In 1813 werden de Fransen verjaagd en de zoon van de laatste stadhouder werd koning

Transcriptie

1 Samenvatting door O woorden 25 september ,4 19 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Hoofdstuk 1 paragraaf 1 In 17 eeuw 18 eeuw ( )was Nederland een republiek. In een republiek heeft het staatshoofd zijn macht niet geërfd. De macht werd verdeeld door rijke families. Eén van die familie was wel veel machtiger,dat waren de Oranjes. Zij leverde de stadhouder,een belangrijke bestuurder die onder meer opperbevelhebber van leger en vloot was. In 1789 brak de franse revolutie uit en Frankrijk werd een democratie. In 1975 vielen ze Nederland binnen. De stadhouder vluchtte en ze jaagden de bestuurders weg. Nederland werd een democratie. Toen napoleon aan de macht kwam er een eind aan de democratie en maakte zij broer Lodewijk Napoleon in 1806 koning in koninkrijk Holland.Maar daar kwam 1810 alweer een einde aan. Nederland werd een provincie van Frankrijk. In 1813 werden de Fransen verjaagd en de zoon van de laatste stadhouder werd koning Koning Willem I. Nederland werd een constitutionele monarchie Constitutie=grondwet Koning Willem I moest zijn macht delen met het parlement dat Staten-Generaal werd genoemd kamer - 1e en 2e Tweede kamer werden door de provinciale staten(bestuurders van de provincies) die werden aangewezen door de besturen van steden en dorpen daar was de macht in de handen van de vooraanstaande families De koning kon naar eigen de ministers van zijn kabinet aanstellen en ontslaan. Hij hoede ook niet te vertellen hoeveel geld hij uitgaf of waaraan dat geld werd besteed. Rond 1825 ontstonden politieke stromingen die dat wilde veranderen bv. Liberalisme In 1840 kwam er een nieuwe grondwet omdat koning Willem I veel te veel had uitgegeven. Het parlement kreeg meer zeggenschap over de financiën maar veel invloed had de Staten-Generaal nog niet. Koning Willem I was beledigt en trad af zijn zoon Koning Willem II werd zijn opvolger. paragraaf 2 Pagina 1 van 5

2 Waarom stond Koning Willem II in 1848 zijn macht af door een grondwet te laten schrijven? Er heerste armoede in Europa en mensen werden opstandig,in 1848 brak de revolutie in Frankrijk uit de opstandelingen jaagden de koning weg en Frankrijk werd op nieuw een republiek. Hij was bang afgezet te worden dus stond hij toe een grondwet te laten schrijven. Thorbecke mocht een grondwet schrijven en de koning ging er direct mee akkoord In de grondwet stond toen ministeriële verantwoordelijkheid: koning is onschendbaar de ministers zijn verantwoordelijk. (Er mochten geen discussie ontstaan als hij iets fouts deed of zei,de ministers zijn verantwoordelijk hij kon dus niks meer zonder toestemming doen) In de grondwet stond dat er voor de tweede kamer rechtstreekse verkiezingen kwamen: burgers gingen Kamerleden zelf kiezen. De eerste kamer werd door de provinciale staten gekozen die zelf weer door burgers werd gekozen. Censuskiesrecht: alleen mannen die genoeg belasting betaalden mochten stemmen Controlerende en wetgevende bevoegdheden: Parlement en regering konden ministers controleren Samen met de regering wetten kunne maken Tweede kamer Recht van amendement (recht om een wet te veranderen) Recht van initiatief (recht om wetten voor te stellen) Recht van budget (recht om begrotingen goed of af te keuren) Recht van enquête (recht om onderzoek te doen) Recht van interpellatie (recht om ministers te ondervragen,ze moet zich verantwoorden) Eerste kamer Recht van Budget Recht van enquête Recht van interpellatie nieuwe grondrechten van 1848 Vrijheid van drukpers (meningsuiting) Vrijheid van onderwijs (bijzondere scholen mochten worden gesticht) Vrijheid van godsdienst (volledige scheiding van kerk en staat) Recht van vereniging en vergadering (iedereen mag een vereniging of politieke partij oprichten) paragraaf 3 In 1848 werd Nederland een rechtstaat. Rechtstaat:een land waar in rechten van de burger opgenomen is in de grondwet Onafhankelijke rechtspraak: rechters zijn iet ondergeschikt aan ministers,politici of andere bestuurders. Zij beoordelen of de wet wordt overtreden Nationale ombudsman:behandeld klachten van burgers over de overheid en onderzoekt of de overheid zich wel netjes gedraagt. Misdrijven en andere overtredingen staan in het wetboek van strafrecht ook de maximale straffen staan er in. Pagina 2 van 5

