Studie Prof. Albrecht: cijfers tonen andermaal het economische voordeel van nucleaire verlenging aan

Transcriptie

1 27 februari 2018 NOTA Studie Prof. Albrecht: cijfers tonen andermaal het economische voordeel van nucleaire verlenging aan Het VBO neemt akte van de studie van professor Johan Albrecht waarin het kostenverschil tussen scenario s met en zonder kernenergie geanalyseerd wordt in het kader van het Belgische ontwerp van energiepact. Men stelt daaruit het volgende vast: 1. Kostenvoordeel van tragere kernuitstap is aanzienlijk Het scenario met een verlenging van 2 GW kernenergie tussen 2025 en 2040 resulteert in een jaarlijkse besparing van gemiddeld ongeveer 900 miljoen euro 1. Over een periode van 15 jaar komen we dus tot een som van ongeveer 13,5 miljard euro vermeden kosten. Een verrassing is dit niet: vorige studies zoals die van EnergyVille en Elia bevestigden steevast het kostenvoordeel van een tragere kernuitstap. Bij een hoger aandeel kernenergie lopen de besparingen nog verder op. 2. Het kostenvoordeel blijft overeind, zelfs bij verregaande assumpties De studie van professor Albrecht voert een sensitiviteitsanalyse uit op het basiscenario. Zo test hij wat er zou gebeuren indien: de gasprijs het komende decennium met 2% per jaar zou dalen. Zoals te zien is in grafiek 1, is dit een heel stuk lager dan waar andere (internationale) studies van uitgaan; de CO 2-prijs tegen /t CO 2 zou bedragen, daar waar de meeste waarnemers van een hogere prijs uitgaan zie grafiek 2; het hele park aan STEG-centrales (Combined cycle gas turbine - CCGT) de efficiëntie van een nieuwe CCGT (62%) haalt; de investeringskost voor de verlenging van kerncentrales zou verdubbelen. Zelfs bij een dergelijke set van behoorlijk verregaande assumpties 2 die de relatieve kost van gasgebaseerde productie sterk verlagen, blijft de vaststelling dat de systeemkosten van een scenario met kernenergie nog altijd 150 miljoen euro per jaar lager zijn. Welke andere conclusie kan er dan getrokken worden dan dat op vlak van kosten het scenario met kernenergie de beste en zekerste keuze is? VBO VZW Ravensteinstraat 4 B Brussel T F info@vbo-feb.be : 1 miljard euro, 2030: 900 miljoen euro, 2040: 800 miljoen euro 2 Immers, een set van verschillende eerder onwaarschijnlijke assumpties wordt hier gecombineerd in één scenario: de kans dat deze samen zouden voorkomen is nog veel kleiner dan de individuele kans van elke assumptie 1

2 Figuur 1 Vergelijking hypothese rond gasprijzen in studie Albrecht met andere studies Figuur 2 Scenario s voor CO2-prijzen gehanteerd door verschillende internationale partijen 2

3 3. Het is geheel onduidelijk waarom dit voordeel over een langere termijn zou wegvallen Een van de centrale stellingen van de studie is dat het risico s inhoudt de kernuitstap uit te stellen, omdat er dan post 2040 alsnog geïnvesteerd moet worden in gascentrales, wat in dat tijdskader moeilijk zal zijn wegens de dan nakende uitstap uit fossiele brandstoffen. Dit werd vrij vertaald als zeggende dat het uitstel van de kernuitstap duurder is dan de onmiddellijke uitstap. Niet dat deze stelling door cijfers onderbouwd wordt: voor kosten van het nucleaire traject post 2040 (na de kernuitstap) worden er geen cijfers gegeven. Een recente studie van EnergyVille stelde dat een scenario met een tijdelijke verlenging van 2GW, na de kernuitstap dezelfde systeemkosten heeft als het scenario zonder verlenging. Met andere woorden, er is geen enkele studie die aangeeft dat een scenario met nucleaire verlenging op de langere termijn hogere systeemkosten geeft, laat staan dat deze eventuele verhoging voldoende zou zijn om de miljardenbesparing tijdens de periode van de nucleaire verlenging uit te wissen. Het is natuurlijk evident dat er ook na een nucleaire verlenging op een bepaald moment in vervangingscapaciteit geïnvesteerd moet worden. En men kan terecht de vraag stellen hoeveel zin het nog heeft post 2040 in nieuwe gascentrales te investeren. We worden geacht tegen 2050 te draaien op een elektriciteitssysteem dat volledig hernieuwbaar is 3. Maar indien we dat serieus nemen (de studie gaat in het basisscenario wel nog uit van significante gasproductie in 2050), betekent dat dat je de jaren en zelfs decennia ervoor al sterk moeten inzetten op zaken zoals verschillende vormen van energieopslag, vraagsturing, hernieuwbare energie, etc. In een scenario van nucleaire verlenging zal je na de uiteindelijke kernuitstap daarom in de eerste plaats in deze zaken investeren, en enkel waar nodig nog in gascentrales (dat kan ook met groen gas). De meerwaarde van een tragere kernuitstap bestaat er net voor een deel in dat het je toelaat een dure tussenstap te vermijden en investeringen te oriënteren naar zaken die ook post 2050 hun plaats hebben in het energiesysteem. 4. Kosten versus prijzen De studie van prof. Albrecht concentreert zich op systeemkosten. De studie zegt niets over wie die investering gaat betalen en wat de impact van deze investering op de marktprijs (prijsvorming op de groothandelsmarkten) zou zijn. De verlenging van nucleaire centrales zal ten koste van de exploitant (engie) zijn. Afhankelijk van de afspraken tussen de regering en de exploitant van de kerncentrales gaat zelfs een contributie op de nucleaire rente geïnd worden. Bij de gascentrales ziet het scenario er anders uit. Gezien het lage / onbestaande rendement van een nieuwe gascentrale, gaan heel waarschijnlijk subsidiemechanismes in stelling worden gebracht. Deze subsidies gaan we - totaal of gedeeltelijk in onze factuur terugvinden. Naast de kostenanalyse is dus een identificatie nodig van wie die kosten draagt. en afhankelijk van de keuze (gedeeltelijk verlenging of niet) is het een opbrengst of een kost voor de maatschappij. Qua prijsimpact op de markt hebben nucleaire eenheden, in vergelijking met gascentrales, een lagere marginale (variabele) kost. Deze marginale kosten spelen een rol in de prijsvorming op de 3 Zoals aangegeven in het ontwerp van energiepact voorgesteld door de vier ministers van Energie 3

