Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Convenant MBO Raad en Ministerie van VROM inzake Duurzaam inkopen

Transcriptie

1 STAATSCOURANT Nr. Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds november 2009 Convenant MBO Raad en Ministerie van VROM inzake Duurzaam inkopen Partijen: 1. De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, mevr. dr. J.M. Cramer, handelend in de hoedanigheid van bestuursorgaan en als vertegenwoordiger van de Staat der Nederlanden, hierna te noemen: de minister van VROM ; 2. De brancheorganisatie van de onderwijsinstellingen in het middelbaar beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie, statutair gevestigd te Bilthoven, te dezen vertegenwoordigd door ing. J.P.C.M. van Zijl, hierna te noemen: de MBO Raad ; 3. Partijen sub1 en sub 2 hierna gezamenlijk te noemen: partijen. Overwegende dat: 1. Mensen graag willen leven in een duurzame samenleving en dat een duurzame samenleving wordt bereikt door verantwoord en spaarzaam om te gaan met energie en grondstoffen en door milieuvriendelijk met onze planeet om te gaan met oog voor de medemens, zodat ook komende generaties in een kwalitatief hoogwaardige wereld kunnen leven; 2. De samenleving graag wil dat mensen via het onderwijs kennis over, en competenties ten behoeve van, een duurzame samenleving verwerven; 3. Het middelbaar beroepsonderwijs zowel in de leeromgeving als in de bedrijfsvoering een voorbeeldfunctie vervult en wil vervullen voor mensen die de instelling bezoeken; 4. De bedrijfsvoering in lijn moet zijn met de kennis en competenties die in het onderwijs aan mensen worden overgedragen; 5. De aandacht voor duurzame ontwikkeling en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in het middelbaar beroepsonderwijs de laatste jaren groeiende is; 6. Het middelbaar beroepsonderwijs en de minister van VROM een gezamenlijke ambitie hebben om aan de slag te gaan met maatregelen om duurzaamheid van de samenleving te bevorderen; 7. Het middelbaar beroepsonderwijs de ambities van het kabinet op het gebied van duurzaam inkopen onderschrijft en zich in de komende jaren gaat inzetten voor eigen beleid met betrekking tot duurzaamheid in de bedrijfsvoering, inkoop en de leeromgeving; 8. Duurzame bedrijfsvoering van de overheid en duurzame inkoop instrumenten zijn voor een gezamenlijke aanpak van partijen; 9. Het convenant tussen de MBO Raad en de minister van VROM het instrument bij uitstek is om reeds bestaande intenties uit te spreken; 10. Een convenant een morele en geen juridische verplichting betekent; 11. De uitvoering van dit convenant niet alleen een stimulans geeft aan de ontwikkeling van markten voor duurzame producten maar ook het goede voorbeeld geeft aan vragende en aanbiedende organisaties die nog niet op die markt aanwezig zijn en daarmee een bijdrage levert aan het bereiken van de milieudoelen en internationale sociale standaarden; 12. De minister van VROM en het middelbaar beroepsonderwijs met dit akkoord een belangrijke stap wensen te zetten naar een schoner, zuiniger en duurzamer samenleving; 13. De MBO Raad in dezen het vertegenwoordigende orgaan is voor de instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs in Nederland; 14. Daarin de mogelijkheid bestaat om per instelling een ambitieuzere doelstelling te formuleren; komen het volgende overeen: Artikel 1 Doel van het convenant 1. De minister van VROM en de MBO Raad stimuleren gezamenlijk de markt voor duurzame producten door het inkopen van duurzame producten zo veel als mogelijk te bevorderen. Via deze stimulans van duurzaam inkoopbeleid beogen partijen een extra prikkel te geven aan innovatie en ontwikkeling van duurzame goederen en diensten bij het bedrijfsleven; 2. De MBO Raad streeft ernaar dat uiterlijk in 2012 minimaal 50% van het totale volume van de aankopen en investeringen in de sector duurzaam ingekocht is en uiterlijk in % duurzaam wordt ingekocht (ongeacht of de inkopen aanbestedingsplichtig zijn of niet). 1 Staatscourant 2009 nr november 2009

