IN DE BAN VAN DE ORIËNT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "IN DE BAN VAN DE ORIËNT"

Transcriptie

1 IN DE BAN VAN DE ORIËNT

2 Veertig eeuwen geschiedenis kijken op u neer Napoleon en de Egyptomanie

3

4

5 Ontwerp van Abraham van der Hart voor een Napoleonmonument op de Mont Cenis (1814)

6 De Naald van Waterloo VOOR WILLEM FREDERIK GEORGE LODEWIJK Prins van Oranje Die voortging langs de weg van eer de legers van België aanvoerde En op 16 juni in het jaar 1815 Met ongelooflijke moed en standvastigheid Op de viersprong in de buurt van Brussel De eerste aanval van de zeer woeste vijand had tegengehouden, Voor de daarna meest glorieuze overwinning behaald bij Waterloo op Napoleon en zelfs voor de aldus van instorting geredde republiek De prinsen en grondleggers hebben het verdiend geëerd te worden Dit monument van zeldzame moed, heeft, met instemming van koning Willem Frederik, het dankbare vaderland neergezet

7 Neem een obelisk voor me mee

8 Place du Chatelet

9

10 23 delen,

11 Napoleon Bonaparte

12

13 1793 Paul Barras

14 Parijs, oktober 1795

15

16 Soldaten ontbreken (31/32)

17 Na de nederlaag van Oostenrijk dicteert Napoleon zijn voorwaarden: - overdracht van alle gebieden in noord-italië en erkenning van de onafhankelijkheid van de republieken - overdracht zuidelijke Nederlanden aan Frankrijk Daarnaast ziet Napoleon ook toe op het opstellen van de grondwet

18 Bonaparte, Lid van het Institut de France en Opperste Generaal

19

20

21 Op 27 en 28 juli 1797, ter herdenking van het einde van de Franse Revolutie in 1794, wordt er in Parijs een tweedaagse parade georganiseerd waarin de in Italië buitgemaakte (kunst) schatten worden getoond aan het uitgelaten volk

22 9 april 1797: Napoleon dineert met Raymond de Verninac, de Franse ambassadeur bij de Verheven Porte in Istanboel

23 Constantin Volney ( )

24 Als Egypte in handen zou komen van een natie die geïnteresseerd is in cultuur, zou het uniek materiaal kunnen verschaffen om onze kennis van de oudheid vooruit te helpen In de minder dicht bevolkte regio van Boven-Egypte en aan de randen van de woestijn, waar zelden iemand komt, zijn nog verschillende monumenten intact. Ze zijn bedolven onder het zand, bewaard om door toekomstige generaties te worden ontdekt Constantin Volney ( )

25 Als hij maar even de kans krijgt, wordt hij het hoofd van Ceasar op de schouders van Alexander

26

27 Europa is een molshoop Alles hier heeft zijn tijd gehad het kleine Europa heeft niet genoeg te bieden. We moeten naar de Oriënt; daar valt pas de hoogste roem te behalen

28 Ik ga nu uitvoerig over Egypte vertellen, omdat het meer wonderen bevat dan welk land ook en de grootste kunstwerken te zien geeft, die de wereld kent

29 Alexandrië (hellenisme) Zevende kruistocht, Lodewijk IX (1248) Renaissance Leibniz (Lodewijk XIV, 18 e eeuw)

30 Charles Maurice de Talleyrand

31 De tijd die ik in Egypte heb doorgebracht, was de mooiste van mijn leven, omdat het de meest idealistische was

32 Ik zag de manier om al mijn dromen te verwezenlijken Ik zou een godsdienst stichten, ik zag mezelf optrekken naar Azië, gezeten op een olifant, een tulband op mijn hoofd en in mijn hand een nieuwe Koran, die ik naar eigen behoeften zou hebben herschreven. Ik zou in mijn ondernemingen de ervaringen van beide werelden hebben samengevoegd, het hele terrein van de geschiedenis tot mijn eigen voordeel hebben benut

33 Zomer schepen, paarden, soldaten, vier inscheephavens, 300 gesmokkelde vrouwen, onder aanvoering van het vlaggeschip l Orient

34 een helpende hand te bieden de Europese beschaving (11) in naam van moslims opriep (13/14)