4 markt. Daarom is het wat de prijs betreft wenselijk met productiemiddelen te werken met een lage marginale kost en hier is kernenergie dus in het voordeel. 5. Conclusie De studie van prof. Albrecht is de zoveelste op rij die vaststelt dat het kostenvoordeel van een scenario met nucleaire verlenging aanzienlijk is en overtuigend vaststaat. Zelfs bij een scenario met verschillende eerder onwaarschijnlijke assumpties die gasproductie een stuk goedkoper maken, behoudt nucleaire verlenging een kostenvoordeel van 150 miljoen euro per jaar. Met deze studie erbij ligt er ondertussen heel wat studiewerk op tafel, die telkens dezelfde vaststellingen maken. Wat er nu nodig is, is wat politieke moed om te erkennen dat een tragere kernuitstap een pragmatische keuze is die economisch veel voordelig is, een aanzienlijke extra CO 2-uitstoot vermijdt en meer zekerheid biedt omdat er minder extra capaciteit op een korte periode moet bijgebouwd worden. Ons voorstel om na 2025 een zekere nucleaire productie te behouden, is slechts één element in een breed pakket (beleids-)middelen en maatregelen die het VBO in zijn energievisie naar voren schuift. Het is dit totaalplaatje - en niet het nucleaire aspect afzonderlijk - dat de verschillende regeringen voor ogen moeten houden bij het uittekenen van een gemeenschappelijke visie. Die moet een duidelijk en stabiel kader opleveren voor de verschillende marktspelers, die op dat moment met kennis van zaken zullen kunnen investeren. Om onze milieudoestellingen te halen, competitief te blijven en de bevoorrading te verzekeren, hebben we vele aanpassingen nodig en daarin heeft hernieuwbare energie een centrale plaats. Onze vier bevoegde ministers moeten de visie samen met de stakeholders zo spoedig mogelijk aanpassen en een duidelijk traject finaliseren. Het VBO wil daarbij een constructieve partner zijn. 4

5 6. Bijlage: Overige vragen die de studie opwerpt Bij het lezen van de studie rijzen nog tal van vragen zoals: CO2 uitstoot: de studie presenteert hieromtrent geen cijfers. Nochtans wordt er in de studie (p. 10) opgemerkt dat er belangrijke verschillende tussen de scenario s zijn op dit vlak, wat impliceert dat er wel informatie terzake beschikbaar is. Eerdere studies hebben dit aspect wel gekwantificeerd. Het lijkt ons dan ook een evidentie dat de impact op CO2 uitstoot mee wordt opgenomen in de analyse. Hypotheses: De studie presenteert (tabel 1) verschillende hypotheses m.b.t. onder meer vraagsturing en opslag met accu s. Deze gegevens zijn moeilijk/niet verenigbaar met de becijferde gegevens van het pact, die hoofdzakelijk 2030 als tijdshorizon hebben. Dezelfde tabel geeft ook hypotheses voor de jaren 2025, 2040 en 2050 terwijl het pact daarvoor geen 4 informatie geeft. Aangezien de studie preciseert dat de gegevens afkomstig zijn van het kabinet van de minister van Energie zonder enige controle op hun consistentie, kostenefficiëntie kan men zich terecht afvragen waar deze gegevens vandaan komen en of ze gevalideerd zijn door alle ministers van Energie en de regeringen die het pact hebben goedgekeurd. Capaciteit en gas: De benodigde capaciteit aan gascentrales varieert sterk in de tijd, wat leidt tot grote onzekerheid. Zo gaat de nood aan STEG-centrales (CCGT) in het scenario zonder kernenergie (0 GW Nuc) van 5000 MW in 2030 naar 4000 MW (-20%) in 2040 om daarna te stijgen naar meer dan 5400 MW (+35%) in Onderstaande tabel geeft de resultaten van de studie hierover weer. Hoe kunnen we de investeringen garanderen met een dergelijke variatie? Scenario Type gascentrale GW Nuc CCGT OCGT GW Nuc CCGT OCGT GW Nuc CCGT OCGT GW Nuc CCGT OCGT GW Nuc CCGT 0 0 OCGT Overproductie: de oplossingen die de studie vermeldt in het geval van overproductie zijn: opslag, export en de transformatie van het overschot in een andere energievector (warmte of waterstof bijv.). Kernenergie wordt niet als flexibel beschouwd, terwijl die dat wel zou kunnen worden. De flexibiliteit aan vraagzijde wordt ook niet vermeld. De beschouwde opslag is overigens lager dan in het pact (voor 2030). Er wordt voorts duidelijk aangegeven 4 Of te weinig 5

6 dat het model de opportuniteiten op het vlak van export of opslag niet berekent. De frequentie van een geforceerde productievermindering (curtailment) kan dan ook niet worden ingeschat. In dit kader lijkt het moeilijk om op dit vlak conclusies te trekken. Toch presenteert de studie een tabel voor de overproductie. 6