JGZ-magazine. editie 1

Transcriptie

1 JGZ-magazine editie 1

2 VAN DE WIEG TOT VOLWASSENHEID Net geboren en nog pril in de wereld tot en met de jong volwassene die zelf aangeeft met welke gezondheidsvragen hij zit. Wij zijn er. [1] 2

3 EXTRA AANDACHT VOOR KINDEREN DIE DAT NODIG HEBBEN Het bijzondere aan de JGZ, vergeleken met curatieve gezondheidszorg en jeugdhulp, is dat zij populatiegericht is. De JGZ ziet vrijwel alle kinderen en jongeren. Maar niet iedereen hoeft én wil hetzelfde zorgaanbod. De vraag en zorgbehoefte van kinderen, jongeren en hun ouders zijn leidend voor de JGZ. Afdelingshoofd JGZ Janine Bezem: We gaan van aanbodgericht steeds meer klantgericht werken. Vanuit onze publieke taak bieden we JGZ aan alle kinderen en jongeren (basis zorg) en willen we extra aandacht en zorg bieden aan hen die dat nodig hebben. Door te differentiëren en flexibiliseren in de basiszorg scheppen we meer ruimte voor zorg aan kwetsbare kinderen en gezinnen. Daarom maakt de JGZ geen standaard vervolgafspraken meer bij kinderen tot 4 jaar. In deze periode is het contact tussen JGZ en ouders het meest intensief. De vraag is nu altijd: wat heeft dit kind, jongere of ouder nodig? Aan het eind van ieder consult stemmen ouders en professional af wanneer, waarover en met wie het volgende consult is. Het aantal contactmomenten gaat hierdoor meer variëren; meer als het moet en minder als het kan. 3

4 Meer als het moet en minder als het kan Ook zal steeds meer variatie komen in de vorm van contact. Janine: gaat alles goed, dan kun je afspreken elkaar wat minder vaak te zien. Voor advies kan dan contact gehouden worden via bijvoorbeeld inloopspreekuren, door te bellen, te chatten en digitale nieuwsbrieven en filmpjes te delen. De inhoud van het volgende consult bepaalt welke discipline het meest passend is; de jeugdarts of jeugdverpleegkundige. Lieske Eldering, jeugdverpleegkundige op het consultatiebureau in Zevenaar: de jeugdarts ziet vooral kinderen met gezondheidsproblemen of een risico daarop. Kinderen bij wie het op alle vlakken goed gaat, komen alleen nog bij de jeugdverpleegkundige op het consult. Doordat wij als jeugdverpleegkundigen de kinderen zien met wie het goed gaat, kunnen artsen zich in hun consulten meer richten op risicokinderen. De juiste zorg, door de juiste JGZ er. De juiste zorg, door de juiste medewerker In het bepalen van haar zorg op maat maakt de JGZ dus steeds onderscheid tussen kinderen die gezond opgroeien en zich normaal ontwikkelen en kinderen waar (mogelijk) risicofactoren voor een gezonde groei en ontwikkeling aanwezig zijn. Hierbij kun je grofweg drie groepen onderscheiden. De grootste groep kinderen (85%) groeit gewoon gezond en met positieve aandacht op. Dat is eigenlijk de groep kinderen die bijna vanzelf groter wordt. Hier biedt de JGZ basis zorg op maat. De JGZ onderhoudt de reguliere contacten, stimuleert en geeft waar nodig advies aan kind en/of ouder, want preventie is een belangrijk thema. Als voorbeeld noemt Lieske het bieden van laagdrempelige begeleiding bij opvoedingsvragen om te voorkomen dat later uitgebreide pedagogische hulp nodig is. Daarnaast heb je een categorie waar kind zorgen (ongeveer 10%) om de hoek komen. Het kan zijn dat een kind ziek is, bijvoorbeeld astma heeft of wordt gepest. JGZ kan hierbij ondersteunen of verwijzen naar zorg, want hier gaat het om een kwetsbaar kind. Ouders kunnen bij JGZ terecht met vragen 4

5 en voor advies, ook buiten de reguliere consulten. De derde groep zijn kwetsbare kinderen in risicogezinnen. Deze kinderen hebben vaak ouders in een doelgroep waar zaken spelen als armoede, laaggeletterdheid, psychische problemen of verslaving. Bij deze categorie is het belangrijk dat alle professionals samenwerken. Zijn er in een gezin complexe problemen en zijn er meerdere kinderen, dan werkt de JGZ gezinsgericht. Meer samenwerken bij risicogezinnen Alle JGZ ers rondom de kinderen in het gezin moeten samenwerken en het gezin ondersteunen, benadrukt Janine. En dat geldt ook voor anderen die betrokken zijn bij het gezin. Dus ook de wijkteams, school of een sportclub. In het gezinsgericht werken voor risicogezinnen is één JGZ-professional vanuit de JGZ aanspreekpersoon voor het gezin en betrokken partners. Zo nodig roept deze JGZ-trekker de andere JGZ-professionals bij elkaar om de situatie in het gezin te bespreken en de afstemming met wijkteam en anderen te initiëren. Lieske: We kunnen op die manier bijvoorbeeld hulp op poten zetten in een gezin waar dat hard nodig is, maar waar nog geen hulpverlening is en dan zorgen dat bijvoorbeeld het sociaal team dat oppakt." 5