35

36 Licht der Rede Geneugten van de Democratie Moderniteit Drukpers met Syrische, Arabische en Latijnse letters; Montgolfier-luchtballon, wetenschappelijke instrumenten, 167 wetenschappers met assistenten parels van de Franse cultuur en fundament van de revolutionaire orde (Paul Strathern) Architecten, kunstenaars en componisten, astronomen, botanici, schei- en natuurkundigen, chirurgen en artsen, landmeters, drukkers, scheepsbouwkundigen, technische geografen (waaronder cartografen), bruggen- en wegenbouwers, literatoren, economen en antiquaren, werktuigbouwkundigen, mineralogen, oriëntalisten, farmaceuten en zoölogen

37 Joseph Fourier Gaspard Monge Nicolas-Jacques Conté

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51 Egyptomanie

52

53

54

55

56

57

58

59

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Het Congres van Wenen hertekent Europa (1815) (les 03 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich

Het Congres van Wenen hertekent Europa (1815) (les 03 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich (les 03 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Voor het Congres van Wenen a. Rond 1750: het Ancien Regime komt ten einde => Enkele kenmerken van het Ancien

Nadere informatie

Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur?

Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse

Nadere informatie

Lodewijk XVIII van Frankrijk: Kasteel van Versailles, 17 november 1755 Parijs, 16 september 1824

Lodewijk XVIII van Frankrijk: Kasteel van Versailles, 17 november 1755 Parijs, 16 september 1824 Lodewijk XVIII van Frankrijk: Kasteel van Versailles, 17 november 1755 Parijs, 16 september 1824 Kasteel van Versailles Koning van Frankrijk Co-vorst van Andorra Periode : 1814-1824 Voorganger: Napoleon

Nadere informatie

Tijdsband 1: algemene geschiedenis. Napoleon bouwt Antwerpen uit. Wereldoorlog I.

Tijdsband 1: algemene geschiedenis. Napoleon bouwt Antwerpen uit. Wereldoorlog I. Tijdsband 1: algemene geschiedenis Knip de vakjes uit langs de lichtgrijze lijntjes en kleef ze op de juiste plaats op de bijhorende blanco tijdsbalk. 1568 1585 1638 1648 1784 1808-1812 1815 1830 1914-1918

Nadere informatie

Napoleon. bekendste persoon uit de geschiedenis

Napoleon. bekendste persoon uit de geschiedenis Napoleon bekendste persoon uit de geschiedenis Napoleon behoort tot de meest bekende personen uit de geschiedenis. Hij wist zich van eenvoudige komaf op te werken tot keizer van Frankrijk en heerser over

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Hoofdstuk 2 Samenvatting door Y. 1162 woorden 6 september 2012 10 1 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 2.1 In Frankrijk regeerde absolute vorsten. Rond

Nadere informatie

1. VAN OUDHEID TOT MIDDELEEUWEN 13. 1.1. Egypte 15 1.2. Griekenland 17 1.3. Rome 21 1.4. De romaanse tijd 23 1.5. De gotiek 27

1. VAN OUDHEID TOT MIDDELEEUWEN 13. 1.1. Egypte 15 1.2. Griekenland 17 1.3. Rome 21 1.4. De romaanse tijd 23 1.5. De gotiek 27 INHOUDSOPGAVE HET MEUBELBOEK 1. VAN OUDHEID TOT MIDDELEEUWEN 13 1.1. Egypte 15 1.2. Griekenland 17 1.3. Rome 21 1.4. De romaanse tijd 23 1.5. De gotiek 27 2. VAN RENAISSANCE TOT BAROK 37 2.1. Italië 39

Nadere informatie

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800 Onderzoeksvraag: Hoe probeerde men tijdens de Franse Revolutie enkele Verlichtingsidealen in praktijk te brengen? Kenmerkende aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies

Nadere informatie

De franse revolutie vmbo12

De franse revolutie vmbo12 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 10 july 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/62187 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Attracties. Pass Het Memoriaal Het Memoriaal

Attracties. Pass Het Memoriaal Het Memoriaal Attracties Het Memoriaal 1815 Het Memoriaal Aan de voet van de Heuvel met de Leeuw vindt u het ondergrondse Memoriaal 1815. Hier beleeft u één van de meest bewogen tijden van onze Geschiedenis, alsof u

Nadere informatie

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.2 Wie heeft de macht? Deel 2. Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht?

