Geconsolideerde Jaarrekening 2013

Transcriptie

1 Geconsolideerde Jaarrekening AB-versie vergadering 11 juni 2014

2 Geconsolideerde Jaarrekening Aldus door het Dagelijks Bestuur van waterschap Brabantse Delta op 20 mei 2014 ter vaststelling aangeboden aan het Algemeen Bestuur. Mw ir. ing. C.P.M. Moonen Dijkgraaf Ir. H.T.C. van Stokkom Secretaris-Directeur Het Dagelijks Bestuur van waterschap Brabantse Delta verklaart, dat de Jaarrekening ingevolge artikel 100 van de Waterschapswet, vanaf 28 mei 2014 bij de receptie van waterschap Brabantse Delta ter inzage voor belanghebbenden heeft gelegen, nadat daarvan op 28 mei 2014 openbare kennisgeving was geschied. Mw ir. ing. C.P.M. Moonen Dijkgraaf Ir. H.T.C. van Stokkom Secretaris-Directeur Aldus vastgesteld door het Algemeen Bestuur van waterschap Brabantse Delta in de openbare vergadering van 11 juni Mw ir. ing. C.P.M. Moonen Dijkgraaf Ir. H.T.C. van Stokkom Secretaris-Directeur Documentnummer: 14IT Barcode: 14IT011041

3

4 INHOUDSOPGAVE JAARREKENING Pagina I. JAARVERSLAG 1. Verslag ter verantwoording van het financieel beheer 5 t/m Inleiding, ontwikkelingen in het boekjaar en speerpunten 1.2 Resultaten exploitatie en investeringen 1.3 Aandachtspunten en risico s 1.4 Weerstandsvermogen 1.5 Financiering 1.6 EMU-saldo 1.7 Toelichting bijlagen Jaarverslag programma s Verbonden partijen t/m t/m 62 II. GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 4. De exploitatierekening naar kostendrager en programma s 4.1 Jaarrekening Watersysteembeheer 4.2 Jaarrekening Zuiveringsbeheer 4.3 Jaarrekening Vaarwegenbeheer 5. De exploitatierekening naar kosten- en opbrengstensoorten 5.1 Overzicht van de jaarrekening per kosten- en opbrengstensoort 5.2 Verklaring verschillen per hoofdkosten- en -opbrengstsoort 6. De balans en de toelichting op de balans 6.1 De balans 6.2 De toelichting op de balans 63 t/m t/m t/m III. ENKELVOUDIGE JAARREKENING 7. De enkelvoudige jaarrekening 7.1 De balans 7.2 De toelichting op de balans 7.3 De exploitatierekening naar kostendrager en programma s 7.4 De enkelvoudige exploitatierekening naar kosten- en opbrengsten 86 t/m Bijlagen 90 t/m 105 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

5

6 I. JAARVERSLAG Hoofdstuk 1: Verslag ter verantwoording van het financieel beheer 1.1 Inleiding, ontwikkelingen in het boekjaar en speerpunten Inleiding In de Jaarrekening, het laatste product uit de Planning & Control cyclus, wordt verantwoording afgelegd over de financiële consequenties van het gevoerde beleid. De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig de verslaggevingsregels uit het Waterschapsbesluit en de daarbij behorende ministeriële regeling beleidsvoorbereiding en verantwoording waterschappen. De Jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening is onderverdeeld in een jaarverslag en een jaarrekening. Het jaarverslag geeft een beeld van de activiteiten van het waterschap in het jaar en de daaruit voortvloeiende financiële gevolgen. Het bestaat uit het verslag ter verantwoording van het financieel beheer en de programmaverantwoording. De jaarrekening bevat de exploitatierekening naar kostendragers en programma s en naar kosten- en opbrengstensoorten. Er is een analyse opgenomen van de (grotere) verschillen ten opzichte van de Begroting, Jaarrekening 2012 en de laatste managementletter over. Daarnaast is de balans opgenomen, die de financiële positie van het waterschap weergeeft per 1 januari en 31 december, inclusief een uitgebreide toelichting. Als algemene opmerking bij deze jaarrekening dient te worden gemeld dat door het afronden op duizendtallen mogelijk kleine afrondingsverschillen in de jaarrekening zitten. Deze verschillen hebben geen invloed op het resultaat Ontwikkelingen in het boekjaar Reorganisatie Sterk in je werk Op 16 juli heeft het MT groen licht gegeven voor het Beleidsvoornemen Sterk in je werk. Dit beleidsvoornemen is door de WOR-bestuurder vastgesteld na positief advies van de OR. Voortbouwend op de aanbevelingen uit de organisatiescan heeft het MT een visie uitgewerkt tot verandervoorstellen voor zowel de cultuur als de structuur van de organisatie. Het doel van het Beleidsvoornemen en de daaruit voorkomende reorganisatie is om de organisatie toekomstbestendig te houden (waar het goed gaat) en te maken (waar het beter kan). Een interne projectgroep heeft het reorganisatietraject planmatig en communicatief begeleid. Tevens zijn er diverse werkgroepen geformeerd om de diverse thema s tijdig uit te werken en zijn de structuurveranderingen doorgevoerd middels een plaatsingsproces. De reorganisatie is succesvol afgerond en de nieuwe organisatie is vanaf operationeel. Wet HOF Naar aanleiding van de Europese schuldencrisis en het slechte economische klimaat zijn op Europees niveau afspraken vastgelegd in het Stabiliteits- en Groeipact. Kern van de afspraken is dat EU-lidstaten een begrotingstekort van maximaal 3% van het bruto binnenlands product (bbp) mogen hebben en een maximale overheidsschuld van 60% van het bbp. Met de wet HOF zijn de Europese afspraken van het Stabiliteits- en Groeipact vanaf 1 januari 2014 wettelijk verankerd. De Wet Hof bepaalt onder meer dat Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen een gelijkwaardige inspanningsplicht hebben bij het op orde brengen van de overheidsfinanciën. Daarmee worden de tekorten van gemeenten of provincies door de Europese Commissie meegeteld bij de berekening van het begrotingstekort. Het EMU-saldo van alle decentrale overheden tezamen mag in 2014 maximaal -0,5% van het bruto binnenlands product (bbp) bedragen. Het IPO, de VNG en de UvW zijn onderling een verdeling van deze tekortnorm overeengekomen, namelijk -0,32% bbp voor de gezamenlijke gemeenten, -0,11% bbp voor de gezamenlijke provincies en -0,07% bbp voor de gezamenlijke waterschappen (in de oorspronkelijke voorstellen was dit nog -0,05%). Voor het kabinet is er geen reden om in te zoomen op individuele overheden, zolang de decentrale overheden gezamenlijk de vastgestelde norm niet overschrijden. In het financieel akkoord van 5 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

7 januari is opgenomen dat sancties als gevolg van overschrijding van de tekortnorm gedurende deze kabinetsperiode niet worden toegepast. Verplicht schatkistbankieren Op 10 december heeft de Eerste Kamer ingestemd met de wet HOF en de wet tot wijziging van de Wet financiering decentrale overheden (wet verplicht schatkistbankieren). De wet verplicht schatkistbankieren houdt in dat decentrale overheden en door hen opgerichte gemeenschappelijke regelingen al hun overtollige liquide middelen en beleggingen vanaf eind dienen aan te houden bij het ministerie van Financiën en niet langer bij private partijen. De middelen die een decentrale overheid in de schatkist aanhoudt, blijven beschikbaar voor de uitoefening van hun publieke taak. De schatkist biedt geen leen- of roodstandfaciliteit aan, voor het betalingsverkeer blijven decentrale overheden aangewezen op het bankwezen. Deelname van de decentrale overheden aan schatkistbankieren draagt bij aan een lagere EMUschuld van de collectieve sector. De externe financieringsbehoefte van het Rijk vermindert en de beleggingsrisico s voor de decentrale overheden nemen verder af (indien van toepassing). In de praktijk zal dit geen gevolgen hebben voor het waterschap doordat er structureel sprake is van een financieringsbehoefte in plaats van overtollige middelen. De Unie van Waterschappen heeft zich in sterk gemaakt voor het verkrijgen van een uitzonderingspositie voor de gemeenschappelijke belastingkantoren die vanwege de belastingopbrengsten wel (tijdelijk) overtollige middelen hebben. De minister van Financiën is de Unie hierin niet tegemoet gekomen. Vanaf 2014 zal de Belastingsamenwerking West-Brabant (BWB) hierdoor wekelijks in plaats van maandelijks de ontvangen belastingopbrengsten overmaken aan de deelnemers, waardoor slechts in uitzonderingssituaties gelden in de schatkist hoeven te worden gebracht Speerpunten Watersysteembeheer Beleidsmatig is veel aandacht besteed aan de voorbereiding van de Deltabeslissingen met betrekking tot de zoetwatervoorziening en veiligheid (besluitvorming Rijk 2014). In is gestart met verdere verbetering van de centrale aansturing van het watersysteem via het concept van de verkeerstoren. Een pilot voor verbetering van de operationele aansturing van het systeem is in met succes afgerond en een uitvoeringskrediet voor verdere uitbouw van de verkeerstoren vanaf 2014 is door het algemeen bestuur verstrekt. De toetsing van regionale keringen is in afgerond en een plan van aanpak voor het uitvoeren van verbetermaatregelen is vastgesteld en aangeboden aan het bevoegd gezag (Provincie). Verder is in veel aandacht besteed aan het opzetten van het project Waterberging Volkerak Zoommeer, dat in samenhang met verbetermaatregelen aan primaire en regionale keringen vanaf 2014 wordt uitgevoerd. De projectenorganisatie is verder geoptimaliseerd via de implementatie van de IPM-teams (Integraal project management) voor alle projecten binnen het Watersysteembeheer. In is ook gestart met het toepassen van het concept van assetmanagement bij de planning en uitvoering van beheer en onderhoud voor Vaarwegen. In 2014 zal assetmanagement verder worden ontwikkeld ten behoeve van beheer en onderhoud van keringen en kunstwerken van het watersysteem (stuwen, gemalen). Zuiveringsbeheer De gewenste zuiveringsresultaten zijn bereikt, de proces- en bedrijfsvoering is op orde en voldoet aan de doelstellingen. Projecten, en de beheersing daarvan, hebben een belangrijke rol gespeeld. Het goed in tijd plannen van geldstromen voor de verschillende projectfases blijkt lastig te zijn. Verdere verbetering van beheersing op dit gebied is wenselijk. De resultaten van de heroverwegingen van de OAS-resultaten (Optimalisatie Afvalwater Studies) die in 2012 zijn gestart, zijn vastgelegd in Afvalwaterakkoorden (AWA s). Verwacht wordt dat alle AWA s in 2014 zijn afgesloten. Uit de resultaten blijkt dat het naar beneden bijstellen van de toekomstige hoeveelheid te transporteren en te zuiveren afvalwater mogelijk is. Hierdoor behoeft er maatschappelijk gezien minder te worden geïnvesteerd. Ook op het gebied van duurzaamheid zijn er stappen gezet. Een voorbeeld hiervan is de ingebruikname van het zogenaamde groene warmtestation, gestookt op biogas dat wordt geproduceerd op de rwzi Nieuwveer. Winnend samenwerken Door samen op te trekken met de andere Brabantse waterschappen Aa en Maas en De Dommel, wordt er van elkaar geleerd en slim gebruik gemaakt van elkaars expertise. Dit betekent op een groot aantal werkvelden winst op het vlak van kwaliteit, efficiency en kwetsbaarheid van de drie organisaties. 6 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

8 In de Begroting zijn harde kostenbesparingen vastgelegd: in totaal. Hiervan is in de begroting reeds benoemd en verwerkt op de programma s. De resterende is als stelpost verwerkt op de taken. Het voordeel is in gerealiseerd door samenwerking op het gebied van inkoop en projecten. Zo is er een lagere prijs uit de markt gehaald op het gebied van chemicaliën, energie en opleidingen. Verder is sprake van samenwerking op het gebied van assetmanagement, pwork, watersysteemanalyse, waterbeheerplan en de verkeerstoren. Door de lopende ontwikkelingen en de maatregelen die genomen zijn in het Beleidsvoornemen Sterk in je Werk, is het de verwachting dat in 2015 de kostenbesparingsdoelstelling van 1 miljoen voor waterschap Brabantse Delta gehaald zal worden. Om de inzet en mobiliteit van medewerkers te vergroten worden de rechtspositieregels geharmoniseerd. We blijven drie organisaties, maar op termijn met een gelijke rechtspositie voor de medewerkers. Inmiddels is er een gezamenlijk aannamebeleid vastgesteld en wordt er gewerkt aan het harmoniseren van de secundaire arbeidsvoorwaarden en het functieboek. Ook worden de bestuurlijke aspecten inmiddels afgestemd in een daartoe ingesteld bestuurlijk platform Winnend Samenwerken. 1.2 Resultaten exploitatie en investeringen Resultaten exploitatie en voorstel bestemming bedrijfsresultaat De Jaarrekening sluit met een voordelig saldo van 3 miljoen. In de Begroting was rekening gehouden met een nadelig saldo van 1,5 miljoen. In vergelijking met de Begroting is een voordeel is behaald van 4,5 miljoen. In onderstaande tabel is het bedrijfsresultaat voor de Jaarrekening uitgesplitst naar de totale lasten en baten (alle taken): Bedrijfsresultaat Begroting Verschil (bedragen x 1.000) Totale lasten Totale baten (incl. bijdrage provincie N-B) -/ / Jaarresultaat -/ / Onttrekking egalisatiereserve CBL Bedrijfsresultaat -/ / Uitsplitsing van het resultaat per taak: Taak (bedragen x 1.000) Voorstel dekking en/of bestemming van het bedrijfsresultaat: Reserves (bedragen x 1.000) Netto lasten Heffing/ omslagen Bijdrage provincie Jaarresultaat Onttrekking reserve CBL Begroting Mutatie egalisatiereserves: Egalisatiereserve Watersysteembeheer -/ Egalisatiereserve Zuiveringsbeheer Mutatie bestemmingsreserve: Toekomstige wachtgeldaanspraken personeel -/- 25 -/- 261 Voorgesteld wordt het positieve exploitatieresultaat van als volgt te dekken: Het positieve resultaat van de taak Watersysteembeheer van toe te voegen aan de egalisatiereserve Watersysteembeheer. Het positieve resultaat van de taak Zuiveringsbeheer van toe te voegen aan de egalisatiereserve Zuiveringsbeheer te onttrekken aan wachtgeld reserve personeel (in is dit bedrag toegevoegd aan voorziening wachtgeld personeel, tot het gewenste niveau van de voorziening). Bedrijfsresultaat Ondersteunend 261 -/ /- 261 Watersysteembeheer Vaarwegenbeheer Zuiveringsbeheer Totaal Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

9 1.2.2 Belangrijkste afwijkingen ten opzichte van managementletter -4 Op basis van afspraken uit de planning- en controlcyclus zijn over het boekjaar vier managementletters opgesteld met als doel het bestuur te informeren over de inhoudelijke en financiële voortgang van de bedrijfsprocessen en projecten en de inschatting van het bedrijfsresultaat. De inschatting van het resultaat zoals gemeld bij Managementletter -4 in het AB van december was nadelig. Het bedrijfsresultaat in de voorliggende jaarrekening is 3 miljoen voordelig. Geprognosticeerde en werkelijke bedrijfsresultaat In de oorspronkelijke Begroting werd een nadelig bedrijfsresultaat geraamd van De inschatting van het bedrijfsresultaat zoals gemeld bij ML4 in het AB van december was Het bedrijfsresultaat in de voorliggende jaarrekening is 1,5 miljoen (nadelig) (nadelig) 3,0 miljoen (voordelig) In hoofdstuk 5 wordt een analyse gegeven van de grootste financiële verschillen ten opzichte van de Begroting, Jaarrekening 2012 en Managementletter -4. Hieronder wordt volstaan met de grootste verschillen ten opzichte van het prognose resultaat van Managementletter -4. Hier laat de Jaarrekening een voordeel van 3,1 miljoen zien: Grootste financiële afwijkingen Jaarrekening t.o.v. Managementletter -4 (bedragen x 1.000) De waterschapsbelastingen zijn hoger dan waar bij ML4 rekening mee is (voordeel) gehouden. Dit wordt onder andere veroorzaakt door een hogere WOZ-waarde. De opbrengsten zuiveringsheffing zijn hoger doordat er meer vervuilingseenheden worden opgelegd, het naar boven bijstellen van de inschattingen voor oude jaren op basis van nog opgelegde kohieren en vanwege minder kwijtscheldingen. De kosten van rente en afschrijving zijn lager vanwege het doorschuiven van een aantal projecten in het laatste kwartaal (- 174). Daarnaast is door de SNB de agioterugbetaling 2012 minus de storting agio energie optimalisatie terug betaald. (- 205) De kosten van elektriciteit zijn lager, met name doordat bij het opmaken van de jaarrekening is geconstateerd dat de verwachte restitutie energiebelasting over voorgaande jaren niet juist was opgenomen (- 354). Daarnaast is het verwachte elektriciteitsverbruik bij ML4 wat te hoog ingeschat. Er is in geen beroep gedaan op de post onvoorzien. Bij ML4 is het volledige begrote bedrag aangehouden. Voor 2014 wordt beoordeeld of we deze post geleidelijk aan laten afnemen. De kosten van diensten door derden zijn lager doordat niet alle adviesbudgetten zijn aangesproken. Zo was er rekening gehouden met een bijdrage aan de Energiefabriek. De Energiefabriek heeft echter vanwege voldoende middelen geen bijdrage in gevraagd. Het extra budget voor innovatie is beperkt ingezet omdat er nog onvoldoende zicht was op kansen. Daarnaast zijn de kosten van bestuursdwang lager dan ingeschat. Deze post is onvoorspelbaar en niet te beïnvloeden. Per saldo overige voor- en nadelen. 379 (voordeel) 569 (voordeel) 515 (voordeel) 521 (voordeel) 63 (nadeel) 8 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

10 1.2.3 Ontwikkeling van de reserves na resultaatbestemming De ontwikkeling van de reserves in na resultaatbestemming ziet er als volgt uit: Tariefegalisatiereserves De tariefegalisatiereserves zijn bedoeld om grote schommelingen in het tarief op te vangen. Als deze reserves niet aanwezig zijn, moet het waterschap kostenontwikkelingen direct doorberekenen in de tarieven. De tariefegalisatiereserves kunnen groeien door positieve saldi van de jaarrekening toe te voegen. Het waterschap heeft ervoor gekozen de egalisatiereserves in de planperiode volledig in te zetten voor demping van de tarieven. De ontwikkeling van de tariefegalisatiereserves per taak is als volgt: Omvang tariefegalisatiereserve per taak (bedragen x 1.000) Stand op toevoeging bedrijfsresultaat Stand op Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Totaal Egalisatiereserve CBL-HWB In 1998 is een Cross Border Lease overeenkomst afgesloten voor 13 zuiveringsinstallaties en 2 effluentleidingen. Het netto voordeel van 17 miljoen dat behaald is met deze transactie, is opgenomen in de egalisatiereserve CBL-HWB. Uit deze reserve valt tot en met 2017 jaarlijks op annuïteitenbasis een bedrag vrij ten gunste van de taken Zuiveringsbeheer (53%) en Watersysteembeheer (47%). Het verloop van de egalisatiereserve CBL-HWB in is als volgt: Egalisatiereserve CBL-HWB Stand op Jaarlijkse Stand op (bedragen x 1.000) vrijval Egalisatiereserve CBL-HWB / Egalisatiereserve CBL SNB In 1999 is door de Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) een Cross Border Lease overeenkomst gesloten voor de slibverbrandingsinstallatie te Moerdijk. Het netto behaalde voordeel voor waterschap Brabantse Delta uit deze CBL-transactie ad is opgenomen in de egalisatierekening CBL-SNB. Uit deze egalisatiereserve valt in de periode 2000 tot 2021 jaarlijks op annuïteitenbasis (5%) een bedrag vrij ten gunste van het resultaat van de taak Zuiveringsbeheer. Het verloop van de egalisatiereserve CBL- SNB in is als volgt: Egalisatiereserve CBL-SNB Stand op Jaarlijkse Stand op (bedragen x 1.000) vrijval Egalisatiereserve CBL-SNB / Incidentele baten en lasten Omdat incidentele baten en lasten kunnen leiden tot verminderd inzicht in het zuivere bedrijfsresultaat en relevant zijn voor het beoordelen van de financiële positie zijn ze hieronder in beeld gebracht: Post Wegwerken achterstanden keur Uitvoeringskosten reorganisatie Sterk in je werk Begroting (x 1.000) (x 1.000) Omschrijving Het doel van het project voor is gehaald: het voorbereiden van de uitbesteding. Dat de uitbesteding niet in is gestart, maakt dat het volledige budget niet is benut Kosten in verband met het aanpassen van systemen ten behoeve van de reorganisatie. Kostentoedelingsonderzoek Betreft de kosten om het kostentoedelingsonderzoek uit te kunnen voeren. Verkoop eigendommen -/- 30 -/- 28 Betreft de verkoop van vastgoed (opgenomen bezuiniging in relatie tot de brand Moerdijk). Totaal Alle genoemde incidentele baten en lasten zijn verwerkt in het bedrijfsresultaat. 9 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

11 1.2.5 Belastingtarieven Op basis van de kostentoedelingsverordening bepaalt het waterschap de tarieven voor de omslagen van het Watersysteembeheer. Op grond van wettelijke bepalingen dient de kostentoedelingsverordening één maal in de vijf jaren geheel te worden herzien op basis van een breed kostentoedelingsonderzoek. Het algemeen bestuur heeft op 27 augustus de nieuwe kostentoedelingsverordening vastgesteld. De uitkomsten van dit onderzoek zijn van toepassing met ingang van belastingjaar Voor zijn de toedelingspercentages: Watersysteembeheer Verdeling volgens categorie: verordening (in %) Ingezetenen 30% Gebouwd 60,4% Ongebouwd 9,5% (Verharde openbare wegen 1,6% Overig ongebouwd 7,9%) Natuur 0,1% Kwijtschelding Bij de belastingheffing is voor het verlenen van kwijtschelding de 100% bijstandsnorm gehanteerd, zoals door het AB is vastgesteld. Kwijtschelding Begroting (eenheden) Begroting (bedragen x 1.000) Jaarrekening Jaarrekening (bedragen x 1.000) Watersysteemheffing - ingezetenen Zuiveringsheffing - huishoudens Grondslagen voor het berekenen van het tarief Watersysteembeheer De heffing voor de taak Watersysteembeheer is afgeleid van de aantallen ingezetenen, de economische waarde (gebouwd) en de belastbare hectaren (ongebouwd en natuur). Ingezetenen (hoofdbewoners): Ingezetenen nemen 30% van de watersysteemheffing voor hun rekening. Dit aandeel hangt samen met de gemiddelde inwonersdichtheid (het aantal inwoners per vierkante kilometer). Het waterschap is voor de Jaarrekening uitgegaan van ingezetenen (Begroting : ingezetenen). Gebouwd: De heffing die de categorie gebouwd betaalt, hangt samen met de economische waarde van het gebouwde goed (WOZ-waarde). Voor de Jaarrekening is gerekend met een totale WOZwaarde van 104 miljard (Begroting : 102 miljard). Ongebouwd: De heffing die de categorie ongebouwd betaalt, hangt samen met de ongebouwde hectares grond. Voor openbare wegen geldt een tariefdifferentiatie van 100%. Het waterschap is voor de Jaarrekening uitgegaan van hectare openbare landwegen en overige ongebouwde hectares ( Begroting hectare openbare landweg ongebouwde hectares). Natuur: Onder natuurterreinen worden ongebouwde onroerende zaken verstaan waarvan de inrichting en het beheer (nagenoeg) geheel en duurzaam zijn afgestemd op behoud of ontwikkeling van natuur. Ook bossen en open wateren met een oppervlakte van ten minste één hectare behoren tot natuurterreinen. In de Jaarrekening is uitgegaan van hectare natuur (Begroting hectares). Grondslagen voor het berekenen van het tarief Zuiveringsbeheer De hoogte van de zuiveringsheffing hangt af van het aantal vervuilingseenheden (v.e. s). In de begroting houdt het waterschap bij de berekening van het aantal v.e. s ook rekening met nieuwe ontwikkelingen bij bedrijven. Een aantal huishoudens en bedrijven zal geen heffing betalen, omdat zij in aanmerking komen voor kwijtschelding of omdat de heffing oninbaar is. Het waterschap gaat bij de berekening van de heffing in de begroting uit van het totale aantal v.e. s verminderd met voor kwijtschelding en oninbaar. Per saldo resulteert dit in de volgende bruto vervuilingseenheden: 10 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

12 Bruto vervuilingseenheden Bruto Verontr.heff. directe lozingen Kwijtschelding oninbaar Netto Begroting / / / Jaarrekening / / / De bruto vervuilingseenheden voor de jaarrekening zijn hoger dan begroot. Bij de begroting is rekening gehouden met een vermindering van vervuilingseenheden voor meetbedrijven. De wijzigingen in lozing zullen echter pas na worden gerealiseerd. De belastingtarieven in de Begroting voor de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing zijn hieronder weergegeven: Heffing Begroting Watersysteemheffing - ingezetenen 45,90 - gebouwd 0,72 - natuur 1,93 - ongebouwd openbare wegen 79,68 - overig ongebouwd 39,84 Zuiveringsheffing 51, Resultaten investeringen De geplande investeringsuitgaven zijn voor 77% gerealiseerd. Het bruto gerealiseerde investeringsvolume bedraagt 42 miljoen. Bij managementletter -4 was de verwachting nog 41,7 miljoen. In de Begroting is 54,2 miljoen aan investeringsuitgaven opgenomen Bruto investeringen Begroting Managementletter -4 Jaarrekening Bedrag 54,2 miljoen 41,7 miljoen 42,0 miljoen In een aantal gevallen is er sprake van een financieel voordeel vanwege gunstige aanbestedingen. In andere gevallen is er sprake van een latere opstart of langere doorlooptijd van projecten. Soms wordt hier zelf voor gekozen, soms dwingen de omstandigheden daartoe. Voor spelen de volgende specifieke oorzaken: De heroverweging c.q. bewust gekozen uitstel van OAS-gerelateerde projecten; De herijking van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), waarbij het waterschap een aantal grote gebiedsgerichte projecten heeft moeten stilleggen. In eerste instantie was de verwachting dat dit in weer opgepakt zal worden. Volgens de huidige planning wordt het 2014 voordat er weer noemenswaardige kosten komen voor deze projecten; Het later opstarten van een aantal projecten ten behoeve van een geclusterde aanpak; De vertraging van het werk en/of de geldstroom van projecten in de eindfase of bij opstart. Zo is het clusterproject renovatie rioolgemalen vertraagd. Na aftrek van verkopen, subsidies en bijdragen komt het netto investeringsbedrag in uit op 26,2 miljoen. 11 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

13 1.3 Aandachtspunten en risico s Enkele bijzondere aandachtspunten Enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening Het waterschap is verplicht om een enkelvoudige en een geconsolideerde balans te presenteren. De reden hiervoor is dat het waterschap 100% aandeelhouder is van twee lease BV s. Deze lease BV s zijn opgericht in het kader van de Cross Border Lease constructie. Hieronder volgt nog een nadere uiteenzetting van de CBL. Grondslagen voor consolidatie Een concern bestaat uit meerdere ondernemingen (moeder en één of meerdere dochters) en moet haar financiële cijfers als eenheid presenteren. Moeder- en dochtermaatschappij(en) worden in de consolidatie opgenomen indien deze, op grond van economische en organisatorische verbondenheid, als groepsmaatschappij worden aangemerkt. Hiervan is sprake indien de moedermaatschappij, direct of indirect, overwegende zeggenschap heeft door meerderheid van stemrecht of het recht heeft om overwegende invloed uit te oefenen op het bestuur en het financiële beleid van de betrokken maatschappij. Groepsmaatschappijen worden geconsolideerd volgens de integrale methode. De individuele jaarrekeningen van de dochters (B.V. s) worden samengevoegd (geconsolideerd) met de jaarrekening van de moeder (waterschap Brabantse Delta). De moeder publiceert haar eigen jaarrekening (de enkelvoudige jaarrekening) en de geconsolideerde jaarrekening. De financiële gegevens van het waterschap zijn in de geconsolideerde balans en verlies- en winstrekening en de toelichting daarop verwerkt. De enkelvoudige balans is opgenomen in hoofdstuk 7 en beperkt zich tot de voor deze rekening specifiek zijnde posten en een toelichting daarop. Cross Border Lease installaties Waterschap Brabantse Delta In 1998 is een Cross Border Lease (CBL) overeenkomst voor 13 van de zuiveringsinstallaties en 2 effluentleidingen gesloten. Evenals in voorgaande jaren is één van de bij de transactie behorende deposito s (van waaruit de leasebetalingen voldaan worden) verwerkt in de jaarrekening omdat het waterschap in theorie de vrije beschikkingsmacht heeft over dit deposito (B-deposit). De overige deposito s zijn aan derden verpand. Inhoudelijk komt het verwerken in de jaarrekening neer op het opnemen van de bijbehorende balansposten; de leaseverplichtingen en de rentebaten over het deposito. Het bedrijfsresultaat wordt hierdoor niet gewijzigd omdat alle reguliere verplichtingen vanuit de Cross Border Lease zijn gedekt door de gevormde deposito s. In is de exploitatierekening hierdoor met (exclusief rente) positief beïnvloed. Conform de contractbepalingen moet op regelmatige basis worden gerapporteerd aan de Amerikaanse en Nederlandse contractpartijen. Cross Border Lease Slibverwerkingsinstallatie Moerdijk In 1999 is door de N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) ook een CBL-overeenkomst gesloten voor de slibverbrandingsinstallatie te Moerdijk. Het waterschap heeft zich samen met twee andere aandeelhouders (van de in totaal 5 aandeelhouders van de N.V.) garant gesteld voor alle verplichtingen met betrekking tot de CBL-overeenkomst. Het financiële voordeel van de overeenkomst komt dan ook aan deze drie aandeelhouders toe (waterschap Brabantse Delta ca. 2,2 miljoen). In is de exploitatierekening hierdoor met (exclusief rente) positief beïnvloed. Gemeenschappelijke regeling Muskusrattenbestrijding Noord-Brabant Jaarrekening In 2011 is de taak van de muskus- en beverrattenbestrijding wettelijk overgedragen aan de waterschappen. Door de waterschappen Aa en Maas, De Dommel en Brabantse Delta is een gemeenschappelijke regeling getroffen voor uitvoering van de muskus- en beverrattenbestrijding in Noord-Brabant. Daarbij zijn de waterschappen ook een overeenkomst voor kosten voor gemene rekening aangegaan. Waterschap Brabantse Delta is belast met de administratie en financiering. Alle baten en lasten die uit de regeling voortvloeien, worden verantwoord in de jaarrekening van waterschap Brabantse Delta bij het ondersteunend programma Muskus- en beverrattenbestrijding Noord-Brabant. Voor dit product is een jaarrapportage opgesteld. De jaarrekening Muskus- en Beverrattenbestrijding voor de deelnemende waterschappen is opgenomen in bijlage VIII. Voorgesteld wordt om de definitieve bijdrage over voor de deelnemers vast te stellen op per waterschap. De begrote bijdrage bedroeg per deelnemend waterschap. Bijdrage Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) Vanaf 2011 betaalt het waterschap als gevolg van de Actie Storm en het Bestuursakkoord Water jaarlijks een bijdrage aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Bij de Kadernota heeft het algemeen bestuur de huidige wijze waarop de bijdrage verwerkt wordt (activeren en afschrijven in vijftig jaar) heroverwogen. Dit heeft ertoe geleid dat het waterschap vanaf 2014 de bijdrage in vijf jaar gaat afschrijven. Op die manier blijft de rentelast op lange termijn beperkt en 12 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

