijn aan herstelgerichte communicatie, zonder dat er de wens is om een klacht neer te leggen en de gerechtelijke procedure op te starten. Tot vandaag geeft Justitie noch Vlaamse Gemeenschap de bemiddelingsdienst mandaat om hierin te bemiddelen. Daarnaast is er ook een capaciteitsprobleem. De bemiddelingsdienst heeft meer dan de handen vol met de dossiers die vallen onder de toepassing van de wet. Daarnaast krijgen we toch heel wat vragen van mensen die buiten deze toepassing vallen. Er blijkt momenteel niet echt een maatschappelijke voorziening die dit soort vragen wel opneemt, want we krijgen deze mensen niet verwezen. Dit probleem illustreert duidelijk dat herstelgerichte communicatie verder reikt dan het domein van Justitie. Het gaat vaak ook over een welzijns- of gezondheidsprobleem en/of een communicatieprobleem. Er is nood aan een globale visie rond herstelgerichte communicatie, die verder rijkt dan alleen het justitieel kader, aldus de stuurgroep van Antwerpen. Om de noden en knelpunten in buitengerechtelijke vragen meer zichtbaar te maken, besloot de stuurgroep om als eerste stap een overzicht te maken van alle organisaties die met bemiddeling, herstel en/of communicatie voor slachtoffers en daders bezig zijn, zowel gerechtelijk als buitengerechtelijk. Hiervoor maken we een vragenlijst op aan de hand van een voorbeeld van een buitengerechtelijke vraag. Ons doel is om zo de grenzen in kaart te brengen waar organisaties op botsen, betreffende visie, deontologie, wetgeving, methodiek wanneer zij met dit soort vragen geconfronteerd worden. Slachtofferhulp maakte al een inventaris rond de familiale bemiddeling en zal het voortouw nemen in dit structurele werk samen met de bemiddelaar. Dit werd opgestart in het najaar en zal vervolgd worden in De agenda van de stuurgroep Antwerpen en de besluiten die genomen worden, illustreren dat de stuurgroep functioneert als een forum waarop de deelnemers spreken en aanspreekbaar zijn, op wat zij te zeggen en te doen hebben, ieder vanuit onderling verschillende posities. We stellen niet alleen problemen, knelpunten vast, er worden ook acties ondernomen om een stap verder te komen. En het is veel waard dat het niet meer alleen de bemiddelingsdienst is die hier een actieve rol opneemt! Ook het feit dat we voorlopig geen vaste voorzitter hebben, heeft als voordeel dat meerdere mensen tijdelijk dichter bij de organisatie van de stuurgroep betrokken worden. In 2013 zullen we blijven investeren om de dynamiek van de stuurgroep gericht te houden op herstelrecht in de brede zin van het woord. Dat doen we ondermeer door de agenda in samenspraak op te stellen met de deelnemende organisaties met als logisch gevolg dat de agenda breder gaat dan het reilen en zeilen van de bemiddelingsdienst. Wij hebben er alvast zin in om al onze daadkracht in te zetten met de humanisering van het strafrechtsysteem voor ogen. 13

14 PROJECTMATIG WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK IN SAMENWERKING MET ARTESIS HOGESCHOOL In 2012 ontvingen we de vraag vanuit Artesis Hogeschool Antwerpen om met hen in zee te gaan in het kader van hun PWO (projectmatig wetenschappelijk onderzoek) omtrent Common Learning. Common Learning wordt gesitueerd binnen het praktijkgericht onderzoek en heeft als doel om in onderzoek nauw samen te werken met de praktijk. Het accent ligt op participatie, samenwerking en kennisuitwisseling tussen alle relevante actoren: onderzoekers, sociale werkers, cliënten, beleid en studenten. Common Learning daagt uit om expertise te delen, te sleutelen aan de synergie tussen opleiding en praktijk en blijvend van elkaar te