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.2 Wie heeft de macht? Deel 2. Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht? Onderzoeksvraag: Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht? Kenmerkende aspect: Het streven van vorsten naar absolute macht. De bijzondere plaats in staatskundig opzicht

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 29 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

een zee van tijd In Omdat 14 juli het begin van de Franse Revolutie is. Werkblad 42 Ω Fransen en koningen Ω Les 1: De Fransen komen Naam:

een zee van tijd In Omdat 14 juli het begin van de Franse Revolutie is. Werkblad 42 Ω Fransen en koningen Ω Les 1: De Fransen komen Naam: Werkblad 4 Ω Fransen en koningen Ω Les : De Fransen komen een Het strijdlied van de Franse Revolutie: Kom, kinderen van het vaderland, de dag van de overwinning is gekomen! De Franse Revolutie De burgers

Nadere informatie

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800 Onderzoeksvraag: Hoe probeerde men tijdens de Franse Revolutie enkele Verlichtingsidealen in praktijk te brengen? Kenmerkende aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies

Nadere informatie

Karel V. Jan Breydel Lucy. Godfried van Bouillon

Karel V. Jan Breydel Lucy. Godfried van Bouillon Even herhalen Schrijf bij elke belangrijke naam, uitvinding of ontdekking de correcte tijdsperiode. Alexander de Grote het eerste wiel Julius Caesar Noormannen Clovis Karel de Grote Karel V Christoffel

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 Samenvatting door een scholier 1669 woorden 17 januari 2005 5,6 10 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 3: de Franse Revolutie. Paragraaf 1: het oude Koninkrijk.

Nadere informatie

Samenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari keer beoordeeld. Geschiedenis Sprekend verleden

Samenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari keer beoordeeld. Geschiedenis Sprekend verleden Samenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari 2005 7 334 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden 1 Wat is een revolutie? Een grote verandering in de samenleving in een korte

Nadere informatie

Les 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden ( )

Les 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden ( ) Les 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) Inleiding Tijdens de viering van 200 jaar koninkrijk staan we stil bij gebeurtenissen uit de afgelopen twee eeuwen en

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenis H2 wetenschappelijke revolutie, verlichting en Franse Revolutie 2tm5 2 De verlichting De samenleving wetenschappelijk

Samenvatting geschiedenis H2 wetenschappelijke revolutie, verlichting en Franse Revolutie 2tm5 2 De verlichting De samenleving wetenschappelijk Samenvatting geschiedenis H2 wetenschappelijke revolutie, verlichting en Franse Revolutie 2tm5 2 De verlichting De samenleving wetenschappelijk De samenleving moest op dezelfde manier worden onderzocht

Nadere informatie

7,2. 1 Wetenschappelijke revolutie. 2 Gevolgen van de wetenschappelijke revolutie. 3 Kenmerken van de verlichting

7,2. 1 Wetenschappelijke revolutie. 2 Gevolgen van de wetenschappelijke revolutie. 3 Kenmerken van de verlichting Samenvatting door een scholier 1776 woorden 11 december 2007 7,2 240 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Geschiedenis samenvatting Hoofdstuk 2; Wetenschappelijke revolutie, verlichting

Nadere informatie

Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3

Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3 Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marco Harmsen 13 oktober 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/67292 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Naar het einde van de Tachtigjarige Oorlog

Naar het einde van de Tachtigjarige Oorlog prehistorie 44 oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Regenten en Vorsten Naar het einde van de Tachtigjarige Oorlog Een korenmolen maalt koren en een watermolen maalt Nee Jos, ik

Nadere informatie

BEZOEK PASS 1815 HET MEMORIAL 1815

BEZOEK PASS 1815 HET MEMORIAL 1815 BEZOEK HET MEMORIAL 1815 Het Memorial Aan de voet van de Heuvel met de Leeuw vindt u het ondergrondse Memoriaal 1815. Hier beleeft u één van de meest bewogen tijden van onze Geschiedenis, alsof u er zelf

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - II

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In 1792 begon de eerste Coalitieoorlog. 1p 1 Welk politiek doel streefde Oostenrijk met de strijd tegen Frankrijk na? Gebruik

Nadere informatie

Lodewijk Napoleon. Dit werkboekje is van:

Lodewijk Napoleon. Dit werkboekje is van: Lodewijk Napoleon Dit werkboekje is van: 1 Hallo! Je gaat binnenkort op bezoek in MOA: Museum Oud Amelisweerd. Voordat je naar MOA gaat, leer je alvast over de geschiedenis en over wat je er gaat zien.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 Samenvatting door een scholier 1659 woorden 4 maart 2002 5,4 22 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De drie fasen van een revolutie: 1.De bestaande regering wordt verdreven

