GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN

Transcriptie

1 GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN

2 GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 1

3 Inleiding Gemeenten zijn per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de wetten die betrekking hebben op Jeugd, Zorg en Werk. Om de burger op een passende manier te ondersteunen is samenwerking tussen de Kerkraadse burger, de zorgverlener en gemeente Kerkrade, van groot belang. In Kerkrade zijn de drie genoemde partijen sinds 2014 verenigd binnen Samen Leven. Gelijktijdig met het toenemen van de verantwoordelijkheden zijn de budgetten die gemeente Kerkrade hiervoor ontvangt structureel verlaagd. De prognose voor de komende jaren is een structureel tekort. Gemeente Kerkrade heeft een ambtelijk traject doorlopen waarbij 24 mogelijke bezuinigingen binnen het sociaal domein, verdeeld over de domeinen Jeugd, Zorg en Werk, aan een nieuwe coalitie zijn aangeboden. Ook vanuit het perspectief van de zorgaanbieders, verenigd in Samen Leven, is actief nagedacht over een alternatief bezuinigingsvoorstel. Hierbij is gezocht naar mogelijkheden om de transformatie in het Kerkraadse sociale domein vorm te geven, met als doel te streven naar een samenleving waarin iedereen, óók mensen met een beperking, volwaardig deelneemt. Dit noemen we een inclusieve en gezonde samenleving. Het alternatieve bezuinigingsvoorstel van de partners binnen Samen Leven treft u hierbij aan. Dit alternatief gaat niet op één expliciete maatregel in, maar stelt een andere manier van werken voor waar een andere, goedkopere vorm van financiering bij hoort. Ter volledigheid wordt vermeld dat de keuze voor de lijn Samen Leven, invloed heeft op sommige voorstellen van het ambtelijk traject. Proces Om te komen tot dit alternatieve voorstel zijn grofmazig drie stappen doorlopen. Ten eerste is het doel vastgesteld: Streven naar een inclusieve gezonde samenleving. In de realisatie van dit streven zijn twee kernelementen benoemd: Triple Aim en Positieve Gezondheid. In bijlage 1 is hiervan een nadere uitwerking als visualisatie opgenomen. De tweede stap was het doorlopen van twee zogenoemde klantreizen vanuit de perspectieven Zorg en Jeugd. Bij beide klantreizen is zoveel als mogelijk gezocht naar verbinding tussen deze twee domeinen en met het domein Werk. Deze klantreizen zijn vanuit het uitvoeringsperspectief met medewerkers vanuit de zorginstellingen en de gemeente Kerkrade doorlopen. De hierbij gehanteerde uitgangspunten zijn: De klant, de Kerkraadse burger, staat centraal, waarbij naast de klantwens ook de wensen en belangen van zowel gemeente Kerkrade als van de zorgpartijen zijn meegewogen; Uitgangspunt is een zo hoog mogelijke kwaliteit tegen zo laag mogelijke kosten; Er is waar mogelijk gebruikt gemaakt van de (in 2016 in co-creatie ontwikkelde) Digitale Wijkkaart; Daar waar mogelijk zijn gegevens en cijfers door gemeente Kerkrade aangeleverd; Naast de Wmo en Jeugd, is ook het Participatie-domein betrokken; GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 2