2 3. Het streven van individuele onderwijsinstellingen naar het sneller behalen van deze doelen wordt aangemoedigd door partijen. Artikel 2 Duurzaamheidscriteria 1. Om inkopers te helpen vast te stellen wat onder duurzaam inkopen wordt verstaan, zijn door de minister van VROM voor alle relevante productcategorieën van overheids-aanschaffingen minimale duurzaamheidseisen en -wensen, zijnde milieu- en sociale criteria, vastgesteld. Deze criteria passen binnen de bestaande Europese en nationale mededinging- en aanbestedingswetgeving en waar van toepassing binnen internationale verdragen, en zijn te vinden op de site Om mee te tellen voor het behalen van de doelstellingen waarover in artikel 1 sub 2 wordt gesproken, moeten aankopen en investeringen minimaal aan deze criteria voldoen; 2. De MBO Raad zal bevorderen dat de milieu- en sociale criteria die door de minister van VROM zijn vastgesteld, door de instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs op het moment van aanbesteden als uitgangspunt worden gehanteerd en stimuleren dat daarbovenop aanvullende, onderscheidende duurzaamheidswensen aan leveranciers gesteld worden die zwaarwegend worden meegewogen voor gunning van de opdracht. 3. De MBO Raad zal een beroep doen op alle individuele, bij de MBO Raad aangesloten instellingen om een deelnameformulier te tekenen waarin zij aangeven de doelstellingen van dit convenant te onderschrijven; 4. De MBO Raad zal bevorderen dat daar waar een instelling voor middelbaar beroepsonderwijs het in een specifieke situatie noodzakelijk acht bepaalde duurzaamheidscriteria niet toe te passen, zij dit in een onderbouwing van haar inkoopbeslissing zichtbaar maakt. Artikel 3 Ondersteunende middelen 1. De wijze waarop de MBO Raad samen met de instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs uitvoering wil geven aan de afspraken in het convenant is vastgelegd in het plan van aanpak kenmerk versie 1.6, 2 november 2009 dat als bijlage 1 aan dit convenant is toegevoegd en er als zodanig deel van uitmaakt; 2. Het ministerie van VROM stelt aan de MBO Raad gedurende de looptijd van het convenant een budget van , (honderdduizend euro) financiële middelen beschikbaar voor ondersteuning om duurzaam inkopen in het middelbaar beroepsonderwijs te stimuleren.het middelbaar beroepsonderwijs kan hiervoor voorstellen doen. Artikel 4 Monitoring en communicatie 1. De minister van VROM zal in 2010 en zo mogelijk in 2012 de voortgang van de doelstellingen van dit convenant, bedoeld in artikel 1, en, zulks met inachtneming van lid 2 van dit artikel, de voortgang in de toepassing van de duurzaamheidscriteria, bedoeld in artikel 2, meten en van de meting(en) een rapport opmaken. De meting in 2010 zal dienen als nulmeting. Voor de instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs zijn aan de monitoring geen kosten verbonden. Het rapport is openbaar; 2. Op basis van de gemeten resultaten in de monitor worden de ondersteunende middelen voor het jaar volgend op de monitor bepaald; 3. Daarnaast zorgt de MBO Raad voor extra publiciteit via de eigen en andere kanalen. Artikel 5. Looptijd 1. Dit convenant treedt in werking met ingang van de dag na ondertekening en eindigt op 1 januari 2020; 2. Elke partij kan dit convenant met inachtneming van een opzegtermijn van 1 jaar schriftelijk tussentijds opzeggen. 2 Staatscourant 2009 nr november 2009

3 Artikel 6. Openbaarheid Binnen één maand na ondertekening van dit convenant wordt de tekst daarvan gepubliceerd in de Staatscourant. De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, J.M. Cramer. De voorzitter van de MBO Raad, J.P.C.M. van Zijl. 3 Staatscourant 2009 nr november 2009