Nadere informatie

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat

Nadere informatie

DINGEN DIE JE MOET WETEN

DINGEN DIE JE MOET WETEN 50 Maar wat gebeurde er precies? Welke landen en mensen waren belangrijk? Dit boek staat vol met weetjes, landkaarten en foto s over een tragische periode in de wereldgeschiedenis. JIM ELDRIDGE ISBN 978

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Staatsinrichting hoofdstuk 1 VMBO

Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Staatsinrichting hoofdstuk 1 VMBO Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Staatsinrichting hoofdstuk 1 VMBO Samenvatting door Marieke 1467 woorden 30 april 2015 7,4 34 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Hoofdstuk 1: Het

Nadere informatie

Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen",

Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef De Elementen, Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen", een boek uit dertien delen. Dat boek is logisch opgebouwd

Nadere informatie

De frontlinie van de verbeelding

De frontlinie van de verbeelding De frontlinie van de verbeelding Waar vechten wij als kunstenaars tegen? En waar vechten wij als kunstenaars voor? Het antwoord op deze vraag ligt deels in de geschiedenis van progressieve kunst zelf.

Nadere informatie

Eureka 2M volledig herziene 5 e druk,

Eureka 2M volledig herziene 5 e druk, Eureka 2M volledig herziene 5 e druk, 2015-2016 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De bedoeling is, dat je eerst

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 1948 woorden 27 mei 2009 6,9 216 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 2 1

Nadere informatie

Naam: DE FRANSE TIJD Napoleon-Willem l

Naam: DE FRANSE TIJD Napoleon-Willem l Naam: DE FRANSE TIJD Napoleon-Willem l De Franse tijd in Nederland. In 1795 trokken de Franse legers van Napoleon over onze grenzen. Ineens stonden duizenden Franse soldaten al aan onze rivieren. De Nederlandse

Nadere informatie

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 Tijdvak Jagers en boeren; van de eerste mensen 3000 v. C. prehistorie; van de eerste mensen - 3000 v.c. Samenlevingstype: eerst jagers/verzamelaars,

Nadere informatie

Titel Beschrijving Onderwerp. volksverhuizingen - byzantium - duitse rijk. wereld geschiedenis deel 5. renaissance - reformatie - ontdekkingsreizen

Titel Beschrijving Onderwerp. volksverhuizingen - byzantium - duitse rijk. wereld geschiedenis deel 5. renaissance - reformatie - ontdekkingsreizen Object Object c00250 boek Titel Beschrijving Onderwerp wereld geschiedenis deel 5 volksverhuizingen - byzantium - duitse rijk c00253 boek c00251 boek c00252 boek c00246 boek c00247 boek c00248 boek c00249

Nadere informatie

Chronologie van de Burgerlijke Stand in de Nederlanden Op

Chronologie van de Burgerlijke Stand in de Nederlanden Op Chronologie van de Burgerlijke Stand in de Nederlanden Op http://www.pleijsier.publius.biz/genealogy/showmedia.php?mediaid=847 >1789 Het begin van de Franse revolutie. oktober 1795 Als gevolg van de expansiedrift

Nadere informatie

1 Belangrijk in deze periode

1 Belangrijk in deze periode 1 Belangrijk in deze periode De Romeinen en de Grieken zijn in hun tijd twee machtige volkeren. Ze hebben beiden zaken bedacht en uitgevoerd die ook nu voor ons eigen, hedendaagse leven belangrijk zijn.

Nadere informatie

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u? Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Franse Revolutie

Samenvatting Geschiedenis Franse Revolutie Samenvatting Geschiedenis Franse Revolutie Samenvatting door een scholier 1898 woorden 7 december 2005 6,5 179 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Revolutie: Revolutie = een grote

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen VWO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

In 1813 werden de Fransen verjaagd en de zoon van de laatste stadhouder werd koning

In 1813 werden de Fransen verjaagd en de zoon van de laatste stadhouder werd koning Samenvatting door O. 1153 woorden 25 september 2013 4,4 19 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Hoofdstuk 1 paragraaf 1 In 17 eeuw 18 eeuw (1600-1700)was Nederland een republiek. In een

Nadere informatie

Verjaardags. kalender. Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge, T , F , E

Verjaardags. kalender. Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge, T , F , E ??????? Verjaardags kalender Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge, T 050 47 12 62, F 050 47 12 87, E educatief@diekeure.be, www.diekeure.be ? Meer info: janus.diekeure.be I have a dream Jeanne D Arc Nicolae

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2, Wetenschappelijke revolutie, Verlichting en Franse Revolutie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2, Wetenschappelijke revolutie, Verlichting en Franse Revolutie Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2, Wetenschappelijke revolutie, Verlichting en Franse Revolutie Samenvatting door een scholier 2275 woorden 11 september 2010 6,3 151 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire

Nadere informatie

Heeft God Zijn kinderen feesttijden gegeven?