leren. In overleg met de bemiddelingsdienst van Antwerpen werden de krijtlijnen van het onderzoek uitgetekend. In de loop van zullen de onderzoekers een aantal diepte-interviews afnemen van slachtoffers en verdachten die een infobrief ontvingen van het parket of van de bemiddelingsdienst. Het gaat zowel om partijen die reageerden als om partijen die geen contact opnamen met onze dienst. De bevraging focust zich op de communicatie vanuit onze organisatie naar partijen toe. Hoe komt de brief over? Begrijpen de mensen de info die erin staat? Maakt het een verschil welke instantie de brief verstuurt? Wat maakt dat mensen wel of niet reageren? Hoe hebben ze het eerste contact met onze dienst ervaren? Etc. In het voorjaar 2013 wordt het onderzoeksplan verder uitgewerkt en in het najaar 2013 zullen de eerste interviews plaats vinden. Omwille van het Common Learning aspect kozen we er expliciet voor om op elke stuurgroep het PWO te agenderen. Op die manier ontstaat ook daar de kans tot wederzijdse beïnvloeding tussen de onderzoekers, de bemiddelingsdienst en de organisaties die in onze stuurgroep vertegenwoordigd zijn. SENSIBILISERING Omdat we het belangrijk vinden dat zoveel mogelijk mensen geïnformeerd worden over de mogelijkheid van bemiddeling, besteden we relatief veel tijd aan informatierondes voor professionele partners die in aanraking komen met daders en slachtoffers. Sommige partners komen elk jaar terug, zoals de parketmagistraten en de balie, andere met een bepaalde regelmaat, zoals vrijwilligers die werken voor burenbemiddeling of voor Slachtofferhulp. Nieuw in de groep die permanent in onze planning zitten zijn de master studenten rechten aan de Universiteit Antwerpen en de studenten in het postgraduaat Forensische Psychodiagnostiek van Lessius Hogeschool. Wij nemen vaak zelf initiatief tot sensibilisering, maar organisaties kunnen ook de vraag aan ons voorleggen om bemiddeling en onze visie op herstelrecht te komen toelichten. In 2012 hebben we volgende doelgroepen een toelichting gegeven over bemiddeling en herstelrecht. Voorzitter van de Rechtbank 14

15 Openbaar ministerie: 20 parketmagistraten, 5 verkeersmagistraten, Bureel A: 3 medewerkers parketsecretariaat Balie: 23 advocaten Universiteit Antwerpen: 60 master studenten rechten Burenbemiddeling: 20 vrijwilligers CO3 (ketenaanpak Intrafamiliaal Geweld): de betrokken medewerkers Workshop HUB: bemiddelaars minderjarigen, PSD, Psychologen Forensische zorg Psychiatrie, Slachtofferhulp Lessius Hogeschool: Les 3 en 4 van het lessenpakket voor Postgraduaat forensische psychodiagnostiek en counseling Procureur des Konings - Dienst Samenleven Stad Antwerpen - burenbemiddeling Artesis Hogeschool in het kader van hun engagement in het samenwerkingsprotocol Vagga - forensische unit in het kader van hun engagement in het samenwerkingsprotocol Hulp- en dienstverlening Gevangenis Antwerpen Slachtoffer in beeld in de gevangenis in samenwerking met de Rode Antraciet Gerechtelijk Opgelegde Hulpverlening CAW Metropool De vorming die we dit jaar aan de balie gaven, was voor ons absoluut een positieve ervaring. We organiseren deze vorming voor de vierde keer in samenwerking met onze collega s Bemiddeling in Strafzaken en de HCA-diensten (herstelbemiddeling minderjarige daders). Ditmaal kozen we resoluut voor een interactieve aanpak om de betrokkenheid van de deelnemers te verhogen. We lieten hen aan de hand van een casus stilstaan bij hun visie op bemiddeling. We vroegen hen welke argumenten ze zouden aanhalen om hun cliënt (slachtoffer of verdachte) te motiveren of af te raden om aan een bemiddeling deel te nemen. Dat leidde