6 JEUGDARTS ALS SCHAKEL IN SOCIAAL NETWERK ROND KIND Jeugdarts Carolijn Schuiling is zeer betrokken bij de jeugd. Jongeren weten dat we een beroepsgeheim hebben." Carolijn werkt nu ongeveer 15 jaar in Wageningen met kinderen van 4-18 jaar. Ze komt op verschillende scholen: de gewone basisschool, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs van mavo/havo en vwo. Door de ingevoerde triagemethodiek heeft ze meer tijd gekregen voor kinderen waar echt iets mee is. Triage houdt kort in dat de doktersassistente eerst alle kinderen ziet en een voorselectie maakt of kinderen door de jeugdarts of -verpleegkundige gezien moeten worden. Carolijn is een groot voorstander van triage, omdat ze nu meer kinderen ziet die het nodig hebben. Interne begeleiders van school weten de jeugdarts te vinden en ook de ouders weten dat. Ze noemt haar werk nu ook zinniger: Anders glipten er nog wel eens kinderen door, nu werk je veel preventiever. Jongeren en ouders zijn heel open, vertelt Carolijn. Jongeren weten dat we een beroepsgeheim hebben en dat hun privacy belangrijk is. Bij de introductie van het onderzoek jeugdarts laat de Jeugdgezondheidszorg een filmpje zien, waarin wordt uitgelegd wat de jeugdarts doet en wie hij is. Carolijn legt uit dat het heel erg wisselt wat een kind bij de jeugdarts brengt. Een kind kan niet fit 6

7 zijn. De moeder denkt nog steeds de griep, want het is elke winter het geval. Maar het kind kan bijvoorbeeld ook een allergie hebben, een medisch probleem. In zo n geval verwijs ik door voor verder medisch onderzoek. Carolijn praat betrokken over de leerlingen. Het kind staat centraal en wat kan de school betekenen voor het kind dat bij haar op het spreekuur komt. Je bekijkt steeds wat de beste aanpak is. Misschien moet het kind even naar een rustkamertje? Ja dat bestaat, even loskomen van alle prikkels in de klas. Of moet het kind minder onderwijsuren achter elkaar volgen? Carolijn geeft aan dat alles in overleg gaat met de jongere openheid is een must. Een groot deel van het sociaal leven van de leerling speelt zich af op school We zijn vooral heel bekend op scholen. Scholen stappen op ons af omdat we de school kennen en de mogelijkheden binnen de school. De vertaalslag maken wij, omdat een groot deel van het sociaal leven van de leerling zich op school afspeelt. Wij hebben een dossier van 0-18 en we kunnen kijken of iets al langer speelt en welke factoren een rol spelen. Speelt er iets in het gezin of is er iets anders aan de hand? De jeugdarts ziet ook een groot voordeel in lange tijd dezelfde scholen in dezelfde gemeente bezoeken. We kennen de school en het lijntje met huisartsen is kort. We verbinden thuis, de school en het medische verhaal. Door de triagemethodiek ziet Carolijn nu meer kinderen die door interne begeleiders van school worden opgemerkt en ook de ouders weten de jeugdarts te vinden. Ze noemt haar werk nu ook zinniger: Anders glipten kinderen er nog wel eens door, nu werk je veel gerichter. Ik ben een schakel in een sociaal netwerk van wijkteams, jeugdconsulenten. Zo komen ouders ook bij mij als ze bijvoorbeeld in een vechtscheiding zitten en zich zorgen maken om hun kind. We luisteren, wat speelt er precies en zoeken uit waar ze hulp kunnen krijgen. Maar het zijn niet alleen vragen op psychisch vlak. De meeste vragen van de jongeren gaan over het gehoor, gezichtsvermorgen, lengte en gewicht. In het voortgezet onderwijs heeft de jeugdarts ook veel te maken met vragen over moeheid of buikpijnklachten en die kunnen ook lichamelijk zijn. De klachten 7

8 kunnen het gevolg zijn van groei, sporten of een blessure. Carolijn geeft de jongeren dan nuttige tips. Ook omdat ze verder kijkt dan het psychosociaal vlak. We hebben een bredere sociale blik en dat is een zeer gewaardeerde toegevoegde waarde bij jongeren en scholen. 8