4 BIJLAGE 1 Plan van aanpak Duurzaam Inkopen in het Middelbaar Beroepsonderwijs Projectvoorstel voor een ondersteunend uitvoeringsprogramma ten behoeve van het convenant Duurzaam inkopen middelbaar beroepsonderwijs versie november Inleiding De MBO Raad heeft in het convenant MBO Raad en Ministerie van VROM inzake Duurzaam inkopen (kenmerk versie 2.5/ 2 november 2009) met de minister afspraken gemaakt over haar bijdrage aan de realisatie van de doelstellingen met betrekking tot duurzaam inkopen. Een convenant alleen is echter niet voldoende om duurzaam inkopen daadwerkelijk in de bedrijfsvoering van instellingen ingebed te krijgen. Daarom wil de minister van VROM dat bij een convenant een plan van aanpak wordt gevoegd waarin wordt aangegeven hoe de sector de ambities uit het convenant wil realiseren. Het Plan van aanpak Duurzaam Inkopen Middelbaar Beroepsonderwijs geeft inzicht hoe de MBO Raad samen met de instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs uitvoering wil geven aan de afspraken in het convenant. Het Plan van aanpak Duurzaam Inkopen Middelbaar Beroepsonderwijs is een plan op hoofdlijnen dat in het jaar volgend op de ondertekening van het convenant samen met de Werkgroep Inkoop van het Facilitaire Samenwerkingsverband ROC s (FSR) en de onderwijsinstellingen verder zal worden uitgewerkt en ingevuld. 2. Doel en beoogd effect van het project Het doel van dit project is dat decentrale partijen daadwerkelijk aan de slag kunnen met duurzaam inkopen. Dit betekent concreet dat zij in hun inkoopbeleid, maar ook in de inkooppraktijk, uitvoering geven aan de ambitie om zo veel mogelijk duurzaam in te kopen. Vanwege de kerntaak van het middelbaar beroepsonderwijs van kennisoverdracht en competentieontwikkeling zal in het project ook aandacht worden besteed aan de relatie met de leeromgeving. Dit dubbele doel wordt bereikt door: vergroten van kennis over duurzaam inkopen bij inkopers van scholen voor middelbaar beroepsonderwijs: hoe kunnen de technische en juridische mogelijkheden worden benut; wat zijn de kansen en valkuilen; wie zijn de voorlopers en wat kunnen we daarvan leren? verhoogde bestuurlijke aandacht voor duurzaam inkopen binnen het middelbaar beroepsonderwijs. 3. Doelgroep Het project richt zich eerst en vooral op de inkopers en hun opdrachtgevers in het middelbaar beroepsonderwijs. Zij zijn degenen die duurzaam inkopen daadwerkelijk vorm moeten gaan geven. Integratie van duurzame ontwikkeling in de curricula van het onderwijs valt onder het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling van de overheid en wordt hier verder buiten beschouwing gelaten. Wel zal regelmatig overleg met de uitvoerders van het programma plaatsvinden voor onderlinge afstemming, opdat de bedrijfsvoering van de onderwijsinstelling een voorbeeld van de vertaling van theorie naar praktijk is voor de deelnemers aan het onderwijs. 4. Aanpak Voor realisering van de doelstellingen uit het convenant is kennisontwikkeling nodig bij inkopers. Aanbesteden en inkopen zijn door Europese en nationale regelgeving een ingewikkeld proces geworden. Tegelijkertijd kan duurzaam inkopen alleen een fundamentele plek krijgen in de bedrijfsvoering van onderwijsinstellingen als duurzaam inkopen niet op zich staat, maar duurzame ontwikkeling in de gehele schoolorganisatie tot uitdrukking komt. Dat betekent dat ook in andere functies, zoals facilitaire medewerkers, juristen en beleidsmedewerkers, aandacht voor en kennis over duurzaam inkopen aanwezig moet zijn. 5. Partners in het project De MBO Raad richt zich met het plan van aanpak op de scholen voor middelbaar beroepsonderwijs. Het project wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de MBO Raad die hierin nauw samen- 4 Staatscourant 2009 nr november 2009

5 werkt met onder andere het ministerie van VROM. Ook wordt gebruik gemaakt van de kennis opgedaan binnen het netwerk Duurzaam MBO. 6. Financiële ondersteuning Bij de minister is een verzoek neergelegd om het middelbaar beroepsonderwijs financieel te ondersteunen bij de uitvoering van het convenant duurzaam inkopen. De minister heeft aangegeven dat het ministerie financiële middelen tot maximaal K 100 beschikbaar zal stellen voor een ondersteuningsprogramma om de duurzame bedrijfsvoering bij instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs te stimuleren. Deze toezegging van de minister is vastgelegd in het Convenant MBO Raad en Ministerie van VROM inzake Duurzaam inkopen (kenmerk versie 2.5/ 2 november 2009) dat op 4 november 2009 door betrokken partijen is ondertekend. 