4 Vertrekpunt zijn de processen in het Sociaal Domein zoals deze binnen Kerkrade zijn vastgelegd. Er heeft zoveel als mogelijk kennisuitwisseling plaats gevonden tussen de zorgpartijen en gemeente Kerkrade op uitvoeringsniveau. De derde stap betreft het opzetten van het alternatieve bezuinigingsvoorstel, toegelicht middels een animatie. Deze animatie wordt vergezeld door dit document waarin naast het proces tevens de mogelijke structurele bezuiniging wordt toegelicht. Opmerking In de volgende paragraaf treft u ons alternatieve bezuinigingsvoorstel aan. Dit voorstel is vooralsnog geënt op een structuurverandering vanuit Zorgperspectief (Wmo). Het domein Jeugd is hierin niet opgenomen. Dit vinden we echter wel zeer belangrijk en zien hierin ook zeker mogelijkheden. Sterker nog, deze mogelijkheden hebben we samen met uw ambtenaren onderzocht en besproken. We zouden hier samen met u de ambitie en de koers naar de toekomst willen verkennen en op basis daarvan de conclusies trekken. Naar aanleiding van deze conclusies zouden concrete pilots kunnen worden opgestart. Via de do learn methodiek ontdekken we in de praktijk good practices om van te leren. Wij als zorgaanbieders bepleiten ook de onderdelen binnen de ambulante jeugdhulp (begeleiding / behandeling) te willen meenemen. De transformatie binnen jeugd rust naar onze mening op drie pijlers. Ten eerste dient de aandacht uit te gaan naar preventie en lichte, minder intensieve, zorg. Problematiek willen we in een zo vroeg mogelijk stadium signaleren. Aan de voorkant moet het duiden van de zorgvraag vanuit een breed en integraal perspectief worden benaderd. Hierdoor kan zoveel als mogelijk op de eigen kracht van de jeugdige, het gezin of de omgeving, worden teruggevallen. Echter, daar waar zwaardere zorg nodig is dient de mogelijkheid er te zijn deze ook meteen in te zetten. De tweede pijler betreft de samenhang tussen, en de ontschotting van, het hulpaanbod en de domeinen Jeugd, Zorg en Werk binnen de gemeente Kerkrade. In de praktijk zien we vaak dat meerdere hulpverleners van meerdere instanties in een gezin komen, terwijl we dit niet van elkaar weten. Hierin willen we samenhang en een integrale aanpak creëren, met als leidraad één gezin, één plan, één regisseur. Tot slot betreft de derde pijler het meer ruimte geven voor professional door onder andere het verlagen van regeldruk. Waar wij als aanbieders van jeugdhulp op grond van de huidige manier van de inkoop, vaak als concurrenten (moeten) opereren, willen wij samen met u onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om vanuit integraal perspectief recht te doen aan de drie hierboven genoemde pijlers. Op die manier werken we toe naar een integrale aanpak waarbij de Kerkraadse burger écht centraal staat. Wij zien kansen om ook het Jeugd-domein te laten aansluiten aan de voorgestelde structuurverandering. Wij willen hierin het commitment uitspreken om gezamenlijk met u te zoeken naar de weg die leidt naar een integraal Sociaal Domein waarbij de gezondheid, de zorg en ondersteuning van de Kerkraadse burger centraal staat. GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 3

5 Alternatief bezuinigingsvoorstel Een aantal lokale zorgaanbieders, één welzijnsinstelling, het platform Maatschappelijke Ondersteuning en de gemeente Kerkrade, besloten in 2014 om in het belang van de goede en betaalbare ondersteuning en zorg voor de Kerkraadse inwoners, nauw samen te werken. Deze samenwerking kreeg de naam Samen Leven. Het moet anders, we moeten transformeren! Langs de lijn van zorgen voor naar zorgen dat stimuleren we de eigen kracht van de burger, de leefeenheid en buurt. Een nieuwe aanpak die op de eerste plaats een systeemverandering betreft. De burger staat hierin centraal. Om dit te bereiken investeert Samen Leven in een goede en passende wijkzorg- en welzijnsinfrastructuur. In alle Kerkraadse wijken worden wijkpunten Samen Leven geopend. Een plek waar iedereen kan binnenlopen met vragen, meedoen met activiteiten, zelf actief kan zijn als vrijwilliger of terecht kan met een goed idee voor de buurt. Inmiddels zijn er acht wijkpunten verdeeld over de stad en het negende wordt op korte termijn geopend. De nieuwe aanpak is gericht op een inclusieve gezonde samenleving. Hierin staan drie doelen centraal: 1. De inwoners in onze wijken en buurten zijn gezond(er); 2. Ze ervaren de zorg en ondersteuning die ze krijgen als positief; 3. De kosten dalen. Bij het eerstgenoemde doel wordt in de uitvoering een nadrukkelijke verbinding gelegd met het concept van Positieve Gezondheid. In dit concept, ontwikkeld door Machteld Huber, wordt gezondheid niet meer gezien als de af- of aanwezigheid van ziekte. Het is het vermogen van mensen met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren. Dit concept wordt bij meerdere gemeenten, gestimuleerd vanuit Provincie Limburg, in onze provincie gehanteerd. De drie genoemde doelen kunnen als volgt worden gerealiseerd: 1. Eén centraal telefonisch en digitaal integraal sociaal loket Samen Leven. Vanuit dit punt wordt de afhandeling van ingekomen meldingen en aanvragen snel op het juiste uitvoeringspad gezet; 2. Zelfstandige Integrale Teams (ZIT) in elke wijk; GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 4