Heeft God Zijn kinderen feesttijden gegeven? Deel 6 Leviticus 23:1 Heeft God Zijn kinderen feesttijden gegeven? De feestdagen van de Heere, die u moet uitroepen, zijn heilige samenkomsten. Pesach Ongezuurde broden feest Wekenfeest Dag van bazuingeschal

Nadere informatie

Leerdoel Leerlingen herhalen op een speelse manier kennis over het ontstaan en het bestuur van de Republiek.

Leerdoel Leerlingen herhalen op een speelse manier kennis over het ontstaan en het bestuur van de Republiek. HISTORISCHE BLINGO Korte omschrijving werkvorm Deze kennisquiz is een combinatie van Bingo en Lingo. De klas wordt verdeeld in zes teams. Ieder team heeft een bingokaart met daarop negen jaartallen. Het

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

Wie bestuurde Nederland in de Bataafse en Franse tijd?

Wie bestuurde Nederland in de Bataafse en Franse tijd? Wie bestuurde Nederland in de Bataafse en Franse tijd? 2 In 1815 werd prins Willem Frederik van Oranje-Nassau, de zoon van de laatste stadhouder Willem V, ingehuldigd als koning Willem I. Dat was het begin

Nadere informatie

Lijst met websites voor het project Moderne Geschiedenis van Alles-in-1

Lijst met websites voor het project Moderne Geschiedenis van Alles-in-1 Lijst met websites voor het project Moderne Geschiedenis van Alles-in-1 Algemene zoeksites: Denk van tevoren na over het trefwoord waarmee je zoekt. www.netwijs.nl www.meestersipke.nl www.google.nl ook

Nadere informatie

Instructie voor leerkracht

Instructie voor leerkracht Instructie voor leerkracht Bij deze PPT hoort achtergrondinformatie. Dit vindt u ook op deze site. In het document: Informatie voor leerkrachten Print het uit. Dan heeft u de info bij de hand, tijdens

Nadere informatie

Slaaf krijgt vrijheid (vanaf nu: ex-slaaf) en wordt loonarbeider bij zijn baas (vanaf nu: ex-slavenhouder)

Slaaf krijgt vrijheid (vanaf nu: ex-slaaf) en wordt loonarbeider bij zijn baas (vanaf nu: ex-slavenhouder) Samenvatting door M. 1033 woorden 15 juni 2015 6,7 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 7.1 De verlichting Verlichting is het gevolg van de wetenschappelijke revolutie uit hoofdstuk/tijdvak

Nadere informatie

2 De oprichting van de VOC en de WIC zorgde ervoor dat overal op de wereld Zeeuwse en Hollandse schepen voeren.

2 De oprichting van de VOC en de WIC zorgde ervoor dat overal op de wereld Zeeuwse en Hollandse schepen voeren. Tijdvak 6 Toetsvragen 1 In de Tijd van Vorsten en Regenten werden in ook in de Nederlanden de eerste handelstochten naar Azië georganiseerd. Hoe werden deze tochten gefinancierd? A De Nederlandse overheid

Nadere informatie

1. Algemene informatie

1. Algemene informatie 1. Algemene informatie hoofdstad inwoners oppervlakte landstalen staatshoofd munteenheid buurlanden volkslied nationale feestdag vlag 2. België: de provincies provincie provinciehoofdstad 1... 2... 3...