14 de schuldenpositie acceptabel. Het gevolg is wel dat op korte termijn de HWBP-lasten oplopen tot 10 miljoen per jaar vanaf Activeren van personeelskosten en rente Voor zover eigen personeel een directe bijdrage levert aan projecten (projectgroepleden) worden de kosten daarvan geactiveerd. Hierdoor ontstaat een goed inzicht in de werkelijke kosten van een project. Om dezelfde reden wordt ook rente tijdens de bouw/aanleg geactiveerd. Aan personeelskosten is in in totaal 4,3 miljoen geactiveerd, aan rente 1,4 miljoen. Bijdrage van de provincie Noord-Brabant in het kader van het vaarwegenbeheer De provincie Noord-Brabant heeft het vaarwegenbeheer gedelegeerd aan het waterschap. Het programma Vaarwegen en havens dient zowel de watersysteemfunctie als de vaarwegenfunctie. De kosten komen ongeveer voor 50% ten laste van de taak Watersysteembeheer en 50% ten laste van de taak Vaarwegenbeheer. De kosten van de taak Vaarwegenbeheer worden volledig door de Provincie vergoed. De definitieve bijdrage komt uit op 1,4 miljoen (Begroting 1,4 miljoen) Onderkende risico s en onzekerheden Voor informatie omtrent risico s met betrekking tot verbonden partijen wordt verwezen naar hoofdstuk 5. Internationale economische crisis Evenals voorgaande jaren hebben we als waterschap ook in te maken gehad met de gevolgen van de internationale economische crisis. De ontwikkelingen in de eurozone, de bankensector en instabiliteit op de geld- en kapitaalmarkt zorgen voor een dempend effect op de economische ontwikkeling en op het vertrouwen van burgers en bedrijven. De effecten van de Rijksbegroting, met hierin opgenomen de gevolgen van het in de zomer van 2012 gesloten Lenteakkoord, zijn door het waterschap verwerkt in de Begroting. Het dagelijks bestuur heeft voor het begrotingsjaar eenmalige maatregelen genomen om ondanks alle ontwikkelingen binnen de kaders van de Kadernota te blijven. De voornaamste risico s voor het waterschap, als gevolg van de crisis, vloeien voort uit de Cross Border Lease en de switchtransactie. Daarop wordt hieronder nader ingegaan. Herijking EHS en ILG-korting Als gevolg van de discussies over de herijking van de EHS en de daarbij horende grondaankoopstop, heeft het waterschap eind 2010/begin 2011 een aantal grote gebiedsgerichte projecten stil moeten leggen. Het waterschap heeft voor deze projecten al veel voorbereidend werk verricht, waardoor er kosten zijn gemaakt en verwachtingen naar de streek zijn gewekt. In is een deel van de projecten opnieuw opgepakt met medefinanciering vanuit het Rijk (Lenteakkoordmiddelen). Over de verrekening van voorbereidingskosten en de financiering van resterende opgaven maakt het waterschap in 2014 afspraken met de Provincie. Daarbij wordt gezocht naar het creëren van meekoppelkansen bij het Groenontwikkelfonds. Cross Border Lease waterschap Brabantse Delta Een van de rechtsvoorgangers van Brabantse Delta, het Hoogheemraadschap van West-Brabant, heeft in het verleden leaseovereenkomsten gesloten voor de zuiveringsinstallaties. Het belangrijkste (theoretische) risico met betrekking tot de CBL-overeenkomsten hangt samen met de vraag of alle in de deal opgenomen installaties gedurende de totale looptijd van de overeenkomsten, 19 jaar (HWB), in bedrijf blijven. Wanneer dit niet het geval is, dient de investeerder gecompenseerd te worden voor het door hem gemiste voordeel. De omvang van deze compensatie is afhankelijk van welke installatie het betreft en het tijdstip waarop de overeenkomst wordt beëindigd. Het risico dat installaties vroegtijdig uit de overeenkomst moeten worden gehaald, beschouwt het waterschap met instemming van de accountant als een theoretisch risico. Zodra bekend is dat een installatie buiten bedrijf gesteld wordt, is alsnog een voorziening nodig voor de financiële consequenties. Vooralsnog is hiervan geen sprake. Koopoptie en compliance check Contractueel is een koopoptie opgenomen waardoor de CBL beëindigt. Het DB heeft op 22 oktober ingestemd met het uitoefenen van de koopoptie. De eerste koopoptie, voor drie van de vijf trusts dient zich aan in Voor de resterende twee trusts dient de koopoptie zich aan in De voorbereidingen voor het uitoefenen van de koopoptie worden nu genomen. Daarnaast is er door een externe partij medio een compliance check uitgevoerd of het waterschap aan al zijn verplichtingen heeft voldaan binnen de CBL vanaf Dit is het geval, het waterschap heeft de CBL in control. 13 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

15 Switchtransactie waterschap Brabantse Delta Het risico op de switchtransactie heeft continue de aandacht. Maandelijks vindt er een update plaats door de portfoliomanager over de ontwikkelingen in de portfolio. Daarnaast wordt per kwartaal een risk assessment opgesteld en door een onafhankelijke bank de verwachte kredietontwikkeling berekend. Op basis van deze inzichten vinden er eventueel mutaties plaats in de portfolio, gericht op verdere risicoreductie. Ontwikkeling buffer In de portfolio zijn in 2008 faillissementen en substitutieverliezen opgetreden. Hierdoor is de buffer, die bedoeld is om dergelijke verliezen op te vangen, afgenomen. Na twee defaults in 2008 is de buffer nagenoeg constant gebleven. Van de oorspronkelijke buffer resteert op het moment 64%. Risicobeoordeling Het risico op de switchtransactie wordt continu beoordeeld op basis van een fundamentele risicobeoordeling door een onafhankelijke bank. Deze beoordeling wordt ook gebruikt om de hoogte van de eventuele voorziening te bepalen. Indien de buffer toereikend is om eventuele faillissementen van alle risicovolle bedrijven in de portfolio op te vangen, is er geen aanvullende voorziening nodig. De ontvangen netto premies in ( ) zijn aan de reservering toegevoegd. Deze reservering heeft ultimo een omvang van 3,0 miljoen Aantal risicovolle bedrijven Omvang buffer toereikend om faillissement risicovolle bedrijven op te vangen? Ja Ja Ja Ja Omvang reservering ontvangen netto-premies (x 1.000) Marktwaarde De marktwaarde van de switchtransactie is op dit moment negatief en alleen van toepassing wanneer de transactie vroegtijdig beëindigd wordt. Vroegtijdige beëindiging is slechts in specifieke contractueel overeengekomen gevallen mogelijk. Op dit moment is er een negatieve marktwaarde als gevolg van de kredietcrisis, met andere woorden: het waterschap dient geld bij te leggen wanneer een andere partij de switchtransactie van het waterschap over wil nemen. De marktwaarde bedraagt per ,7 miljoen negatief (ultimo 2012: 23 miljoen negatief) Marktwaarde (x ) -74,2-33,4-28,8-48,5-23,0-7,7 Gesteld kan worden dat er momenteel geen directe dreiging van faillissementen is binnen de portfolio, waardoor een mogelijke uitstroom van middelen zou kunnen plaatsvinden. De buffer kan op basis van gemiddelde uitgangspunten 7 tot 9 faillissementen nog doorstaan alvorens het waterschap aangesproken wordt op het doen van betalingen. N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) Waterschap Brabantse Delta is voor 22,1% aandeelhouder in N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB). SNB verwerkt zuiveringsslib in een slibverbrandingsinstallatie (SVI). SNB is een naamloze vennootschap, wat inhoudt dat de aansprakelijkheid van de aandeelhouders in beginsel beperkt is tot hun verplichting om de door hen gehouden aandelen vol te storten. VAMIL lease In 2011 heeft Waterschap Brabantse Delta de bestaande sale-and-lease-back transactie van SNB uit 1995 om fiscale redenen overgenomen, samen met drie andere aandeelhouders van SNB, van de lessor. Hierbij heeft Waterschap Brabantse Delta voor 28,0% als lessor het eigendom verkregen van de gebouwen en installaties van SNB, maar exclusief terreinen, door vestiging van een opstalrecht. Met betrekking tot de in 1995 afgesloten sale-and-lease-back transactie bestaan contractuele onvoorwaardelijke en voorwaardelijke verplichtingen. De totale contante waarde van de onvoorwaardelijke verplichtingen voor waterschap Brabantse Delta (o.b.v. 28,0%) bedraagt per 31 december circa 14,6 miljoen. Deze worden volledig gecompenseerd door rechten van dezelfde omvang. Hiervan vervalt 1,8 miljoen binnen één jaar, 7,3 miljoen tussen één en vijf jaar en 5,5 miljoen na vijf jaar. 14 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

16 Bij de overdracht is voor de lease een fiscale eenheid voor de BTW aangegaan tussen SNB en een aantal aandeelhouders om BTW betalingen op de leasetermijnen te vermijden. De belastingdienst heeft met deze eenheid ingestemd. Wanneer de financiële, economische en organisatorische verwevenheid tussen aandeelhouders en SNB wijzigt, is het mogelijk dat de fiscale eenheid opgeheven wordt. Dan herleeft de BTW-plicht op de leasetermijnen. Daarnaast moet bij de beëindiging van de lease in 2017 of 2021 nader bekeken worden hoe om te gaan met de overdracht van de SVI vanuit de aandeelhouders aan SNB gelet op de hiermee gemoeide overdrachtsbelasting. Cross-border-lease (CBL) In 1999 is SNB een CBL transactie aangegaan. De terreinen, gebouwen en installaties zijn verhuurd aan een Amerikaanse investeerder voor een periode van 75 jaar. De investeerder heeft dezelfde activa terugverhuurd aan de vennootschap voor een periode van circa 22 jaar. De vennootschap heeft aan het einde van de termijn van de terughuur de optie om de verhuur af te kopen dan wel om een servicecontract aan te gaan. De voorwaarden en condities van genoemde opties zijn reeds nu vastgelegd en beschreven. In verband met de verplichtingen onder de CBL transactie is er een recht van hypotheek gevestigd op de terreinen. Waterschap Brabantse Delta staat gedeeltelijk garant voor deze transactie. Switch Transaction In 2007 is SNB met een bank een Switch Transaction aangegaan met als doel het kredietrisico op drie leasedepots van SNB te spreiden. Deze transactie bestaat uit de volledige afdekking van het kredietrisico op deze depots met een omvang van 270 miljoen waarbij gelijktijdig een kredietrisico op een portfolio van circa 117 bedrijven is overgenomen met een totale omvang van 270 miljoen. De looptijd van de Switch Transaction is 10 jaar, zodat de ruiltransactie afloopt in september De portfolio is een dynamische portfolio waarbij het onder voorwaarden mogelijk is bedrijven om te wisselen. De portfolio wordt daartoe actief beheerd door een portfoliomanager. Het kredietrisico van de SNB op de leasedepots is daarmee omgezet in een kredietrisico op een gediversifieerde portfolio. Bij beëindiging van de Switch Transaction op de vastgelegde einddatum zijn partijen over en weer geen beëindigingsvergoeding verschuldigd. Per 31 december bedroeg de beëindigingsvergoeding volgens opgave van de bank 63,1 miljoen. Uitsluitend een voortijdige beëindiging van de Switch Transaction leidt tot het betalen van een vergoeding door SNB aan de bank. Voortijdige beëindiging door SNB of de bank is slechts in specifiek uitzonderlijke contractueel overeengekomen gevallen mogelijk. De belangrijkste voorwaarde van de bank is dat de verhouding tussen het totaal van eigen vermogen en achtergestelde schuld ten opzichte van het balanstotaal van de vennootschap minimaal 75% dient te zijn (solvabiliteitsratio). SNB heeft in overleg met de bank in oktober zeker gesteld dat de nieuwe richtlijn RJ 290, die met ingang van het boekjaar 2012 van kracht is, geen invloed heeft op de berekening van de solvabiliteitsratio. De ratio wordt vanaf 2012 berekend met inachtneming van de grondslagen zoals toegepast in de jaarrekening SNB voldoet aan de genoemde solvabiliteitsratio; de ratio bedraagt 89,2% per 31 december. SNB, noch haar aandeelhouders, zijn gehouden om gedurende de looptijd van de transactie bijstortingen te doen dan wel anderszins zekerheden aan de bank te verstrekken. In de loop van de jaren zijn binnen de portfolio zes faillissementen opgetreden waardoor de ingebouwde faillissementsbuffer per 31 december zodanig is afgenomen dat de resterende buffer 31,95% bedraagt van de oorspronkelijke buffer. Ondanks deze afname heeft SNB er vertrouwen in dat, uitzonderlijk negatieve macro-economische ontwikkelingen van grote ongekende omvang daargelaten, SNB niet wordt geconfronteerd met een verplichting tot uitkeringen onder de Switch Transaction. Dit vertrouwen is gebaseerd op diverse onafhankelijke risicobeoordelingen, de beheerresultaten van de portfoliomanager in de afgelopen jaren, de afspraak met de bank over de gewijzigde richtlijn en de ontwikkeling van de waarde van de Switch Transaction. Afspraak met nieuwe aandeelhouders De oorspronkelijke aandeelhouders, waaronder ook Waterschap Brabantse Delta, hebben de aandeelhouders die na 1 januari 2009 aandeelhouder in SNB zijn geworden, gevrijwaard van enige aansprakelijkheid en schade inzake alle fiscale en financiële transacties die SNB vóór toetreding van de desbetreffende aandeelhouder is aangegaan, waaronder de genoemde leases en de Switch Transaction. Onderbezetting SVI Momenteel is de SVI nagenoeg volledig bezet. De bezettingsgraad komt in de komende jaren mogelijk onder druk te staan door innovaties op de rioolwaterzuiveringsinstallaties en het aflopen van een 15 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

17 slibverwerkingscontract. Een onderbezetting van de SVI leidt tot hogere verwerkingskosten voor de aandeelhouders. SNB is in overleg met markpartijen en de aandeelhouders om een volledige bezetting van de SVI voor langere tijd veilig te stellen. Energiebelasting Vanaf 2007 wordt bij het waterschap gebruik gemaakt van zogenaamde complexbepaling, waardoor de energiebelasting op levering van elektriciteit lager wordt. Het elektriciteitsverbruik van de verschillende aansluitingen behorende tot één systeem wordt dan bij elkaar opgeteld, waardoor de energiebelastingstaffel doorloopt en er een lager belastingtarief van toepassing is. De belastingdienst betaalt de te veel betaalde energiebelasting achteraf terug via de elektriciteitsleverancier. De belastingdienst heeft de teruggave over 2011 en 2012 nog niet terugbetaald en is van mening dat diverse aansluitingen van het waterschap niet onder deze complexbepaling vallen. De teruggave energiebelasting over 2011 en opvolgende jaren zal hierdoor waarschijnlijk lager zijn. Daarnaast is het mogelijk dat de te veel teruggegeven energiebelasting over voorgaande jaren (vóór 2011) door de Belastingdienst teruggevorderd gaat worden. Dit is echter niet waarschijnlijk. Bij de waterschappen Aa & Maas en De Dommel speelt op dit moment hetzelfde en op termijn waarschijnlijk bij alle Nederlandse waterschappen, zodat mogelijk landelijke actie nodig is om tegen het standpunt van de belastingdienst in beroep te gaan. Procedure niet nakomen afhaakcontract Het waterschap heeft een juridische procedure lopen tegen een onderneming vanwege het niet nakomen van de verplichtingen voortkomend uit een zogenaamd afhaakcontract. De rechtbank heeft in december 2012 de vordering van het waterschap volledig toegewezen. Het bedrag ( vermeerderd met wettelijke rente en proceskostenvergoeding) is in 2012 als opbrengst verantwoord en inmiddels ook ontvangen. De wederpartij is echter tegen het vonnis in hoger beroep gegaan. Onlangs heeft het gerechtshof te s-hertogenbosch uitspraak gedaan. Het hof heeft het waterschap onverwacht in het ongelijk gesteld. Dit betekent dat het reeds ontvangen bedrag (inclusief proceskostenvergoeding en wettelijke rente) aan het bedrijf moet worden terugbetaald (intussen opgelopen tot ruim ,--). Deze tegenvaller is in het resultaat van als last meegenomen. Het waterschap onderzoekt of het zinvol is om tegen het arrest van het hof in cassatie te gaan bij de Hoge Raad (hoogste en laatste rechterlijke instantie). Mocht er cassatie ingesteld worden en als die procedure gewonnen wordt door het waterschap, dan wordt het bedrag wederom aan het waterschap terugbetaald. Mocht die procedure verloren worden, dan komt het geld niet meer terug naar het waterschap en zal het waterschap ook nog de proceskosten moeten vergoeden. Gevolgen brand bij chemische fabriek Moerdijk Het waterschap is geconfronteerd met hoge kosten als gevolg van de brand bij een chemische fabriek te Moerdijk. De kosten en ontvangen bijdragen zijn verwerkt in de jaarrekening Het volledige voorstel van het dagelijks bestuur met betrekking tot dekking van de schade is opgenomen in de Begroting De openstaande claim en vorderingen zijn onder meer bij de curator neergelegd. De kans dat het waterschap alle kosten kan verhalen is door het faillissement echter sterk afgenomen, ondanks het feit dat in de door de curator aangespannen beroepsprocedure het waterschap in het gelijk is gesteld. Tevens wordt getracht de kosten te verhalen op de Onroerend Goed B.V. van de chemische fabriek. Ook deze zaak is bij de Raad van State door het waterschap gewonnen. Vastgesteld is dat het waterschap rechtens juist heeft gehandeld. Het waterschap beraadt zich thans in hoeverre en hoe, met deze uitspraken in de hand, alsnog de geleden schade daadwerkelijk teruggevorderd kan worden bij de curator en bij Chemie- Pack Onroerend Goed B.V. Verzakking tuin in Steenbergen Een inwoner van Steenbergen is van oordeel dat de beschoeiing langs zijn tuin ondeugdelijk is. Zijn tuin verzakt daardoor. Hij is van oordeel dat het waterschap aansprakelijk is voor het verzakken van de tuin. De rechtbank heeft de inwoner in het gelijk gesteld. Naar het oordeel van het waterschap heeft de rechtbank een principieel onjuist oordeel gegeven. Het waterschap is in hoger beroep gegaan tegen het vonnis van de rechtbank. De zaak is momenteel in behandeling bij het gerechtshof in Den Bosch. Investeringsproject Bath slibverwerking Eén van de aannemers heeft alsnog een claim ingediend. Alle claims met overige partijen waren toen reeds afgehandeld. Het risico is op projectniveau vertaald naar passende reserveringen. Daarmee is het restrisico beperkt geworden. Intussen is een minnelijke regeling getroffen. Hiermee is de zaak afgedaan. 16 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

18 1.4 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is het vermogen van het waterschap om financiële tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat de normale bedrijfsvoering wordt aangetast. Door aandacht te hebben voor het weerstandsvermogen kan voorkomen worden dat grote financiële tegenvallers, die niet opgevangen kunnen worden, zich direct vertalen in extra tariefstijgingen. Het is van belang dat inzicht bestaat in de risico s waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of verzekeringen zijn afgesloten. Dit om te beoordelen of de omvang van de weerstandcapaciteit voldoende is. In juni 2012 heeft het algemeen bestuur het reserves- en voorzieningenbeleid vastgesteld. Hierbij is met name gekeken naar de resultaten van de risicoanalyse. Waterschap Brabantse Delta beoordeelt ieder jaar opnieuw de kansen en de gevolgen van de risico s en vergelijkt de risico s met de norm voor het weerstandsvermogen. Zo houdt het waterschap zicht op de benodigde weerstandscapaciteit en voldoet het aan de verplichting uit de Waterschapswet. Begin 2014 heeft een risicoanalyse op basis van een beoordelingsmodel van universiteit Twente plaatsgevonden om te beoordelen of de omvang van reserves voldoende is. Uit het rapport is gebleken dat het weerstandsvermogen vooralsnog uitstekend is maar dat het waterschap de komende jaren daalt naar een voldoende niveau in Algemene reserves/calamiteitenreserves Het waterschap hanteert per taak een algemene/calamiteitenreserve. De norm voor het weerstandsvermogen (1,2 x omvang bekende risico s) is steeds beschikbaar als algemene bufferruimte voor calamiteiten/risico s. Norm algemene reserve/calamiteitenreserve: Taak Eind Eind Eind Eind Eind Eind Eind Eind Eind Eind Eind (bedragen x 1.000) Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer De totale risico-omvang is lager dan de optelsom van de risico's van Watersysteembeheer en Zuiveringsbeheer, omdat de risico's in de totale portefeuille zich sterker uitmiddelen dan in twee afzonderlijke onderdelen. Feitelijk is de totaalregel alleen maar voor de beeldvorming. In de praktijk wordt gewerkt met de cijfers per taak die worden afgezet tegen de gehanteerde norm van 1,2. Het verloop van de weerstandscapaciteit is als volgt: Verloop weerstandscapaciteit (x 1.000) Algemene/calamiteitenreserve Watersysteembeheer Voorstel toevoeging algemene/calamiteitenreserve Watersysteembeheer 131 Voorstel onttrekking algemene/calamiteitenreserve Watersysteembeheer Algemene/calamiteitenreserve Zuiveringsbeheer Voorstel toevoeging algemene/calamiteitenreserve Zuiveringsbeheer 131 Voorstel onttrekking algemene/calamiteitenreserve Zuiveringsbeheer Algemene/wachtgeldreserve Watersysteembeheer Voorstel toevoeging algemene/wachtgeldreserve Watersysteembeheer -131 Voorstel onttrekking algemene/wachtgeldreserve Watersysteembeheer Algemene/wachtgeldreserve Zuiveringsbeheer Voorstel toevoeging algemene/wachtgeldreserve Zuiveringsbeheer -131 Voorstel onttrekking algemene/wachtgeldreserve Zuiveringsbeheer Totaal algemene/calamiteitenreserves Egalisatiereserve Watersysteembeheer Egalisatieresere Zuiveringsbeheer Voorstel toevoeging Watersysteembeheer -/ Voorstel toevoeging Zuiveringsbeheer Totaal egalisatiereserves Totaal beschikbare weerstandscapaciteit Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

19 Weerstandsvermogen Weerstandsvermogen (x 1.000) (Beschikbare) weerstandscapaciteit Omvang risico's (bij 90% betrouwbaarheid) Weerstandsvermogen 3,3 4,2 De risico s zijn uitgesplitst naar Watersysteembeheer en Zuiveringsbeheer omdat de kosten grotendeels direct samenhangen met de taken en ook de reserves aan de taken gekoppeld zijn. Beoordeling weerstandsvermogen In 2012 is een herijking van het reserverings- en voorzieningenbeleid doorgevoerd. Hierbij is met name gekeken naar de resultaten van de risicoanalyse. Er wordt gestreefd naar een omvang binnen de bandbreedte van Voldoende zoals gedefinieerd door de Technische Universiteit Twente. Dit betekent dat de weerstandscapaciteit een factor 1,2 hoger zou moeten zijn dan de omvang van de risicoportefeuille. Aan die norm blijft het waterschap voldoen. 1.5 Financiering Afgesloten langlopende leningen in In heeft het waterschap twee langlopende leningen afgesloten. Op 26 april is een langlopende lening van 30 miljoen voor een periode van 20 jaar aangetrokken tegen een rente van 2,315%. Op 31 juli is een langlopende lening van 20 miljoen voor een periode van 20 jaar aangetrokken tegen een rente van 2,798%. 1.6 EMU-Saldo Het EMU-saldo (de feitelijke kasstroom) op basis van de Jaarrekening : Berekening EMU saldo vanuit exploitatiesaldo (x 1.000) 1) EMU-exploitatiesaldo jaarrekening 1) Invloed investeringen: -/- Bruto Investeringsuitgaven MVA en IMVA -/ Investeringssubsidies MVA en IMVA Verkoop MVA en IMVA Afschrijvingen Invloed voorzieningen (Staat van Reserves en Voorzieningen) + Toevoegingen t.l.v. exploitatie /- Onttrekkingen t.g.v. exploitatie -/ /- Betalingen rechtstreeks uit voorzieningen -/- 477 EMU saldo Jaarrekening 159 EMU-referentiewaarde WBD -/ Verschil Betreft het jaarresultaat voor bestemming van het resultaat en onttrekkingen of toevoegingen aan de reserves. 18 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

20 1.7 Toelichting bijlagen Uitvoeringsinformatie In de bijlagen I tot en met V is de volgende uitvoeringsinformatie terug te vinden: De staat van reserves en voorzieningen (bijlage I) De BBP-productenlijsten met de gerealiseerde nettolasten naar beleids- en beheerproducten en de toerekening van de nettolasten aan de taken (bijlage II); De gecomprimeerde staat van activa (bijlage III); De gecomprimeerde staat van geldleningen (bijlage IV); De principes waarmee de kosten en opbrengsten aan de beheerproducten zijn toegerekend (bijlage V). Overzichten toelichting balans Behorende bij de toelichting op de balans zijn de volgende overzichten opgenomen in de bijlagen: Het overzicht toegekende kredieten bevat alle werken die lopende het jaar zijn gestart (bijlage VI); Alle werken die aan het einde van het begrotingsjaar nog een restantkrediet hadden, inclusief een weergave van de verwachtingen over het vervolg van deze werken (bijlage VII). Jaarrekening Muskusrattenbestrijding In Bijlage VIII is de Jaarrekening van de gemeenschappelijke regeling Muskusrattenbestrijding Noord-Brabant opgenomen. 19 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer Jaarverslag Waterschap Brabantse Delta

21 Hoofdstuk 2: Jaarverslag programma s 2.1 Totaal netto lasten en dekkingsmiddelen per programma Het resultaat van de rekening is 3 miljoen positief. Dit is een positief verschil ten opzichte van de begroting van 4,5 miljoen, waar een negatief resultaat geraamd was van 1,5 miljoen. Programma (alle bedragen x 1000) 2012 Jaarplan Prognose ML 4 Afwijking t.o.v. Jaarplan Netto lasten Planvorming Waterkeringen Watersystemen Zuiveringstechnische werken Vaarwegen en havens Vergunningverlening Handhaven keur Beheersing van lozingen Handhaving WVO Heffing en invordering Bestuur en communicatie Overige dekkingsmiddelen Totaal netto lasten Dekkingsmiddelen Bijdrage provincie Opbrengst waterschapsbelastingen Omslag watersysteem gebouwd Omslag watersysteem ongebouwd Omslag watersysteem ingezetenen Omslag watersysteem natuurterrein Omslag verontreiningsheffing Omslag zuivering bedrijven Omslag zuivering huishoudens Omslag zuivering overig Totaal dekking Onbenoemde bezuinigingen Winnend Samenwerken 1) : Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Inschattting resultaat Afwijking t.o.v. jaarplan (+ = voordelig / - = nadelig) 1) Alle extracomptabel verwerkte bezuinigingen zijn in gerealiseerd en meegenomen op de programma's, vandaar dat de bedragen bij ML 4 en de jaarrekening niet meer onder de streep gecorrigeerd worden. 20 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

22 2.2 Jaarverslag programma s Het jaarverslag van de programma s bevat de verantwoording over de realisatie van het programmaplan uit de begroting. Het biedt inzicht in de mate waarin doelstellingen zijn gerealiseerd en de wijze waarop is getracht de beoogde effecten te bereiken. Ook over nieuwe doelstellingen, die in de loop van zijn gemeld middels één van de managementletters, wordt gerapporteerd. Per programma wordt de realisatie van netto lasten en prestatie indicatoren weergegeven. De belangrijkste financiële afwijkingen ten opzichte van de Jaarrekening 2012, de Begroting en de laatste managementletter van worden inhoudelijk toegelicht. Programma 1000 Planvorming Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het programma planvorming voorziet in eenduidige beleidskaders en strategieën, waarbinnen overige programma's hun taken tot stand brengen. Het werkveld is breed en omvat alle thema's waar het waterschap aan werkt. Tot de activiteiten behoren het opstellen van het waterbeheerplan, beleidslijnen voor beheer en vergunningverlening, in overleg met andere partijen strategische vraagstukken op het gebied van waterbeheer oplossen en waarborgen dat het waterschap de Europese richtlijnen, landelijke wetten en afspraken naleeft. Realisatie specifieke doelstellingen Zoetwatervoorziening Waterberging Volkerak Zoommeer Overstromingsrisico s Deltaprogramma Samenwerking Vlaanderen Doelstelling: Keuze voor een alternatieve zoetwatervoorziening voor West-Brabant en maatregelen uitvoeren, voordat het toekomstbeeld van Volkerak-Zoommeer gerealiseerd wordt. Activiteiten en realisatie: De Samenwerkingsovereenkomst (SOK) Roode Vaart is in november ondertekend. De overleggen met Rijkswaterstaat over het Waterakkoord Roode Vaart zijn gestart. In het kader van de Rijksstructuurvisie Grevelingen Volkerak Zoommeer is een traject van JointFactFinding met partijen in de Zuidwestelijke Delta gestart om onder meer zicht te krijgen op het noodzakelijke compensatieniveau voor zoetwatervoorziening bij een besluit voor een zout VZM. Dit wordt in 2014 afgerond. Doelstelling: Compensatie of mitigatie van gevolgen van waterberging in de Delta. Activiteiten en realisatie: Het waterschap heeft in februari een zienswijze ingediend in het kader van de inspraak. De Inspraaknota is eind gepubliceerd. Particulieren mogen hierop inspreken. Er lopen nog enkele beroepen van burgers en bedrijven bij de Raad van State. Bij de toetsing van de regionale keringen, begin dit jaar, is ook getoetst op de situatie met waterberging in het VZM. Het overleg met Rijkswaterstaat over de kostenverdeling bij de uitvoering is opgestart. Ook is er overleg met de provincie over het op onderdelen aanpassen van de nieuwe normen. Doelstelling: Europese Richtlijn Overstromingsrisico s (ROR) implementeren in de periode Activiteiten en realisatie: De kaarten zijn eind december gepubliceerd op Eind is ook begonnen met het uitwerken van de maatregelen voorgesteld in de Overstromingsrisicobeheerplannen (ORBP s). Doelstelling: Samen met rijk, gemeenten en maatschappelijke sectoren toewerken naar voorkeurstrategieën voor de Brabantse Delta op het gebied van zoetwatervoorziening en veiligheid. Activiteiten en realisatie: Voor de Deltabeslissing waterveiligheid zijn in de eerste normvoorstellen voor de Zuidwestelijke Delta en voor de Rivier Maas opgesteld, dus ook voor onze dijkringen. Tweede helft zijn ook normvoorstellen berekend voor de categorie C keringen langs het Volkerak-Zoommeer. Er zijn concepten opgesteld voor de regionale Zoetwaterstrategieën en bijbehorend Uitvoeringsprogramma. Besluiten worden in 2014 door het Rijk genomen. Doelstelling: De grensoverschrijdende samenwerking met Vlaamse en Nederlandse partners nader uitbouwen en versterken. 21 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