6 3. Creëren van een informeel vrijwilligersnetwerk gekoppeld aan elk wijkpunt voor het in ontvangst nemen van alle mondelinge vragen en verzoeken en het verstrekken van de juiste informatie en verwijzing; 4. Blijvend investeren in de wijkpunten als centrale plek in de wijk en/of buurt voor ontmoeting, activiteiten, ondersteuning en innovatie (ideeën), maar ook als centrale standplaats voor alle wijkprofessionals Samen Leven en ondersteunende vrijwilligers; 5. Vraaggericht en op basis van de behoefte van inwoners ontwikkelen van voorliggende en algemene voorzieningen, die een goed (tijdelijk) passend en goedkoper alternatief vormen voor de duurdere individuele maatwerkvoorzieningen. Voor de inwoner is de nieuwe aanpak merkbaar doordat: 1. Bureaucratie wordt verminderd met als gevolg dat sneller en beter hulp en ondersteuning wordt geleverd; 2. De geleverde kwaliteit toeneemt door de uniforme focus voor alle partijen met minder versnippering van taken; 3. Samen Leven overal dichtbij, eenduidig herkenbaar en laagdrempelig voor iedereen aanwezig is; 4. De tevredenheid over het eigen functioneren, de buurt en de eigen gezondheidsbeleving toeneemt. De systeemverandering betreft: 1. De levering van de producten en diensten geschiedt door de verenigde partijen binnen Samen Leven, tenzij op basis van specialisme dan wel individuele rechtvaardige behoefte dit niet kan of wenselijk is; 2. Het feit dat de producten en diensten zo mogelijk worden geleverd in de vorm van algemene voorzieningen, zonder een financiële eigen bijdrage van de inwoner; 3. Het verbinden van de gemeentelijk Wmo-consulent (en op termijn de consulenten Jeugd en Participatie) aan de Zelfstandige Integrale Teams. Het uitgangspunt blijft dat op dure maatwerkvoorzieningen wordt bezuinigd terwijl er zeker voldoende aandacht, ondersteuning en zorg is en blijft voor de Kerkraadse inwoners. We organiseren het alleen anders. De ondersteuning wordt op de situatie van de klant afgestemd. Hierbij proberen we zoveel mogelijk voorliggende en algemene voorzieningen 1 in te zetten. Niet omdat dit goedkoper is, maar omdat de burger, uw inwoner, hierbij uiteindelijk bij gebaat is. 1 Bij een algemene voorziening vindt er geen indicatiestelling plaats, maar slechts een lichte toets. Een voorliggende voorziening is een voorziening die voor iedereen vrij toegankelijk is. GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 5