7. Instrumenten Technische en juridische ondersteuning In opdracht van het ministerie van VROM zijn door SenterNovem specificaties ontwikkeld voor de technische en juridische mogelijkheden voor duurzaam inkopen die kunnen worden ingezet in het inkoopproces. Deze instrumenten zijn juridisch getoetst en hebben het grote voordeel dat bij toepassing van deze specificaties de deelnemers voldoen aan de duurzaamheidsnormen van VROM. De criteria zijn te vinden op de site Werkbijeenkomsten Hoe de normen van VROM kunnen worden toegepast in concrete opdrachtverlening via het programma van eisen wordt onder regie van de FSR in werkbijeenkomsten voor inkopers uit het middelbaar beroepsonderwijs verder uitgewerkt en vormgegeven. Ook zal in deze sessies het algemene wettelijke kader rond aanbesteden en inkopen aan de orde worden gesteld. Betrekken van alle spelers in de keten Steun van het management is onmisbaar om duurzaam inkopen te kunnen realiseren. Het management bepaalt immers de uiteindelijke speelruimte voor de inkopers. Begin 2010 zal onder regie van het ministerie van VROM een informatieve bijeenkomst worden georganiseerd, waarin de verschillende spelers behalve bestuurders ook directeuren van facilitaire diensten, inkopers, beleidsmedewerkers en klanten en hun rollen in het proces van duurzaam inkopen aan de orde zullen worden gesteld, teneinde de mogelijkheden van duurzame inkoop onder de aandacht te brengen. 8. Concrete producten Handreiking Voor (toekomstige) inkopers van het middelbaar beroepsonderwijs wordt door de Werkgroep Inkoop van het Facilitaire Samenwerkingsverband ROC s (FSR) een handreiking opgesteld waarin alle bestaande informatie gebundeld wordt en op een handzame manier is samengevoegd. Behalve nuttige en praktische informatie over duurzaam inkopen, met veel doorverwijzingen naar bronnen die meer informatie bevatten over verschillende aspecten en goede voorbeelden, komen de kosten aan de orde. De handreiking bevat daarnaast een checklist en een overzicht van vaak gestelde vragen en de antwoorden daarop (faq s). De handreiking wordt via de FSR website verspreid onder alle scholen voor middelbaar beroepsonderwijs. De informatie is zowel gericht op het verhogen van de aandacht voor duurzaam inkopen bij het management als op het verbeteren van de kennis bij de inkopers. Nulmeting Om de voortgang te kunnen monitoren wordt door VROM voorafgaand aan de eerste monitoring in samenwerking met leden van de Werkgroep Inkoop van het FSR een nulmeting uitgevoerd naar de bestaande praktijk van duurzaam inkopen in de scholen. Communicatie Communicatie maakt een belangrijk onderdeel uit van dit project. De nadruk ligt op kennisoverdracht en het op gang brengen van een bewustwordingsproces onder inkopers en andere betrokkenen in het onderwijs. Om dit te bereiken wordt zoveel mogelijk publiciteit gegeven aan de activiteiten die in het 5 Staatscourant 2009 nr november 2009

6 kader van dit project worden ontplooid en aan producten die worden ontwikkeld. 9. Kostenraming Uitvoering van het Plan van aanpak Duurzaam Inkopen Middelbaar Beroepsonderwijs wordt geraamd op ca K 200, bestaande uit onder andere kosten voor het inhuren van deskundige ondersteuning, het organiseren van werkbijeenkomsten voor inkopers en een informatieve bijeenkomst voor alle spelers in de keten en het opstellen van een handreiking duurzaam inkopen en -aanbesteden voor inkopers van de onderwijsinstellingen. De helft van het totale bedrag wordt gedekt uit de bijdrage van het ministerie van VROM. De andere helft wordt opgebracht door de MBO Raad en de onderwijsinstellingen zelf, hoofdzakelijk in de vorm van extra ureninzet door deelname van personeel door deelname aan extra (werk)bijeenkomsten van de Werkgroep Inkoop en de uren die gestoken worden in het opstellen van de handreiking. Daarnaast nemen de onderwijsinstellingen zelf de kosten op zich die voortvloeien uit hun plannen van aanpak en de actualisering van de plannen naar aanleiding van de nulmeting in Planning Bij deelnemende instellingen wordt begin 2010 een nulmeting uitgevoerd. In 2010 zal verspreid