23 Klimaatstrategie Terugdringen regelgeving Watersysteem op orde Kaderrichtlijn Water Regionale uitwerking waterthema s Activiteiten en realisatie: Verschillende subsidiemogelijkheden voor gezamenlijke projecten zijn verkend, waaronder het Interreg V programma. Tevens is samen met de Vereniging Markdal en de Vlaamse Milieumaatschappij een integraal projectvoorstel voor het Markdal ingediend bij het LIFE+ programma van de Europese Unie. Met de provincie Antwerpen is een inhoudsopgave overeengekomen voor de Stroomgebiedsvisie voor de kleine Aa/Molenbeek. Tevens zijn de eerste grensoverschrijdende kaarten gemaakt door een samenwerking van de GEO-afdelingen. Met de Vlaamse Milieumaatschappij en de provincie Antwerpen is afgesproken om in 2014 een samenwerkingsverklaring op te stellen. Het eindrapport van het pilotproject doelen en monitoring Merkske zal in 2014 worden afgerond. Op basis daarvan worden vervolgstappen besproken met de Vlaamse partners. Met de provincie Antwerpen is een voorstel uitgewerkt voor opheffing van een aantal vismigratieknelpunten en hun landschappelijke inpasbaarheid in de Pools Heining/Heerlese Loop. Doelstelling: Klimaatstrategie opstellen die aansluit op het klimaatakkoord tussen Unie en Rijk. Speciale aandacht voor wateraanvoer, wateroverlast en droogte. Activiteiten en realisatie: De klimaatstrategie is op hoofdlijnen uitgewerkt in de MVO-nota over duurzame ontwikkelrichtingen naar 2020, die in september 2012 is vastgesteld door het AB. Diverse werkgroepen zijn actief van start gegaan ter uitwerking van de 10 benoemde ontwikkelrichtingen op het gebied van waterbeheer, stoffenkringloop, communicatie en energie. Aanvullend daarop is via de nationale deltaprogramma s verder invulling gegeven aan het klimaat adaptieve waterbeheer. Doelstelling: Aantal regels terugbrengen en invulling geven aan de digitale overheid. Activiteiten en realisatie: In is goede vooruitgang geboekt met betrekking tot de uniformering van de keur in Brabant. Met deze Brabantbrede keur wordt een forse vermindering van regels beoogd. De afronding van de uniformering wordt verwacht in 2014, de inwerkingtreding van de nieuwe keur in In het nieuwe handhavingsbeleid is tevens aandacht voor communicatie en bewustwording als alternatief voor een aanpak via vergunningen. Het dagelijks bestuur heeft een voorstel van de afdeling Handhaving hiertoe vastgesteld. Het uitvoeren van de waterlopen op orde toets (herbeoordeling indeling waterlopen in categorieën A, B en C) is gestart in december en heeft een verwachte doorlooptijd tot in Het is daarmee niet gelukt om dit voor de inwerkingtreding van de nieuwe keur afgerond te hebben. Doelstelling: Normen en kaders formuleren voor de doelstelling Watersysteem op orde in 2015, en rapporteren over de voortgang in zowel stedelijk als het landelijk gebied. Activiteiten en realisatie: In zijn de berekeningen voor de huidige situatie voor het hele beheergebied uitgevoerd. Begin 2014 worden verschillende maatregelpakketten doorgerekend. Doelstelling: Gebiedsproces Kaderrichtlijn Water organiseren in samenhang met het proces voor opstellen van het nieuwe waterbeheerplan. Activiteiten en realisatie: Het gebiedsproces is op interactieve wijze ingevuld met een stakeholderdialoog. Aanvullend hierop zijn aparte gesprekken gevoerd met stakeholders. Dit wordt in 2014 voortgezet. Doelstelling: Doelrealisatie bestuursprogramma via voortzetting van waterthema's als Kader Richtlijn Water (KRW), Structuurvisie West Brabant, samenwerking in de waterketen, stedelijke wateropgave, waterberging, Gewenst Grondwater en Oppervlaktewater Regime (GGOR), Ecologische Verbindings Zones (EVZ s) en natte natuurparels. Activiteiten en realisatie: Niet alle KRW maatregelen zijn (en worden) conform planning uitgevoerd. Op sommige punten is minder gedaan 22 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

24 Operationeel beleid Ruimtelijke ordening Versterken innovatiekracht Waterbeheerplan Grondwaterbeleid Werkeenheden in de waterketen (bijvoorbeeld beek- en kreekherstel). Op andere punten is meer gedaan (herstel natte natuurparels). Uitgedrukt in totale ha van gebied met inrichtingsmaatregelen is meer gedaan dan beloofd aan KRW maatregelen. Binnen de totale voortgang van het stroomgebiedsbeheerplan wordt dit nationaal als acceptabel beschouwd. De voortgang van maatregelen is op kaart weergegeven en wordt nu ook op kaart bijgehouden. Dit geeft meer inzicht in de nog te plannen projecten en de interpretatie van meetgegevens. Doelstelling: Operationeel beleid compleet en actueel houden en toegankelijkheid vergroten. Activiteiten en realisatie: Om de interne toegankelijkheid van het beleid te vergroten is gewerkt aan een beleidsbibliotheek. Er is een eerste opzet gemaakt, die in 2014 operationeel zal worden. Het beoordelen van de nut en noodzaak voor leggerwijzigingen is op basis van de tot nu toe vastgelegde gegevens in het beheerregister erg lastig. Er zijn daarom nieuwe afspraken gemaakt voor een betere borging van het beheer van gegevens die relevant zijn voor het beheerregister en leggerwijzigingen. Dit wordt in 2014 verder uitgewerkt. Doelstelling: Afstemming tussen ruimtelijke ordening en waterbeheer (onder meer watertoets, ruimtelijke ordening visie: RO-visie). Activiteiten en realisatie: De interne afstemming is verbeterd met het beleidsveldoverleg Ruimtelijke Ontwikkeling. Met de gemeenten wordt op strategisch niveau afgestemd via de regio West-Brabant. In het gebied Hart van Brabant is in gewerkt aan een gezamenlijke ruimtelijke visie. Doelstelling: Stimulering van toepassing van innovaties in de uitvoerende taken van het waterschap. Activiteiten en realisatie: Het organisatiebrede innovatiebeleid is vastgesteld door het dagelijks bestuur (oktober ). Kernboodschap is dat vernieuwing met kleine sprongen al vanzelfsprekend is binnen het waterschap. Voor vernieuwing met grote sprongen is het nodig om anders denken te stimuleren. In de Kadernota worden de innovatie speerpunten nader benoemd. Doelstelling: Het Waterbeheerplan evalueren en de tweede generatie voorbereiden. Activiteiten en realisatie: Het vigerende waterbeheerplan is geëvalueerd en met een AB themabijeenkomst zijn de verwachtingen voor het nieuwe waterbeheerplan meegegeven. Doelstelling: Actualisatie grondwaterbeleid. Activiteiten en realisatie: De niet omstreden onderdelen zijn in juni door het algemeen bestuur vastgesteld. Vanwege de Second Opinion Natura 2000 en het noodzakelijke nadere onderzoek samen met de provincie, heeft het onderdeel beregening vertraging opgelopen. Het nader onderzoek loopt. Op 31 januari 2014 zijn er bestuurlijke afspraken met alle partners gemaakt in de Intentieovereenkomst beregenen uit grondwater. Implementatie van het nieuwe beleid via keur, algemene regels en beleidsregels wordt verwacht medio zomer Doelstelling: Regionaal en landelijk bijdragen aan succes van de werkeenheden. Activiteiten en realisatie: Tijdens het bezoek van minister Schultz aan Waterkring de Baronie heeft de Visitatiecommissie Waterketen haar definitieve beoordeling openbaar gemaakt van alle samenwerkingsregio s in Nederland. De vier werkeenheden in de Samenwerking Water Middenen West-Brabant (SWWB) worden beoordeelt in het peloton (3) en als koploper (1). De beoordeling ligt in lijn met de verwachtingen en is een inspiratie om door te gaan met samenwerken. 23 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

25 Prestatie indicatoren DB nota s die met geen of kleine wijzigingen worden goedgekeurd (%) 2012 Jaarplan ML -4 89% >80% >80% 90% Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Er zijn geen belangrijke financiële afwijkingen. Conclusie Er is op alle fronten veel vooruitgang geboekt: in de samenwerking met Vlaanderen, de deltaprogramma s, de samenwerking in de waterketen en met de evaluatie van het waterbeheerplan en de start van het nieuwe planproces. Door participatie in gezamenlijke projecten (Markdal, Grondwater, Vlaanderen, Waterpoort) is de basis voor samenwerking en/of subsidie op uitvoeringsprojecten gelegd. Veel energie is gaan zitten in het vormgeven van het nieuwe beregeningsbeleid. Mede hierdoor hebben andere operationele zaken (waterlopen op orde, legger actualiseren) vertraging opgelopen. 24 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

26 Programma 2000 Aanleg en onderhoud keringen Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is de bescherming tegen overstromingen in het beheergebied te waarborgen door de primaire keringen op orde te houden en de regionale en overige keringen op orde te brengen en te houden. Onderdeel hiervan is het voldoen aan landelijke normen (primaire keringen) en provinciale normen (regionale keringen). Dit vereist de volgende activiteiten: het verwerven, aanleggen, inspecteren, toetsen, verbeteren, onderhouden, handhaven en bewaken van de keringen, inclusief de bijbehorende kunstwerken. Verwerven geldt alleen voor primaire keringen, het is geen vereiste, maar heeft tot doel de beheersituatie te verbeteren. Realisatie specifieke doelstellingen Toetsing regionale waterkeringen Toetsing en beheer primaire keringen Waterberging Volkerak- Zoommeer Doelstelling: De wettelijk verplichte toetsing van regionale keringen afronden en indien noodzakelijk verbeterplannen opstellen om de regionale keringen op orde brengen. Activiteiten en realisatie: In is de toetsing van de regionale keringen uitgevoerd. Voor het eerst is er getoetst op de parameters hoogte, stabiliteit en piping. Voor de trajecten die geen voldoende scoren zijn verbetermaatregelen, beheersmaatregelen of onderzoeksprojecten gedefinieerd. Het verslag aan Gedeputeerde Staten (GS) op grond van de toetsing is besproken in het Algemeen Bestuur en in oktober verzonden aan GS. Naar aanleiding daarvan vinden thans ambtelijke gesprekken plaats over het vervolg (maatregelenprogramma, planning, etc.) Doelstelling: Maatregelen uitvoeren om afgekeurde primaire keringen te verbeteren. In voldoet 90% van de primaire keringen aan de norm. De hoogte van het percentage dat in 2016 voldoet is afhankelijk van HoogWaterBeschermingsProgramma 3 (HWBP 3). Activiteiten en realisatie: Voor verbetering van de in de Derde toetsing afgekeurde trajecten zijn twee projecten aangemeld bij het nhwbp. Het grootste project, Geertruidenberg en Amertak, wordt door middel van voorfinanciering door het waterschap versneld uitgevoerd. Hierover is het waterschap in overleg met de Programmadirectie nhwbp. Naar aanleiding van de Verlengde 3e toetsing is het project Geertruidenberg en Amertak uitgebreid met een klein, nabijgelegen dijkvak in dijkring 35. Ook is een derde project aangemeld bij het nhwbp, bestaande uit 3 kunstwerken. In het concept tweede programma van het nhwbp zijn alle drie projecten van het waterschap opgenomen en geprogrammeerd voor uitvoering na In verband met de mogelijkheid om jaarlijks te toetsen, zal ook de consequenties voor de planning van de toetsingen worden nagegaan en verwerkt in toekomstige jaarplannen voor dit beheerproduct. Het vernieuwen van steenbestortingen en het verbeteren van onderhoud en beheer in samenspraak met de grondgebruikers is opgenomen in de reguliere exploitatiewerkzaamheden en verlopen conform planning. Doelstelling: Voorkomen van negatieve effecten van waterberging in het Volkerak-Zoommeer voor het beheergebied van het waterschap. Activiteiten en realisatie: Voor het uitvoeren van de Ruimte voor Rivier maatregel Waterberging Volkerak-Zoommeer zijn in de bestuurlijke overeenkomsten getekend door de minister en de dijkgraaf. De voorbereidingen lopen volgens planning. In de eerste maanden van lag de maatregel ter inzage. Het waterschap heeft een zienswijze ingediend. Het Rijk stelde de Inspraaknota eind vast. Er lopen nog enkele beroepen bij de Raad van State. Het Rijk heeft voorts het proces om tot een Inzetprotocol te komen opgestart. Het waterschap is hierbij betrokken. Eind nam het waterschap het initiatief om een risicoanalyse op te stellen voor de periode dat de maatregel van kracht is ( ) maar nog niet alle compensatiemaatregelen zijn getroffen. 25 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

27 Overdracht keringen Rijkswaterstaat Dijkverbeteringen Beheerregister en leggers Doelstelling: Realisatie overdracht van keringen van Rijkswaterstaat langs de diverse kanalen (Afwateringskanaal s Hertogenbosch- Drongelen, Wilhelminakanaal). Activiteiten en realisatie: Het betreft overdracht van beheer, onderhoud en eigendom. De planning staat onder grote druk. Eind bleek dat afronding per niet haalbaar was. Met name het niet beschikbaar zijn van financiële Rijksmiddelen om de keringen langs het Markkanaal en Drongelens kanaal in goede staat over te dragen, was hiervoor een reden. Andere knelpunten waren de overdracht om niet van gronden en zakelijke rechten en de overdracht van het nautisch en vaarwegenbeheer. Doelstelling: Het doorvoeren van dijkverbeteringen waar dat noodzakelijk is. Activiteiten en realisatie: Het project Overdiepse Polder verkeert in de uitvoeringsfase en het project Keizersveer in de voorbereidingsfase (binnenkort wordt het bestek op de markt gezet). Beide projecten verlopen conform planning. Doelstelling: Beheerregister en leggers keringen beheren en actualiseren indien nodig. Data over waterkeringen (opbouw, dimensionering, beplanting, beheer, gebruik, etc.) op orde brengen en onderzoek uitvoeren om kennis- en gegevenslacunes op te lossen. Activiteiten en realisatie: Het beheer van de beheerregisters is een continu proces en loopt volgens planning. Er is een geactualiseerde procesbeschrijving opgesteld voor het beheren van leggers en het beheerregister. Met de Provincie wordt beleid opgesteld over de vraag of sommige regionale keringen niet als overige kering kunnen worden aangewezen en vice versa. Het verslag van de toetsing van de regionale keringen oktober is toegestuurd aan GS bevat hiervoor voorstellen en de ambtelijke gesprekken hierover zijn in gang gezet. Leggerwijzigingen voor keringen zijn vooralsnog nog niet aan de orde. Prestatie indicatoren 2012 Jaarplan ML -4 Onderhouden overige waterkering / kade (km) Verwijderen houtbeplanting en herstel steenbekleding primaire keringen (km) Uitvoeren maaiwerken via Europese aanbesteding Status gegevens beheerregister waterkeringen op orde (%) % 95% 95% 95% Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de lasten 991 hoger. In 2012 is op programma 3000 meer in eigen beheer gedaan waardoor op beleidsveld 2000 in 2012 minder onderhoud is gepleegd aan regionale keringen en overige kades. In is het reguliere onderhoud hervat waardoor de afdelingskosten, directe kosten en overige doorberekeningen weer op het oude prijsniveau zijn gekomen. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 123 hoger. Door het eerder realiseren van het project Renovatie aanpassing Schipdiep zijn de kapitaallasten gestegen. Ten opzichte van ML -4 zijn er geen belangrijke financiële afwijkingen. Conclusie De waterveiligheidsopgave is groot voor zowel de primaire als regionale keringen. De omvang van de opgave voor de regionale keringen bleek op grond van de in uitgevoerde toetsing veel groter dan eerder ingeschat. In verband daarmee wordt de haalbaarheid van de huidige planning van de verbetering van de regionale keringen nagegaan. De overdracht van de Drongelens kanaaldijk en de keringen langs het Markkanaal, oorspronkelijk voorzien in, is nog niet afgerond. 26 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

28 Programma 3000 Inrichting en onderhoud watersystemen Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is het inrichten en in stand houden van de natte infrastructuur, inclusief bodems, taluds, oevers en kunstwerken, zodat aan- en afvoer van water altijd past bij het doorstroomprofiel en bergingsvermogen van waterlopen. Daarbij moet een balans bestaan tussen landbouw, natuur en andere functies die de waterlopen vervullen. Waar nodig vinden aanpassingen aan de infrastructuur plaats door nieuwbouw of onderhoud, op basis van monitoringgegevens en inspecties. Realisatie specifieke doelstellingen Duurzaam watersysteem Doelstelling: Een duurzaam watersysteem tot stand brengen door: Gedifferentieerde aanpak van beheer en onderhoud. Stimuleren van toepassing van innovaties in het waterbeheer; Actuele peilbesluiten en leggers voor oppervlaktewater en waterbergingsgebieden. Watersysteem en grondgebruik goed op elkaar afstemmen, wateroverlast terugbrengen tot de Nationaal Bestuursakkoord Waternormen (NBW). Gewenst Grondwater en Oppervlakte Regime (GGOR) realiseren in zowel Agrarisch Hoofdstructuur (AHS) als Ecologisch Hoofdstructuur (EHS). Activiteiten en realisatie: De watersysteemrapportage, een beschrijving van de huidige toestand van het watersysteem, is afgerond en gepresenteerd in de commissie watersystemen van het algemeen bestuur. In 2014 komt een brochure hierover beschikbaar. De eerste fase van de innovatieve centrale bedieningskamer (verkeerstoren) is via winnend samenwerken in afgerond. In 2014 wordt gestart met de tweede fase: het daadwerkelijk bouwen van tools. Er zijn 36 extra kunstwerken (stuwen en gemalen) voorzien van aansturing via telemetrie. Er zijn drie nieuwe meetpunten voor online sensoring van blauwalgen gerealiseerd. De ontsluiting van meetgegevens is via winnend samenwerken vormgegeven (hydroview). Er wordt nu gewerkt aan de validatie van lange reeksen van hydrologische meetgegevens, zodat deze data ook daadwerkelijk ontsloten kunnen worden (jaarprogramma 2014). De meeste maatregelen, die nodig waren om de peilbesluiten na te kunnen leven, zijn uitgevoerd of worden binnenkort gerealiseerd. Voor enkele maatregelen wordt nog gewacht op het resultaat van modelberekeningen. Het gevoerde beheer en onderhoud is geëvalueerd. In 2014 worden het algemene beheer en onderhoudsplan geactualiseerd. Er is met succes een onderhoudsproef uitgevoerd met het maaisel in een kleine kringloop te houden. Dit heeft een kostenreductie opgeleverd van ongeveer 50% ten opzichte van de reguliere verwerking van het maaisel. In 2014 wordt deze werkwijze op meer plekken toegepast (opgenomen in het jaarplan 2014). Voor de aanpak van de stedelijke wateropgave is in fase 2 de volgende voortgang geboekt: o De geplande onderzoeken zijn of worden binnenkort afgerond, zoals watertekort Zanddonk Waalwijk. Voor Gilze en Rijen worden de maatregelen uitgewerkt. o Vervallen projecten: Oosterhout Slotjesveld. o Gerealiseerde projecten: in Oosterhout: Slotbossetoren en Hoofseweg zijn gerealiseerd; Roosendaal: Stuw Dijkwetering, waterberging Wouw en overlast Kloosterstraat / Grensstraat o Projecten in voorbereiding zijn: waterbergingen Albano 4, Sportpark Fijnaart, Catshoeklaan Nieuw Vossemeer zijn in 27 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

29 Realisatie bestuurlijke afspraken 2e Bestuursovereenkomst en KRW Verdeling onderhoudstaken voorbereiding, De projecten worden volgens planning in 2014 gerealiseerd. o Afhankelijk van de onderzoeken die in fase 2 en 3 nog worden uitgevoerd, zal de omvang van benodigd krediet voor maatregelen in fase 3 en 4 (inclusief tekort fase 2) worden bepaald en meegenomen in de prioritering voor de investeringsplafonds. Leggers voor het watersysteem en de waterbergingsgebieden zijn, na de inhaalslag uit nog niet opnieuw geactualiseerd (zie onderdeel operationeel beleid bij het programma planvorming). Doelstelling: Doelrealisatie conform het bestuursprogramma/kadernota uitvoeren. Activiteiten en realisatie: De voortgang van inrichtingsmaatregelen in het landelijk gebied is op kaart in beeld gebracht. Hierbij zijn de tot nu toe gehanteerde getallen ook geijkt. Er worden in diverse projecten afgerond. Dit levert een flinke stap voorwaarts op in de doelrealisatie voor de tweede bestuursovereenkomst en de Kaderrichtlijn Water. Daarnaast zijn er tientallen projecten in voorbereiding en uitvoering die de komende jaren worden afgerond. Niet alle ingerichte groenelementen kunnen conform de opgestelde beheerplannen worden onderhouden, voornamelijk door onvoldoende budget. Met de Kadernota is voldoende budget gereserveerd voor 2014 en latere jaren. Begin is de derde programma aanvraag voor de tweede bestuursovereenkomst ingediend en beschikt. Daarnaast worden de ontwikkelingen rondom het provinciale Groenfonds en de middelen vanuit het Lenteakkoord actief gevolgd. Eind heeft het waterschap een aanvraag ingediend voor de Lenteakkoordmiddelen. Deze wordt naar verwachting op korte termijn beschikt. Het Groenfonds is naar verwachting vanaf maart 2014 operationeel. Eind is afgesproken dat in 2014 een vijfde ijkmoment voor de tweede bestuursovereenkomst plaatsvindt, waarin de voortgang van de prestaties in beeld wordt gebracht ten opzichte van de afgesproken doelen. Doelstelling: Opzet taakverdeling onderhoud tussen waterschap en gemeenten en afstemming activiteiten. Activiteiten en realisatie: In de werkeenheden West en de Baronie zijn nadere afspraken met gemeenten gemaakt over samenwerking in onderhoud. Het gaat dan om een blauwdruk voor maaibestekken en samenwerking bij uitbestedingen (synchroon of gezamenlijk). Prestatie indicatoren Aantal km te maaien waterlopen d.m.v. Europese aanbesteding 2012 Jaarplan ML Aantal km te baggeren waterlopen (exploitatie) Aantal te reinigen duikers Aantal oefeningen calamiteitenbestrijding Aantal trainingen calamiteitenbestrijding Status gegevens beheerregister 98% 95% 95,5% 95,5% oppervlaktewater op orde (%) Aantal oefeningen calamiteitenbestrijding: Er is gekozen om één grote systeemoefening uit te voeren in plaats van vier kleinere oefeningen. Een extra oefening is uitgevoerd door aan te sluiten de GRIP 3 oefening van de gemeente Moerdijk in samenwerking met de Veiligheidsregio. Op het laatste moment deed zich de mogelijkheid voor aan te sluiten bij een viertal oefeningen van de Veiligheidsregio, zoals de grensoverschrijdende oefening Langeschouw, crisisteam Bergen op Zoom en CoPI oefeningen. Aantal trainingen calamiteitenbestrijding: Er was behoefte aan extra basistraining, deze zijn intern georganiseerd. 28 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

30 Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de lasten 720 lager vanwege het bijstellen van de verwachte restitutie energiebelasting over voorgaande jaren, minder overige doorrekeningen vanuit de ondersteunende producten en lagere kapitaallasten. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten lager. Dit is vrijwel geheel ontstaan door lager uitgevallen kapitaallasten ( ), vanwege de vertraging van diverse projecten, waaronder baggerprojecten en BO2-projecten zoals Oude Leij Ooiveaarsnest, waterberging Luijenhoek, Het Laag en Oudland en EVZ Dongen. Daarnaast bleek de verwachte restitutie over energiebelasting over de voorgaande jaren te laag opgenomen. Dit is in gecorrigeerd. Ten opzichte van ML -4 is er een positief verschil van Ten tijde van ML4 was niet voorzien dat het energieverbruik in lager zou zijn en dat er een restitutie van energiebelasting zou plaatsvinden (voordeel 385). Door vertraging van projecten ( 112) en hogere opbrengsten ( 35) is een positief voordeel opgetreden. De exploitatie kent daarnaast nog een niet voorzien voordeel van circa 200 door onder meer minder kosten voor calamiteitenbestrijding, minder meerwerk bij uitvoering van de najaarsbestekken, beter afstemming tussen maai- en baggerwerkzaamheden, vermindering onderhoud door renovatie van werkplaatsen en lagere compensatie van aannemers vanwege overgang van witte naar rode diesel. De vertraging van baggerprojecten heeft tevens consequenties gehad voor de exploitatiebegroting. Door deze vertraging zijn er lagere monitoringskosten (Aquon) en zijn er minder duikers doorgespoten na baggerwerkzaamheden (positief voordeel 300). Dit voordeel had voorzien kunnen worden bij ML4. Dit wordt door de organisatie opgepakt door een verbeterde afstemming tussen de projectenorganisatie en de afdeling Onderhoud. Conclusie De kennis en inzicht in het functioneren van het watersysteem is verbeterd met de afronding van de watersysteemrapportage en de toetsing wateroverlast. Met de ontwikkeling van de verkeerstoren zijn belangrijke stappen gezet. Ook de uitvoering van inrichtingsprojecten loopt volgens planning. Er wordt innovatief gewerkt aan een flexibel beheer (verkeerstoren), nieuwe meetmethoden en bij het onderhoud van waterlopen. Operationele zaken zoals overdracht naar beheer en onderhoud en het actualiseren van legger en beheerregister verdienen in het komende jaar nog extra aandacht. 29 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

31 Programma 4000 Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken Programmabeheerder: A. van Rijn Doelstelling programma Het doel van dit programma is het aangeboden afvalwater efficiënt en effectief af te nemen uit de gemeentelijke riolering, te zuiveren en weer af te voeren naar oppervlaktewater. Hierbij komt slib vrij dat na verwerking wordt afgevoerd naar de Slibverbrandingsinstallatie Noord-Brabant (SNB) voor eindverwerking. Tot dit programma behoort ook het beheer en onderhoud van installaties voor individuele behandeling van afvalwater (IBA s) en voor zuivering van huishoudelijk afvalwater afkomstig van niet-gerioleerde panden. Realisatie specifieke doelstellingen Afvalwaterzuiveringsprestatie Instandhouden betrouwbare werking Capaciteitsbeheer installaties Afvalwaterketensamenwerking Energiebesparing Doelstelling: 1. De bestaande zuiveringscapaciteit maximaal benutten. 2. Bedrijfsvoering optimaliseren. 3. Waterwet- en Wet Milieubeheervergunningen op orde houden. 4. Voldoen aan de eisen uit deze vergunningen. Activiteiten en realisatie: De afvalwaterzuiveringstaak is conform doelstellingen uitgevoerd. De effluentkwaliteit voldeed aan de gestelde vergunnings-eisen. De vergunningen zijn op orde, maar de individuele omgevings-vergunningen zullen (gedeeltelijk) vervallen en worden vervangen door de generieke werking van het Activiteitenbesluit. Er is gewerkt aan inventarisatie van wat vervalt en wat moet blijven, zodat de vergunningen weer up-to-date zijn. Deze werkzaamheden lopen door in Doelstelling: Betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de installaties in stand houden. Activiteiten en realisatie: Belangrijke projecten zijn de twee grote renovatieprojecten 9 zuiveringen en cluster rioolgemalen. Beide zijn, ondanks vertraging, gestart in. Daarnaast zijn de vlinderkleppen in de AWP bij persstation Roosendaal vervangen door schuifafsluiters. Doelstelling: 1. Bepaling doelmatige afnamehoeveeheid, uitgaande van oppervlaktewaterkwaliteit, in plaats van normatief (BasisInspanning). Als gevolg van de cultuuromslag is het tekort aan afnamecapaciteit mogelijk kleiner dan tot nu toe berekend. 2. Behoud van industriële lozers van biologische goed afbreekbaar afvalwater. Dit water verbetert de doelmatige werking van de zuiveringsinstallatie. Activiteiten en realisatie: 1. Door heroverweging zijn een aantal afnamehoeveelheden afgenomen ten opzichte van de hoeveelheden gebaseerd op de Basis- Inspanning-norm. Hierdoor wordt voor 96% voldaan aan de afnameverplichting (ten opzichte van 94% in 2012). In is vooruitgang geboekt inzake het knelpunt capaciteitstekort persstation Roosendaal. Er is inzicht verkregen in de technische oorzaak. Deze kennis is noodzakelijk om maatregelen te kunnen voorbereiden die het knelpunt oplossen. 2. In 2012 zijn geen bedrijven afgehaakt of aangehaakt, mede omdat de werkingstermijn van de Europese regeling was geëindigd. Deze regeling is in oktober verlengd, waardoor nieuwe mogelijkheden ontstaan. Begin 2014 kan het algemeen bestuur hierover een geactualiseerde beleidsnota verwachten. Doelstelling: Samen met de gemeenten werken aan de besparingsopgaven uit het Bestuursakkoord Water. Activiteiten en realisatie: Hiervoor wordt verwezen naar programmaplan Doelstelling: De kerntaak zuiveren volgens het afgesproken kosten- en kwaliteitsniveau uitvoeren en daarbij jaarlijks besparen op het energieverbruik, conform de afspraken in het Bestuursprogramma en het Klimaatakkoord (in totaal 12 GWh besparen ten opzichte van 2005 en 20 GWh ten opzichte van 1990). 30 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

32 Ontwikkelingsinvesteringen / Innovatieagenda ZB / NEWater / Energie- en Grondstoffenfabriek / biobased economy Assetmanagement Activiteiten en realisatie: In was de nieuwe slibvergisting en verwerking in Nieuwveer het volledige jaar in bedrijf, waardoor 8,5 GWh minder elektriciteit is verbruikt. Hierdoor liggen we op schema wat betreft de afspraken. Doelstelling: Ontwikkelingsinvesteringen baseren op de resultaten van de Innovatieagenda ZB en de ontwikkelingen binnen de Energie- en Grondstoffenfabriek (NEWater). De Innovatieagenda beoogt het vinden van maatregelen die naast energiebesparing ook kostenbesparing en sluiting van de kringloop bereiken. In de Innovatieagenda ZB zijn onderwerpen geselecteerd die bijdragen aan de doelstellingen uit onder andere de Ambitienota Zuiveren en passen in het concept van NEWater, dat uitgaat van afvalwater als bron van grondstoffen/nutriënten, energie en schoon water. Dit betekent onder andere dat er in samenwerking met bv ZLTO, het bedrijfsleven en andere partners gezocht wordt naar kansen om afvalwater meer te laten zijn dan een kostenpost. Activiteiten en realisatie: De uitvoering van energiebesparingsprojecten verloopt volgens planning. In is het tactisch beleidsplan Energiefabriek tot stand gekomen om in 10 jaar te komen tot een Energiefabriek. Eind zijn het groene warmte station en de deelstroombehandeling op Nieuwveer in bedrijf genomen. Beide projecten leveren een belangrijke bijdrage aan het doel: Energie besparen door uitvoering van het Energie-efficiencyplan (in totaal 30% c.q GJ/j besparen ten opzichte van 2005). Op Nieuwveer is eind het UNAS-onderzoeksproject in bedrijf genomen. Hier wordt samen met onderwijs en bedrijven onderzoek gedaan naar koude anammox-technologie. Daarnaast loopt nog het Dynafil-onderzoek. In is een onderzoek afgerond naar combi-dosering op Bath. Het resultaat is een project dat na realisatie in 2015 besparing zal opleveren. Tevens is op Bath een onderzoek naar thermofiele gisting uitgevoerd, waarvan de resultaten pas in een later stadium tot besparing gaan leiden. Doelstelling: Assetmanagement verder ontwikkelen om de doelmatigheid van investeringen te vergroten en om investeringen integraal te kunnen afwegen. Activiteiten en realisatie: In is de methodiek geïmplementeerd die investeringen onderling prioriteert op basis van grootste risicoreductie per geïnvesteerde euro. De uitrol van het systeem zal in 2014 plaatsvinden. Prestatie indicatoren 2012 Jaarplan ML -4 Nalevingspercentage lozingseisen (%) 99,95% 99% 100% 100% Voldoen aan de afnameverplichting (%) 94% 100% 94% 96% Zuiveringsprestatie (%) 81,5% 81% 82% 82% Stikstofverwijderings-rendement (%) 78,2% 77% 77% 78% Fosfaatverwijderings-rendement (%) 76,5% 76% 76% 76% CZV-verwijderingsrendement (%) 89,8% 89% 89% 92% Voldoen aan de afnameverplichting: Totdat in de afvalwaterakkoorden een harde afspraak is gemaakt over de gewenste afnamehoeveelheid, geldt de huidige capaciteit als af te pompen hoeveelheid. Voor alle rwzi s geldt dat de gemalen zodanig ingesteld staan dat de capaciteit van de rwzi volledig wordt uitgenut. Persstation Roosendaal verpompt als gevolg van technische problemen m3/h minder dan de ontwerpcapaciteit. Hierdoor wordt voor 95,8% aan de gewenste afnamecapaciteit voldaan. Het onderzoek naar de oorzaak van het capaciteitstekort van persstation Roosendaal loopt nog steeds, maar er zijn sterke aanwijzingen dat vervuiling (de zgn. doekjesproblematiek ) de hoofdoorzaak is. 31 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