tot een verrassende dynamiek en een boeiend gesprek tussen de advocaten onderling én met ons. Omwille van de interactieve werkwijze hielden we de groep bewust klein. Er namen 23 advocaten deel en we planden reeds een herhaling van deze vorming in het voorjaar Op de vraag van Lessius Hogeschool Antwerpen (ondertussen Thomas More Hogeschool) om voor het academiejaar een lessenpakket uit te werken over bemiddeling, in het kader van hun postgraduaat forensische psychodiagnostiek en counseling, maakten we een lessenreeks van 12 uur met de focus op slachtoffer-dader bemiddeling. We vormden de studenten als verwijzer en als steunfiguur en gaven hen oefenmomenten als bemiddelaar. De feedback die we van de studenten en van de Hogeschool ontvingen was positief. Ook intern evalueerden we deze investering als de moeite waard en voor herhaling vatbaar. De contactpersoon van Thomas More zette alvast een nieuwe lessenreeks in academiejaar in perspectief. Dit vormingspakket kan als inspiratie dienen voor contacten met andere Hogescholen. Het past perfect binnen onze sensibiliseringsopdracht en geeft ons de kans toekomstige en al actieve hulpverleners warm te maken om zelf een bemiddelende rol op te nemen in hun begeleidingen. Op die manier vergroten we het draagvlak voor herstelgerichte communicatie én spreken we hulpverleners aan op hun eigen kansen en capaciteiten om bemiddelend op te treden. 15

16 Ten slotte zijn er een paar publicaties en mededelingen in de media verschenen met medewerking van de bemiddelaars van Antwerpen: we vernoemen hierbij een artikel in Libelle, een artikel in De Morgen, dd. 19 oktober 2012 en een interview op Radio 1, dd. 25 november DE CIJFERS IN BEELD AANMELDINGEN EN AANVRAGEN De cijfers die hieronder worden besproken betreffen de aanvragen en de bemiddelingsdossiers van het gerechtelijk arrondissement Antwerpen die werden opgenomen in 2012 (01/01/ /12/2012). AANMELDINGEN IN 2012 Sinds 2010 registreren we alle aanmeldingen die binnenkomen op de bemiddelingsdienst. Dit zijn alle vragen van daders en slachtoffers zelf, maar ook verwijzingen door andere diensten en informatiebrieven die door het parket verstuurd worden. In 2012 telden we 551 aangemelde gerechtelijke dossiers in Antwerpen (tabel 1). Dit zit in de lijn van vorig jaar (in 2011: 631) en heeft alles te maken met de uitwerking van het lineair aanbod op parketniveau in geweldsdelicten (codes 11 en 43) waardoor in veel meer gerechtelijke dossiers alle partijen geïnformeerd worden over bemiddeling. In totaal verstuurde het parket in 409 gerechtelijke dossiers informatiebrieven naar partijen (tabel 3). Dit houdt in dat 548 slachtoffers en 435 daders, dus in totaal 983 partijen, per brief geïnformeerd werden door het parket. Hiermee verdienen zij de gouden beker van beste justitiële verwijzer. De Antwerpse onderzoeksrechters meldden op eigen initiatief 19 gerechtelijke dossiers aan in Als we bij de infobrieven die vertrekken vanuit het parket het aantal partijen optellen dat door de bemiddelingsdienst werd geïnformeerd, nl. 221 slachtoffers en 121 daders, komen we in totaal op 1325 mensen die in het arrondissement Antwerpen in 2012 per brief werden geïnformeerd over de mogelijkheid van bemiddeling. De dossiers waarin de bemiddelingsdienst de brieven verstuurt met het bemiddelingsaanbod zijn dossiers waarin minstens één betrokken partij de vraag heeft gesteld om te bemiddelen. In dat geval toetsen wij bij de bevoegde magistraat of een aanbod van bemiddeling zou interfereren met het onderzoek. Zo niet, dan kunnen de brieven vertrekken. Wij zeggen een welgemeende dank u wel aan al onze parajustitiële verwijzers: Justitieel Welzijnswerk, Slachtofferhulp en onthaal, justitieassistenten, de psychosociale dienst van de gevangenis, advocaten, bemiddelingsdiensten minderjarigen. 16