over het jaar een aantal werkbijeenkomsten voor inkopers worden georganiseerd. Instellingen die een deelnameformulier hebben ondertekend stellen een eigen plan van aanpak op binnen drie maanden na ondertekening. Tabel 1 Planning 11. Projectorganisatie De projectorganisatie voor uitvoering van het convenant Duurzaam Inkopen Middelbaar Beroepsonderwijs is als volgt: Projectteam Het project wordt aangestuurd en uitgevoerd door een klein projectteam bestaande uit de voorzitter van de Werkgroep Inkoop van het FSR, de regionale kartrekkers van deze werkgroep en een vertegenwoordiger van de MBO Raad. Aan de projectgroep kan indien gewenst een onafhankelijk procesbegeleider worden toegevoegd die het voortgangsproces bewaakt. Begeleidingsgroep Naast het projectteam zal een begeleidingsgroep in het leven worden geroepen. Hierin hebben alle partijen zitting die direct betrokken zijn bij dit project: VROM, MBO Raad en FSR, in de persoon van de voorzitter Kerngroep en de voorzitter Taakgroep. Deze begeleidingsgroep zal zo vaak als nodig bijeen komen om de voortgang van het project te bewaken. 12. Overleg met VROM De betrokkenheid van VROM is evident, zowel vanwege de noodzaak om overal een eenduidig verhaal te laten horen, als vanwege het feit dat er steeds nieuwe details ontstaan bij de criteria-ontwikkeling. Om die reden vindt regelmatig overleg plaats tussen de voorzitter van het projectteam en de contactpersoon vanuit het ministerie van VROM. Het overleg gaat in op de voortgang en de inhoud 6 Staatscourant 2009 nr november 2009

7 van de diverse activiteiten, de ontwikkeling van producten en noodzakelijke of gewenste communicatieactiviteiten. 13. Duurzaam inkopen als onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen Het inkoopproces kan niet los gezien worden van de rest van de bedrijfsvoering. Om die reden kan duurzame ontwikkeling niet in het inkoopbeleid worden geïmplementeerd als niet ook in de rest van de gehele schoolorganisatie duurzame ontwikkeling tot uitdrukking wordt gebracht. In het verlengde van het convenant duurzaam inkopen zullen deelnemende scholen verdere stappen zetten om de bedrijfsvoering van de gehele schoolorganisatie te vergroenen. Dat gaat verder dan alleen aandacht voor het milieu. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is integrale aandacht voor de drie P s: People, Planet èn Profit. Of in goed Nederlands: Mens, Milieu en Maatschappij. In nauwe samenwerking met het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling zal worden gewerkt aan integratie van duurzame ontwikkeling in het onderwijs, zodat deelnemers zowel in het onderwijs als in de directe onderwijsomgeving met woord en daad leren wat duurzaamheid inhoudt. 14. Borging van resultaten Na afronding van het project vindt een evaluatie plaats. In het evaluatieverslag zullen voorstellen gedaan worden voor vervolgstappen zodat blijvende aandacht voor de plaats van duurzaamheid in het middelbaar beroepsonderwijs wordt geborgd. Een project is een activiteit binnen een bepaald tijdskader. Het is een start. Om te waarborgen dat de behaalde resultaten ook na afronding van het project blijven bestaan, zal de stand van zaken van het project gedurende de looptijd van het convenant jaarlijks geëvalueerd worden tijdens de novemberbijeenkomst van de FSR. De Werkgroep Inkoop van het FSR doet verslag over de vorderingen met betrekking tot het structureel inbedden van duurzame ontwikkeling in hun bedrijfsvoering. Ook worden de resultaten van de monitor van VROM besproken. 15. Communicatie Voor het welslagen van het project is het noodzakelijk dat alle partijen, zowel intern als extern, bij het project betrokken worden. Communicatieve uitingen van VROM en de deelnemende scholen zullen onderling moeten worden afgestemd. De MBO Raad heeft in deze de regie, met dien verstande dat zij haar communicatie altijd zal afstemmen met VROM. Begin 2010 wordt door of in opdracht van de MBO Raad een communicatieplan opgesteld waarin de noodzakelijke en gewenste communicatie per doelgroep wordt uitgewerkt. 7 Staatscourant 2009 nr november 2009