33 Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 is het resultaat 142 lager. Er is sprake van een nadelig verschil en voordelige verschillen die elkaar deels opheffen. Het nadelige verschil wordt veroorzaakt doordat het gerechtshof het eerdere vonnis van de rechtbank inzake het nakomen van een afhaakcontract ongedaan heeft gemaakt en het waterschap in het ongelijk heeft gesteld. Hierdoor moest de reeds ontvangen vordering onverwacht worden terugbetaald. Het voordelige verschil heeft betrekking op het achterwege blijven van de uitbetaling Agio SNB in 2012 en doordat de verwachte bijdrage in 2012 van Rijkswaterstaat aan het verleggen van de persleidingen ten behoeve van de rijksweg A4 in is ontvangen. Ten opzichte van jaarplan is er een nadelig verschil van 638. De voornaamste oorzaak ligt in het moeten terugbetalen van de vordering op een afhaakcontract. Op de kapitaallasten is er een voordeel van 155 door uitstel van de renovatie rioolgemalen en door lagere rentelasten als gevolg van de uitgestelde Agio terugstorting Ten opzichte van ML -4 is het verschil 107 nadelig. Er is sprake van een nadelig verschil en voordelige verschillen die elkaar deels opheffen. Nadelig verschil betreft een terugbetaling inzake een afhaakcontract (zie verklaring hierboven). Voordelige verschillen betreffen het voordeel op de eindafrekening 2012 van de SNB en de lagere verwachte subsidie op afhaakcontracten. Het voordeel op de elektriciteitskosten is nog verder opgelopen en de voorlopige afrekening Aquon bleek gunstiger dan de prognose ML4. Conclusie De zuiveringstaak is zodanig uitgevoerd dat aan de doelstellingen is voldaan, behoudens de afnamehoeveelheid. Er is onderzoek gedaan naar de oorzaak van het capaciteitstekort van persstation Roosendaal, noodzakelijk om adequate maatregelen te kunnen ontwerpen. Om de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de installaties te garanderen zijn een aantal instandhoudingsprojecten uitgevoerd en daarnaast is gewerkt aan verduurzaming door uitvoering van projecten en onderzoeken om het energie- en grondstoffenverbruik te beperken. 32 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

34 Programma 5000 Inrichting en onderhoud vaarwegen en havens Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is te zorgen voor veilige en goed toegankelijke vaarwegen en havens. Tot de werkzaamheden behoren het verwerven, aanleggen, inspecteren, monitoren, onderhouden, handhaven en bewaken van de vaarwegen, de bijbehorende kaden en de kunstwerken. Ook de aanleg en het onderhoud van kunstwerken ter voorkoming van wateroverlast en schade in vaarwegen zoals de Mark-Vliet zijn onderdeel van dit programma. Realisatie specifieke doelstellingen Centrale bediening Baggeren Effect verruiming scheepvaartklasse Beheer en onderhoud havens Herstel fundering en sluismuur Bovensas Doelstelling: Centrale bediening van sluizen en bruggen Activiteiten en realisatie: Er heeft een verkennend onderzoek plaatsgevonden met Rijkswaterstaat en de gemeenten Bergen op Zoom en Waalwijk. De afkoop van de personeelskosten bij Rijkswaterstaat was dermate hoog dat bediening door RWS geen optie was. Daar bovenop zouden ook nog kosten komen voor het aanpassen van de sluizen aan de eisen van RWS. Na de beslissing over het al dan niet zout worden van het Volkerak-Zoommeer wordt bepaald of een nieuwe verkenning nodig is. Doelstelling: Voldoende baggeren om de scheepvaartfunctie mogelijk te maken en te houden. Activiteiten en realisatie: Er is een methode toegepast om een gedegen meerjarenprogramma op te kunnen stellen. De methode is toegepast op Mark en Dintel waar de meeste beroepsvaartbewegingen plaatsvinden. In het voorjaar van 2014 wordt het meest prioritaire gedeelte gebaggerd. De methode wordt in 2014 op het gehele vaarwegstelsel toegepast. Doelstelling: Nagaan hoe oevers en kades zich ontwikkelen naar aanleiding van de gevolgen van de verruiming van de scheepvaartklasse. Activiteiten en realisatie: Alle informatie met betrekking tot de verruiming is verzameld. In het voorjaar van 2014 wordt hieruit een conclusie getrokken, waarna eventueel de Keurkaart wordt aangepast. Doelstelling: Onderzoek naar beheer en onderhoud van havens langs Mark en Vliet. Activiteiten en realisatie: Het waterschap heeft meegewerkt aan het proces van aanwijzing van beheerders door de provincie Noord-Brabant. Dit proces wordt vervolgd in Enkele gemeenten willen graag het vaarweg- en nautisch beheer kwijt. Met enkele gemeenten is ook gesproken over het baggeren van delen van vaarwegen door het waterschap, waarbij het beheer bij de gemeente blijft. In het meerjarenbaggerprogramma wordt dit verder uitgewerkt. Doelstelling: stabiliseren en repareren van de gedeformeerde sluismuur. Activiteiten en realisatie: Voor deze niet voorziene activiteit is een uitvoeringskrediet van 1,1 miljoen beschikbaar gesteld door AB en provincie. De werkzaamheden zijn in september gestart en liggen op schema om de sluis op 1 april 2014 beschikbaar te stellen voor de recreatievaart. Het scheepvaartverbod heeft de nodige aandacht gekregen in de media. Ook is een voorlichtingsavond gehouden voor belanghebbenden. Prestatie indicatoren 2012 Jaarplan 33 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta ML -4 % Afgerond onderhoud t.o.v. het onderhoudsplan vaarwegen en havens 100% 80% 100% 100% % Afgerond baggeren t.o.v. het baggerprogramma n.v.t. 50% 25% 25% % Status gegevens beheerregister vaarwegen op orde 99% 99% 99% 99% % afgerond baggeren: De financiering met de Provincie is rond, de gelden komen echter later ter beschikking. Hierdoor kan in niet het gehele programma gebaggerd worden. In 2014 wordt wel 100% gebaggerd.

35 Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de lasten 305 hoger door onvoorziene werkzaamheden aan de rolbrug Benedensas en de sluismuur Bovensas. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 144 hoger door groot onderhoud aan de rolbrug Benedensas. Deze werkzaamheden waren gepland voor Door vertraging bij de gemeente Steenbergen vond het onderhoud deels plaats in. Hier was geen rekening mee gehouden in de Begroting. Daarnaast zijn de kosten voor het onderzoek naar en de stabilisatie van de gedeformeerde sluismuur Bovensas conform DB besluit uit de exploitatie betaald. Ten opzichte van ML -4 zijn er geen belangrijke financiële afwijkingen. Conclusie Door de spoedreparatie van de sluis Bovensas, de aandacht die media en belanghebbenden vroegen bij de sluizen Boven- en Benedensas en door de inspectiewerkzaamheden bij sluizen in het kader van de waterberging Volkerak-Zoommeer, zijn niet alle geplande activiteiten uitgevoerd. Hoewel het baggeren vertraagd is, is wel grote vooruitgang geboekt ten aanzien van de prioritering en het opstellen van het meerjarenonderhoudsprogramma. Ook is vooruitgang geboekt ten aanzien van het meerjarenonderhoudsprogramma van kunstwerken bij vaarwegen. Hiervoor zijn in inspecties uitgevoerd, die in 2014 worden voortgezet. De resultaten van de eerste inspecties geven de indruk dat er in de afgelopen 15 jaar een achterstand is ontstaan bij zowel het baggeren als bij het onderhoud van kunstwerken. In 2014 zullen de onderhoudsprogramma s verder worden ontwikkeld zodat na bestuurlijke behandeling bij waterschap en provincie werkzaamheden structureel gepland kunnen worden, mede op basis van assetmanagementprincipes. 34 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

36 Programma 6001/6501 Vergunningverlening keur en beheersen van lozingen Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het door middel van (eigen) regelgeving, watervergunningverlening, Wabo-advisering en stimulering van het terugdringen van diffuse lozingen wordt het volgende bereikt: - Het in stand houden van veilige waterkeringen; - Wateraan- en afvoerfunctie van de oppervlaktewateren; - Goede grondwaterkwantiteit inclusief een goed beheer; - Het bereiken of behouden van een goede oppervlaktewaterkwaliteit; - Doelmatige werking van zuiveringstechnische werken. Realisatie specifieke doelstellingen Keur Omgevingswet Omgevingsdienst Midden en West-Brabant (voormalige werktitel RUD) Doelstelling: Brabantbrede keur in het kader van winnend samenwerken Activiteiten en realisatie: Het proces om tot één uniforme keur te komen duurt naar verwachting tot en met Doelstelling: Inzichtelijk maken van eventueel veranderende rol van vergunningverlening (meer projectbesluiten) en de gevolgen voor de benodigde competenties. Activiteiten en realisatie: Op basis van de toetsversie Omgevingswet is niet te verwachten dat er meer projectbesluiten komen. Doelstelling: Samenwerkingsafspraken met betrekking tot Waboadvisering nader vorm geven. Activiteiten en realisatie: De samenwerkingsafspraken zullen begin 2014 worden afgerond. Prestatie indicatoren 2012 Jaarplan ML -4 Aantal afgeronde reguleringen Afgeronde procedures binnen wettelijke termijn 93% 100% 92% 92% Aantal afgewikkelde meldingen Afgeronde reguleringen: Het aantal is afgenomen door minder relatief eenvoudige vergunningaanvragen, zoals beregeningen. Tevens zijn er minder aanvragen doordat brandblusvoorzieningen onder de algemene regels zijn komen te vallen. Het aandeel complexe aanvragen die meer tijd vragen is toegenomen. Hierdoor is het percentage afgeronde procedures binnen de termijn is ongeveer gelijk aan voorgaand jaar. Het aantal afgewikkelde meldingen is afgenomen door het minder voorschrijven van maatwerkvoorschriften. Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan 2012 ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de kosten 243 lager, doordat in 2012 een eenmalige afboeking van het vergunningen- en handhavingsysteem is verwerkt. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 208 hoger. Directe lasten: De afrekening van Aquon is hoger als gevolg van negatieve prijs- en efficiencyverschillen en de bijdrage aan actief randenbeheer is hoger doordat gebleken is dat de bijdrage van het waterschap in het verleden te laag is geweest. Daarnaast zijn de overige doorrekeningen hoger. Ten opzichte van ML -4 zijn de lasten 191 hoger, voornamelijk vanwege de bovengenoemde afrekening van Aquon. Daarnaast zijn de overige doorrekeningen hoger. Conclusie Dit programma is vrijwel geheel gerealiseerd. De kosten zijn hoger dan begroot door met name een hogere bijdrage aan Aquon en project actief randenbeheer. 35 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

37 Programmaplan 6002/6502 Handhaving Keur en handhaving WVO Programmabeheerder: M.J. van Overveld Doelstelling programma De doelstelling van het programma is om door middel van handhaving: in stand houden en beheren van waterkeringen; in stand houden van de water aan- en afvoerfunctie van oppervlaktewateren; het beheersen van lozingen van afvalwater met als doel een goede oppervlaktewaterkwaliteit en doelmatige werking van zuiveringstechnische werken. Realisatie specifieke doelstellingen Professionalisering handhaving Waterwet Inhaalslag achterstand handhaving keur Doelstelling: Streven naar effectief toezicht en handhaving van de Waterwet (inclusief keur), waarbij wordt voldaan aan de wettelijke kwaliteitscriteria. Activiteiten en realisatie: De aanbevelingen van de provincie Noord- Brabant in het kader van haar rol als Interbestuurlijk Toezichthouder en de door de afdeling handhaving uitgevoerde zelfevaluatie hebben in geleid tot het opstellen van een verbeterplan. Dit plan is begin 2014 aan het DB voorgelegd ter goedkeuring. Na uitvoering van de verbeteropties wordt voldaan aan de kwaliteitscriteria zoals omschreven in het Besluit Omgevingsrecht (en aanvullende kwaliteitscriteria KPMG 2.1.) Doelstelling: Wegwerken van achterstanden bij handhaving keur. Activiteiten en realisatie: In het programmajaar is het plan van aanpak vastgesteld en is de analysefase grotendeels voorbereid. Een projectmanager is aangesteld, evenals een communicatiedeskundige. Verbindingen tussen verschillende andere ontwikkelingen en projecten zijn gezocht en gemaakt. Prestatie indicatoren Keur (6002) 2012 Jaarplan ML -4 Aantal toezichtcontroles Aantal beschikkingen Aantal processen verbaal/bsb Aantal repressieve controles Prestatie indicatoren WVO (6502) 2012 Jaarplan ML -4 Aantal toezichtcontroles Aantal beschikkingen Aantal processen verbaal Aantal repressieve controles Het aantal toezichtcontroles Keur is hoger dan gepland bij ML-4 in verband met uitvoering van het (niet voorziene) project grondwateropgave Dit project heeft relatief veel extra controles opgeleverd binnen de beschikbare uren. Aantal processen verbaal/bsb: Voor keuraspecten zijn de bestuursrechtelijke acties voldoende effectief gebleken, reden waarom niet ook strafrechtelijk is opgetreden. Het aantal repressieve controles Keur is, zoals al eerder aangegeven in de ML-2, naar beneden bijgesteld en aangepast op basis van HUP. 36 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

38 Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de lasten 42 hoger. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 613 lager: De afdelingskosten zijn 58 lager doordat er minder directe uren zijn gemaakt vanwege ziekteverzuim en een lagere personeelsbezetting. De directe kosten en opbrengsten zijn 294 lager vanwege een overschot op het project wegwerken achterstanden keur ( 94) en lagere kosten bestuursdwang ( 200). Voor deze post wordt ieder jaar een vast bedrag geraamd, de daadwerkelijke kosten en opbrengsten zijn niet te voorspellen. De kapitaallasten zijn 52 lager. De geplande investering vervanging meetwagen schuift door naar Bezien wordt of deze in eigen beheer wordt aangeschaft of dat er in het kader van Winnend Samenwerken een andere constructie wordt gevonden. Ten opzichte van ML -4 zijn de lasten 382 lager: De afdelingskosten en overige doorrekeningen zijn 95 lager doordat er minder directe uren zijn gemaakt vanwege langdurig ziekteverzuim en een lagere personeelsbezetting. De directe kosten/opbrengsten zijn 287 voordelig doordat de lasten van Aquon bij de eindafrekening lager zijn uitgevallen op basis van werkelijk afgenomen ILOW punten. Daarnaast waren er enkele kleinere meevallers. Conclusie Het handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) is vrijwel geheel volgens planning uitgevoerd. Het naleefpercentage over bedraagt 87%. Dit is lager dan de doelstelling van 90% en wordt veroorzaakt door een slecht naleefgedrag inzake de rapportageverplichtingen bij glastuinbouwbedrijven. Wanneer deze overtredingen buiten de berekening worden gehouden bedraagt het naleefpercentage 89,6%. 37 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

39 Programma 7000 Heffen en invordering Programmabeheerder: M.J. van Overveld Doelstelling programma Het programma Heffen en Invordering heeft als doelstelling het opleggen en invorderen van de waterschapsbelasting in het beheersgebied. Deze activiteiten zijn uitbesteed aan de Belastingsamenwerking West-Brabant (BWB). Realisatie specifieke doelstellingen Kostenverdeling Belastingsamenwerking Doelstelling: Het vaststellen van een robuuste BWB-kostenverdeling welke recht doet aan de financiële basis en uitgangspunten van het rapport Berenschot uit 2009 welke ten grondslag ligt aan de belastingsamenwerking. Activiteiten en realisatie: De doelstelling is gerealiseerd door de nieuwe kostenverdeling met ingang van begrotingsjaar Prestatie indicatoren (aantallen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Aantal aanslagregels belastingjaar n.b Aantal aanslagen belastingjaar n.b Aantal (bruto) vervuilingseenheden belastingjaar n.b Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de netto lasten 319 hoger. De bijdrage BWB is hoger doordat in combi-aanslagen worden opgelegd met lagere opbrengsten vervolgingskosten tot gevolg. Daarnaast worden de aanmanings- en vervolgingswerkzaamheden vanaf door de BWB uitgevoerd. Daarnaast zijn de kosten van de overige doorrekeningen van de ondersteunende diensten lager, doordat deze in verder zijn afgebouwd. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 93 lager, dit wordt met name veroorzaakt door een voordeel op de bijdrage aan de BWB in. Ten opzichte van ML -4 zijn de netto-lasten 57 hoger, voornamelijk door hogere afdelingskosten. Conclusie Dit programma levert een voordeel op vanwege een positief resultaat van de BWB. 38 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

40 Programma 8000 Bestuur en externe communicatie Programmabeheerder: H. van Stokkom Doelstelling programma Bestuur: Het zodanig besturen van het waterschap, dat rechtmatig en integer, doelgericht, doelmatig en meetbaar invulling gegeven wordt aan de wettelijke taak c.q. de organisatiedoelstellingen. Bestuursondersteuning: Het optimaal ondersteunen van bestuurders en bestuursorganen, op grond waarvan bestuurlijke besluitvorming op efficiënte en effectieve wijze tot stand kan komen. Beheer niet reglementair zaken: Het exploiteren van in principe afstootbare objecten, zaken en samenwerkingsvormen van het waterschap die geen functie (meer) vervullen voor de taken. Bijvoorbeeld pachtgronden, huurwoningen, cultuurhistorische objecten, voormalige kantoorpanden etc. Externe communicatie: Substantieel bijdragen aan het realiseren van de organisatiedoelstellingen door het leveren van specifieke communicatieve expertise. Adequate communicatie is in staat tot duurzame beïnvloeding van kennis, houding en gedrag. Het unieke vermogen van communicatie is van belang voor de relatie met belastingplichtigen en samenwerkingspartners. Realisatie specifieke doelstellingen Kerntakendiscussie Bestuurlijk functioneren Werving dijkgraaf Rekenkamerfunctie Doelmatigheids- en doeltreffendheidsonderzoek door DB Verkiezingen Informatievoorziening bestuur Doelstelling: Nadere beoordeling taken/ambitie en ontwikkelingen in relatie tot beschikbare middelen en organisatie Activiteiten en realisatie: Deze discussie is gevoerd en afgerond met de vaststelling van de kadernota Doelstelling: Bestuurlijk functioneren evalueren en waar mogelijk verder verbeteren. Activiteiten en realisatie: Dit is een doorlopende activiteit zowel in het DB, als het AB (ook via het fractievoorzittersoverleg). Doelstelling: Het tijdig voorzien in een nieuwe dijkgraaf voor het waterschap. Activiteiten en realisatie: De procedure is in het eerste kwartaal afgerond waarbij dijkgraaf Carla Moonen is benoemd. Zij is op 1 mei gestart als dijkgraaf van het waterschap. Doelstelling: De rekenkamercommissie stelt jaarlijks een programma op en geeft daar uitvoering aan, inclusief bijbehorende rapportage. Activiteiten en realisatie: In heeft de rekenkamercommissie onderzoek gedaan naar en gerapporteerd over de onderwerpen: subsidieverwerving; nazorgtraject bestuur bij grote projecten. Eind is het onderzoek In control bij verbonden partijen gestart wat verder zal worden uitgevoerd en afgerond in Doelstelling: In worden er bestuurlijk afspraken vastgelegd waarmee invulling gegeven kan worden aan het in artikel 109a van de Waterschapswet voorgeschreven onderzoek. Daarbij zal zoveel mogelijk afstemming plaats vinden tussen de verschillende onderzoeksprogramma s en gremia. Activiteiten en realisatie: In is geïnventariseerd welke onderzoeken er allemaal plaatsvinden, voor welk doel en voor wie. Vanuit deze inventarisatie zal in het tweede kwartaal 2014 ambtelijk een voorstel afgerond hoe invulling wordt gegeven aan deze onderzoeken, waarna de feitelijke opstart kan plaatsvinden. Doelstelling: Het op basis van wetgeving tijdig voorzien in bestuursverkiezingen. Activiteiten en realisatie: In is besloten de verkiezingen uit te stellen tot 2015 en te combineren met de verkiezingen voor de Provinciale Staten. De gecombineerde verkiezingen zullen plaatsvinden in maart Doelstelling: Op basis van behoefte bestuur voorzien in juiste, tijdige en heldere informatie zodat zij haar rol optimaal kan vervullen. Activiteiten en realisatie: Dit is net als bij de evaluatie van het bestuurlijk functioneren een voortdurende afstemming tussen de organisatie en bestuurlijke gremia om hier de gewenste invulling aan te geven. 39 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

41 Externe communicatie Doelstelling: Uitvoering geven aan communicatiestrategie en beleid en (pro)actief communiceren met media en omgeving inclusief invulling regionale binding. Activiteiten en realisatie: De eind vastgestelde herijkte strategische communicatievisie implementeren door actief te communiceren met media en inwoners. Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de netto lasten 352 lager. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere directe lasten ( 180) voor externe communicatie, bestuur en nietreglementaire zaken en 300 lagere kapitaallasten, door onder meer het uitstellen van de verkiezingen. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 460 lager, met name veroorzaakt door een voordeel op diverse directe lasten ( 180) en de bovengenoemde actualisatie van de wachtgeldvoorziening bestuurders ( 264 miljoen). Ten opzichte van ML -4 zijn de netto-lasten 244 lager, voornamelijk door een actualisatie/ verlaging van de benodigde wachtgeldvoorziening bestuurders ( 264). In is ongeveer 8.240,- uitgegeven voor buitenlandreizen door leden van het dagelijks bestuur (inclusief de dijkgraaf). Conclusie De activiteiten voor dit programma zijn voor het overgrote deel gerealiseerd waarbij de netto-lasten uiteindelijk lager zijn uitgevallen dan geraamd. 40 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

42 Programma 9000 Dekkingsmiddelen en saldo Programmabeheerder: M.J. van Overveld Doelstelling programma Dit programma betreft de planning en verantwoording van de dekkingsmiddelen, waaronder belastingopbrengsten (inclusief kwijtschelding en oninbaarverklaring), dividend en rente. De kosten van het waterschap worden voor 95% door de belastingopbrengsten gedekt. Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Opbrengst Waterschapsbelastingen Opbrengst omslag gebouwd Opbrengst omslag ongebouwd Opbrengst omslag ingezetenen Opbrengst omslag natuurterreinen Opbrengst verontreinigingsheffing Opbrengst zuiveringsheffing bedrijven Opbrengst zuiveringsheffing huishoudens Zuiveringsheffing overig Netto belastingopbrengst Overige dekkingsmiddelen Totaal dekkingsmiddelen 1) ) Naast de opbrengsten waterschapsbelastingen zijn in de cijfers ook de overige dekkingsmiddelen opgenomen, met uitzondering van de vergoeding van de provincie voor het vaarwegenbeheer, die rechtstreeks op de taak vaarwegenbeheer is verantwoord. Voor een verklaring van de verschillen zie 5.2 Verklaring verschillen per hoofdkosten en opbrengstsoort. Oninbaar/kwijtschelding uitgelicht (x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Kwijtschelding watersysteemheffing Oninbaar watersysteemheffing Kwijtschelding zuiveringsheffing Oninbaar zuiveringsheffing Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

43 Programma 0200/0500 Centraal management en concernstaf Programmabeheerder: H. van Stokkom Doelstelling programma Centraal management: De activiteiten die betrekking hebben op het op centraal niveau leiding geven aan het ambtelijk apparaat alsmede de (secretariële) ondersteuning daarvan. Tot dit product behoren: Activiteiten van management team/directie; Representatie management team/directie; Directe ondersteuning managementteam/directie; Voorbereiding, begeleiding en uitvoering van vergaderingen management team/directie). Concernstaf: Onder dit ondersteunende product vallen: kadernota, concerncontrol, concern-kam (coördinatie Kwaliteit, Arbo en Milieu) en de werkwijze met betrekking tot inrichting AO-IC (administratieve organisatie en interne controle), inclusief de controles met betrekking tot het voldoen aan de financiële rechtmatigheid. Realisatie specifieke doelstellingen Bedrijfsvoering Winnend samenwerken in Brabant Samenwerking met het bestuur In-control zijn en blijven MVO/Duurzaamheid Doelstelling: Toekomstbestendige inrichting van de bedrijfsvoering en organisatiestructuur afgestemd op de taken en ambitie van het waterschap. Ook voldoende aandacht voor de cultuuraspecten is daarbij van belang. Activiteiten en realisatie: In is er een beleidsvoornemen opgesteld om te komen tot de reorganisatie Sterk in je werk die per is doorgevoerd. Met deze reorganisatie wordt meer focus gelegd op de omgeving, de lange termijn, de processen en bijbehorende rollen en cultuuraspecten. Doelstelling: Door verdere optimalisatie van de samenwerking kwaliteit verbeteren, kwetsbaarheid verminderen en de efficiëntie verbeteren om daarmee ook de in de begroting opgenomen financiële doelstelling te realiseren. Activiteiten en realisatie: In zijn de nodige extra stappen gezet in het kader van winnend samenwerken, onder meer op het gebied van samen optrekken in dienstverlening, verkenning zuiveringsbeheer, regionale keringen, inkoop, ICT en GeoBrabant. Gelet op de bestuurlijke afweging van Winnend Samenwerken zal de bestuurlijke afstemming in de verschillende dossiers in de loop van 2014 verder vorm gegeven worden. De politiek bestuurlijke betrokkenheid wordt in 2014 vergroot. Om per onderwerp de mate van bestuurlijke betrokkenheid te bepalen is een leidraad ontwikkeld. Daarna worden de onderwerpen binnen Winnend Samenwerken opnieuw getoetst en van een passende bestuurlijke route voorzien. Doelstelling: Effectieve samenwerking tussen bestuur, secretarisdirecteur, MT en organisatie. Activiteiten en realisatie: Zoals ook bij het programma bestuur (8000) is aangegeven wordt dit continue beoordeeld door bestuur en directie en waar nodig aanvullende actie ondernomen. Doelstelling: Op basis van ontwikkelde visies maatregelen nemen die nodig zijn om gezien de huidige organisatie en de (interne en externe) ontwikkelingen in brede zin in control te zijn en te blijven. Activiteiten en realisatie: Gekoppeld aan het beleidsvoornemen tot reorganisatie per is een onderzoeksopdracht concerncontrol uitgevoerd. Daarbij is gekeken naar de positionering, werkzaamheden en rol van concerncontrol. De opgestelde visie wordt in het 1e kwartaal 2014 doorvertaald naar een controllersstatuut en een jaarplan concerncontrol. Daarnaast loopt er een traject wat doorloopt tot medio 2014 met betrekking tot de verdere professionalisering van de Governance verbonden partijen. Doelstelling: Het invulling geven aan voor thema s gestelde doelen. Activiteiten en realisatie: In is gestart met het uitwerken van de ontwikkelrichtingen die eind 2012 door het algemeen bestuur zijn vastgesteld. Binnen het thema Adaptief waterbeheer is het volgende bereikt: 42 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

44 De voorbereiding van een proef met dynamisch peilbeheer in de Rietkreek (binnen de marges van het peilbesluit), als voorloper van het beoogde flexibel peilbeheer. Verdere gedachtenvorming over zelfzorg en participatie (zelfsturing door watergebruikers), met als concrete resultaten het onderhoud van ecologische verbindingszones door derden. Het meer betrekken van gemeenten in een gezamenlijke doelen voor stedelijke wateren met structurele blauwalgenoverlast Binnen het thema Stoffenkringloop is de bewustwording van de waarde van stoffen verder vergroot. Naast hergebruik van fosfaat is er ook focus op de productie van bioplastics en is een onderzoek uitgevoerd naar mogelijke terugwinning van vezels (lignine) uit afvalwater. De contacten met bedrijven zijn daarbij geïntensiveerd. Ook is met succes een proef met maaisel in de kleine kringloop uitgevoerd. Voor het thema Communicatie is ingezet op een reeks met inspiratiebijeenkomsten, waarbij er een betrokkenheid ontstaat tussen de interne organisatie, het dagelijks bestuur en externe organisaties. Ook duurzame inkoop in de grond weg en waterbouw heeft daarbij op de agenda gestaan. Binnen het thema energie zijn bij zuiveringsbeheer goede resultaten geboekt met de oplevering van twee projecten bij Nieuwveer (o.a. het groene warmte station). Voor de duurzame mobiliteit wordt een plan samen met de waterschappen Dommel en Aa en Maas uitgewerkt. In zijn de OV business cards ingevoerd, die het gebruik van openbaar vervoer (bus, trein, OV-fiets) makkelijker hebben gemaakt. Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van jaarplan zijn de kosten lager vanwege minder benodigde externe (advies)kosten. Conclusie De activiteiten zijn voor het overgrote deel gerealiseerd en er zijn geen grote afwijkingen op de netto lasten. 43 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

45 Programma 0300 Ondersteunende producten sector Middelen Programmabeheerder: M.J. van Overveld Doelstelling programma Dit programma is bedoeld om de primaire taken van de organisatie zo soepel en efficiënt mogelijk te kunnen realiseren. Het programma biedt de organisatie continu ondersteuning en advies op het gebied van juridische zaken en vastgoed, communicatie, facilitaire zaken, inkoop en personeel en organisatie. Realisatie specifieke doelstellingen Winnend samenwerken Doelstellingen P&O: 1. Vereenvoudigen van het functiehuis naar voorbeeld van De Dommel. 2. Harmoniseren van de lokale arbeidsvoorwaarden van de Brabantse waterschappen. 3. Uitwerken van duurzame inzetbaarheid. 4. Personeels en salarisadministratie uniformeren en verbeteren. Doelstellingen JZ: Afstemmen van de plannen van de juridische afdelingen, zodat kan worden samengewerkt op strategisch juridische onderwerpen. Doelstellingen inkoop: 1. De strategische inkoopfunctie verder ontwikkelen. 2. Kennis op het gebied van innovatieve aanbestedingsmethoden verder ontwikkelen. 3. De gezamenlijke capaciteit van de Brabantse inkoopafdelingen doelmatiger benutten. Activiteiten en realisatie P&O: 1. In verband met de reorganisatie Sterk in je Werk in is de vereenvoudiging van het functiehuis doorgeschoven naar Er is een werkgroep samengesteld waarin de Brabantse waterschappen vertegenwoordigd zijn. Hieraan neemt ook een vertegenwoordiging van de ondernemingsraden deel. Inmiddels is er een concept ontworpen dat in 2014 verdere invulling krijgt. De geplande ingangsdatum is Er is een BrabantBreed vitaliteitsplan Van reactief naar proactief opgesteld en goedgekeurd. Activiteiten gericht op primaire preventie zijn gestart en lopen door in 2014 en verder. 4. Er zijn een aantal scenario s uitgewerkt in business cases. Op basis hiervan komt begin 2014 besluitvorming tot stand. Activiteiten en realisatie JZ: Er is gestart met het ontwikkelen van een gezamenlijk proces tot afdoening van bezwaren. Hierbij zal de informele aanpak (mediation) een hoofdrol spelen. Activiteiten en realisatie Inkoop: 1. De invulling van de strategische inkoopfunctie is meegenomen in de inkoopsamenwerking binnen de Brabantse waterschappen. De volledige visie voor de wijze waarop de inkoopfunctie in de nabije toekomst moet worden vormgegeven, is in januari 2014 door de stuurgroep Winnend Samenwerking goedgekeurd. 2. De afdeling Inkoop is inmiddels zelfstandig in staat aanbestedingen volgens het principe Best Value Procurement (BVP) te begeleiden. Tevens participeert de afdeling in de BVP-kerngroep van de Unie van Waterschappen. 3. Daar waar mogelijk wordt onder- en overcapaciteit van de Brabantse inkoopafdelingen op Brabantse schaal op elkaar afgestemd. Werkkostenregeling Doelstelling: Implementeren van de werkkostenregeling vóór Activiteiten en realisatie: De datum van verplichte implementatie is vanuit het Rijk doorgeschoven naar Dit heeft deels te maken met op handen zijnde wijzigingen in de regeling. In is binnen Winnend Samenwerken een werkgroep gestart die de WKR gaat implementeren. Inmiddels heeft een eerste inventarisatie plaatsgevonden. Uitwerken HR visie Doelstelling: HR beleid in overeenstemming brengen met de lange termijn doelstellingen van het waterschap. 44 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