17 4% 4% 7% Parajustitiële verwijzers 2% 2% 1% Justitieel Welzijnswerk Advocaat Justitieel Welzijnswerk spant weerom de kroon als actieve parajustitiële verwijzer met 66 aangemelde gerechtelijke dossiers (tabel 3). Zij mogen de wisselbeker van beste parajustitiële verwijzer houden. 7% 73% Psychosociale dienst Aanmelding door partijen 72% 28% Dader Slachtoffer Het valt ons op dat redelijk wat aanmeldingen van de partijen zelf komen, namelijk 25, waarvan 18 slachtoffers en 7 daders. Wat de slachtoffers betreft, werden wellicht velen onder hen geïnformeerd door Slachtofferhulp of Slachtofferonthaal. Enkele slachtoffers vonden de weg naar ons via het attest van klachtneerlegging. Wat de daders betreft, veronderstellen we ook dat ze veelal via hulpverleners naar ons werden toegeleid. Af en toe horen we dat medegedetineerden die zelf bemiddelden hen de weg naar de bemiddelingsdienst wijzen. AANVRAGEN IN 2012 In het jaar 2012 tellen we op de bemiddelingsdienst te Antwerpen in totaal 238 aanvragen (tabel 1), dat zijn de gerechtelijke dossiers waarin de bemiddelaar contact heeft gehad met minstens één partij. Dit is bijna evenveel als vorig jaar (270 aanvragen in 2011). 204 aanvragen (86%) werden opgenomen (tabel 1). In 2012 kregen we ongeveer evenveel aanvragen in de fase van het gerechtelijk onderzoek als in de fase van het opsporingsonderzoek (tabel 1). Als we kijken naar de gegevens van de gevangenissen (tabel 19) zien we dezelfde tendens als de vorige jaren. Uit het arresthuis van Antwerpen komen de meeste aanvragen, namelijk 119 aanvragen in In concreto gaat het om 127 daders. Deze aanvragen hebben geleid tot 50 effectieve bemiddelingsdossiers. De trajectbegeleiders van Justitieel Welzijnswerk Antwerpen blijven in hun onthaalgesprek met nieuwkomers bemiddeling systematisch ter sprake brengen, mét resultaat. 17

18 RESPONS OP HET BEMIDDELINGSAANBOD IN DE OPGENOMEN AANVRAGEN respons op het aanbod aanmeldingen respons 401 personen namen contact op met de bemiddelingsdienst (tabel 5), veelal telefonisch, maar ook per mail of met het antwoordformulier en soms meteen met een bezoekje aan ons kantoor. Bijna al deze mensen zijn ook geïnteresseerd, d.w.z. dat ze uitleg vragen over bemiddeling, nl. 399 personen. Als we inzoomen per delictgroep dan zien we als respons: Eigendomsdelicten: 52% respons Persoonsdelicten: 44% respons Zedendelicten: 100% respons Verkeersdelicten: 65% respons (in dodelijke verkeersongevallen 100%) BEMIDDELINGSDOSSIERS In samenspraak met de subsidiërende overheid is Suggnomè tot de volgende definitie van een bemiddelingsdossier gekomen: Wanneer in eenzelfde gerechtelijk dossier 1 slachtoffer en 1 dader aan de bemiddelingsdienst aangeven dat ze geïnteresseerd zijn in het bemiddelingsaanbod, spreken we van een bemiddelingsdossier. Dit betekent dat de bemiddelaar minstens twee interventies heeft gedaan, één voor het slachtoffer en één voor de dader. Dit wil nog niet zeggen dat de partijen ook effectief een bemiddeling zullen aangaan. In 2012 hebben de bemiddelaars gewerkt in 165 nieuw opgestarte bemiddelingsdossiers (tabel 1) naast de 64 bemiddelingsdossiers die werden overgedragen van 2011 (en de jaren ervoor) wat ons brengt op een feitelijke caseload van 229 dossiers. Van de 165 opgestarte dossiers op basis van interesse van twee partijen, leidden 95 dossiers tot een effectieve bemiddeling (tabel 1). Dus in 70 dossiers kregen beide partijen een toelichting over het aanbod en besloten ze om niet effectief te starten met een bemiddeling. De uitval in deze fase was nooit zo hoog. 18