9 JEUGDVERPLEEGKUNDIGE KOMT THUIS BIJ STATUSHOUDERGEZIN Hanneke Reintjes is sociaal jeugdverpleegkundige op het consultatiebureau in Arnhem. "Ik denk altijd in mogelijkheden." Hanneke (36) praat enthousiast over haar werk en vol passie: Ik heb hartstikke leuk werk. Je hebt een soort nieuwsgierigheid nodig voor dit werk én ik denk altijd in mogelijkheden niet in beperkingen. Ze is één van de tientallen verpleegkundigen die verbonden is aan een consultatiebureau. Ze bezoekt in de wijk Malburgen onder anderen pasgeboren kinderen tussen de 10 en 14 dagen maar ook de zogeheten statushoudersgezinnen thuis. Van de gemeente krijgt JGZ bericht dat kinderen zijn geboren of dat een statushoudergezin in een wijk is komen wonen. Dan gaat een jeugdverpleegkundige het gezin bezoeken. Dat was in het begin niet altijd gemakkelijk, daarom is Hanneke blij met het protocol Statushouders dat er is. Het protocol meldt dat de GGD alle jonge statushouders met een vluchtachtergrond, die vanaf 2016 in onze gemeenten (zijn) komen wonen goed in beeld wil krijgen en houden. Dit zijn immers kinderen die grotere gezondheidsrisico s hebben gezien hun achtergrond. Zij vormen dus een groep kwetsbare jeugdigen en worden daarom door de JGZ als risicogroep onderscheiden. Het protocol geeft handvatten om snel en adequaat een indruk van een statushoudergezin te krijgen. Er staan ook adressen in die je 9

10 10

11 11

12 kunt raadplegen. Zo kan ze telefonisch een tolk regelen, want de taal is een grote barrière, vertelt ze. In het Arabisch bestaat het woord depressie niet, zegt Hanneke die dat onlangs leerde op een scholing. Dat is moeilijk, want je moet dan omschrijven wat je bedoelt. Je moet in principe blanco naar een gezin gaan. Vluchtelingenwerk heeft al contact om het gezin te begeleiden, maar mijn doel is te kijken: met wie heb ik te maken en welke bijzonderheden heeft dit kind? Hebben de ouders stress dan gaat het met het kind ook niet goed. Ouders vertellen dat een kind is vermoord op straat of dat ze dagenlang gelopen hebben vanuit Turkije en soms zonder voedsel. Ze hebben alles achtergelaten, soms ook familie. Dat doet iets met ouders en kinderen. Hanneke vertelt dat ze heel anders moet denken en die ouders moet uitleggen dat mensen buiten op straat niet op hun kind passen, en dat hier veel water is en dat betekent dat kinderen kunnen verdrinken. Voor ons is dat normaal, maar voor hen niet. Mijn doel is kijken: met wie heb ik te maken en welke bijzonderheden heeft dit kind? Ze hebben soms ernstige problematiek en echte ellende meegemaakt. Ik probeer een beeld te vormen van wie zijn jullie en wat heb je nodig, legt Hanneke uit. Ze neemt ook contact op met een collega-verpleegkundige als er oudere kinderen in het gezin zijn of sociale wijkteams als de mensen iets anders nodig hebben. Ze is altijd welkom, vertelt ze, We reiken ze wat aan en leggen uit hoe de gezondheidszorg werkt. Laatst dacht een vader dat we er alleen zijn voor buitenlanders. De mensen zijn heel dankbaar. De statushouders wordt na een eerste bezoek gevraagd naar het consultatiebureau te komen, maar sommigen weten niet eens dat ze in Arnhem wonen. Dus tekent Hanneke even een route hoe ze bij het bureau kunnen komen. Tot slot voegt ze toe: Eigenlijk is het niet anders dan bij andere gezinnen. Overall hebben ze een traumatisch ervaring, maar ik kijk altijd wat kan ik doen, wat hebben ze van mij nodig. Soms laten ze een fotootje zien van familie in het thuisland of van iemand die is overleden. Het is wisselend wat je aantreft. Het kan redelijk goed gaan of heel ellendig zijn. Ik heb heel afwisselend, dankbaar werk en dat is hartstikke leuk. 12

13 13

14 JGZ-magazine is ontstaan naar idee van de regionale werkgroep Jeugdgezondheidszorg; ambtenaren JGZ uit alle gemeenten van Gelderland-Midden. Hiermee laten zij samen met GGD Gelderland-Midden zien waar de jeugdgezondheidszorg voor staat en wat zij binnen het sociaal domein kan betekenen voor jeugdigen en hun ouders. Deze PDF is automatisch gegenereerd op: veiligthuis.ccreader.nl [2] 14