46 Opstellen van een meerjarenonderhoudsplanning Voorbereiden reorganisatie Activiteiten en realisatie: De belangrijkste pijlers uit de HR visie zijn: Talentmanagement: Er heeft een verkenning op het thema plaatsgevonden dat in 2014 nader wordt uitgewerkt. Organisch organiseren: Sterk in je werk heeft een bijdrage geleverd aan de realisatie van dit thema. De organisatie-inrichting is beter afgestemd op de bedrijfsprocessen. Een ander belangrijk instrument is vereenvoudiging van het functiehuis. Dat staat op de veranderagenda van Veranderen als tweede natuur: Dit is onderdeel van de gewenste cultuurverandering waaraan in het managementontwikkeltraject veel aandacht is besteed. Leiderschap als verbindende schakel: Het thema verdere ontwikkeling van persoonlijk leiderschap is een rode draad is in het managementontwikkeltraject. Doelstelling: Een efficiënte en eenduidige aanpak van het onderhoud en werk dat voortvloeit uit arbo-inspecties van de verschillende objecten zoals werkplaatsen, kantoren en gemaalgebouwen. Activiteiten en realisatie: Alle objecten waarvan Facilitaire Zaken (FZ) assetmanager is, zijn geïnventariseerd en het onderhoud is vertaald naar een meerjarenonderhoudsplanning. Voor de gemaalgebouwen loopt er nog een project waarbij ook deze objecten worden geïnspecteerd. Er is een strategie vastgesteld over de wijze waarop het gebouwonderhoud georganiseerd gaat worden. In 2014 zal inhoud aan de strategie worden gegeven en wordt het gebouwonderhoud opnieuw aanbesteed. Doelstelling: Het planmatig en communicatief begeleiden van het reorganisatietraject zodat de nieuwe organisatie op 1 januari 2014 van start kan gaan. Activiteiten en realisatie: De reorganisatie is succesvol afgerond. De nieuwe organisatie is vanaf operationeel. Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de lasten van dit beleidsveld 57 lager. Enerzijds door voordelen als gevolg van het scherper schrijven op producten en door minder inhuur (in 2012 was nog inhuur nodig ten behoeve van Delta Digitaal 2). Anderzijds door nadelen zoals een hogere toevoeging aan de wachtgeldvoorziening en proceskosten in een juridische procedure inzake een afhaakregeling. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 154 hoger. De directe lasten zijn 510 hoger door een toevoeging aan de wachtgeldvoorziening, proceskosten en outplacementtrajecten. De opbrengsten zijn 349 hoger vanwege het doorschuiven van de overdracht van het pand laboratorium, waardoor er een extra huuropbrengst is gerealiseerd. Ten opzichte van ML -4 zijn de lasten 297 hoger, voornamelijk vanwege de toevoeging aan de wachtgeldvoorziening personeel en proceskosten. Conclusie De doelstellingen zijn gerealiseerd of in een vergevorderd stadium in uitvoering. 45 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

47 Kostenplaats salarissen Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten salarissen Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de lasten 407 hoger. Deze stijging in lasten wordt met name veroorzaakt door een procentuele stijging van de salarislasten in. Het IKB is gemiddeld gestegen met 3,2% van het salaris. Deze stijging is deels gefinancierd door overheveling van budget uit andere arbeidsvoorwaarden (zoals betaald ouderschapsverlof en tegemoetkoming ziektekosten) en een hogere toevoeging aan de wachtgeldvoorziening. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 179 hoger. Dit verschil wordt veroorzaakt door een stijging van de ZVW kosten. In januari is de werknemersbijdrage vervangen door een werkgeversheffing. Daarnaast is het maximum loonbedrag waarover ZVW premie verschuldigd is verhoogd en is er meer aan de wachtgeldvoorziening toegevoegd dan vooraf ingeschat. Ten opzichte van ML -4 zijn de lasten 112 hoger. Dit verschil wordt veroorzaakt door een te lage prognose van de inhuurkosten bij ML -4, een hogere toevoeging aan de wachtgeldvoorziening en uiteindelijk iets hogere salarislasten dan geprognosticeerd. 46 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

48 Programma 0400 Sector Financiën & ICT Programmabeheerder: M.J. van Overveld Doelstelling programma Dit programma is bedoeld om de primaire taken van de organisatie zo soepel en efficiënt mogelijk te kunnen realiseren. Het programma biedt de organisatie continu ondersteuning en advies op het gebied van financiën, geografische informatie en ICT. Specifieke doelstellingen (WAT en HOE) Gezamenlijk informatiebeheerplan (3 IBP) Samenwerkingsinitiatieven GEO-informatie Wet Hof Kwaliteitsimpuls FEZ Financiële informatievoorziening SEPA-migratie Doelstelling: Voor de waterschappen Brabantse Delta, de Dommel en AA en Maas wordt binnen Winnend Samenwerken een gezamenlijk Informatie Beheer Plan opgesteld. Activiteiten en realisatie: Het 3-IBP is opgesteld maar moet nog een formele status krijgen binnen ons waterschap. In het 3-IBP zijn speerpunten benoemd en zijn gezamenlijke projecten vastgesteld. Doelstelling: In diverse samenwerkingsinitiatieven wordt actief meegewerkt. Naast Winnend Samenwerken is GEO-Brabant ook een samenwerkingsinitiatief. Activiteiten en realisatie: Aan drie samenwerkingsprogramma s is actief meegewerkt. 1) Winnend Samenwerken: Kennis en capaciteit gedeeld en gezamenlijke projecten Mobiel Werken en BGT gestart. 2) GeoBrabant: drie sporen van potentieel succesvol samenwerken verder onderzocht. 3) Samenwerken in de afvalwaterketen: Kennis gedeeld en onderzoek naar gezamenlijk gegevensbeheer geïnitieerd. Doelstelling: Houdbare overheidsfinanciën, door het begrotingstekort niet te overschrijden en begrotingsevenwicht te creëren. De wet wordt van kracht in 2014, in zal reeds in de geest van de wet gehandeld worden. Activiteiten en realisatie: In zijn de voorbereidingen getroffen om per volgens de wet Hof te kunnen werken. Zo veel als mogelijk is in al volgens de wet Hof gewerkt. In de Kadernota is dit verder verfijnd en is een nieuwe methode voor het ramen van investeringsvolumes geïntroduceerd. Het EMU saldo wordt gemonitord en hier wordt periodiek over gerapporteerd. Het activabeleid wordt in 2014 geactualiseerd. Doelstelling: Kwaliteit van de producten en diensten van de afdeling FEZ verhogen. Activiteiten en realisatie: Er heeft een ontwikkeltraject plaatsgevonden waarbij is geïnvesteerd in de medewerkers in de vorm van assessments en het verder uitrollen daarvan in het reguliere werkproces en planning- en ontwikkelgesprekken. Tevens is geïnvesteerd in het optimaliseren van de producten Begroting en Managementletter en is een nieuwe functie Strategisch Beleidsadviseur Financiën geformeerd. Doelstelling: Het na de implementatie van GAS in 2012 realiseren van een adequate tool voor de financiële informatievoorziening. Activiteiten en realisatie: De testfase van de planning & control database is afgerond en de module wordt bij het opstellen van de begroting 2015 in gebruik genomen. Doelstelling: Het voorbereiden van de administratie en systemen op de komst van één Europese betaalmarkt: de Single Euro Payments Area (SEPA), een initiatief van de Europese Unie en gezamenlijke Europese banken. Vanaf februari 2014 zijn betalingen alleen nog maar mogelijk met het IBAN-rekeningnummer (International Bank Account Number) en worden de Europese (SEPA-) standaarden voor betaalmiddelen als overschrijvingen, acceptgiro s en incasso s gebruikt. Activiteiten en afwijkingen: De sepamigratie is afgerond. Alle betalingen worden met het IBAN-rekeningnummer uitgevoerd. 47 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

49 Prestatie indicatoren 2012 Jaarplan ML -4 % Facturen voldaan binnen betaaltermijn n.b. 100% 60% 65% % Beschikbaarheid belangrijke infrastructuur n.b. 95% 95% 95% Toelichting prestatie indicatoren: In is veel aandacht geschonken aan de kwaliteit van de financiële administratie. Nadat in 2012 GAS als nieuw systeem is geïmplementeerd, heeft in het teken gestaan van het optimaliseren van de administratieve processen waarbij tijdigheid van factuurbetaling een belangrijk aspect is geweest. Eind is 80% van de facturen binnen 30 dagen betaald, begin was dit nog 40% (gemiddeld over 65%). Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma Ten opzichte van de rekening 2012 zijn de lasten lager. In 2012 waren de kapitaalasten 580 hoger vanwege het afboeken van het vergunningen- en handhavingssysteem. De directe lasten waren in 2012 hoger vanwege de noodzakelijke, niet begrote, aanschaf en aanpassing van software. Ten opzichte van jaarplan zijn de lasten 5 hoger. Ten opzichte van ML -4 zijn de lasten 11 lager. Conclusie De doelstellingen van dit programma zijn vrijwel allemaal gehaald. 48 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

50 Programma 0800 Muskusrattenbestrijding Programmabeheerder: A. Meuleman Doelstelling programma Het doel van dit programma is muskus- en beverratten te bestrijden om schade aan waterkeringen en waterlopen te voorkomen dan wel te minimaliseren en zo een bijdrage te leveren aan de veiligheid. Realisatie doelstellingen en beoogde effecten Vangstaantallen Gemeenschappelijke Regeling muskusrattenbestrijding Noord-Brabant Landelijk onderzoek Dataregistratie (mobiel werken) Doelstelling: Beperking van risico s en schade door effectieve bestrijding Activiteiten en realisatie: De trend van de daling in vangsten heeft zich voortgezet. Doordat er in relatief veel cursusuren zijn gemaakt, is het aantal velduren lager dan oorspronkelijk gepland. Deze cursussen waren gericht op bredere inzetbaarheid van medewerkers en versterking van de samenwerking tussen de afdelingen Onderhoud en Muskusrattenbestrijding. Doelstelling: Het scheppen van randvoorwaarden door de waterschappen Brabantse Delta, Aa en Maas en De Dommel voor de organisatie van de bestrijding van muskus-en beverrat in Noord-Brabant. Activiteiten en realisatie: In is gestart in het ambtelijk overleg waar de bestrijding hand- en spandiensten kan oppakken voor overige werkzaamheden. Doelstelling: Onderzoek naar de mogelijkheden van alternatieve bestrijdingsstrategieën en de toepasbaarheid van preventieve maatregelen. Activiteiten en realisatie: Op 1 januari is het landelijk onderzoek vanuit de Unie van Waterschappen gestart. Deze wetenschappelijke veldproef zal doorlopen tot 1 januari In is de afgesproken inzet gerealiseerd. Doelstelling: Betere managementtools voor de aansturing van de bestrijding. Verbetering mogelijkheden tot bestuurlijke verantwoording. Terugdringen tijdsbesteding aan dataregistratie. Activiteiten en realisatie: In 2012 is de pilot mobiel werken in de bestrijdingsorganisatie van Noordoost Nederland succesvol afgerond. In is in de Brabantse bestrijdingsorganisatie een eigen pilot afgerond. In 2014 zal de hele Brabantse bestrijdingsorganisatie mobiel gaan werken vooruitlopend op de landelijke afspraak om dit uiterlijk per 1 januari 2015 in te voeren. Prestatie indicatoren 2012 Jaarplan ML -4 Jaarvangst muskusratten Jaarvangst beverratten Vangst per uur muskusratten 0,14 0,13 0,13 0,13 Vangst per km watergang muskusratten 0,18 0,18 0,16 0,16 Jaarvangst muskusratten: De verwachte, lichte daling is het gevolg van minder velduren door cursusuren en deelname aan de veldproef. Geld (bedragen x 1.000) 2012 Jaarplan ML -4 Totaal netto kosten programma De financiële afwijking wordt veroorzaakt door de kosten van de opleiding Water- en Groenbeheer en de inhuur van personeel. Een nader toelichting wordt gegeven in bijlage VIII. Conclusie Doelstelling van een dalende populatie is behaald. Mobiel werken is opgestart en zal in 2014 volledig worden uitgerold. 49 Jaarverslag programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

51 Hoofdstuk 3: Verbonden partijen In dit hoofdstuk worden de ontwikkelingen bij de verbonden partijen weergegeven. De personen genoemd bij bestuurlijk vertegenwoordiger en accountmanager waterschap zijn degene die in ook daadwerkelijk deze rol vervulden. Voor de grootste verbonden partijen is op verzoek van het algemeen bestuur een nieuw element toegevoegd. Het gaat om het onderdeel ontwikkelingen vanaf de businesscase. Hier worden de ontwikkelingen afgezet tegen de bij de oprichting opgestelde businesscase. Daar waar de verbonden partij al (veel) langer bestaat, zijn de ontwikkelingen afgezet tegen de eerder afgegeven prognoses. Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Ontwikkelingen vanaf de business case Belang waterschap in de verbonden partij Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling Belastingsamenwerking West- Brabant Etten-Leur Gemeenschappelijke regeling Gemeente Bergen op Zoom Gemeente Breda Gemeente Etten-Leur Gemeente Oosterhout Gemeente Roosendaal Gemeente Halderberge Gemeente Woensdrecht Gemeente Alphen-Chaam Gemeente Moerdijk (nieuwe toetreder per ) Gemeente Dongen (nieuwe toetreder per ) Waterschap Brabantse Delta, Eén gezamenlijke belastingorganisatie voor heffing en inning van gemeentelijke en waterschapbelastingen in West-Brabant. Het onderzoek naar een kostenverdeling welke recht doet aan de financiële uitgangspunten en op basis van het rapport Berenschot van 2009 is uitgevoerd, met als doel voor de begroting 2014 een robuuste kostenverdeling op te leveren. Het waterschap wordt in 2014 voor ,- gecompenseerd, deels door een lagere bijdrage als gevolg van nieuwe toetreders en deels vanuit het resultaat BWB. De BWB zet zich in om nog meer gemeenten te laten toetreden in de GR ter vergroting van de efficiency en reductie van het kostenniveau. Thans wordt met een vijftal potentiële deelnemers in West-Brabant gesproken over mogelijke toetreding tot de BWB. Gemeente Breda heeft zeer recentelijk aangegeven om de uitvoering van de WOZadministratie vooralsnog niet over te dragen aan de BWB. De BWB zal niet tot nauwelijks eigen vermogen hebben. Financiering van activa geschiedt door het aantrekken van geldleningen. De kosten van de organisatie worden gedekt door de bijdragen van de deelnemers. De gerealiseerde financiële resultaten worden met de deelnemers verrekend. Primitieve begroting: Jaarrekening : Het behalen van een kwalitatief hoogwaardig en efficiënt niveau van belastingheffing en invordering. Dit leidt tot een adequate dienstverlening aan de belastingplichtigen en het reduceren van de maatschappelijke kosten. Bij de besluitvorming van het waterschap tot deelname in de BWB is uitgegaan van een voordeel van 0,9 miljoen in oplopend naar 1,5 miljoen in In is een voordeel van 0,4 miljoen gerealiseerd. Het geschetste meerjarenperspectief in de begroting 2015 laat zien dat het verwachte financiële voordeel in ,9 miljoen en in ,2 miljoen is. Eén vaste zetel in het vierkoppig dagelijks bestuur. Eén vaste zetel in het algemeen bestuur. Ca. 40% 50 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

52 Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Zie het geformuleerde bij doelstellingen waterschap door deelneming in de verbonden partij. Risico met betrekking tot de kostenontwikkeling. Veelal financiële risico s verband houdend met relatief veel aannames. Dit heeft mogelijk effect op de efficiencytaakstelling BWB danwel de compensatie voor het waterschap in 2015 t/m Th. Schots A.van Mieghem 51 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

53 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij AQUON (voorheen Delta Waterlab) Breda Gemeenschappelijke regeling Waterschap Brabantse Delta Waterschap Hollandse Delta Hoogheemraadschap van Delfland Hoogheemraadschap van Rijnland Waterschap Rivierenland Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Waterschap de Dommel Waterschap Aa en Maas Hoogheemraadschap van de Stichtse Rijnlanden Het verrichten van laboratoriumonderzoek ten behoeve van de deelnemers. Per 1 juli 2011 zijn de activiteiten van GR Delta Waterlab overgedragen aan GR AQUON onder gelijktijdige toetreding van andere deelnemers dei geen deel uitmaakten van DWL. Daarna is DWL geliquideerd. Per 31 december : EV: 0 / VV: (bron: concept jaarrekening AQUON) oorspronkelijke begroting begrotingswijziging gewijzigde begroting (bron: begroting & 1 e begrotingswijziging AQUON) Het verrichten van laboratoriumonderzoek. 1 van de 9 zetels in het algemeen bestuur. Na de start van onze nieuwe dijkgraaf zijn de zetels herverdeeld. WBD heeft nu uitsluitend zitting in het AB van Aquon. Op basis van de concept jaarcijfers van AQUON is het aandeel van het waterschap in AQUON 3,1 miljoen. Geen Het algemeen bestuur heeft eerder ingestemd met de verkoop van ons laboratoriumpand aan AQUON, waarbij was uitgegaan van feitelijke levering uiterlijk 1 januari. Zoals eerder gemeld heeft de afwikkeling niet binnen die termijn kunnen plaats vinden. De overdracht is uiteindelijk afgerond voor eind. Het pand zou tegen boekwaarde worden overgenomen. Dat is ook gebeurd. De laboratoria van waaruit Aquon is ontstaan werkten met een eigen laboratorium informatie en managementsysteem (LIMS). Om efficiënt te kunnen werken, en omdat een aantal van deze systemen sterk verouderd was, is een groot en complex project gestart voor de bouw van een nieuw LIMS. In augustus is het project stilgelegd omdat de verwachting was dat de ontwikkeling niet zou gaan opleveren wat ervan verwacht werd. In 2014 wordt een doorstart voorzien. De elementen die al ontwikkeld zijn, worden in een meer realistische aanpak doorgezet. Een klein deel van de activiteiten die in heeft plaatsgevonden zal moeten worden afgeboekt. De meetvraag van de waterschappen wordt uitgedrukt in ilowpunten. Voorafgaand aan een jaar wordt de kostprijs van een ilowpunt berekend. De prijs wordt echter na afloop van een jaar definitief. De meetvraag van de waterschappen loopt komende jaren terug en stabiliseert naar verwachting. De kostenstructuur is nog niet voldoende flexibel, waardoor de prijs per ilowpunt hoger ligt dan eerder aangenomen in de Businesscase. J. Vos (voorzitter) tot zijn aftreden als dijkgraaf. Daarna is C. Moonen de vertegenwoordiger geworden. I. de Keizer 52 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

54 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling waterschap De Dommel en waterschap Brabantse Delta Boxtel Lichte gemeenschappelijke regeling Waterschap De Dommel Waterschap Brabantse Delta Doelmatige behandeling van het afvalwater en optimale benutting van de beschikbare verwerkingscapaciteit op de rwzi's van de twee waterschappen. Op 1 juni 2012 hebben 4 bedrijven een contract getekend voor realisatie van een eigen AWZI. Met uitzondering van een bedrijf vallen deze bedrijven in het beheergebied van Waterschap Brabantse Delta, maar de feitelijke zuivering vindt plaats op de rwzi Tilburg-noord van waterschap De Dommel. De realisatiedatum is nog onbekend maar op termijn zullen de kosten voor zuiveren door De Dommel lager worden door verminderd aanbod. N.v.t. N.v.t. Waterschap De Dommel zuivert afvalwater dat door de gemeente Tilburg wordt ingezameld en vrijkomt in het gebied van waterschap Brabantse Delta. Waterschap Brabantse Delta zuivert afvalwater dat door de gemeenten Baarle Nassau en Loon op Zand wordt ingezameld en vrijkomt in het gebied van waterschap De Dommel. N.v.t. N.v.t. Begroting : Werkelijk : (betaald door waterschap Brabantse Delta aan de Dommel o.b.v aantal gezuiverde ve s) Geen. De gemeenschappelijke regeling is in 2010 aangepast en vastgesteld in het AB van 15 december 2010 (waterschap De Dommel) en 13 oktober 2010 (waterschap Brabantse Delta). Geen significante risico s. Th. Schots A. van Rijn 53 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

55 Naam verbonden partij Muskusrattenbestrijding Brabantse Waterschappen Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Breda Gemeenschappelijke regeling Waterschap Aa en Maas Waterschap Brabantse Delta Waterschap De Dommel Doelmatige bestrijding van de muskusrat en de beverrat en het voorkomen van schade door deze soorten aan waterstaatswerken. Ontwikkelingen verbonden partij Een gemeenschappelijke begroting is goedgekeurd door de besturen van de Brabantse Waterschappen. Solvabiliteit, eigen en vreemd N.v.t. vermogen verbonden partij (Netto) begrotingstotaal De begroting van de totale bestrijding was voor iets meer dan verbonden partij 2,1 miljoen waarvan 1/3 deel voor rekening van het waterschap komt. Daarop is een minimale afwijking opgetreden. Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang Aandeel waterschap in (netto) totaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Voorkomen van schade door de muskusrat en de beverrat aan waterstaatswerken. Ieder waterschap wordt door één lid van het dagelijks bestuur vertegenwoordigd. De waterschappen nemen financieel voor 1/3 deel. N.v.t ,- (1/3 e deel voor WBD) Geen Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten J. Rombouts behoeve van verbonden partij Er wordt, voor Brabant als totaal, voldaan aan landelijk gestelde normen (maximale vangst per km), waarbij sprake is van een afdoende effect van bestrijding op de populatieomvang. Desalniettemin zijn er West-Brabantse gebieden die hier nog niet aan voldoen. Waakzaamheid blijft geboden om de vangsten niet te laten oplopen. Er is geen onaanvaardbare schade als gevolg van graverij c.q. vraat door de muskus- en beverratten. Voor de opvang van de cursusuren en de inzet bij de landelijke veldproef is extra mankracht ingehuurd. De trend van daling van de vangsten heeft zich in voortgezet. De landelijke doelstelling wordt vermoedelijk in 2014 behaald. C. Coppens 54 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

56 Naam verbonden partij Gemeenschappelijke Regeling Regionaal Archief West-Brabant (RAWB) Vestigingsplaats Oudenbosch Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling Participerende partijen Gemeente Etten-Leur Gemeente Halderberge Gemeente Moerdijk Gemeente Zundert Gemeente Rucphen Waterschap Brabantse Delta Openbaar belang dat wordt Het Regionaal Archief West Brabant heeft tot doel de in beheer behartigd door de verbonden overgedragen archieven en verzamelingen van de aangesloten partij gemeenten en het waterschap in goede, geordende en toegankelijke staat te bewaren. Ontwikkelingen verbonden partij RAWB is samen met gemeenten Roosendaal en Bergen op Zoom vertegenwoordigd in de Stuurgroep West-Brabantse Archiefsamenwerking, die opdracht heeft gegeven tot het opstellen van een businesscase om de mogelijkheden van een nieuwe geïntegreerde West-Brabantse archieforganisatie te onderzoeken. Die nieuwe organisatie zou moeten beschikken over kwantitatief en kwalitatief voldoende personeel om de wettelijke taken op het gebied van archiefbeheer en de nieuwe taken m.b.t. digitale informatiehuishouding adequaat uit te kunnen voeren. Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Risico s Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Solvabiliteitspercentage 2,05% Eigen vermogen: (voor bestemming resultaat) Vreemd vermogen: (bron: jaarrekening ) Totaal bijdragen (Beleidsplan GR) Geplande bezuinigingsopdracht van 3% v.a leek lastig te realiseren, maar vanaf 2014 kan RAWB als gevolg van zowel formatiereductie als budgetverlagingen voor IT, digitaal beheer en onderhoud alsnog kosten verlagen. Tezamen met de genoemde ontwikkeling naar schaalvergroting in West-Brabant meent RAWB alsnog aan de gestelde bezuinigingsopdracht te kunnen voldoen. Opslag en beschikbaar houden voor het publiek van permanent te bewaren archieven Iedere deelnemende organisatie wordt door een lid vertegenwoordigd in het algemeen bestuur N.v.t Beleidsplan ,00 (excl. BTW) Werkelijk ,01 (excl. BTW) Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten J. Brekelmans, teamleider DIV behoeve van verbonden partij Het waterschapsbestuur heeft uit oogpunt van efficiëntie en vereenvoudiging in september besloten tot het in eigen beheer nemen van de overige overgedragen archieven en heeft daartoe de overeenkomsten met archiefdiensten in Tilburg, Breda en Bergen op Zoom opgezegd. Met respect voor de bestaande GR RAWB heeft het bestuur besloten de ontwikkelingen met betrekking tot de archiefsamenwerking in West-Brabant af te wachten. Nu dient zich het natuurlijk moment aan voor het waterschap om een goede afweging te kunnen maken tussen enerzijds het meegaan in de nieuwe archieforganisatie West-Brabant en anderzijds uit te treden. De archieven van voormalig waterschap Land van Nassau en rechtsvoorgangers, zouden bij uittreding dan net als de overige archieven in eigen beheer komen van het waterschap. L. van der Kallen 55 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

57 Naam verbonden partij Het Waterschapshuis Vestigingsplaats Amersfoort Rechtsvorm Gemeenschappelijke Regeling Participerende partijen 22 waterschappen (2 minder dan vorig jaar: fusie Vechtstromen (Regge en Dinkel, Velt en Vecht). Hunze en Aa s is uit HWH gestapt. Openbaar belang dat wordt Het verbeteren van informatie- en bedrijfsprocessen met behulp van behartigd door de verbonden ICT ter bevordering van de kwaliteit en efficiëntie van taakuitvoering partij door de waterschappen. Ontwikkelingen verbonden partij Nu de GR is gerealiseerd heeft een bestuurlijke commissie de opdracht gekregen een voorstel te ontwikkelen voor een vernieuwd Waterschapshuis (HWH 2.0). 11 november is in het AB van HWH besloten HWH te splitsen in twee delen: 1. HWH collectief; aan deze programma's nemen alle deelnemers van de GR deel en het risico wordt door alle deelnemers gedragen; 2. HWH facultatief; deze programma's worden voor een aantal deelnemende waterschappen uitgevoerd en het risico wordt door de aan het betreffende programma deelnemende waterschappen gedragen. Tussen collectief en facultatief komt een harde juridische en financiële scheidsmuur. De uitwerking en definiëring van HWH 2.0. worden in het voorjaar van 2014 opgepakt. Solvabiliteit, eigen en vreemd N.v.t. vermogen verbonden partij (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Ontwikkelingen vanaf de business case Belang waterschap in de verbonden partij Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Begroting Begroting Op dit moment (februari 2014) ligt er een begrotingswijziging voor waarin het begrotingsbeeld 2014 wordt geactualiseerd. Voor 18 maart 2014 moet het waterschap hierop een zienswijze indienen bij Het Waterschapshuis. De voorgestelde begroting is 10% lager dan wat is vastgesteld. De voorgestelde begroting is ( lager). De gevolgen van HWH 2.0 zijn gelet op de status van het besluitvormingsproces nog niet in deze begrotingswijziging opgenomen. Het verbeteren van informatie- en bedrijfsprocessen met behulp van ICT ter bevordering van de kwaliteit en efficiëntie van taakuitvoering. Sinds de business case hebben er een aantal veranderingen plaatsgevonden. De stichting Het Waterschapshuis is omgezet naar de Gemeenschappelijke regeling Het Waterschapshuis. Vanaf 1 januari 2014 maakt waterschap Hunze en Aa s geen onderdeel meer uit van de Gr Het Waterschapshuis. Op dit moment is men bezig met het omvormen van Het Waterschapshuis naar HWH 2.0. Eén van de 22 stemmen in Algemeen Bestuur Gemeenschappelijke Regeling Het Waterschapshuis (Begroting ) (Oorspronkelijke begroting 2014) en voor mogelijke aanpassing als gevolg van HWH (Na begrotingswijziging 2014) en voor mogelijke aanpassing als gevolg van HWH 2.0. Er is in het kader van Winnend Samenwerken een gezamenlijk informatieplan opgesteld (3IBP). Deelname aan projecten van HWH wordt per project bekeken mede op basis van een business case. Door onderscheid te maken in HWH collectief en HWH facultatief worden risico s zoveel mogelijk beperkt. J. Vos (voorzitter) tot zijn aftreden als dijkgraaf. Daarna is C. Moonen de vertegenwoordiger geworden. A.Hieltjes 56 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

58 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Capital ratio; verhouding eigen/balanstotaal aan het einde van het begrotingsjaar (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Nederlandse Waterschapsbank NV Den Haag Naamloze vennootschap Aandeelhouders Het doel is het ten algemenen nutte uitoefenen van het bankbedrijf door het verstrekken van kredieten aan onder andere Waterschappen. Door de kapitaaleisen onder Basel III wordt een leverage ratio vereist van 3%, dit betekent een eigen vermogen van minimaal 3% van het balanstotaal. Banken hebben tot 2018 de tijd om het eigen vermogen op orde te brengen. Hierdoor zal de komende jaren geen dividend worden uitgekeerd aan de aandeelhouders totdat voldaan wordt aan de vereiste norm voor leverage ratio van 3%. Het huidige eigen vermogen zal hierdoor tot 2018 moeten verdubbelen. Vanwege een terughoudend opererende publieke sector met betrekking tot investeringen, mede in het kader van de wet Houdbare Overheidsfinanciën is het voor de NWB onzeker voor 2014 en verdere jaren harde winstprognoses af te geven. De capital ratio geldt als indicatie voor de kredietwaardigheid Capital ratio bedraagt: per ultimo 2010: 2,0% per ultimo 2011: 1,8% per ultimo 2012: 1,6% per ultimo : 1,9% De verandering van de ratio wordt veroorzaakt door schommelingen in de marktwaardes alsmede op basis van de in januari 2014 door het Bazels Comitë voorgestelde nieuwe definitie. Het eigen vermogen bedraagt ultimo 1,256 miljard, na toevoeging van de onverdeelde winst in van 34 miljoen. N.v.t. Het ontvangen dividend komt ten gunste van de exploitatie van het waterschap. Dit komt ten gunste aan de belastingtarieven van het waterschap, waarmee de doelstelling wordt gediend om de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk te houden. De komende jaren wordt naar verwachting vanwege de vermogenseis in Basel III geen dividend uitgekeerd. Nominale waarde aandelen WBD heeft aandelen A en aandelen B met verschillende nominale waardes. Op basis van het gewogen gemiddelde heeft WBD een aandeel van 4,7% (uitgedrukt in euro s ten opzichte van EV NWB: ,-) (ongewogen gemiddelde 4,2%) N.v.t. Het dividend wordt de komende jaren ingehouden tot het moment dat de NWB-bank voldoet aan de eisen van Basel III. Actief participeren in de algemene vergadering van aandeelhouders. Ontwikkelingen op financiële markten worden in hoge mate beïnvloed door de Europese schuldencrisis. Centrale vraag daarbij is of het vertrouwen van de markten in de euro wordt hersteld. Indien dit onvoldoende is zal dit blijvende negatieve gevolgen hebben voor de reële economie in Europa en hierdoor ook op de toegang tot de financiële markten en de beschikbaarheid van financieringsmiddelen. Th. Schots A.van Mieghem 57 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

59 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij aan begin begrotingsjaar (alleen in begroting) Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen aan het einde van het begrotingsjaar (alleen in jaarrekening) (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Risico s Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Noord-Brabantse Waterschapsbond Breda Vereniging Waterschap Aa en Maas Waterschap Brabantse Delta Waterschap De Dommel Waterschap Rivierenland Waterschap Aa en Maas Waterschap Brabantse Delta Waterschap De Dommel Waterschap Rivierenland De behartiging van de belangen van gemeenschappelijke aard van de waterschappen in de provincie Noord-Brabant. Sinds 2012 heeft het algemeen bestuur de mogelijkheid om een zienswijze op de concept-begroting in te brengen. Daarbij worden de overige financiële jaarstukken ter informatie aangeboden. Op 15 mei zijn de jaarstukken in het AB behandeld. Hier is ingestemd met de concept-begroting 2014 en worden de opmerkingen ten aanzien van de financiële jaarstukken meegegeven. Dit is gedaan. Sindsdien is besloten te participeren in het Provinciaal Groenfonds waarvoor eveneens een begrotingswijziging heeft plaatsgevonden. Per 31 december : EV: VV: ,- N.v.t. Waterschap Brabantse Delta participeert voor 4/13. Jaarrekening 2012: ,65 Jaarrekening : ,97 Begroting : ,00 Begroting 2014: ,00 Geen significante risico s Behartiging van de waterschapsbelangen in de gehele provincie. Ieder waterschap heeft één stem Vaste verdeelsleutel voor de kosten: 4/13 voor Dommel, Aa en Maas en Brabantse Delta en 1/13 voor Waterschap rivierenland. De bijdrage voor Brabantse Delta is voor daarmee vastgesteld op: ,52. J. Vos tot zijn aftreden als dijkgraaf. Daarna C. Moonen de vertegenwoordiger geworden. A. Dielissen E. van Beurden 58 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

60 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit en eigen vermogen verbonden partij (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Ontwikkelingen vanaf de business case N.V. Slibverwerking Noord-Brabant Moerdijk N.V. Waterschap Aa en Maas Waterschap De Dommel Waterschap Rivierenland Waterschap Regge en Dinkel Waterschap Scheldestromen Waterschap Brabantse Delta Het tot stand brengen van en het in stand houden van de duurzame exploitatie van een slibverwerkingsinstallatie voor de verwerking van zuiveringsslib dat in beginsel afkomstig is van waterschappen In het kader van het investeringsproject energieoptimalisatie heeft SNB de opdracht voor de realisatie van de ombouw van twee stoomketels tot hoge druk ketels en het plaatsen van een stoomturbine in juli gegund aan een Nederlandse onderneming. De hiermee opgewekte groene elektriciteit zorgt voor een verdere verduurzaming van het proces van SNB. In het laatste kwartaal van 2014 moet de turbine stroom gaan genereren. Eind 2011 hebben de aandeelhouders van SNB ingestemd met de realisatie van een biologische afvalwaterzuiveringsinstallatie. Met deze installatie kan SNB haar afvalwater zelf verwerken. De zuivering leidt tot een verlaging van water- en luchtemissies en voorkomt de productie van gevaarlijk afval (ammoniak). Daarnaast worden kostenbesparingen gerealiseerd. In augustus 2012 is gestart met de bouw. In maart is de zuivering in gebruik gesteld. De opstart is fasegewijs opgezet waarbij uiterlijk 1 januari 2015 al het afvalwater door de zuivering verwerkt moet worden. Alle aandeelhouders hebben stortingen gedaan. Solvabiliteitspercentage zonder effect stelselwijziging: 89% Eigen vermogen zonder effect stelselwijzing: (jaarrekening 2012) Totaal begroting Totaal voorlopige afrekening Het verwerken van zuiveringsslib tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. SNB is in 1994 opgericht. Het laatste plan waaraan getoetst kan worden is het ondernemingsplan Onderstaande grafiek komt uit dit ondernemingsplan met daarin het Worst case scenario, het Best case scenario en het Basisscenario met betrekking tot de ontwikkeling van het gemiddeld verwerkingstarief per ton slibkoek. De grafiek is uitgebreid met het gerealiseerde verwerkingstarief tot en met 2012 (groene lijn) en met de huidige verwachtingen op basis van de Begroting 2014 en bijbehorende meerjarenraming tot en met 2025 (groene stippellijn). 59 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta Bij deze grafiek zijn nog een aantal opmerkingen te maken. Het afzonderlijke tarief van waterschap Brabantse Delta begeeft zich rond het Basisscenario. De scenario s zijn gebaseerd op de kennis en omstandigheden zoals bekend in Ten opzichte van 2009 zijn de inzichten op een aantal punten sterk gewijzigd.