Nadere informatie

Calvijn. Vrede van Augsburg. Margaretha van Parma. Hertog van Alva. De keurvorst van Saksen. Karel V. Buitenlandse zaken en oorlog

Calvijn. Vrede van Augsburg. Margaretha van Parma. Hertog van Alva. De keurvorst van Saksen. Karel V. Buitenlandse zaken en oorlog In welk jaar publiceerde Luther zijn 95 stellingen? Welke Frans-Zwitserse hervormer kreeg veel aanhang in de Nederlanden? Welke vrede bepaalde, dat de vorst de religie van zijn volk bepaalt? 1517 Calvijn

Nadere informatie

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Week 1ABC: De Franse Revolutie Info: De Franse Tijd (1795 1814) Na de Franse Revolutie werd Napoleon de baas in Frankrijk. Napoleon veroverde veel Europese landen,

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen",

Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef De Elementen, Posters 1 Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen", een boek uit dertien delen. Dat boek is logisch

Nadere informatie

Wereldsteden ontdekken met Ben en Binkie

Wereldsteden ontdekken met Ben en Binkie Wereldsteden ontdekken met Ben en Binkie AMSTERDAM Praag Parijs Sydney Ben Kom met ons mee! Binkie Juwelen van steden de mooiste steden van de wereld 3 e verdieping Schiet op, Binkie! Parijs Bewaar het

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.3 Nationalisme en Duitse eenwording.

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.3 Nationalisme en Duitse eenwording. Onderzoeksvraag: Hoe zorgden nationalistische gevoelens ervoor dat de Duitstalige gebieden één staat werden? Kenmerkende aspect: De opkomst van de politiek maatschappelijke stromingen nationalisme, liberalisme,

Nadere informatie

De klassieke tijdlijn

De klassieke tijdlijn De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom

Nadere informatie

8.3 Nationalisme en Duitse eenwording. Onderzoeksvraag: Hoe zorgden nationalistische gevoelens ervoor dat de Duitstalige gebieden één staat werden?

8.3 Nationalisme en Duitse eenwording. Onderzoeksvraag: Hoe zorgden nationalistische gevoelens ervoor dat de Duitstalige gebieden één staat werden? 17-9-2017 Onderzoeksvraag: Hoe zorgden nationalistische gevoelens ervoor dat de Duitstalige gebieden één staat werden? Kenmerkende aspect: De opkomst van de politiek-maatschappelijke stromingen nationalisme,

Nadere informatie

Boekverslag door F woorden 30 september keer beoordeeld. Geschiedenis. Paragraaf 5.5: Een verlichte toekomst?

Boekverslag door F woorden 30 september keer beoordeeld. Geschiedenis. Paragraaf 5.5: Een verlichte toekomst? Boekverslag door F. 3840 woorden 30 september 2012 7 165 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Paragraaf 5.5: Een verlichte toekomst? Ook in Nederland kregen de ideeën van de Verlichting aanhang.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1 Samenvatting door Tmp_cox 1330 woorden 11 mei 2014 6,8 116 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Geschiedenis 1.1 A: kunstenaars, klokken en kalenders

Nadere informatie

De vele nieuwe ontdekkingen in de wetenschap in de nieuwe tijd heet de wetenschappelijke revolutie. Er was een nieuwe manier van onderzoeken:

De vele nieuwe ontdekkingen in de wetenschap in de nieuwe tijd heet de wetenschappelijke revolutie. Er was een nieuwe manier van onderzoeken: Samenvatting door Sven 1783 woorden 18 februari 2018 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Paragraaf 1: De vele nieuwe ontdekkingen in de wetenschap in de nieuwe tijd heet de

Nadere informatie

Opdracht Geschiedenis De Franse Revolutie

Opdracht Geschiedenis De Franse Revolutie Opdracht Geschiedenis De Franse Revolutie Opdracht door een scholier 3168 woorden 21 februari 2003 6 706 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Wij hebben voor het vak geschiedenis het hoofdstuk de

Nadere informatie

Patrice de Mac Mahon: Sully, 13 juli 1808 Château de la Forêt, bij Montargis, 16 oktober 1893

Patrice de Mac Mahon: Sully, 13 juli 1808 Château de la Forêt, bij Montargis, 16 oktober 1893 Patrice de Mac Mahon: Sully, 13 juli 1808 Château de la Forêt, bij Montargis, 16 oktober 1893 Marie Edmé Patrice Maurice graaf de Mac Mahon, hertog van Magenta (Sully, 13 juli 1808 Château de la Forêt,

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw

Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw Werkstuk door een scholier 2435 woorden 22 januari 2005 6 108 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud: Hoofdvragen: 1: Wat veranderde er in de 19e Eeuw met

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door een scholier 990 woorden 24 februari 2018 4,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 + kenmerkende

Nadere informatie

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers

Nadere informatie

Het verhaal van de 80 jarige oorlog!