19 Redenen die daders en slachtoffers aangeven: Wil na info over bemiddeling wachten Wil na info over bemiddeling niet bemiddelen Reden uitval Geen schade Onderlinge regeling bezig Niet meer bereikbaar Geen verwachtingen Persoonlijke redenen Geen interesse meer Slachtoffers Daders De voornaamste reden die partijen aangeven is dat ze na de uitleg over bemiddeling niet wensen te bemiddelen. Ze hebben tijdens een telefonisch of in een persoonlijk gesprek hun vragen kunnen stellen over wat bemiddeling kan betekenen en besluiten dat het niet de weg is die ze willen bewandelen. Ze kiezen er niet voor omdat ze er geen behoefte aan hebben of omdat ze er geen tijd en energie in willen investeren of omdat ze niet geloven dat het een oplossing kan bieden voor het conflict of omdat ze de klassieke gerechtelijke weg willen volgen, enz. Een aantal slachtoffers en daders heeft geen interesse meer in bemiddeling wanneer we hen opnieuw contacteren. Dat roept vragen op. Het betekent dat ze in een eerste contact te kennen gaven dat ze willen starten met een bemiddeling en dat ze in een volgend contact dat niet meer willen. Dat volgend contact kan weken of maanden later zijn, omdat er soms heel wat tijd overgaat vooraleer we weten dat de andere partij ook geïnteresseerd is in bemiddeling. Dat kan te maken hebben met het vinden van de juiste contactgegevens van de andere partij, maar even zeer met de tijd die een andere partij nodig kan hebben om uit te maken of die wel of niet wil bemiddelen. Maanden later kan de situatie van de aanvankelijk geïnteresseerde burger zodanig veranderd zijn, dat ook hun wens om te bemiddelen gewijzigd is. EFFECTIEVE BEMIDDELINGSDOSSIERS OPGESTART IN 2012 In 2012 hebben de bemiddelaars gewerkt in 95 nieuw opgestarte effectieve bemiddelingsdossiers (tabel 10). Als we kijken naar de aard van de feiten in deze nieuwe effectieve bemiddelingsdossiers zien we de volgende verdeling: persoonsdelicten: 41 nieuwe effectieve bemiddelingen eigendomsdelicten: 28 nieuwe effectieve bemiddelingen verkeersdelicten: 18 nieuwe effectieve bemiddelingen zedendelicten: 8 nieuwe effectieve bemiddelingen 19

20 zeden 8% Aard delict verkeer 19% eigendom 30% persoon 43% In effectieve bemiddeling en opgestart in 2012 Wat betreft de relatie tussen partijen valt Relatie tussen partijen ons op dat in de nieuwe effectieve 7% bemiddelingsdossiers de partijen mekaar meestal niet kennen. We bemiddelden in 36% 54 dossiers waarin de partijen onbekenden waren voor mekaar, in 34 dossiers waarin 57% de partijen mekaar kenden en in 7 dossiers bekenden onbekenden relatie niet gekend waarin de bemiddelaar de onderlinge relatie tussen dader en slachtoffer niet kent. In de cijfers van Suggnomè over heel Vlaanderen ligt die verdeling anders (tabel 9). In de nieuw opgestarte bemiddelingsdossiers werd er meer bemiddeld tussen bekenden (540 dossiers) dan tussen onbekenden (495 dossiers). EFFECTIEVE BEMIDDELINGSDOSSIERS AFGESLOTEN IN 2012 In 2012 hebben we 208 bemiddelingsdossiers afgesloten waarvan in 123 (59%) effectief bemiddeld werd (tabel 13). slachtoffer-dader ontmoetingen eigendom persoon zeden verkeer In 33 afgesloten effectieve bemiddelingsdossiers (27%) werd minstens één gezamenlijk gesprek georganiseerd (tabel 16). We zijn tevreden dat deze trend zich ondertussen al enkele jaren heeft geïnstalleerd. De meerderheid van de partijen blijft kiezen voor een indirecte bemiddeling: 90 dossiers (73 %) hebben we afgesloten na pendelcommunicatie. Als we kijken naar het soort dossiers waarin ontmoetingen plaats vonden, zien we volgend beeld: 20