61 Belang waterschap in de verbonden partij Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij De belangrijkste zijn: - De markttarieven liggen momenteel circa 30% lager dan waarmee in 2009 rekening werd gehouden; - De plannen van de aandeelhouders inzake de optimalisatie van de RWZI s zijn gewijzigd wat leidt tot minder slib afkomstig van de aandeelhouders; - In 2022 is de installatie afgeschreven. Technisch gezien kan de installatie nog mee na In de grafiek is opgenomen welke gevolgen dit heeft voor het verwerkingstarief na Het geplaatste aandelenkapitaal van de NV bedraagt en is volledig volgestort. Waterschap Brabantse Delta is voor 22,10% aandeelhouder. Het aandeel van WBD in de begroting bedraagt Het aandeel van WBD in de voorlopige afrekening bedraagt Geen - Slibmarkt: Door innovaties op de zuiveringen zullen in de toekomst de slibhoeveelheden afnemen in Nederland. De verwachting is dat er in Nederland een overcapaciteit aan verwerkingscapaciteit gaat ontstaan. - Ontwikkelingen aandeelhouders: Verschillende aandeelhouders zijn bezig met of aan het nadenken over aanpassingen aan hun rwzi s, die leiden tot een afname van het slibvolume. Hierdoor ontstaat bij SNB overcapaciteit. - - Switch transactie: De looptijd van de Switch transaction is 10 jaar, zodat de ruiltransactie afloopt in september Uitsluitend een vroegtijdige beëindiging van de ST leidt tot het betalen van een vergoeding door SNB aan de bank. Voortijdige beëindiging door SNB of de bank is slechts in specifieke uitzonderlijke contractuele overeenkomen gevallen mogelijk. J. Vos tot zijn aftreden als dijkgraaf. Daarna C. Moonen de vertegenwoordiger geworden. A. Dielissen Th. Schots A. van Rijn 60 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

62 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Unie van Waterschappen Den Haag Vereniging 24 waterschappen De Unie behartigt op nationaal en internationaal niveau de belangen van de waterschappen voor een goede waterstaatsverzorging binnen het waterschapsbestel. Centraal in de werkzaamheden van het Uniebureau staan de uitvoering van het Bestuursprogramma en het Bestuursakkoord water. De taken zijn verdeeld over de volgende programma s: Moderne Overheid Waterbeleid Innovatie en Internationaal Vereniging en Communicatie In zijn de geplande activiteiten conform jaarplan en begroting uitgevoerd. Het exploitatieresultaat bedraagt (negatief). Geraamd was een tekort van ,-. Per saldo dus een licht positief resultaat. Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij aan begin begrotingsjaar (alleen in begroting) Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen aan het einde van het begrotingsjaar (alleen in jaarrekening) In is het pand opnieuw getaxeerd. Dit resulteerde in een waarde die ruim 1,9 miljoen lager ligt dan de boekwaarde. Dit betekent dat er sprake is van een substantiële negatieve stille reserve. Een en ander heeft gevolgen voor de algemene reserve en voor het weerstandsvermogen (zoals eerder vastgesteld op ,). Bij de bespreking van de begroting 2015 zal een aantal scenario s worden getoond teneinde een besluit te kunnen nemen over de consequenties. Per 31 december EV: VV: (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Risico s De afwaardering van het pand heeft invloed op de algemene reserve en het weerstandsvermogen. In 2014 doet het bestuur een voorstel aan de leden op welke wijze de nieuwe cijfers in de begroting van 2015 kunnen worden verwerkt. Doelstelling(en) waterschap die worden Nationale en internationale behartiging van de gerealiseerd door deelneming in de waterschapsbelangen. Binnen de Unie ligt de nadruk op lobby, verbonden partij communicatie en regievoering over het beleidsthema regionaal waterbeheer. Belang waterschap in de verbonden partij Veranderingen gedurende begrotingsjaar in dat belang (alleen in jaarrekening) Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Bijdrage 2014: ,- exclusief bijdrage aan het Waterschap en bever- en muskusratten (totaal samen ). Eén van de 24 stemmen. Nee. 4,25% Versterking van het eigen geluid in het Uniebeleid. Landelijk gemaakte Unie-afspraken kunnen afwijken van eigen beleid. J. Vos tot zijn aftreden als dijkgraaf. Daarna C. Moonen de vertegenwoordiger geworden. H. Hieltjes H. van Stokkom 61 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

63 Naam verbonden partij Vestigingsplaats Rechtsvorm Participerende partijen Openbaar belang dat wordt behartigd door de verbonden partij Ontwikkelingen verbonden partij Solvabiliteit, eigen en vreemd vermogen verbonden partij aan begin begrotingsjaar (Netto) begrotingstotaal verbonden partij Risico s Doelstelling(en) waterschap die worden gerealiseerd door deelneming in de verbonden partij Belang waterschap in de verbonden partij Aandeel waterschap in (netto) begrotingstotaal verbonden partij Beleidsvoornemens waterschap omtrent verbonden partij Risico s Bestuurlijk vertegenwoordiger in de verbonden partij Accountmanager waterschap ten behoeve van verbonden partij Bestuursacademie Zuid Nederland in liquidatie Zierikzee (postadres) Gemeenschappelijke regeling 146 deelnemers: provincies, gemeenten, waterschappen en andere openbare lichamen Goed en betaalbaar onderwijs gericht op de behoeften van de deelnemende instanties. In liquidatie sinds 1 april 2002, tot op heden nog niet afgewikkeld. In het overdrachtsjaar is er een voorlopige bijdrage geïnd van 1,80 per inwoner. Voor waterschap Brabantse Delta was dit Deze bijdrage was bedoeld om de gemeenschappelijke regeling vrij van schulden en verplichtingen te ontbinden. Ontbinding heeft nog steeds niet plaatsgevonden omdat de regeling nog steeds niet volledig vrij van schulden is. Naar aanleiding van de behandeling van de begroting Bestuursacademie Zuid Nederland in het algemeen bestuur van het waterschap is een schriftelijk verzoek uitgegaan tot spoedige afwikkeling van de gemeenschappelijke regeling. De afronding van de liquidatie wacht nog op de uitspraak van een hoger beroep. Het bestuur heeft de hoop dat deze volgend jaar komt, maar dat is nog onzeker. Als de uitspraak binnen is, wordt er een voorstel m.b.t. de afwikkeling naar de deelnemers verzonden voor hun instemming. Na instemming met het voorstel door de meerderheid wordt de liquidatie op die manier afgerond. De laatste balansgegevens zijn die van de jaarrekening 2012 (stand per 31 december 2012): Eigen vermogen: Vreemd vermogen: nadelig (Begroting ). Geen. De bijdrage van van het waterschap is voldoende voor volledige afwikkeling. Realiseren van goed en betaalbaar onderwijs (mede) gericht op de behoeften van waterschappen. 1,80 per inwoner, in totaal Dit bedrag is in 2002 door het voormalige Hoogheemraadschap van West-Brabant als bijdrage betaald. N.v.t., de begroting van de Bestuursacademie Zuid Nederland staat in het teken van de liquidatie. De verstrekte bijdrage van door het waterschap is voldoende voor volledige afwikkeling van de gemeenschappelijke regeling. Aansturen op spoedige liquidatie. Er wordt een aanvullende bijdrage van de deelnemers gevraagd om tot volledige liquidatie over te gaan. Dit is op dit moment niet de verwachting. Th. Schots A. van Mieghem 62 Verbonden partijen Jaarrekening - Waterschap Brabantse Delta

64 II. JAARREKENING Hoofdstuk 4: De exploitatierekening naar kostendrager en programma s 4.1 Jaarrekening Watersysteembeheer Begroting Verschil Nr. Programma 2012 Rek.-B'13 alle bedragen x 1.000,- (nadeel) 1000 Planvorming (111) 2000 Aanleg en onderhoud kades (123) 3000 Inrichting/onderhoud watersystemen Inrichting/onderhoud vaarwegen/havens (90) 6001 Vergunningverlening (21) 6002 Handhaven keur Beheersen lozingen (99) 6502 handhaving wvo handhaving grondwaterbeheer Heffing en invordering Bestuur en communicatie Dekkingsmiddelen en saldo (455) 50 (314) 365 opbrengst verontreiningingsheffing (372) (388) (388) (0) spoedwet doelmatig waterbeheer inverdieneffect storm (153) (153) verkoop eigendommen nog te verwerken onttrekking wachtgeldreserve (131) 131 Totale netto-lasten Opbrengst omslagen (45.508) (48.351) (48.977) 626 Onttrekking cbl reserve (561) (589) (589) 0 (onttrekking)/toevoeging egalisatiereserve (1.974) (1.535) (2.653) Reserves / voorzieningen Stand egalisatiereserve per 1 jan onttr./toev.egal reserve lopend jaar (1.535) Stand egalisatiereserve per 31 dec * algemene/calamiteiten reserve algemene/wachtgeld watersysteembeheer 988 CBL reserve ( 47%) * Het voorstel van de resultaatbestemming van is in bovenstaand overzicht nog niet verwerkt. Het voorstel van de resultaatbestemming kunt u vinden in het verslag ter verantwoording van het financiële beheer 63 De exploitatierekening naar kostendrager en programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

65 4.2 Jaarrekening Zuiveringsbeheer Begroting Verschil Nr. Programma 2012 Rek.-B'13 alle bedragen x 1.000,- (nadeel) 1000 Planvorming Inrichting/onderhoud watersystemen 4000 Bouw/exploitatie zuiveringstechnische werken (638) 6500 Beheersen van lozingen 6501 Beheersing van lozingen (99) 6502 Handhaving WVO Heffing en invordering Bestuur en communicatie Dekkingsmiddelen en saldo (581) (177) (462) 285 Leaseverplichting CBL (243) Rentebaten deposito CBL (316) (243) 243 inverdien storm (210) (210) nog te verwerken onttrekking wachtgeldreserve (131) Totale netto-lasten (41) Opbrengst zuiveringsbeheer (57.454) (58.023) (60.176) Onttrekking cbl reserve (632) (664) (664) (onttr.)/toevoeg. egalisatie/calamiteitenres. (998) (2.112) Reserves / voorzieningen Stand egalisatiereserve per 1 jan onttrekking/toevoeging egal.res. lopend jaar 0 Stand egalisatiereserve per 31 dec * algemene/calamiteiten reserve algemene/wachtgeld reserve 988 CBL reserve ( 53%) Saldo Calamiteitenreserve per 1 jan. 210 toev/(ontr).cal.reserve Saldo Calamiteitenreserve per 31 dec. 210 * Het voorstel van de resultaatbestemming van is in bovenstaand overzicht nog niet verwerkt. Deze kunt u vinden in het verslag ter verantwoording van het financiële beheer 4.3 Jaarrekening Vaarwegenbeheer Begroting Verschil Nr. Programma 2012 Rek.-B'13 alle bedragen x 1.000,- (nadeel) 1000 Planvorming Aanleg en onderhoud kades 3000 Inrichting/onderhoud watersystemen 5000 Inrichting/onderhoud vaarwegen/havens (54) 6001 Vergunningverlening Handhaven keur Dekkingsmiddelen en saldo Totale netto-lasten (26) Bijdrage Provincie Noord-Brabant De exploitatierekening naar kostendrager en programma s Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

66 Hoofdstuk 5: Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten 5.1 Overzicht van de jaarrekening per kosten- en opbrengstensoort Begroting ML LASTEN (alle bedragen x 1.000) I. kapitaallasten (rente en afschrijving) a afschrijvingen van activa b interne en externe rentelast c leaseverplichting CBL II. personeelslasten d salarissen personeel en bestuur e sociale premies f rechtstreekse uitkeringen bestuur/personeel g overige personeelslasten h personeel van derden III. goederen en diensten van derden i duurzame gebruiksgoederen j overige gebruiks- en verbruiksgoederen k energie l huren en rechten m leasebetalingen n pachten en erfpachten o verzekeringen p belastingen q onderhoud door derden r overige diensten door derden s bijdragen aan derden IV. toev. voorzieningen/onvoorzien/stelpost t toevoegingen aan voorzieningen u toevoeging egalisatiereserve watersystemen v toevoeging egalisatiereserve zuivering w toevoeging aan overige reserves x onvoorzien BATEN (alle bedragen x 1.000) I. rentebaten a externe rentebaten b interne rentebaten c rentebaten deposito's CBL d dividenden en bonusuitkeringen II. personeelsbaten e baten i.v.m. salarissen f uitlening van personeel III. goederen en diensten aan derden g verkoop van grond h verkoop van duurzame goederen i verkoop van overige goederen j opbrengst uit grond en water k opbrengst uit overige eigendommen l diensten voor derden m bijdragen van overheden n bijdragen van overigen IV. waterschapsbelastingen o opbrengst omslag gebouwd p opbrengst omslag ongebouwd q opbrengst omslag ingezetenen r opbrengst omslag natuurterreinen s opbrengst verontreinigingsheffing t zuiveringsheffing bedrijven u zuiveringsheffing huishoudens V. onttrekkingen voorz./res. en geact. lasten v onttrekkingen voorzieningen w onttrekking egalisatiereserve watersystemen x onttrekking egalisatiereserve zuivering y onttrekkingen overige reserves z geactiveerde lasten inverdieneffecten Storm/OAS-gerelat. projecten Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

67 5.2 Verklaring verschillen per hoofdkosten- en opbrengstsoort Hieronder worden kort de financiële afwijkingen toegelicht van de Jaarrekening ten opzichte van de laatste Managementletter, de Begroting en de Jaarrekening Alleen afwijkingen > per (hoofd)kosten- of opbrengstensoort worden kort toegelicht. Alle hieronder genoemde bedragen zijn x Belangrijkste verschillen per hoofdkostensoort ten opzichte van ML -4 ML Verschil -4 LASTEN (alle bedragen x 1.000) I. kapitaallasten (rente en afschrijving) II. personeelslasten III. goederen en diensten van derden IV. toev. voorzieningen/onvoorzien/stelpost I. Kapitaallasten: De lasten zijn lager vanwege het doorschuiven van enkele projecten (- 174). Daarnaast is door de SNB de agioterugbetaling 2012 minus de storting agio energie optimalisatie terug betaald.(- 205) en is de CBL-leaseverplichting wat lager (- 78). III. Goederen en diensten van derden: De lasten zijn lager dan ingeschat: De kosten van energie zijn lager doordat bij ML4 het verwachte electriciteitsverbruik van de zuiveringen en gemalen iets te hoog is ingeschat en doordat de verwachte restitutie energiebelasting over voorgaande jaren niet juist was opgenomen, wat in is gecorrigeerd; De kosten van onderhoud door derden zijn lager: o Mechanisch onderhoud (+ 597): De kosten zijn hoger vanwege benodigd meerwerk op de zuiveringen, slibverwerkingsinstallaties en rioolgemalen vanwege afgekeurde chemicaliëntanks, schade aan een beluchtingscompressor, reparatie van een noodlagune, revisie van pompen, het vervangen van compostfilters en diverse andere werkzaamheden. Door onvoorziene reparaties en uitstel van renovatie projecten was een groot deel van de werkzaamheden niet te voorzien bij ML4. o Onderhoud gebouwen - 253: Het planmatig onderhoud aan de zuiveringen en rioolgemalen is niet uitgevoerd in (keuze). De komende jaren wordt het planmatig onderhoud binnen het asset management meegenomen. Tevens is een deel van het uit te voeren onderhoud aan gebouwen ondergebracht in diverse (lopende) projecten. o Cultuurtechnisch onderhoud maaien WS - 243: Er is geen meerwerk uitgevoerd bij de najaarsronde. Bovendien was de aanbesteding bevaarbare waterlopen goedkoper doordat het maaien bij baggerwerkzaamheden projectmatig uitgevoerd is. o Electrisch onderhoud: Bij zuiveringsbeheer is een achterstand ontstaan preventief en correctief electrisch onderhoud. o De overige onderhoudsposten waren in totaal voordeliger dan verwacht. Het gaat om onderhoud aan persleidingen door derden (- 70), onderhoud van werkmaterieel door derden (- 65), onderhoud aan terreinen en verhardingen (- 69), onderhoud aan hek- en rasterwerk (- 35), elektrotechnische inspecties (- 31) en wat kleine posten (- 28). De kosten van diensten door derden zijn lager: o Bijdrage gemeenschappelijke projecten derden (+ 228): Het waterschap heeft de afgelopen zes jaar geen of een te lage bijdrage betaald aan het actief randenbeheer. Dat is bijgesteld in de eindafrekening na overleg met de stuurgroep. Daarnaast zijn de lasten hoger door toenemende bestuurlijke afspraken met betrekking tot participatie in gezamenlijke projecten (Markdal, Grondwater, Vlaanderen, Waterpoort) o Advieskosten: Niet alle openstaande adviesbudgetten zijn aangesproken. Zo was er rekening gehouden met een bijdrage aan de Energiefabriek. De Energiefabriek had echter voldoende middelen en heeft daarom geen bijdrage in gevraagd. Daarnaast is het extra budget voor innovatie maar beperkt ingezet omdat er nog onvoldoende zicht was op kansen. o Slibdrogen Als gevolg van de definitieve afrekening 2012 (- 83) is er een voordeel ontstaan. o Er was minder industriële reiniging nodig dan voorzien bij ML4 (- 100). o De kosten van bestuursdwang zijn lager. Deze post is budgetneutraal in de prognose opgenomen (de kosten gelijk aan de opbrengsten). Dit omdat de post onvoorspelbaar en niet te beïnvloeden is. o Computerservices - 102: De lasten van het Waterschapshuis zijn lager vanwege de nieuwe financieringsmethode; o De overige verschillen bedragen per saldo De overige verschillen bedragen per saldo Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

68 IV. Toevoegingen aan voorzieningen (exclusief reserves), onvoorzien en stelpost: - 222: Het bij ML4 aangehouden bedrag voor onvoorziene uitgaven is vrijgevallen: De toevoeging aan de wachtgeldvoorzieningen personeel en bestuur bedraagt Dit bedrag wordt jaarlijks berekend. De overige verschillen bedragen per saldo Belangrijkste verschillen per hoofdopbrengstsoort ten opzichte van ML -4 ML Verschil -4 BATEN (alle bedragen x 1.000) I. rentebaten II. personeelsbaten III. goederen en diensten aan derden IV. waterschapsbelastingen V. onttrekkingen voorz./res. en geact. lasten II. Personeelsbaten: De opbrengsten zijn hoger vanwege meer uitlening van personeel bij Rijkswaterstaat, de Provincie en Dienst Landelijk Gebied (+ 172) en hogere overige personeelsbaten (+ 36). III. Goederen en diensten aan derden: + 290: De bijdragen van overigen zijn hoger. Er is bij een extern bureau advies gevraagd inzake de switchtransactie, deze kosten zijn deels doorberekend aan andere waterschappen. Daarnaast heeft het waterschap van Rijkswaterstaat bijdragen in verband met twee persleidingen ontvangen. Overige verschillen: IV. Waterschapsbelastingen: De ontvangsten zijn hoger: De opbrengsten Watersysteembeheer zijn hoger: De opbrengsten gebouwd zijn hoger. Bij ML4 was de WOZ-waarde al naar boven bijgesteld maar nog niet voldoende. De opbrengsten ingezetenen zijn lager. Er zijn meer bedragen oninbaar verklaard voor de oudere heffingsjaren dan verwacht bij ML4. Overige verschillen: De opbrengsten Zuiveringsbeheer zijn hoger: De opbrengst Zuiveringsheffing bedrijven is bij ML4 naar boven bijgesteld. Dit blijkt bij de eindverantwoording van de BWB lager uit te vallen (- 584). Opbrengst Zuiveringsheffing huishoudelijk: : o Voor heffingsjaar is de verwachting dat er meer vervuilingseenheden worden opgelegd: o Een positief resultaat ontstaat door minder kwijtscheldingen o De inschattingen voor de oude jaren zijn naar boven bijgesteld op basis van nog opgelegde kohieren V. Onttrekkingen voorzieningen/reserves en geactiveerde lasten: - 398: Onttrekkingen voorzieningen (+ 161): Een gedeelte van de wachtgeldvoorziening is vrijgevallen als gevolg van een wijziging in samenstelling van het DB. De opbrengst geactiveerde personeelslasten en rentebijschrijving is lager doordat er minder aan projecten is gewerkt. Overige mutaties: Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

69 5.2.3 Belangrijkste verschillen per hoofdkostensoort ten opzichte van de Begroting Begroting Verschil LASTEN (alle bedragen x 1.000) I. kapitaallasten (rente en afschrijving) II. personeelslasten III. goederen en diensten van derden IV. toev. voorzieningen/onvoorzien/stelpost I. Kapitaallasten: De kosten van rente en afschrijving zijn lager dan begroot: De afschrijvingen van activa zijn lager dan begroot. Dit heeft de volgende oorzaken: o Bij het activeren in 2012 is de verhouding van de afschrijvingstermijnen van project Slibverwerking Nieuwveer aangepast. Dit was nog niet in de Begroting verwerkt (+ 288); o Het project Vergunningverlening- en handhavingssysteem is in 2012 vervallen en afgeboekt. In de Begroting waren nog kapitaallasten opgenomen (- 150); o De afschrijvingslasten van de SNB zijn lager dan begroot, waardoor de agiostorting vanuit de SNB lager was dan aangenomen in de begroting (- 234) o Het project Vervangingsinvesteringen Zimpro is buiten gebruik gesteld in 2012 (- 170) o De overige voordelen op kapitaallasten bedragen in totaal Het gaat hier om investeringen die later in bedrijf worden genomen of voordeliger zijn gerealiseerd. De rentelasten zijn lager dan begroot. Door de renteontwikkelingen en financieringsbehoefte nauwlettend te volgen en optimaal gebruik te maken van de extreem lage rente op de geldmarkt (kasgeldleningen) is een voordeel op de rentelasten behaald. In de begroting is uitgegaan van een hoger rentepercentage en meer aan te trekken gelden. Daarnaast heeft er een correctie plaatsgevonden op de rente eigen financieringsmiddelen. Bij de controle over 2012 bleek dat er de afgelopen jaren te veel rente was toegerekend aan een voorziening. Dit is na overleg met de accountant gecorrigeerd in. De leaseverplichting CBL is - 78 lager dan begroot. II. Personeelslasten: De lasten zijn hoger: De salarislasten van huidig personeel en bestuur (inclusief IKB) zijn lager dan begroot vanwege openstaande formatie in en doordat de nominale loonstijging in lager was dan begroot. De ZVW-bijdrage is hoger doordat per 1-1- de werknemersbijdrage is vervangen door een werkgeversheffing. Bovendien is het maximumloonbedrag waarover ZVW-premie is verschuldigd verhoogd. Personeel van derden: de lasten zijn hoger dan begroot. o Inhuur personeel vanwege openstaande formatie: Er is voor aan personeel ingehuurd. Deze lasten worden niet begroot omdat in de salariskostenbegroting wordt uitgegaan van een volledige bezetting. Het nadeel op deze post dient dan ook afgezet te worden tegen de besparing op de salarislasten vanwege openstaande formatie. o Inhuur personeel voor extra werk: de lasten zijn + 91 hoger dan begroot. o Inhuur personeel ter vervanging van zieke medewerkers: De uitgaven waren in + 93 hoger dan begroot. De sociale lasten en overige personeelslasten zijn respectievelijk + 70 (aanpassing pensioenpremie) en + 75 hoger. III. Goederen en diensten van derden: de lasten zijn lager: De post Overige gebruiks- en verbruiksgoederen is hoger, vanwege: o Hogere kosten voor mechanische onderdelen ten behoeve van schade aan de tussenbezinktanks rwzi Nieuwveer en een aantal kleinere posten (+ 274); o Hogere kosten voor elektrische onderdelen ten behoeve van de schakelkast rioolgemaal Waalwijk, een debietmeting en herstelwerkzaamheden vanuit NEN3140 inspecties (+ 161); o De overige mutaties op gebruiks- en verbruiksgoederen bedragen per saldo Energie: - 526: o De kosten voor elektriciteit zijn lager dan begroot. Als gevolg van de invoer van diverse maatregelen uit het energie efficiencyplan is het verbruik sterk afgenomen. Bovendien was de verwachte restitutie energiebelasting over voorgaande jaren te laag opgenomen, dit is in gecorrigeerd. o De kosten voor gas zijn hoger door meer gasverbruik vanwege de proef thermofiel vergisten op locatie Rilland-Bath. o Op diverse locaties is meer gasolie en benzine verbruikt (+ 79). De kosten voor huren en rechten zijn lager, waaronder de huur van kopieerapparatuur. 68 Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

70 Leasebetalingen: In is het leasecontract aangepast van 3 naar 4 jaar lease, waardoor het maandbedrag naar beneden is bijgesteld. Daarnaast is één termijn onterecht in 2012 geboekt. Onderhoud door derden: o Het cultuurtechnisch onderhoud maaien watersystemen is lager vanwege een goedkopere aanbesteding bevaarbare waterlopen, doordat maaiwerkzaamheden bij baggerwerkzaamheden projectmatig uitgevoerd zijn. Verder was er sprake van een gunstige prijsindexering ten opzichte van 2012 en was er geen meerwerk benodigd bij de najaarsronde binnen de bestekken. Overige diensten door derden: o o o o o o De bijdragen voor zuiveren door derden is hoger dan begroot. Het aantal door De Dommel gezuiverde ve s is hoger dan begroot ( in plaats ) doordat een aantal bedrijven later dan gepland een eigen zuivering in gebruik zal nemen. Dit wordt gecompenseerd door hogere opbrengsten op programma Daarnaast heeft er een verrekening plaatsgevonden over de jaren 2006 t/m Adviezen Zuiveringsbeheer: In de begroting is rekening gehouden met een bijdrage aan de Energiefabriek. De Energiefabriek had echter voldoende middelen en heeft daarom geen bijdrage gevraagd in. Daarnaast is het extra budget voor innovatie maar beperkt ingezet, omdat er nog onvoldoende zicht was op kansen. Analysewerkzaamheden Aquon De afrekening van de frictiekosten huisvesting heeft in plaatsgevonden (+ 100). Tevens is besloten de kosten van het laboratoriumsysteem LIMS kosten in één keer af te boeken ten laste van (+300). Tot slot is er in verband met de garantieregeling extra bemonstering uitgevoerd. Bestuursdwang: Deze post wordt budgetneutraal in de begroting meegenomen. Zowel aan de kosten- als opbrengstenkant is 256 opgenomen. De kosten en opbrengsten zijn onvoorspelbaar en niet te beïnvloeden. In is de terugontvangst 119 (zie onder 5.2.4, onderdeel III.) en zijn de kosten 7. Computerservices: - 299: De lasten zijn lager vanwege de nieuwe financieringsmethode. Daarnaast is er minder geld uitgegeven voor ondersteuning ten behoeve van applicaties zoals GAS, Meredian, Wiski, Topdesk, etc. Overige diensten financieel: De bijdrage BWB is lager vanwege intensivering taken. In de Begroting is opgenomen voor werkzaamheden die voor de BWB worden uitgevoerd. In is de verwerkingswijze aangepast en worden de uren niet meer verrekend in de bijdrage aan de BWB. o Overige verschillen: De overige verschillen bedragen per saldo + 56 IV. Toevoegingen aan voorzieningen (exclusief reserves), onvoorzien en stelpost: - 257: Onvoorziene uitgaven: Er is in geen claim gedaan op de post onvoorzien. De toevoegingen aan de voorzieningen en overige reserves zijn hoger dan begroot, met name vanwege de benodigde toevoeging aan de wachtgeldvoorziening personeel (+ 261). De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van de personeelsmutaties en de inschattingen per persoon Belangrijkste verschillen per hoofdopbrengstsoort ten opzichte van de Begroting Begroting Verschil BATEN (alle bedragen x 1.000) I. rentebaten II. personeelsbaten III. goederen en diensten aan derden IV. waterschapsbelastingen V. onttrekkingen voorz./res. en geact. lasten II. Personeelsbaten: De opbrengsten zijn lager: Baten in verband met salarissen: o In de Begroting is opgenomen voor werkzaamheden die voor de BWB worden uitgevoerd. In is de verwerkingswijze aangepast en worden de uren niet meer verrekend in de bijdrage aan de BWB. o De overige baten in verband met salarissen zijn per saldo - 54 lager vanwege minder ontvangen ziekengeld en minder aankoop van verlofdagen door personeel. Uitlening van personeel. Er is in personeel uitgeleend waarvoor een vergoeding is ontvangen, hier was in de begroting geen rekening mee gehouden (+ 172). 69 Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