Het verhaal van de 80 jarige oorlog! Het verhaal van de 80 jarige oorlog! Filips II erft het grote "Europese Rijk" van zijn vader Karel V. Om te beginnen gaat hij strenge belastingen heffen. 1 Na een aantal jaar vertrekt hij naar Spanje,

Nadere informatie

Napoleon. Samantha Verwoerd. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61586

Napoleon. Samantha Verwoerd. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61586 Auteur Samantha Verwoerd Laatst gewijzigd 25 mei 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/61586 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

- Nieuwe Tijd provinciën onder Karel V. - Habsburgse of Spaanse Nederlanden : noorden scheurt zich af Republiek in noorden

- Nieuwe Tijd provinciën onder Karel V. - Habsburgse of Spaanse Nederlanden : noorden scheurt zich af Republiek in noorden Vlaams geduld over Schelde-uitdieping is op Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en de Belgische Revolutie p. 44-56 De Vlaamse minister-president Kris Peeters heeft de Nederlandse ambassadeur in België

Nadere informatie

Opdracht: De Eerste Wereldoorlog

Opdracht: De Eerste Wereldoorlog Opdracht: De Eerste Wereldoorlog Rollenspel: Het Verdrag van Versailles ROL Vittorio Orlando Doel van de opdracht: De klas wordt verdeeld in groepjes van vier leerlingen. Elk groepslid speelt de rol van

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 7

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 7 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 7 Samenvatting door N. 1500 woorden 11 februari 2015 5,4 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats tijd van pruiken en revoluties 1800-1900 1667 Suriname

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis De Franse revolutie

Werkstuk Geschiedenis De Franse revolutie Werkstuk Geschiedenis De Franse revolutie Werkstuk door een scholier 1848 woorden 19 april 005 5,1 79 keer beoordeeld Vak Geschiedenis DE FRANSE REVOLUTIE 1. Wat is een revolutie?. Wat waren de oorzaken

Nadere informatie

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst. Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst. Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek. De wetenschappelijke revolutie Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek

Nadere informatie

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden

Nadere informatie

Familie Van Zwe(e)den. Geloot voor Napoleon

Familie Van Zwe(e)den. Geloot voor Napoleon Familie Van Zwe(e)den Geloot voor Napoleon Hollandsche Infanterie bij de bruggen over de Berezina 12 mei 2007 "Rond de Jonge Boomgaard 23-10-2013 Bibliotheek Goes Hubrecht (Gijsbrecht) Marinus Jacob

Nadere informatie

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze

Nadere informatie

Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten?

Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten? Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten? Rond 1080 bedreigen de minder tolerante Seldjoeken Constantinopel. Het werd voor christelijke pelgrims steeds moeilijker

Nadere informatie

CaravanCultuurCourant 7 Een greep uit de bezienswaardigheden die we onderweg verzamelden

CaravanCultuurCourant 7 Een greep uit de bezienswaardigheden die we onderweg verzamelden CaravanCultuurCourant 7 Een greep uit de bezienswaardigheden die we onderweg verzamelden Druk op Ctrl-L, doorbladeren met pijltjestoets en eruit met Esc Vijf stuks Vijf stuks Erik Fraikin & Rian van der

Nadere informatie

Werkboekje bij de Pyramide van Austerlitz

Werkboekje bij de Pyramide van Austerlitz Werkboekje bij de Pyramide van Austerlitz Wat is een piramide? De eerste piramides waren grafmonumenten voor Egyptische koningen. Ze waren van steen. Met de hand gebouwd in de vorm van piramide. De oudste

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Kruistochten

Werkstuk Geschiedenis Kruistochten Werkstuk Geschiedenis Kruistochten Werkstuk door een scholier 1571 woorden 15 mei 2003 4,7 85 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Veel van onze gebruiken zijn eigenlijk niet echt van ons. Veel gebruiken komen

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis De Franse revolutie

Werkstuk Geschiedenis De Franse revolutie Werkstuk Geschiedenis De Franse revolutie Werkstuk door een scholier 2843 woorden 6 juni 2001 5,7 703 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. We moesten voor geschiedenis een scriptie maken over het

Nadere informatie

DE GEWENNING AAN HET KONINKRIJK

DE GEWENNING AAN HET KONINKRIJK DE GEWENNING AAN HET KONINKRIJK DE GEWENNING AAN HET KONINKRIJK - De integratie van Limburg in het Koninkrijk der Nederlanden, 1815 1867 - M.G.H. DERKS, MEd Op het omslag: -De gebruikte tekstkleuren van