21 In totaal hebben we 38 slachtoffer-dader ontmoetingen begeleid in 2012 (tabel 16). Dat betekent dat meerdere partijen beslissen om elkaar meer dan één keer te ontmoeten. De manier waarop we in 2012 ontmoetingen vorm gaven, week soms af van onze klassieke werking. Zo deden we twee tandembemiddelingen. Het concept van de tandembemiddeling komt uit Oostenrijk en verloopt volgens een vast scenario, begeleid door twee bemiddelaars. De bemiddelaars ontvangen beide partijen tegelijk op kantoor en hebben vervolgens ieder een individueel gesprek met één van de partijen. Daarna komen ze samen in dezelfde ruimte en vertellen de bemiddelaars aan mekaar het verhaal van de partijen terwijl de partijen in stilte toekijken. Nadat elke bemiddelaar het verhaal checkt bij de partij die hij niet individueel zag, krijgen de partijen de ruimte om met elkaar in gesprek te gaan. De bemiddelaars positioneren zich op dezelfde manier als tijdens andere ontmoetingen. Er komt alleen een extra interventiemogelijkheid bij, nl. dat zij het gesprek tussen de partijen even kunnen stilzetten terwijl de bemiddelaars, in aanwezigheid van de partijen, met elkaar overleggen wat zij opmerken in de communicatie. Het is een heel nieuwe ervaring voor ons als bemiddelaars en we hebben beslist om deze manier van werken nog verder te verkennen in De twee dossiers die we op die manier behandelden verliepen immers positief en we leren er allicht zaken uit die we nadien kunnen implementeren in ons regulier werk. Daarnaast organiseerden we ook drie keer een peacemaking circle. Vernieuwend hierbij is dat we een ruimere context van zowel dader als slachtoffer bij het gesprek proberen te betrekken, maar ook de bredere samenleving. Burgers die niet rechtstreeks getroffen zijn door de feiten kunnen betrokken worden. Methodisch verloopt zo n cirkel gesprek volgens een vooraf bepaald scenario (in 4 fasen) en wordt er gesproken aan de hand van een talking piece die in de cirkel doorgegeven wordt. Enkel de persoon die dit voorwerp heeft, kan spreken. Andere deelnemers worden zo verplicht om te luisteren, wat een andere dynamiek in het gesprek brengt. In 2012 bemiddelden we effectief met 8 minderjarige slachtoffers. Dit cijfer ligt geheel in de lijn van de vorige jaren. Uiteraard volgden we in deze bemiddelingen de adviezen zoals opgetekend in het draaiboek Bemiddelen met minderjarige slachtoffers. Het tijdsverloop van de effectieve bemiddelingsprocessen afgesloten in 2012 (tabel 18) was gemiddeld 4 maanden. In 2012 werden 22 overeenkomsten (18%) opgemaakt (tabel 16), waarvan 18 in de fase vóór vonnis (10 opsporingsonderzoek en 8 gerechtelijk onderzoek) en 4 in de fase na vonnis. Dit cijfer blijkt doorheen de jaren redelijk constant, op de spectaculaire stijging van vorig jaar na. Als we kijken naar het soort dossiers waarin overeenkomsten werden gesloten, zien we: 8 overeenkomsten in eigendomsdelicten 13 overeenkomsten in persoonsdelicten 1 overeenkomst in zedendelicten geen overeenkomst in verkeersdelicten Vermits een overeenkomst geen vertrouwelijk document is en aan het gerechtelijk dossier wordt toegevoegd, is het van belang dat onze justitiële partners, bij wie de overeenkomst terecht komt, goed op de hoogte zijn van hun rol zoals voorzien in de wet. Wij denken ondermeer aan de balie, aan de correctionele rechters, aan de zittingsmagistraten van het parket, aan de 21