71 III. Goederen en diensten aan derden: De opbrengsten zijn hoger: Opbrengsten uit overige eigendommen De overdracht van het laboratorium dat aan Aquon verhuurd wordt, was gepland op 1 januari. Dit is uiteindelijk uitgesteld naar eind, waardoor er over nog huur is ontvangen. Diensten voor derden: o De stelposten nog te realiseren bezuinigingen zijn hier begroot. In de jaarrekening zijn de bezuinigingen gerealiseerd en verwerkt op de betreffende posten (- 362). o De overige verschillen op diensten voor derden zijn per saldo De bijdragen van overheden in verband met door het waterschap geleverde diensten zijn hoger. De bijdragen van overigen zijn hoger. Er is bij een extern bureau advies gevraagd inzake de switchtransactie, deze kosten zijn deels doorberekend aan andere waterschappen. Daarnaast heeft het waterschap van Rijkswaterstaat bijdragen in verband met twee persleidingen ontvangen (+ 170). Overige verschillen: IV. Waterschapsbelastingen: de opbrengsten zijn hoger: De opbrengsten Watersysteembeheer zijn lager: De opbrengsten gebouwd zijn hoger. De daling van de WOZ-waarde in bedraagt 4,3%. Bij de begroting is uitgegaan van 6,5% waardoor de opbrengsten gebouwd hoger zijn. De opbrengsten ingezetenen zijn lager. Er zijn meer oninbaar verklaringen geweest voor de oudere heffingsjaren. De opbrengsten ongebouwd zijn - 73 lager. Het aantal hectares is naar beneden bijgesteld als gevolg van nieuwbouw. Opbrengsten natuurterreinen: - 6. De opbrengsten Zuiveringsbeheer zijn hoger: Het aantal vervuilingseenheden huishoudens en bedrijven is toegenomen met ( ). Een drietal meetbedrijven heeft ten opzichte van de begroting meer geloosd als gevolg van productiewijzigingen. Er zijn minder bedragen kwijtgescholden dan verwacht. De inschatting van de vervuilingseenheden oudere heffingsjaren is met name voor 2012 voor de categorie huishoudelijk naar boven bijgesteld (+ 300). V. Onttrekkingen voorzieningen/reserves en geactiveerde lasten: : Onttrekkingen voorzieningen: Er heeft in een onttrekking aan de wachtgeldvoorziening bestuurders plaatsgevonden (+ 202). De begrote onttrekkingen aan de overige voorzieningen hebben niet plaatsgevonden (- 41). In de begroting is een onttrekking aan de egalisatiereserve Watersystemen voorzien van (exploitatieresultaat ). De geactiveerde personeelslasten en rentebijschrijving zijn lager vanwege de lagere rentelasten en doordat er minder uren aan projecten is gewerkt. De overige verschillen bedragen per saldo Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

72 5.2.5 Belangrijkste verschillen per hoofdkostensoort ten opzichte van de rekening 2012 Verschil 2012 LASTEN (alle bedragen x 1.000) I. kapitaallasten (rente en afschrijving) II. personeelslasten III. goederen en diensten van derden IV. toev. voorzieningen/onvoorzien/stelpost I. Kapitaallasten: De kapitaallasten zijn in lager dan in 2012: Afschrijvingen van activa: Het verschil in afschrijvingslasten tussen 2012 en wordt grotendeels veroorzaakt door nieuwe opkomende projecten of door eenmalige afschrijvingen. De totale rentelast (intern en extern) is lager dan in 2012 door de renteontwikkelingen en financieringsbehoefte nauwlettend te volgen en optimaal gebruik te maken van de extreem lage rente op de geldmarkt (kasgeldleningen). De overige verschillen bedragen per saldo II. De personeelslasten: De lasten zijn lager dan in 2012 vanwege de volgende oorzaken: Na vaststelling van de Kadernota zouden diverse ontwikkelingen (Lenteakkoord, caoakkoord) hebben geleid tot een tekort in de Begroting. Hiertoe zijn een aantal bezuinigingsmaatregelen genomen, waaronder de (tijdelijke) blokkering van vacatures; In verband met het vertrek van de belastingafdelingen worden de ondersteunende afdelingen tot en met 2014 geleidelijk met 12 fte afgebouwd; De nominale loonstijging was in lager dan verwacht; In 2012 is er meer personeel ingehuurd dan in vanwege instandhouding van de belastingapplicaties en het later dan gepland sluiten van de Zimpro (slibverwerking) Nieuwveer. III. Goederen en diensten van derden: De lasten zijn hoger: De kosten van energie zijn lager: Als gevolg van de invoer van diverse maatregelen uit het energie efficiencyplan is het verbruik sterk afgenomen. Ook zijn de lasten lager doordat in 2012 de Zimpro Nieuwveer nog deels in bedrijf was. Daarnaast was de verwachte restitutie energiebelasting over voorgaande jaren te laag opgenomen, dit is in gecorrigeerd. De post huren en rechten is lager vanwege minder kopieerkosten en overige huurkosten. De post leasebetalingen is lager: In is het leasecontract aangepast van 3 jaar naar 4 jaar, waardoor het maandbedrag naar beneden is bijgesteld. Daarnaast is één leasetermijn over abusievelijk in 2012 verantwoord. Onderhoud door derden: o De kosten van mechanisch onderhoud zijn in hoger: Bij Watersystemen is er meer onderhoud uitbesteed (+ 178); Bij Zuiveringsbeheer zijn de lasten In zijn enkele nieuwe onderhoudscontracten afgesloten en was er op diverse locaties extra onderhoud nodig vanwege onvoorziene revisie- en onderhoudswerkzaamheden. o Overig cultuurtechnisch onderhoud (- 191): In 2012 is er meer onderhoud uitgevoerd aan oevers zoals het betuinen van watergangen dan in. o Cultuurtechnisch onderhoud maaien WS + 291: In 2012 is er meer meerwerk uitgevoerd dan in. Bovendien was de prijsindexering gunstig ten opzichte van o Er was minder onderhoud computerapparatuur nodig in (- 136), het gaat om een aantal kleinere voordelen. o Overige verschillen onderhoud door derden: Overige diensten door derden: o De post bijdrage zuiveren door derden is in hoger vanwege een verrekening van over de jaren 2006 t/m 2012 en de hogere productie van een bedrijf (meer ve s). o Analysewerkzaamheden Aquon: De lasten zijn hoger vanwege de afrekening van de frictiekosten huisvesting. Tevens is besloten het laboratoriumsysteem LIMS in één keer af te boeken ten laste van. o De kosten van telefonie en dataverkeer zijn hoger vanwege het nieuwe beheer op afstand-systeem (BOA). o Slibdrogen en verbranden: In 2012 was er een voordeel ten opzichte van de Begroting 2012 van 400 doordat er minder slib naar de SNB is gebracht en doordat de SNB meer omzet uit externe klanten heeft gegenereerd. In zijn de kosten van de SNB hoger in verband met rest- en hulpstoffen en opslagkosten. o SNB restitutie agio: In 2012 heeft de SNB geen agio uitgekeerd. De uitkering over 2012 heeft in plaatsgevonden. 71 Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

73 o Overige diensten financieel: De bijdrage BWB is hoger doordat in combiaanslagen worden opgelegd met lagere opbrengsten vervolgingskosten als gevolg. Daarnaast worden de aanmanings- en vervolgingswerkzaamheden vanaf door de BWB uitgevoerd. o Overige verschillen diensten door derden: Bijdragen aan derden: De post Bijdrage afhaakregeling bedrijven is hoger dan in 2012, met name doordat het gerechtshof te s-hertogenbosch het waterschap onverwacht in het ongelijk heeft gesteld inzake een juridische procedure tegen een onderneming vanwege het niet nakomen van de verplichtingen voortkomend uit een afhaakcontract. De overige verschillen bedragen Belangrijkste verschillen per hoofdopbrengstsoort ten opzichte van de rekening 2012 Verschil 2012 BATEN (alle bedragen x 1.000) I. rentebaten II. personeelsbaten III. goederen en diensten aan derden IV. waterschapsbelastingen V. onttrekkingen voorz./res. en geact. lasten I. Rentebaten: De opbrengsten zijn lager: De externe rentebaten zijn lager. Doordat de egalisatiereserve van de CBL jaarlijks afneemt, nemen ook de daaruit voortvloeiende rentebaten jaarlijks af (- 60). De overige verschillen bedragen per saldo De interne rentebaten zijn lager. Er is in minder rente toegerekend aan de reserves. De beginstand van de reserves was in 2012 hoger dan in. In combinatie met het hogere rentepercentage in 2012 ontstaat er een nadeel op de opbrengst rente eigen financieringsmiddelen. De leaseverplichting CBL is - 78 lager. III. Goederen en diensten aan derden: De opbrengsten zijn hoger: De opbrengst vanwege uitgevoerde diensten voor derden is hoger, met name vanwege de hogere bijdrage van de Provincie in de scheepvaartkosten. De overige verschillen bedragen per saldo IV. Waterschapsbelastingen: De opbrengsten zijn hoger dan in 2012: De opbrengsten Watersysteembeheer zijn hoger: De opbrengsten gebouwd zijn hoger. Het tarief per economische eenheid is 0,08 hoger (voordeel + 861). Het verschil in de WOZ-waarde is De inschatting voor de oudere jaren is bijgesteld. Opbrengsten ingezetenen: Het tarief ingezetenen is gestegen met 1,63 ten opzichte van 2012 (voordeel: + 310) De overige verschillen bedragen De opbrengsten Zuiveringsbeheer zijn hoger: Het tarief zuiveringsheffing is gestegen met 2,10 ten opzichte van 2012 en er zijn voor huishoudelijk meer vervuilingseenheden opgelegd. 72 Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

74 Hoofdstuk 6: De balans en de toelichting op de balans 6.1 De balans GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER ACTIVA 2012 alle bedragen x VASTE ACTIVA I Immateriële vaste activa II Materiële vaste activa III Financiële vaste activa IV Deposito CBL-transactie TOTAAL VASTE ACTIVA VLOTTENDE ACTIVA V Liquide middelen VI Kortlopende vorderingen VII Voorziening dubieuze debiteuren VIII Te vorderen rente CBL deposito IX Overlopende activa TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA TOTAAL ACTIVA PASSIVA 2012 alle bedragen x VASTE PASSIVA X Eigen vermogen A Reserves Algemene/calamiteitenreserves Reserves tariefegalisatie Overige bestemmingsreserves B Nog te bestemmen resultaat C Egalisatiereserves CBL-transactie XI Voorzieningen XII Vaste schulden XIII Langlopende overlopende passiva XIV Vooruitontvangen huur CBL TOTAAL VASTE PASSIVA VLOTTENDE PASSIVA XV Netto vlottende schulden XVI Kortlopende leaseverplichtingen CBL XVII Overlopende passiva TOTAAL VLOTTENDE PASSIVA TOTAAL PASSIVA De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

75 6.2 De toelichting op de balans Toelichting op de vaste activa Totaaloverzicht vaste activa bedragen x Boekwaarde Staat van Activa rekening Uitgaven Bouwrente Geactiveerde personeelslasten: Subsidies en bijdragen van derden -/ Verkoop -/ Investeringen Afschrijvingen -/ Extra afschrijvingen -/- 57 Activa onderhanden werk nog te verdelen 0 Boekwaarde Staat van Activa Aandelen HWB Lease (als liquide middelen op balans) 36 Deposito CBL transactie (niet in Staat van Activa) Boekwaarde activa balans Waarderingsgrondslagen activa De waardering van de vaste activa vindt plaats tegen verkrijgings- of vervaardigingprijs inclusief de kosten van eigen personeel en rente onder aftrek van ontvangen bijdragen en afschrijvingen. Als minimumbedrag voor activeren geldt met uitzondering van gronden. Afschrijving vindt plaats op basis van de economische levensduur. De activa worden lineair afgeschreven in de termijnen zoals vermeld in de tabel bij de nota Waardering en afschrijving van activa Er wordt gestart met afschrijven met ingang van de maand dat het activum wordt verworven of in gebruik wordt genomen. Op de materiële vaste activa wordt vanaf de datum van ingebruikname een vast percentage afgeschreven dat is gebaseerd op de verwachte levensduur. De meest toegepaste afschrijvingstermijnen zijn: - Gebiedsinrichting 30 jaar - Gebouwen 40 jaar - Mechanische/elektrische installaties 20 jaar - Procesautomatisering 10 jaar - Baggeren om kwantiteitsredenen 7 jaar De afschrijving vindt plaats op de netto-investeringsbedragen. Ontvangen bijdragen en subsidies worden eerst in mindering gebracht op het bruto investeringsbedrag. Met ingang van 2010 wordt voor de volgende activa, conform de afschrijvingsverordening, de componentenmethode toegepast: bedrijfsgebouwen, woonruimte en grond-, weg en waterbouwkundige werken. Door voortschrijdend inzicht in de inhoud en realisatie van projecten, worden projecten soms in een andere categorie of product geplaatst, dan waar ze oorspronkelijk waren opgenomen. Dit geeft een verschuiving in de beginbalans ten opzichte van de eindbalans van de vorige jaarrekening. Verkoop BBI (Bagger Bewerkingsinrichting) Etten-Leur In werd een overeenkomst afgesloten voor de verkoop van de bagger bewerkingsinstallatie Zwartenberg. Reeds in 2008 was besloten om de BBI af te stoten. De verkoopprijs bedroeg 1,5 miljoen. De verkoop is afgesloten onder een financieringsvoorbehoud tot 31 oktober Op 31 december was nog een bedrag van 0,592 miljoen te vorderen. De boekwinst bij deze transactie bedraagt 0,390 miljoen en zal gezien de ontbindende voorwaarde - pas in 2014 als gerealiseerde winst ten bate van de exploitatie worden geboekt. Verkoop laboratorium Korte Huifakkerstraat Breda In vond de verkoop van het pand plaats aan de GR Aquon tegen de boekwaarde van 3,1 miljoen. 74 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

76 Immateriële vaste activa Immateriële vaste activa bedragen x Boekwaarde Verschuiving Investering tussen categorieën op Bijdragen Afschrijving van derden Desinvestering/verkoop Boekwaarde Onderzoek en ontwikkeling Bijdragen aan activa in eigendom van derden - bedrijven - overheden overige Overige immateriële vaste activa Totaal De grootste investeringen in onderzoek en ontwikkeling betroffen: prj.nr. Omschrijving Netto uitgaven 234 Update watersysteem rapportage Het betreft een analyse van door het waterschap verzamelde gegevens over waterkwaliteit en waterkwantiteit. De rapportage geeft inzicht in het effect van maatregelen en de behoefte aan aanvullende of andere maatregelen. De studie is afgerond in november. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een brochure e ronde veiligheidstoets primaire waterkeringen In is gestart met het uitvoeren van de Verlengde 3e ronde toetsen van de primaire waterkeringen. In het Bestuursakkoord water is vastgelegd dat deze extra ronde toetsen uitgevoerd zou worden om het nader onderzoek, als resultaat uit de 2e ronde toetsen, weg te werken. Deze toetsing is inmiddels afgerond en heeft enkele verbetermaatregelen opgeleverd die inmiddels zijn aangemeld bij het Hoogwaterbeschermingsprogramma voor subsidieverlening. Het project 247 bestaat uit 4 fasen. De verlengde 3e ronde toetsen vormt samen met de inventarisatie van de Niet Waterkerende Objecten en het op orde brengen van de beheergegevens de voorbereiding tot de uiteindelijk 4e ronde veiligheidstoetsing van de primaire waterkeringen. 522 Nieuwveer Anammox onderzoek Het betreft een onderzoek naar een efficiëntere, meer energiezuinige manier van stikstofverwijdering met behulp van Anammox-bacteriën. Hiertoe is in een pilotinstallatie op de rwzi Nieuwveer in bedrijf genomen en opgestart. De proef gaat ca. een jaar duren Toetsing regionale wateroverlast Hierbij wordt de wateroverlast bepaald in het landelijk gebied. Dit gebeurt iedere 6 jaar in het kader van het Nationaal Bestuursakkoord Water. Resultaat is o.a. een kaart met vlekken die de frequentie van inundaties (1 keer per 10, 25 of 100 jaar) aangeven. De studie wordt in 2014 afgerond Optimalisatie agarisch waterbeheer In het verleden zijn in het werkgebied van het waterschap honderden LOP- stuwen geplaatst. Het gebruik van deze stuwen is geëvalueerd en er is een nieuwe impuls gegeven aan het waterbeheer in de haarvaten, zowel in landbouw- als in natuurgebieden. De evaluatie is afgesloten met een optimalisatie van de LOPstuwen. De optimalisatie bestaat uit een voorstel tot het handhaven, renoveren, verwijderen of ombouwen van LOPstuwen tot knijpstuw Opstellen waterbeheerplan Dit project omvat het opstellen van het waterbeheerplan In is dit project gestart. De voorbereidingsfase is afgerond en de uitvoeringsfase - het proces om het plan op te stellen- is aangebroken. Daarbij is in onder meer een eerste stakeholder-bijeenkomst geweest. Tevens is de aanbesteding voor ondersteuning bij het interne proces afgerond. 75 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

77 Prj.nr. Omschrijving Netto uitgaven 7938 BOS Hoogwater Mark Vliet Het project wordt ook wel genoemd Optimalisatie Hoogwaterbescherming Breda: berekening van de (hoog) waterstanden in en rondom Breda in de Mark en Aa of Weerijs. Afronding vond plaats in september en het resultaat is nieuwe hoogwaterstanden die oa worden gebruikt voor berekening van dijkhoogtes langs de rivieren Veiligheidstoets regionale waterkeringen Het project behelst een voorgeschreven periodieke veiligheidstoetsing van de regionale waterkeringen in het beheersgebied van het waterschap. De verplichting komt voort uit de provinciale Verordening Water (2009). Het resultaat is een verslag van de waterstaatkundige toestand van de regionale keringen, dat in okober is aangeboden aan GS tezamen met een Plan van Aanpak voor de keringen die de score onvoldoende hebben gehaald Thermofiele slibvergisting Bath Op de rwzi Bath is in onderzoek uitgevoerd naar de effecten van slibgisting onder thermofiele omstandigheden. Daartoe is een gistingstank onder thermofiele condities gebracht. Het onderzoek was gericht op de procesvoering en de effecten ervan op basis van een eerder uitgevoerde positieve business case. II. Materiële vaste activa Materiële vaste activa bedragen x Boekwaarde Verschuiving tussen categorieën op Investering Bijdragen Afschrijving van derden Desinvestering/verkoop Boekwaarde Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines/apparaten/werktuigen Bedrijfsgebouwen Woonruimten Grond, weg- en waterbouwkundige werken: - Waterkeringen Watergangen/kunstw./gemalen Zuiveringstechnische werken > Transportsystemen > Zuiveringsinstallaties > Slibverwerkingsinstallaties Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa Totaal In exploitatie Onderhanden werk Onderhanden nog te verdelen Totaal Er zijn materiële vaste activa die een boekwaarde hebben in erfpacht gegeven bij derden. Een overzicht van de lopende projecten met de restantkredieten en de verwachte afloop na is in bijlage VII opgenomen. De verzekerde waarde van de opstallen en inventaris is 458 miljoen. Dit is exclusief alle ondergrondse leidingen. 76 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

78 III. Financiële vaste activa Financiële vaste activa bedragen x Boekwaarde Extra Boekwaarde Toename Afschrijving Aflossingen aflossingen Kapitaalverstrekkingen aan bedrijven NV Slibverwerking Noord-Brabant - Aandelen SNB Agio Bouwrente NV Nederlandse Waterschapsbank Leningen aan ambtenaren Uitgaven afsluiten geldleningen Leningen aan bedrijven Totaal financiële vaste activa NV Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) Waterschap Brabantse Delta is met andere waterschappen aandeelhouder van de N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB). Voor de financiering van de N.V. is gekozen voor een deelname in het aandelenkapitaal en voor het beschikbaar stellen van agio. Als gevolg hiervan werkt de N.V. slechts met eigen vermogen en is geen rente over vreemd vermogen verschuldigd. De N.V. gebruikt de in de kostprijs begrepen afschrijvingen, die in de exploitatieperiode van 25 jaar worden ontvangen, om de ter beschikking gestelde agio af te lossen. Op basis van een daartoe strekkende overeenkomst vindt jaarlijks aan de aandeelhouders een uitkering plaats van het agio van SNB naar rato van het desbetreffende belang in het geplaatste aandelenkapitaal. Over werd 1,333 miljoen uitgekeerd. In totaliteit is door waterschap Brabantse Delta oorspronkelijk 1,27 miljoen aandelenkapitaal en 35,7 miljoen agio gestort. Het aandeel bedroeg zowel in het aandelenkapitaal als agio 28%. Per 1 januari 2010 is waterschap Regge en Dinkel als aandeelhouder toegetreden. Het aandeel van waterschap Brabantse Delta is daarbij teruggebracht tot 24% zowel in het aandelenkapitaal als agio. Vervolgens is per 1 januari 2011 waterschap Scheldestromen als aandeelhouder toegetreden. Het aandeel van het waterschap Brabantse Delta verminderde daardoor naar 22,10% in aandelenkapitaal en agio. In verband met de financiering van investeringen in een afvalwaterzuiveringsinstallatie ( 2,757 miljoen) en het project Energieoptimalisatie ( 14,197 miljoen) heeft het waterschap 3,747 miljoen bijgestort in de agioreserve. Aandelen Nederlandse Waterschapsbank Waterschap Brabantse Delta heeft gestort in het aandelenkapitaal van de N.V. Nederlandse Waterschapsbank. Per 31 december bestaat het bezit uit: Aandelen A 100% volgestort. 200 Aandelen A 200% volgestort. 483 Aandelen B 25% gestort. De aandelen zijn conform de comptabiliteitsvoorschriften gewaardeerd op basis van de nominale waarde. De aandelen van de Nederlandse Waterschapsbank kunnen niet vrijelijk verhandeld worden. Op basis van de intrinsieke waarde van de bank kan gesteld worden dat de aandelen in theorie een veel hogere waarde vertegenwoordigen dan de hier verantwoorde nominale waarde. In werd over het boekjaar 2012 geen dividend uitgekeerd. Leningen aan ambtenaren Ingevolge de "financieringsregeling huisvesting personeel waterschap West-Brabant" werden aan het personeel, voor de financiering van een eigen woning, geldleningen verstrekt onder hypothecair verband. In de voorwaarden is o.a. bepaald dat bij het afsluiten van de hypotheek steeds het actuele rentepercentage wordt aangehouden en dat de looptijd maximaal 30 jaar bedraagt. De verschuldigde rente en aflossing wordt maandelijks op het uit te betalen salaris ingehouden. Het betreft hier de lopende hypotheken, er worden geen nieuwe hypotheken verstrekt. De renteopbrengst (: ) wordt ten gunste van de exploitatierekening gebracht. Uitgaven afsluiten geldleningen De post betreft een afkoopsom bij de herstructurering van de leningenportefeuille in In 1999 is, door het Hoogheemraadschap van West-Brabant, gebruik gemaakt van de door de NWB geboden mogelijkheid tot vervroegde aflossing van geldleningen. Hierbij is in totaal 21 miljoen vervroegd afgelost. Tegelijkertijd is een nieuwe lening van 22,7 miljoen aangetrokken. Het verschil tussen het restantbedrag en de totale afkoopsom aan de NWB ( 23 miljoen) ad 2 miljoen euro is 77 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

79 opgenomen onder de financiële vaste activa en wordt vanaf 2000 in 15 jaar (looptijd van de nieuwe geldlening) als rentekosten opgenomen in de rekening. Leningen aan bedrijven In november 2007 is een raamovereenkomst voor full operational auto lease afgesloten. Ten behoeve van deze overeenkomst is een kredietovereenkomst aangegaan met de betreffende leverancier. Het waterschap verstrekt daarbij een kredietfaciliteit voor de aanschaf van de lease-auto's. In de overeenkomst is opgenomen dat geen rente vergoed wordt. IV. Deposito CBL-transactie Het B-deposito is samen met de te ontvangen rente bestemd en toereikend om de betreffende verplichtingen uit hoofde van de afgesloten CBL-transactie te betalen. Het dollar-deposito is omgerekend naar euro's tegen de koers per balansdatum van 0,7276. De totale verantwoorde deposito bedraagt 4,054 miljoen. Ultimo 2012 bedroeg het deposito 5,267 miljoen, op basis van een koers van 0, Toelichting op de vlottende activa V. Liquide middelen Liquide Middelen (bedragen x 1.000) Boekwaarde Boekwaarde Tegoeden van banken en kassaldo courant HWB lease I/II B.V Totaal liquide middelen Het bedrag van betreft het minimumkapitaal dat gestort moest worden bij de oprichting van de lease bv's in VI. Kortlopende vorderingen De vorderingen op korte termijn zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Bij de belastingdebiteuren is in genoemde "ingeschatte correcties" daarentegen rekening gehouden met een marge voor oninbare debiteuren. Kortlopende vorderingen (bedragen x 1.000) Boekwaarde Boekwaarde Vorderingen op belastingdebiteuren Debiteuren Te ontvangen belastingopbrengsten van BWB Overige vorderingen Totaal kortlopende vorderingen Vorderingen op belastingdebiteuren Dit betreft de reeds op kohier uitgebrachte aanslagen. In de onderstaande tabel staan de nog definitief vast te stellen aanslagen verminderd met de verwachte correcties op reeds opgelegde aanslagen. Belastingdebiteuren (bedragen x 1.000) jaar WVO- Zuiveringsheffing Ingezetenen Omslagen Totaal Ingeschatte correctie Per saldo De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

80 De ingeschatte correcties bedragen 1,306 miljoen. Voor de heffingsjaren tot en met 2010 zijn de openstaande saldo s volledig als dubieus aangemerkt. Voor de heffingsjaren daarna is een inschatting gemaakt aan basis van de openstaande saldo s en ervaringscijfers. Te ontvangen belastingopbrengsten van BWB Het betreft opbrengsten die door de BWB in zijn ontvangen en waarvan de afdracht aan het waterschap in januari 2014 plaatsvindt. Overige vorderingen De grotere posten zijn: - Terug te vorderen BTW (Ruimte voor de Rivierprojecten): 1,277 miljoen - Terug te ontvangen energiebelasting: 0,594 miljoen - Verkoop BBI: 0,592 miljoen - Nog te ontvangen Switch: 0,2 miljoen VII. Voorziening dubieuze debiteuren De voorziening bedraagt totaal 12,6 miljoen. Van de openstaande belastingdebiteuren kan 1,3 miljoen worden aangemerkt als dubieuze debiteuren. De gegevens met betrekking tot de dubieuze belastingdebiteuren zijn opgenomen in bovenstaande tabel. De post overige dubieuze debiteuren bedraagt per ,3 miljoen. In is een bedrag van ,- toegevoegd. Op balansdatum bestaat de post overige dubieuze debiteuren uit: - een vordering van 11,2 miljoen op een chemisch bedrijf uit Moerdijk; - twee vorderingen voor projecten totaal ; - een vordering van een huuropbrengst van VIII. Te vorderen rente CBL deposito Dit betreft de aangegroeide rente over het B-deposito. Deze rente is samen met het deposito zelf toereikend om te voldoen aan de financiële verplichtingen uit hoofde van de afgesloten overeenkomst. IX. Overlopende activa Het betreft de volgende posten (bedragen x 1.000): Te ontvangen belastingen: Te ontvangen subsidies: (zie onderstaande specificatie) Vooruitbetaalde crediteuren: Overige posten: Te vorderen subsidies (bedragen x 1.000) Boekwaarde toevoeging ontvangen Boekwaarde Provincie Noord-Brabant project Kleine Melanen project Jagerrust project Noordpolder project Randenbeheer project Voorkomen afspoelen percelen 1 1 project Verdrogingsbestrijding Matjes project Kibbelvaart Rijk Dijkverbetering Amer-Donge Totaal provincie en Rijk Overigen gemeente Bergen op Zoom: project Kleine Melanen gemeente Breda: project Aa of Weerijs gemeente Breda: project Groene warmte station gemeente Dongen: project EVZ Dongen gemeente Etten-Leur: project Vossenberg gemeente Etten-Leur: project Kibbelvaart gemeente Etten-leur: project Zware Sloot gemeente Moerdijk: project Keenehaven gemeente Roosendaal: project Molenbeek gemeente Roosendaal: project Rissebeek gemeente Rucphen: project waterberging Luijenhoek gemeente Steenbergen: project Cruijslandse Kreken particulier: project Rielse Dijk waterschap De Dommel: project Randenbeheer waterschap Aa en Maas: project Randenbeheer ZLTO Totaal overige subsidies/bijdragen van derden Totaal te vorderen De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

81 6.2.3 Toelichting op de vaste passiva Waarderingsgrondslagen passiva De wachtgeldvoorzieningen en de pensioenvoorziening voor het bestuur zijn gewaardeerd tegen contante waarde. Aan deze voorzieningen wordt jaarlijks de berekende rente toegevoegd. De overige passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. X. Eigen vermogen In juni 2012 heeft het algemeen bestuur het reserves- en voorzieningenbeleid vastgesteld. Hierbij is met name gekeken naar de resultaten van de risicoanalyse. Het weerstandsvermogen van het waterschap is het vermogen om onvoorziene financiële tegenslagen op te vangen, rekening houdend met de risico s die het waterschap loopt. Algemene reserves/calamiteitenreserves Het waterschap hanteert per taak een algemene/calamiteitenreserve. De norm voor het weerstandsvermogen (1,2 x omvang bekende risico s) is steeds beschikbaar als algemene bufferruimte voor calamiteiten/risico s. In de begroting is als norm algemene reserve/calamiteitenreserve opgenomen: Taak Eind Eind 2014 Eind 2015 Eind 2016 Eind 2017 Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer houdend met het nieuwe reservebeleid en de verwerking van het resultaat 2012 wordt de stand van de algemene reserves en calamiteitenreserves als volgt: Reserves (bedragen x 1.000) Verwerking resultaat 2012 Mutaties nieuw beleid Algemene reserve/calamiteitenreserve alg.reserve/calamiteitenreserve watersysteembeheer wachtgeldreserve watersysteembeheer alg.reserve/calamiteitenreserve zuiveringsbeheer wachtgeld reserve zuiveringsbeheer Calamiteitenreserves calamiteitenreserve Zuiveringsbeheer Egalisatie reserves Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Bestemmingsreserves Reserve wachtgeldaanspraken personeel Totaal In de loop van hebben geen andere mutaties in bovenvermelde reserves plaatsgevonden. B. Nog te bestemmen resultaat In het verslag ter verantwoording van het financieel beheer is het voorstel tot bestemming van het resultaat ( 2,969 miljoen) opgenomen. C. Egalisatiereserves Cross Border lease overeenkomsten Egalisatiereserves CBL-overeenkomsten (x 1.000) Boekwaarde toevoeging vermindering Boekwaarde Egalisatiereserve CBL-HWB Egalisatiereserve CBL-SNB Totaal egalisatiereserves CBL Egalisatiereserve CBL-HWB In 1998 is een Cross Border Lease overeenkomst afgesloten voor 13 zuiveringsinstallaties en 2 effluentleidingen. Het netto voordeel dat behaald werd met deze transactie is opgenomen in de egalisatiereserve CBL - HWB. Uit deze reserve valt gedurende de looptijd van 19 jaar jaarlijks op annuïteitenbasis een gelijk bedrag vrij van 1,5 miljoen ten gunste van de taken zuivering (53%) en watersystemen (47%). 80 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