3 De openbaren aanklager=officier van justitie Officier van justitie heeft de leiding aan het politieonderzoek en controleert of de politie zich daarbij aan de wet houdt. Officier van justitie eist een straf Rechtbank velt een vonnis (oordeel)(uitspraak) Rechters worden voor het leven benoemt Een sociaal advocaat (pro-deo advocaat) krijg je toe gewezen als je er geen kan betalen Je hoeft niet aan je rechtspraak mee te werken. Klassieke grondrechten (vrijheidsrechten)(1848) Vrijheid van drukpers (meningsuiting) Recht op gelijke behandeling Vrijheid van godsdienst Recht van vereniging en vergadering Recht op betoging demonstratie) Het recht op kiesrecht Recht op petitie (burger mag bezwaar maken over een beslissing van de overheid bv. Handtekeningenactie ) Vrijheidsrechten geeft bescherming tegen de overheid. Sociale grondrechten(sinds 1983) Recht op onderwijs Recht op gezondheidszorg Recht op woongelegenheid Recht op bewoonbaarheid van het land Recht op rechtsbijstand Recht op bestaanszekerheid (mensen moeten fatsoenlijk kunnen leven) Sociale rechten geeft bescherming door de overheid Raadgevend referendum (2001): burgers stemmen over een wet of wetsvoorstel maar de regering is niet verplicht dat op te volgen. Correctief referendum: de bevolking heeft het laatste woord Hoofdstuk 2 Paragraaf 1 Parlementaire stelsel: politiek systeem waar in het parlement het laatste woord heeft Geen Parlementaire democratie: geen algemeen kiesrecht In 1870 ontstonden nieuwe politieke stromingen zij wilden de achterstanden opheffen van bevolkingsgroepen die nog niet meetelden. Deze groepen moesten emanciperen, of wel de zelfde rechten krijgen als de hoge burgerij. Antirevolutionairen (ARP) vond dat er te weinig christelijke ideeën in de politiek voor kwamen. Orthodoxe protestanten : gereformeerden (streng)(uit lagere middenklassen)(kleine luyden) Zedelijkheid: hoe je je gedraagt op seksueel gebied Pagina 3 van 5

4 Liberalen (vrijheid)vonden katholiek maar een achterlijk geloof daarom voerden ze in 1878 een nieuwe schoolwet in die veel hogere kwaliteitseisen stelden aan basisscholen(dit was duur) en moesten kennis maken met wetenschappelijke ideeën.(hierdoor werd het schoolgeld een stuk duurder)de openbare scholen waren gratis. Bijzondere scholen: school die uit gaat van een levensovertuiging en door ouders bestuurd en kreeg geen geld van de overheid (tot 1917) Schoolstrijd: strijd tussen liberalen en confessionelen over de subsidie van bijzondere scholen. Confessionelen Protestanten Katholieke ARP (antirevolutionaire partij)gereformeerd(1879)(kleine luyden) Abraham kuyper Eerste politieke partij Begon de verzuiling radio :NCRV vakbond: CNV Socialisten Sociaal democraten (gematigd) Communisten (revolutionair) SDAP(sociaal-democratische arbeiderspartij) Pieter Jelles troelstra radio:vara Begon revolutionair maar werd op den duur een gematigde partij vakbond:nvv paragraaf 2 Marx(communist)- bezittende klasse en bezitten loze klasse Arbeiders hadden het slecht om sterk te staan stichten ze vakbonden op. De eerste socialistische partijen wilden een revolutie maar ze werden gelijkelijk mider revolutionair omdat het arbeiders bestaan in 1900 minder ellendig werd,hogere lonen en kortere werkdagen. Feminisme: gelijke rechten voor vrouwen Eerste femistische golf: rond 1890 eisten Dat (ongehuwde) meisjes mochten studeren Dat mannen en vrouwen dezelfde seksuele normen kregen Dat getrouwde vrouwen dezelfde rechten kregen als mannen Vrouwenkiesrecht paragraaf 3 In 1880 had maar 1 op de 8 mannen kiesrechten In 1887 werd het kiesrecht uitgebreid naar een kwart In 1895 had de helft van de mannen kisrecht Het lagere volk was in de ogen van liberalen te dom. Er moest beschaving worden bijgebracht door goede openbare scholen. Steeds meer liberalen wilden het kiesrecht wel uitbreiden omdat ze dachten dat ze anders van het volk zouden vervreemden. Pagina 4 van 5

5 Na 1895 haalden de liberalen nooit meer de meerderheid Minderheidskabinet: kabinet met geen meerderheid Pacificatie(1917)(herstel van vrede) Bijzondere scholen kregen even veel geld als openbare scholen (einde schoolstrijd) Mannen kregen kiesrecht Vrouwen kregen passiefkiesrecht(ze mochten gekozen worden maar mochten niet stemmen) Pagina 5 van 5