22 Strafuitvoeringsrechtbank. In 2012 organiseerden we een infomoment aan de balie en aan parketmagistraten. In 2013 mikken we op de zittende magistratuur. Eind december dragen we 32 nog lopende dossiers over naar 2013 (tabel 12). De overeenkomsten die in deze dossiers werden afgesloten en de ontmoetingen die hierin al plaatsvonden, zijn nog niet terug te vinden in de huidige tabellen. Deze cijfers zullen pas weergegeven worden in het jaarverslag van 2013, nl. wanneer deze dossiers helemaal zijn afgesloten. CONCLUSIE EN TOEKOMSTPERSPECTIEF De stabiliteit op onze dienst op vlak van personeelsbezetting en doorstroming van dossiers gaf ons ruimte voor nieuwe dingen. Terwijl we in de media vaak de klok van repressie en veiligheid horen, ervaren wij bij veel partners in en rond Justitie in ons arrondissement draagvlak én interesse om te werken op basis van de principes van het Herstelrecht. Dit alles gaf ons ruimte om nieuwe methodieken te verkennen, goesting om internationaal uit te wisselen, energie om erop uit te trekken en onze boodschap te verkondigen, moed om actiever via de media te communiceren. We leven met de hoop op dit elan verder te kunnen drijven in BEMIDDELINGSDIENSTEN BRUGGE INLEIDING We betreuren het afscheid te moeten nemen van mevrouw Fien Maddens, onze verbindingsmagistraat sedert november We danken mevr. Maddens voor haar engagement en wensen haar veel succes in de nieuwe uitdagingen die zich aandienen. We verwelkomen dhr. Lode Vandaele, onze nieuwe verbindingsmagistraat sedert september We zijn ervan overtuigd dat hij met evenveel enthousiasme binnen het Brugse parket de kar van de slachtoffer-daderbemiddeling zal trekken. 22

23 STRUCTURELE ACTIVITEITEN EN VERDERE IMPLEMENTATIE VAN DE WET VAN 22 JUNI 2005 DE STUURGROEP In 2012 was er slechts één bijeenkomst van de stuurgroep. Een tweede voorziene stuurgroep werd omwille van te veel verontschuldigingen geannuleerd. In de stuurgroep werd toelichting gegeven bij het actieonderzoek rond de Peacemaking Circles in herstelrechtelijke context, door collega bemiddelaar Davy Dhondt, tijdelijk ook wetenschappelijk medewerker aan de KUL. Daarnaast werden de jaarcijfers voor bemiddeling minderjarigen en meerderjarigen belicht en werd stilgestaan bij de impressies naar aanleiding van de voorstelling van het toneelstuk Van de mens niets dan slechts. SAMENWERKING MET DE PARTNERS De samenwerking met parket en rechtbank verloopt nog steeds uitstekend. Bij de medewerkers van de notitiedienst en de dienst dagvaardingen kunnen we altijd terecht in onze zoektocht naar (een titularis van) een dossier, of slachtoffergegevens, of voor de verzending van de brieven. Ook parketmagistraten en onderzoeksrechters zijn zeer aanspreekbaar. En toch staat en valt het doorverwijssysteem met de zichtbaarheid en interventie van de bemiddelaar. De grootste instroom bij dossiers vóór vonnis zijn de gerechtelijke onderzoeken. Van bij de aanvang van de Brugse bemiddelingspraktijk (1999) werd hier sterk op ingezet en het systeem van bevraging van de onderzoeksrechters werpt zijn vruchten af en levert vaak dossiers met een hoog bemiddelingspotentieel. De instroom op parketniveau in het streven naar een lineair aanbod is er in 2012 op achteruit gegaan. Wellicht hebben we zelf te weinig aandacht besteed aan de sensibilisering van de nieuwe magistraten? Of was er in 2011 te weinig zichtbaar resultaat, omwille van het feit dat er vaak weinig matching van partijen was om bemiddeling mogelijk te maken, waardoor magistraten steeds minder een opportuniteitsoverweging maakten? Voor 2013 ligt op dit terrein alvast een actiepunt. Het politieparket informeert ons (via een automatische link aan de info naar SOP) over alle dodelijke verkeersongevallen, waarna we een aanbod bemiddeling bij dodelijke verkeersongevallen kunnen richten