7 Essentieel hierbij is de ruimte en bewegingsvrijheid die de professional krijgt. Deze ruimte stelt hen in staat om meer integrale samenhang te creëren en in te springen op veranderende hulpvragen. Bij voldoende bewegingsvrijheid kunnen ze creatieve verbindingen leggen, en op het juiste moment hun expertise inzetten. Als we spreken van producten en diensten, hebben we het over producten en diensten binnen het Jeugd- en Wmo-domein. Voor Jeugd gaat het om: Begeleiding (individueel en groep); Behandeling (individueel en groep); Welzijn; Vervoer. Voor Wmo gaat het om: Dagbesteding (individueel en groep); Begeleiding (individueel en groep); Welzijn; Inloop GGZ Vervoer. In ons toekomstbeeld is Jeugd, Zorg en Werk, maar ook Onderwijs optimaal aan elkaar verbonden, in het belang van de inwoner. De samenwerking binnen Samen Leven is ontstaan vanuit het domein Wmo. Het domein Jeugd is op een later moment aangesloten. Zowel vanuit het perspectief Jeugd als vanuit het perspectief Wmo is op beleidsmatig-, en op uitvoeringsniveau, onderzocht welke mogelijkheden er voor een structuurverandering zijn. Hierbij stellen we vast dat de mogelijkheden voor een structuurverandering binnen het Wmo-domein qua maturiteit ruimer zijn dan op het domein Jeugd. De hiernavolgende financiële doorkijk heeft dan ook uitsluitend betrekking op het domein Wmo met een nadrukkelijke verbinding en investering in het welzijnswerk. Een financiële besparing is mogelijk door: 1. De beweging van betaling per verrichting (PxQ) naar een vóóraf bepaald Lump sum bedrag; 2. Te profiteren van schaalgrootte door een voorzieningen binnen Samen Leven te verenigen; 3. Over te gaan van een systeem waarbij meerdere arrangementen van meerdere partners voor één klant, naar één traject onder Samen Leven; 4. Een verschuiving te bewerkstelligen van duur maatwerk naar Samen Leven, waarbij het voorliggend veld en preventiemaatregelen leiden tot verhoogde zelfredzaamheid. Dit betekent concreet dat niet langer op basis van het aantal verrichtingen de geleverde zorg en ondersteuning wordt betaald. In plaats daarvan ontvangt Samen Leven één vooraf afgesproken budget voor de geraamde te leveren zorg en ondersteuning aan de inwoners in Kerkrade. Hierdoor GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 6

8 ontstaat automatisch ook een financieel belang voor Samen Leven om de noodzakelijke kanteling in de zorg te bewerkstelligen. Tot slot In grote lijnen hebben we de werkwijze en financiering van Heerlen Stand-by afgezet tegen de Kerkraadse situatie. In Heerlen zijn vergelijkbare producten afgebakend. Het onderscheid zit hem in het feit dat in Heerlen een dalende tendens van cliëntontwikkeling waarneembaar is, waarbij deze in Kerkrade opgaand lijkt te zijn. In Heerlen kunnen dus meer inwoners via het voorliggend veld worden ondersteund. Hieromtrent willen we met en in Kerkrade de komende jaren investeren in ontmoetingspunten in de wijken. Hier zitten professionals en vrijwilligers die er als schil om de wijkpunten heen zitten. Met de inwoner en cliënt centraal is sprake van een integrale aanpak over alle sociale domeinen. De overdracht van taken met verantwoordelijkheid van de gemeente aan Samen Leven verloopt niet in een gelijk tempo voor alle deze domeinen. Op het beleidsterrein Wmo is straks Samen Leven al verantwoordelijk voor de uitvoering, terwijl op het beleidsterrein Jeugd de afspraken zich nog in de fase van onderzoek en voorbereiding bevinden. GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 7

9 Samen Leven zorgt er samen met u voor dat iedereen in Kerkrade zo gezond als mogelijk blijft, mee kan blijven doen in de lokale samenleving en dat onze wijken en buurten een fijne plek zijn om te wonen en te leven. Samen Leven is altijd dichtbij: in de wijkpunten en in de vorm van wijkteams en altijd gemakkelijk toegankelijk en beschikbaar voor alle inwoners voor vragen, behoeften en ideeën. De inwoners worden snel en op passende wijze geholpen en ondersteund, waarbij eerst de eigen zelfredzaamheid van inwoner, leefeenheid en buurt wordt aangesproken. Samen Leven in Kerkrade! GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 8

10 Bijlage 1 Triple Aim en Positieve Gezondheid JEUGD BEGELEIDING BEHANDELING WELZIJN VERVOER W MO DAGBESTEDING BEGELEIDING WELZIJN INLOOP GGZ VERVOER Actie gericht op het individu met leereffect voor de gehele populatie Informele zorg EURO Formele zorg Living labs Westhoes ZIT Perverse prikkels? Risico s GRIP OP DE TOEKOMST ALTERNATIEF BEZUINIGINGSVOORSTEL SAMEN LEVEN 9