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse

Nadere informatie

Korte lesbrief Koningsbomen Ter gelegenheid van het planten van de Lindeboom voor Koning Willem Alexander Op 30 april 2013

Korte lesbrief Koningsbomen Ter gelegenheid van het planten van de Lindeboom voor Koning Willem Alexander Op 30 april 2013 Korte lesbrief Koningsbomen Ter gelegenheid van het planten van de Lindeboom voor Koning Willem Alexander Op 30 april 2013 Geschiedenis Op 30 april 2013 wordt de Prins van Oranje, beter bekend als Prins

Nadere informatie

Functies en Invalshoeken Kunst

Functies en Invalshoeken Kunst Inleiding Kunst Algemeen Functies en Invalshoeken Kunst Overal om ons heen zien we kunst: of het nou in de gangen van school is, in het museum, of in een kerk het hangt er vol mee. In heel uiteenlopende

Nadere informatie

KUNSTMENU DE WITT OF ORANJE. PO groep 7-8 en VO klas 1-2. Stadswandeling Het rampjaar 1672 in Leeuwarden

KUNSTMENU DE WITT OF ORANJE. PO groep 7-8 en VO klas 1-2. Stadswandeling Het rampjaar 1672 in Leeuwarden KUNSTMENU DE WITT OF ORANJE PO groep 7-8 en VO klas 1-2 Stadswandeling Het rampjaar 1672 in Leeuwarden 2 INHOUD INHOUD 3 PLATTEGROND 4 1. KLEIN SCHAVERNEK 14 (GEVELSTEEN TREKSCHUIT): 6 Michiel de Ruyter

Nadere informatie

Welke voorbereidingen trof Jozua; wat valt daarbij op en is het goed om alles grondig uit te zoeken?

Welke voorbereidingen trof Jozua; wat valt daarbij op en is het goed om alles grondig uit te zoeken? De profetische aspecten uit het boek Jozua deel 2 Welke voorbereidingen trof Jozua; wat valt daarbij op en is het goed om alles grondig uit te zoeken? Zie Jozua 2:1, zie Jozua 2:10-11, 24 Voordat Jozua

Nadere informatie

QUIZ. Tip! Speel de quiz klassikaal op het digitale schoolbord! Spelregels Wijs een jurylid aan: die bepaalt wie antwoord mag geven.

QUIZ. Tip! Speel de quiz klassikaal op het digitale schoolbord! Spelregels Wijs een jurylid aan: die bepaalt wie antwoord mag geven. QUIZ Tip! Speel de quiz klassikaal op het digitale schoolbord! Spelregels Wijs een jurylid aan: die bepaalt wie antwoord mag geven. Wijs een vragensteller aan: die stelt de vraag en noemt de 3 mogelijke

Nadere informatie

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Tijd van Pruiken en Revoluties 1700-1800 Vroegmoderne Tijd Kenmerkende aspecten Uitbouw van de Europese overheersing,

Nadere informatie

- Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum:

- Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum: - Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum: Het realisme WALT: We herhaalden eerder al dat je de meeste stromingen of bewegingen in de geschiedenis kan (..) zien als een reactie op een voorgaande denkwijze.

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Napoleon

Praktische opdracht Geschiedenis Napoleon Praktische opdracht Geschiedenis Napoleon Praktische-opdracht door een scholier 3195 woorden 9 mei 2007 6,4 36 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding: We moesten een persoon kiezen voor dit werkstuk

Nadere informatie

Albert I van België: Brussel, 8 april Marche-les- Dames, 17 februari 1934

Albert I van België: Brussel, 8 april Marche-les- Dames, 17 februari 1934 Albert I van België: Brussel, 8 april 1875 - Marche-les- Dames, 17 februari 1934 Hij was prins van België, hertog van Saksen, prins van Saksen-Coburg-Gotha, was van 23 december 1909 tot 17 februari 1934

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 2666 woorden 30 mei keer beoordeeld. Geschiedenis

5,9. Werkstuk door een scholier 2666 woorden 30 mei keer beoordeeld. Geschiedenis Werkstuk door een scholier 2666 woorden 30 mei 2005 5,9 252 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud 1. Voorwoord 2. Inleiding 3. hoe kwam hij aan de macht? 4. waar heeft hij allemaal oorlogen gevoerd?

Nadere informatie