naar de betrokkenen. Met de gevangenissen werd op structureel vlak vooral verder gewerkt rond het herstelfonds. In de gevangenis van Ruiselede draait het herstelfonds. In de gevangenis van Brugge (PCB) werd een werkgroep geïnstalleerd om het herstelfonds te implementeren. De opstart van de werkgroep is zeer vlot verlopen. Er was een gemeenschappelijk draagvlak en Suggnomè hoefde geen trekkersrol op te nemen. Vrij snel werd een consensus bereikt over de manier waarop het project herstelfonds concreet vorm kan krijgen, en elke partner zijn rol kan spelen. 23

24 Nieuw en bijzonder is dat de Provincie West-Vlaanderen zich heeft geëngageerd als beheerder van het fonds, voor aanvragen vanuit de drie West-Vlaamse gevangenissen. Het comité H, naar analogie van het Comité Herstelfonds binnen vzw Suggnomè en het Comité V (Vereffeningsfonds voor minderjarigen), werd samengesteld uit vertegenwoordigers van de provincie, FOD Justitie, Vlaamse Gemeenschap, CAW, vzw Suggnomè en HCA-diensten. Er werd een draaiboek en werkingsreglement opgesteld. Op 3 december 2012 werden de eerste twee aanvragen goedgekeurd. Het principe van de solidariteit werd losgelaten, dit in tegenstelling tot het comité herstelfonds in de schoot van Suggnomè. Gedetineerden kunnen bij het comité H een aanvraag doen voor de helft van het schadebedrag, met een maximum tegemoetkoming van 1466 euro, ongeacht of ze al dan niet solidair veroordeeld werden. Wij blijven ook streven naar het creëren van gelegenheden om daders in de gevangenis te kunnen informeren over slachtoffer-daderbemiddeling en bij uitbreiding ook over de mogelijkheden van het herstelfonds. In het PLC kunnen we dit doen telkens een nieuwe groep het B-leave-project start. In het PCB lukt het nog altijd niet om ingepland te geraken in de vormingsmomenten. Toch hopen we dit te kunnen doen binnen afzienbare tijd, op het ogenblik dat het project herstelfonds echt uit de startblokken gaat. Voor het bereiken van slachtoffers zijn we afhankelijk van hulpverleners, derden en de media. Het verheugt ons vast te stellen er steeds meer aanvragen van slachtoffers komen. De vermelding als bemiddelingsdienst in het attest klachtneerlegging zorgt mogelijks ook voor meer toeleiding. We vallen in herhaling wanneer we stellen dat de advocatuur een moeilijke groep blijft om te sensibiliseren voor slachtoffer-daderbemiddeling. Na overleg met de stafhouder en het secretariaat van de balie engageerde de balie zich voor een ruime bekendmaking van ons aanbod via mailing naar alle advocaten. Verwijzingen vanwege advocaten blijven vrijwel nihil. Voor 2013 hebben we ons voorgenomen meer zichtbaar te zijn ten opzichte van de samenwerkingspartners: op de rechtbank en het parket, ten aanzien van het justitiehuis en het welzijnswerk,. SENSIBILISERING VAN DERDEN In het voorbije jaar werd - met de hulp en financiële steun van Provincie West-Vlaanderen veel tijd besteed aan de organisatie van het toneelstuk Van de mens niets dan slechts, georganiseerd in cc De Leest in Izegem op 20 maart Een 110-tal geïnteresseerden uit het ruime werkveld van welzijn en justitie woonden de voorstelling bij. De organisatie van deze voorstelling heeft veel tijd en inzet gevraagd, die spijtig genoeg niet in verhouding staat tot de baten. Toeschouwers kregen wel voeling met de betekenis van een misdrijf als verkrachting voor de dader en voor het slachtoffer, maar de meerwaarde van de bemiddeling kwam er niet zo duidelijk uit. In 2012 werd opnieuw meegewerkt aan de vorming De plaats van het slachtoffer in het strafrechtelijk bestel georganiseerd door het Instituut voor gerechtelijke opleiding. 24