82 Egalisatiereserve CBL-SNB In 1999 is door de Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) een Corse Border Lease overeenkomst gesloten voor de slibverbrandingsinstallatie te Moerdijk. Het netto behaalde voordeel uit deze CBL-transactie ad. 2,208 miljoen is opgenomen in de egalisatierekening CBL-SNB. Uit deze egalisatiereserve valt met ingang van 2000 gedurende de looptijd van de lease (21 jaar) jaarlijks op annuïteitenbasis (5%) een gelijk bedrag vrij van totaal ca. 0,17 miljoen (vrijval + rente) ten gunste van het resultaat van de taak zuivering. Rente over reserves De rente die jaarlijks wordt bespaard doordat de financiering van een deel van de activa met het saldo van de reserves en voorzieningen plaatsvindt, wordt ten gunste van de exploitatie gebracht, tenzij de reserve of voorziening gebaseerd is op de contante waarde. In dat geval wordt de rente aan de reserve of voorziening toegevoegd. De bespaarde rente over het eigen vermogen bedroeg in 0,9 miljoen. XI. Voorzieningen Voor verplichtingen en risico's die hun oorsprong vinden in het huidige en voorafgaande jaren en die gekenmerkt worden doordat de exacte omvang onzeker maar wel redelijkerwijs in te schatten is, zijn voorzieningen getroffen. In onderstaande tabel is het verloop van de voorzieningen in in beeld gebracht. Voorzieningen (bedragen x 1.000) Boekwaarde Rente Uitgekeerd Dotatie Onttrekking Boekwaarde Voorzieningen voor arbeidsgerelateerde verplichtingen: Voorziening wachtgelden personeel Voorziening uitvoering sociaal statuut provincie Noord-Brabant Pensioenvoorziening leden DB Voorziening wachtgelden leden DB Voorzieningen voor overige onderhoudswerkzaamheden: Voorziening zandfilter Efteling Totaal voorzieningen Voorziening wachtgelden personeel Voor de wachtgeldaanspraken van het personeel per ultimo is een voorziening gevormd die gewaardeerd is op de contante waarde van die aanspraken gerekend tegen een rente van 2%. De contante waarde van de betreffende aanspraken bedraagt per 31 december ,-. Voorziening uitvoering sociaal statuut provincie Noord-Brabant Bij de overdracht van de muskusratten- en beverrattenbestrijding naar de waterschappen zijn door de provincie Noord-Brabant middelen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de regelingen van het Sociaal Statuut. In de vergadering van het algemeen bestuur van 9 december 2010 is besloten om de ontvangen vergoeding van 1,7 miljoen te gebruiken voor de vorming van een voorziening. In de toekomst kunnen hieruit alle door de provincie toegezegde vergoedingen worden voldaan. In voorgaande jaren werd 4% rente toegevoegd. Een toevoeging van 2,5% rente volstaat echter om het niveau van de voorziening te handhaven. In is daarom een herrekening van de toegevoegde rente uitgevoerd. Voorziening pensioenen leden dagelijks bestuur Op grond van de Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers (Appa) hebben gewezen bestuurders en hun nabestaanden recht op pensioen ten laste van het waterschap. Een deel van de pensioenverplichtingen is ondergebracht bij externe pensioenverzekeraar Loyalis. Voor het andere deel is de voorziening op de balans gevormd, berekend op basis van erkende actuariële grondslagen. In 2012 zijn door een pensioenadviesbureau berekeningen gemaakt voor de standen van de benodigde voorziening per en In de berekende voorziening voor zijn vervolgens in de mutaties vanwege overlijden van voormalige bestuursleden verwerkt. Uit kostenoverweging en met toestemming van de accountant is besloten om in geen nieuwe berekening door een pensioenadviesbureau te laten uitvoeren. In een bedrag van ,- aan de voorziening toegevoegd. 81 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

83 Voorziening wachtgeld bestuurders Naast het recht bestuurderspensioen hebben gewezen bestuurders op basis van de Appa recht op een bestuurderswachtgeld ten laste van het waterschap. Hoeveel wachtgeldverplichtingen er na afloop van de zittingsduur ontstaan is afhankelijk van eventuele herbenoemingen als DB-lid. De snelheid en de mate waarin een wachtgeldgerechtigde vervangende inkomsten kan verwerven, bepalen vervolgens de hoogte en de duur van het uit te betalen wachtgeld. Door een bestuurswisseling in het dagelijks bestuur per 1 januari 2014 kan de voorziening met ,- verlaagd worden. Voorziening zandfilter Per 1 juli 2012 is de overeenkomst voor het onderhoud van een zandfilter voor een periode van 10 jaar verlengd. Jaarlijks wordt een bedrag van aan waterschap Brabantse Delta betaald. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de voorziening. De uitgaven van het groot onderhoud worden ten laste van de voorziening geboekt. Voor zover deze voorziening aan het einde van de looptijd (1 juli 2022) van de overeenkomst een batig saldo heeft, zal dit op dat moment worden terugbetaald. Het waterschap Brabantse Delta is over de voorziening geen rentevergoeding verschuldigd. XII. Vaste schulden Vaste schulden (bedragen x 1.000) Boekwaarde Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Boekwaarde Verloop geldleningen Totaal vaste schulden Om te voorzien in de reguliere financieringsbehoefte zijn in twee langlopende leningen aangegaan: op 26 april een lening van 30 miljoen met een looptijd van 20 jaar en een rentepercentage van 2,315%; Op 31 juli een lening van 20 miljoen met een looptijd van 20 jaar en een rentepercentage van 2,798%. XIII. Langlopende overlopende passiva Langlopende overlopende passiva (bedragen x 1.000) Boekwaarde Toevoeging Kosten Boekwaarde Verloop langlopende passiva Totaal langlopende passiva Vanaf 2010 wordt jaarlijks het saldo van ontvangen en verschuldigde premies in het kader van de switchtransactie verantwoord op de post langlopende overlopende passiva switch transactie. Deze post blijft in principe gehandhaafd gedurende de looptijd van de transactie. De passiefpost wordt mogelijk gewijzigd in een voorziening indien op basis van de risicobeoordeling blijkt dat de langlopende passiefpost op termijn ontoereikend is om het gehele risico op de transactie afdoende af te dekken. De voorziening wordt in dat geval opgenomen tegen contante waarde. Een eventueel resterend saldo van de langlopende passiefpost of voorziening op het moment dat de transactie het einde van de looptijd (2017) heeft bereikt, kan vrijvallen ten gunste van het resultaat in dat jaar. Met ingang van boekjaar 2010 is door de accountant toestemming gegeven om de kosten die gerelateerd zijn aan het berekenen en controleren van deze post ten laste van de passiefpost te brengen. Voor betreft het een bedrag van Het risico op de switchtransactie wordt vanaf 2010 beoordeeld door Société Generale. Hiervoor gebruikt de bank een algemeen aanvaarde beoordelingsmethode. Deze methode is gebaseerd op een individuele risicobeoordeling van de onderliggende waarden van de transactie waarbij als uitgangspunt de volledige looptijd is genomen. Deze methode is gebaseerd op een meer toekomstgerichte visie van de verwachte verliezen. Op grond van de nieuwe methode kan worden geconcludeerd dat er per ultimo geen voorziening benodigd is naast de post langlopend overlopende passiva. XIV. Vooruitontvangen huur CBL-transactie Hieronder zijn de huurpenningen opgenomen welke uit hoofde van de CBL door het Hoogheemraadschap van West-Brabant voor een totale huurperiode van 39 jaar (headlease) vooruit zijn ontvangen. De huren luiden in dollars en zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum van 0,7276. Per 31 december bedraagt deze post 3,613 miljoen. Per 31 december 2012 bedroeg deze post 4,223 miljoen. 82 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

84 6.2.4 Toelichting op de vaste passiva XV. Netto vlottende schulden De schulden op korte termijn zijn per 31 december als volgt samengesteld: - negatieve bank- en girosaldi: 13 miljoen - schulden i.v.m. te betalen belastingen (BTW en loonheffing december): 2,9 miljoen - schulden i.v.m. sociale lasten en pensioenpremies: 0,4 miljoen - schulden aan leveranciers: 10,7 miljoen. Per 31 december 2012 bedroeg het saldo van deze post 29 miljoen. XVI. Kortlopende leaseverplichtingen CBL Hieronder worden de leaseverplichtingen met betrekking tot de CBL-overeenkomst opgenomen die binnen een jaar (t/m ) zullen vervallen. Deze bedragen 0,684 miljoen. XVII. Overlopende passiva Overlopende passiva (bedragen x 1.000) Bedrag Te betalen Rente langlopende leningen Restant verlofdagen 717 Elektriciteit 549 Te betalen anti-afhaaksubsidie n.a.v. arrest Hof 515 Afrekening Aquon 415 Afrekening zuiveren De Dommel 412 Afrekening project Waterlinie 201 Afrekening BWB 135 Energiebelasting 106 SNB afrekening 92 Accountant 51 Kosten Switch 2010 t/m 48 Adsl kosten 29 Monitoringskosten zwemplas De Kuil 29 Brandstof lease auto's 24 Afrekening baggerdepot Dintelsas 23 OZB 17 Overige te betalen 932 Totaal te betalen Vooruitontvangen Subsidies Rijk en provincie (zie specificatie onder) Overige subsidies en bijdragen (zie specificatie onder) 119 Boekwinst BBI baggerinstallatie Etten-Leur 390 Project waterwegen 36 Overige vooruitontvangen 9 Totaal vooruitontvangen Totaal overlopende passiva Vooruitontvangen subsidies bedragen x Boekwaarde Ontvangen Vrijgevallen Boekwaarde Provincie Noord-Brabant 2e Bestuursovereenkomst project Jagerrust project Noordpolder Rijkswaterstaat project Overdiepse Polder project Volkerak waterberging project Volkerak wateroverlast project Amer Donge Totaal Provincie en Rijk Overige subsidies en bijdragen Natuurmonumenten: project Noordpolder waterschap Rivierenland: project Randenbeheer waterschap Aa en Maas: project Randenbeheer Totaal overige subsidies en bijdragen De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

85 6.2.4 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Garantstelling Gemeenschappelijke Regeling Aquon Het waterschap heeft zich op 14 december 2010 garant gesteld voor de juiste nakoming van de verplichting tot betaling m.b.t. tot de rekening-courant van Delta Waterlab bij de Nederlandse Waterschapsbank. De garantstelling is overgegaan op de rechtsopvolger van Delta Waterlab: de gemeenschappelijke regeling Aquon. Garantstelling Cross Border Lease Uit hoofde van de Cross Border Lease per 29 juni 1998 zijn voor een periode van 19 jaar leaseverplichtingen aangegaan. Op balansdatum bedraagt de totale leaseverplichting 36 miljoen (o.b.v. $ 1 = 0,7276), exclusief het op de balans verantwoorde B-deposito. Het waterschap Brabantse Delta staat samen met 2 andere aandeelhouders van de SNB garant voor alle verplichtingen van de N.V. in het kader van de door haar in 1999 afgesloten Cross-Border-Lease overeenkomst. Garantstelling Waterschapshuis In de vergadering van het algemeen bestuur van 25 juni 2008 is besloten dat het waterschap zich ten behoeve van de Stichting het Waterschapshuis borg stelt tot een bedrag van 0,954 miljoen bij de Nederlandse Waterschapsbank. De garantstelling is inmiddels vervallen. Maatregel rivierverruiming Overdiepse Polder De Bestuursovereenkomst tussen de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat en het dagelijks bestuur van het Waterschap Brabantse Delta is ondertekend in augustus Hierin is onder meer vastgelegd dat een vaste vergoeding aan het Waterschap ter beschikking is gesteld voor de uitvoering van de maatregel. Deze vaste vergoeding is verhoogd met een opslagpercentage van 7,5% en is een gefixeerde vergoeding voor kosten verbonden aan de verwezenlijking van uitvoeringsrisico s. De risico s worden beheerst door inventarisatie, allocatie en formuleren en uitvoeren van beheersmaatregelen. Project Volkerak-Zoommeer De Bestuursovereenkomst tussen de Minister van Infrastructuur en Milieu en het dagelijks bestuur van het Waterschap Brabantse Delta is ondertekend in maart. Hierin is onder meer vastgelegd dat, uitgaande van goedkeuring van het gunningsvoorstel door de Minister, een vaste vergoeding aan het Waterschap ter beschikking wordt gesteld voor de uitvoering van de maatregel. Deze vaste vergoeding wordt verhoogd met een opslagpercentage van 7,5% en is een gefixeerde vergoeding voor kosten verbonden aan de verwezenlijking van uitvoeringsrisico s. De risico s worden beheerst door inventarisatie, allocatie en formuleren en uitvoeren van beheersmaatregelen. Project Amer Donge De overeenkomst tussen de Minister van Infrastructuur en Milieu en het dagelijks bestuur van het Waterschap Brabantse Delta over de realisatiefase van de maatregel dijkverbetering Amer Donge is ondertekend in maart Hierin is onder meer vastgelegd dat, uitgaande van goedkeuring van het gunningsvoorstel door de Minister, een vaste vergoeding aan het Waterschap ter beschikking wordt gesteld voor de uitvoering van de maatregel. Deze vaste vergoeding wordt verhoogd met een opslagpercentage van 7,5% en is een gefixeerde vergoeding voor kosten verbonden aan de verwezenlijking van uitvoeringsrisico s. De risico s worden beheerst door inventarisatie, allocatie en formuleren en uitvoeren van beheersmaatregelen. Risico indexering bestuurderspensioenen Voor 5 bestuurderspensioenen heeft het waterschap een pensioenpolis aangekocht bij Loyalis. Het waterschap loopt hierover geen actuariële risico s (renterisico of lang-levensrisico). Wél kunnen de kosten voor toekomstige indexaties van de pensioenaanspraken, vastgelegd in de Wet APPA, jaarlijks bij het waterschap in rekening worden gebracht, voor zover deze hoger zijn dan de indexering die Loyalis uitkeert op grond van haar beleggingsresultaten. Omdat de toekomstige indexaties en beleggingsresultaten niet bekend zijn, is het niet mogelijk om dit indexeringsrisico in geld uit te drukken. Switch Transactie Waterschap Brabantse Delta Het waterschap heeft op 11 juli 2008 een switchtransactie afgesloten. De transactie heeft te maken gehad met de gevolgen van de kredietcrisis. De transactie heeft per 31 december een marktwaarde van 7,7 miljoen negatief (31 december 2012: 23 miljoen negatief). Opgemerkt dient te worden dat deze marktwaarde slechts als indicatie dient en alleen van toepassing is indien beëindiging op genoemde data zou hebben plaats gevonden. Vroegtijdige beëindiging van de transactie, anders dan als gevolg van credit events in de portfolio, leidt tot verrekening van de reële marktwaarde op het moment van beëindiging. Vroegtijdige beëindiging door de bank is slechts in specifieke contractueel overeengekomen gevallen mogelijk. Deze gevallen zijn per balansdatum en per 84 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

86 heden niet aan de orde. De switchtransactie heeft een looptijd tot medio september Bij beëindiging op de vastgelegde einddatum zijn over en weer geen beëindigingvergoedingen verschuldigd. Switch Transaction SNB In het verslag ter verantwoording van het financieel beheer is in de paragraaf onderkende risico s een toelichting opgenomen over de SNB (N.V. Slibverwerking Noord-Brabant). Daarin komen de verplichtingen, die voortkomen uit de Switch transactie uitgebreid aan bod. Krediet limiet rekening courant Waterschapsbank Het maximum krediet in rekening-courant bij de Nederlandse Waterschapbank bedroeg in 28,4 miljoen Wet Normering Topinkomens Sinds 1 januari is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector), kortweg Wet Normering Topinkomens (WNT) van kracht. Op basis van deze wet: A) dienen de bezoldigingsgegevens van de topambtenaar, bij het waterschap is dat de secretarisdirecteur, openbaar gemaakt te worden; B) geldt een maximum aan de bezoldiging van de topfunctionaris, bij overschrijding hiervan geldt een terugbetalingsverplichting; C) geldt overige medewerkers (niet-topfunctionarissen) alleen een publicatieplicht bij overschrijding van het bezoldigingsmaximum. Overschrijding leidt anders dan bij de topfunctionaris niet tot een terugbetalingsverplichting. A: Openbaarmaking van bezoldigingsgegevens van de topfunctionaris. Naam: De heer ir. H.T.C. van Stokkom Functie: Secretaris-directeur Duur en omvang van het dienstverband in het boekjaar: Sinds 1 augustus 2003 in voltijddienstverband (36 per week) Beloning: ,37 Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen: ,32 Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op ,96 termijn: Door de werkgever betaalde sociale verzekeringspremies: ,92 1 B: Toets aan bezoldigingsmaximum voor de topfunctionaris. Ingevolge artikel 2.3 WNT bedraagt de bezoldiging in maximaal ,-, bestaande uit: ,- aan beloning; ,- aan belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding; en ,- wegens de voorzieningen t.b.v. beloningen betaalbaar op termijn. Deze maxima vormen communicerende vaten. Een overschrijding van één van de onderdelen moet in andere onderdelen worden gecompenseerd. De aan de heer Van Stokkom in uitgekeerde bezoldiging bedraagt ,65 ( , , ,96) en ligt dus onder het bezoldigingsmaximum. Van een in aan een gewezen topfunctionaris uitbetaalde ontslagvergoeding is geen sprake. C: Toets aan bezoldigingsmaximum overige medewerkers (niet-topfunctionarisseb). Voor geen van de (gewezen) medewerkers bij waterschap Brabantse Delta (aangesteld of ingehuurd 2 ) is de bezoldiging het maximum uit de WNT te boven gegaan. Het waterschap maakt gebruik van de vrijstelling t.a.v. inhuur voor het verslagjaar. 1 De sociale verzekeringspremies vallen wél onder de publicatieplicht maar níet onder het bezoldigingsmaximum. 2 Op 12 maart 2014 heeft de Minister van BZK besloten tot een vrijstelling t.a.v. inhuur in het verslagjaar (Staatscourant nr van 18 maart 2014). 85 De balans en de toelichting op de balans Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

87 III. ENKELVOUDIGE JAARREKENING Hoofdstuk 7: De enkelvoudige jaarrekening 7.1 De balans ACTIVA 2012 alle bedragen x VASTE ACTIVA I Immateriële vaste activa II Materiële vaste activa III Financiële vaste activa TOTAAL VASTE ACTIVA VLOTTENDE ACTIVA IV Liquide middelen V Kortlopende vorderingen VI Voorziening dubieuze debiteuren VII Overlopende activa TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA TOTAAL ACTIVA PASSIVA 2012 alle bedragen x VASTE PASSIVA VIII Eigen vermogen A Reserves Algemene/calamiteitenreserves Reserves tariefegalisatie Overige bestemmingsreserves B Nog te bestemmen resultaat C Egalisatiereserves CBL-transactie IX Voorzieningen X Vaste schulden XI Langlopende overlopende passiva TOTAAL VASTE PASSIVA VLOTTENDE PASSIVA XII Netto vlottende schulden XIII Overlopende passiva TOTAAL VLOTTENDE PASSIVA TOTAAL PASSIVA Enkelvoudige jaarrekening Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

88 7.2 De toelichting op de balans Onderstaand wordt een toelichting gegeven op de voor de enkelvoudige jaarrekening specifiek zijnde posten. Voor een toelichting op de overige balansposten wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans. IV Liquide middelen Onder de post de Liquide middelen is opgenomen: Aandelen waterschap Brabantse Delta lease I/II B.V Waterschap Brabantse Delta heeft deelnemingen van 100% in HWB Lease I B.V. en HWB lease II B.V. Deze B.V. s zijn opgericht ten behoeve van de Cross Border Lease transactie welke is afgesloten per 29 juni De activiteiten van de B.V. s bestaan uit het genereren van renteopbrengsten uit deposito s en het betalen van leaseverplichtingen uit deze deposito s. Niet uit de balans blijkende verplichtingen De onderstaande zuiveringsinstallaties zijn betrokken in bovengenoemde leasetransactie: rwzi Bath (incl. effluentleiding) rwzi Lage-Zwaluwe rwzi Baarle-Nassau rwzi Ossendrecht rwzi Halsteren rwzi Waalwijk rwzi Willemstad rwzi Rijen rwzi Dinteloord rwzi Dongemond rwzi Kaatsheuvel rwzi Nieuwveer (incl. effluentleiding) rwzi Waspik Uit hoofde van de aangegane Cross Border Lease per 29 juni 1998 zijn voor een periode van 19 jaar leaseverplichtingen aangegaan. Per balansdatum bedraagt de totale leaseverplichting (exclusief het op de balans verantwoorde B-deposito) 36 miljoen (o.b.v. $ 1 = 0,7276). Ten behoeve van de door HWB lease I B.V. en HWB lease II B.V. aangegane Cross Border Lease, is een garantie afgegeven voor alle uit hoofde van die transactie voortvloeiende verplichtingen. 87 Enkelvoudige jaarrekening Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

89 7.3 De exploitatierekening naar kostendrager Zuiveringsbeheer en programma s Begroting Verschil Nr. Programma 2012 Rek.-B'13 alle bedragen x 1.000,- (nadeel) 1000 Planvorming Inrichting/onderhoud watersystemen 4000 Bouw/exploitatie zuiveringstechnische werken (638) calamiteit Bath 6500 Beheersen van lozingen 6501 Beheersing van lozingen (99) 6502 Handhaving WVO Heffing en invordering Bestuur en communicatie Dekkingsmiddelen en saldo (581) (177) (462) 285 inverdien storm (210) (210) nog te verwerken onttrekking wachtgeldreserve (131) Totale netto-lasten (41) Opbrengst zuiveringsbeheer (57.454) (58.023) (60.176) Onttrekking cbl reserve (632) (664) (664) (onttr.)/toevoeg. egalisatie/calamiteitenres. (998) (2.112) Reserves / voorzieningen Stand egalisatiereserve per 1 jan onttrekking/toevoeging egal.res. lopend jaar 0 Stand egalisatiereserve per 31 dec * algemene/calamiteiten reserve algemene/wachtgeld reserve 988 CBL reserve ( 53%) Saldo Calamiteitenreserve per 1 jan. 210 toev/(ontr).cal.reserve Saldo Calamiteitenreserve per 31 dec. 210 * Het voorstel van de resultaatbestemming van is in bovenstaand overzicht nog niet verwerkt. Het voorstel van de resultaatbestemming kunt u vinden in het verslag ter verantwoording van het financiële beheer 88 Enkelvoudige jaarrekening Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

90 7.4 De enkelvoudige exploitatierekening naar kosten- en opbrengstensoorten Begroting ML LASTEN (alle bedragen x 1.000) I. kapitaallasten (rente en afschrijving) a afschrijvingen van activa b interne en externe rentelast II. personeelslasten d salarissen personeel en bestuur e sociale premies f rechtstreekse uitkeringen bestuur/personeel g overige personeelslasten h personeel van derden III. goederen en diensten van derden i duurzame gebruiksgoederen j overige gebruiks- en verbruiksgoederen k energie l huren en rechten m leasebetalingen n pachten en erfpachten o verzekeringen p belastingen q onderhoud door derden r overige diensten door derden s bijdragen aan derden IV. toev. voorzieningen/onvoorzien/stelpost t toevoegingen aan voorzieningen u toevoeging egalisatiereserve watersystemen v toevoeging egalisatiereserve zuivering w toevoeging aan overige reserves x onvoorzien BATEN (alle bedragen x 1.000) I. rentebaten a externe rentebaten b interne rentebaten c rentebaten deposito's CBL d dividenden en bonusuitkeringen II. personeelsbaten e baten i.v.m. salarissen f uitlening van personeel III. goederen en diensten aan derden g verkoop van grond h verkoop van duurzame goederen i verkoop van overige goederen j opbrengst uit grond en water k opbrengst uit overige eigendommen l diensten voor derden m bijdragen van overheden n bijdragen van overigen IV. waterschapsbelastingen o opbrengst omslag gebouwd p opbrengst omslag ongebouwd q opbrengst omslag ingezetenen r opbrengst omslag natuurterreinen s opbrengst verontreinigingsheffing t zuiveringsheffing bedrijven u zuiveringsheffing huishoudens V. onttrekkingen voorz./res. en geact. lasten v onttrekkingen voorzieningen w onttrekking egalisatiereserve watersystemen x onttrekking egalisatiereserve zuivering y onttrekkingen overige reserves z geactiveerde lasten inverdieneffecten Storm/OAS-gerelat. projecten Enkelvoudige jaarrekening Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

91 Bijlage I: Staat van reserves en voorzieningen bedragen x Geactualiseerde Bespaarde stand per rente Mutaties vermeerderingen verminderingen na aanpassing 3,48% interne extern interne externe reservebeleid rente overige exploitatie overig Stand aan het einde van het jaar Berekende rente, die niet toegevoegd is aan de reserves en voorzieningen 1. Algemene reserve/calamiteitenreserve Alg.reserve/calamiteiten watersysteembeheer Alg.reserve/calamiteiten zuiveringsbeheer Alg.reserve/wachtgeld watersysteembeheer Alg.reserve/wachtgeld zuiveringsbeheer Totaal calamiteitenreserves Egalisatie reserves Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Egalisatiereserve Cross border lease HWB Egalisatiereserve Cross border lease SNB Totaal egalisatiereserves Bestemmingsreserves Reserve wachtgeldaanspraken personeel Totaal bestemmingsreserves 4. Voorzieningen Wachtgelden personeel Wachtgelden bestuur Pensioenfonds bestuur Voorziening zandfilter RWZI Voorziening Sociaal Statuut muskusrattenbestrijders Totaal voorzieningen Totaal reserves en voorzieningen Brabantse Delta Bijlage I Staat van reserves en voorzieningen Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

92 Bijlage II: BBP-Productenlijst alle bedragen x BELEIDSPRODUCTEN PRIMAIRE BEHEERPRODUCTEN watersysteembeheer Taak Taak vaar- zuiverings totaal water- vaarwegenbeheer - systeem- wegen- heffing beheer beheer zuiveringsheffing 1000 PLANVORMING Eigen plannen Beheersplan waterkeringen 100% Waterbeheersplan 90% 10% Beheersplan vaarwegenbeheer 100% Thema- en gebiedsgerichte plannen 85% 15% Plannen afvalwaterketenbeleid 100% Calamiteitenplannen 66% 17% 17% Plannen van derden Plannen van derden 100% AANLEG EN ONDERHOUD WATERKERINGEN Beheersinstrumenten waterkeringen Legger waterkeringen 100% Beheersregister waterkeringen 100% Veiligheidstoetsing waterkeringen 100% Aanleg en onderhoud waterkeringen Aanleg en verwerving primaire waterkeringen 100% Onderhoud primaire waterkeringen 100% Aanleg en verwerving regionale waterkeringen 100% Onderhoud regionale waterkeringen 100% Aanleg en verwerving kades / overige waterkeringen 100% Onderhoud kades / overige waterkeringen 100% Voorzieningen verwante belangen waterkeringen 100% Muskusrattenbestrijding 100% Dijkbewaking en calamiteitenbestrijding Dijkbewaking en calamiteiten bestrijding 100% INRICHTING EN ONDERHOUD WATERSYSTEMEN Beheersinstrumenten watersystemen Peilbesluiten 100% Waterakkoorden 100% Legger waterlopen en kunstwerken 100% Beheersregister waterlopen en kunstwerken 100% Aanleg, verbetering en onderhoud Aanleg en verwerving waterlopen 100% watersystemen Onderhoud waterlopen 100% Bouw en verwerving kunstwerken passieve 100% Onderhoud kunstwerken passieve 100% Kwaliteitsmaatregelen in oppervlaktewater 100% Voorzieningen verwante belangen 100% Muskusrattenbestrijding 100% Baggeren van waterlopen Baggerprogramma 100% /saneren waterbodems Verwijderen en verwerken van verspreidbare 100% Verwijderen en verwerken van niet 100% Bijdragen aan derden voor baggeren 100% Saneringsprogramma 100% Sanering van waterbodems 100% Bijlage II BBP-Productenlijst Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

93 BELEIDSPRODUCTEN PRIMAIRE BEHEERPRODUCTEN watersysteembeheer Taak Taak vaar- zuiverings totaal water- vaarwegenbeheer - systeem- wegen- heffing beheer beheer zuiveringsheffing Beheer hoeveelheid water Bouw en verwerving kunstwerken actieve waterbeheersing 100% Onderhoud kunstwerken actieve waterbeheersing 100% Bediening kunstwerken actieve waterbeheersing 100% Calamiteitenbestrijding watersystemen Calamiteitenbestrijding watersystemen 100% Monitoring watersysteem Monitoring waterkwantiteit 100% Monitoring waterkwaliteit 100% BOUW EN EXPLOITATIE ZUIVERINGSTECHNISCHE WERKEN Getransporteerd afvalwater Bouw en verwerving transportstelsels 100% Onderhoud transportstelsels 100% Beheer transportstelsels 100% Gezuiverd afvalwater Bouw en verwerving zuiveringsinstallaties 100% Onderhoud zuiveringsinstallaties 100% Beheer zuiveringsinstallaties 100% WVO-heffing effluent 100% Subsidies afhaakproblematiek 100% IBA-inrichtingen 100% Verwerkt slib Bouw en verwerving slibverwerkingsinstallaties 100% Onderhoud slibverwerkingsinstallaties 100% Beheer slibverwerkingsinstallaties 100% Afzet slib/restproducten 100% Afvalwaterbehandeling door derden Afvalwaterbehandeling door derden 100% INRICHTING EN ONDERHOUD VAARWEGEN EN HAVENS Beheersinstrumenten vaarwegen en Legger vaarwegen, kunstwerken en havens 50% 50% Beheersregister vaarwegen, kunstwerken en 50% 50% Aanleg en onderhoud vaarwegen en Aanleg en verwerving vaarwegen en havens 50% 50% Onderhoud vaarwegen en havens 50% 50% Baggeren vaarwegen en havens 50% 50% Bouw/verwerving kunstwerken vaarwegenbeheer 50% 50% Onderhoud kunstwerken vaarwegenbeheer 50% 50% Bediening kunstwerken vaarwegenbeheer 50% 50% Voorzieningen verwante belangen vaarwegenbeheer 100% Verkeersregeling en verkeersveiligheid vaarwegen en havens Verkeersregeling en verkeersveiligheid vaarwegen en havens 100% Calamiteitenbestrijding vaarwegen en havens 50% 50% VERGUNNINGVERLENING Keur Keur 90% 10% Vergunningen en keurontheffingen Vergunningen en keurontheffingen 95% 5% Bijlage II BBP-Productenlijst Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

94 BELEIDSPRODUCTEN PRIMAIRE BEHEERPRODUCTEN watersysteembeheer Taak Taak vaar- zuiverings totaal water- vaarwegenbeheer - systeem- wegen- heffing beheer beheer zuiveringsheffing HANDHAVING KEUR Handhaving keur Toezicht keur 95% 5% Repressieve handhaving keur 90% 10% BEHEERSEN VAN LOZINGEN WVO-vergunningen en meldingen WVO-vergunningen 50% 50% WVO-meldingen 50% 50% Rioleringsplannen en subsidies lozingen Rioleringsplannen 50% 50% Subsidies lozingen 50% 50% Aanpak diffuse emissies derden Stimulering derden aanpak diffuse emissies 50% 50% HANDHAVING WVO Toezicht en handhaving WVO Toezicht WVO 60% 40% Repressieve handhaving WVO 50% 50% VERGUNNINGVERLENING GRONDWATERBEHEER 29 Vergunningverlening grondwaterbeheer Vergunningverlening grondwaterbeheer 100% HANDHAVING GRONDWATERBEHEER (6501 in ML) Handhaving grondwaterbeheer Handhaving grondwaterbeheer 100% HEFFING EN INVORDERING sleutel aangepast ivm belastingsamenwerking Belastingheffing Kostentoedeling en belastingverordening 54% 46% Aanslagen huishoudens en forfaitaire bedrijven 54% 46% Aanslagen zuiveringsheffing overige bedrijven 54% 46% Aanslagen watersysteemheffing gebouwd, ongebouwd en natuur 54% 46% Aanslagen verontreinigingsheffing 54% 46% Verzoek-, bezwaar- en beroepschriften huishoudens en forfaitaire bedrijsruimten 54% 46% Bezwaar- en beroepschriften zuiveringsheffing overige bedrijven 54% 46% Bezwaar en beroepschriften watersysteemheffing gebouwd, ongebouwd en 54% 46% Bezwaar- en beroepsschriften verontreinigingsheffing 54% 46% Invordering Betalingsverwerking aanslagen 54% 46% Kwijtschelding 54% 46% Invorderingsmaatregelen aanslagen 54% 46% Bijlage II BBP-Productenlijst Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

95 8000 BESTUUR EN COMMUNICATIE Bestuur Bestuur 67% 33% Contributie Unie 67% 33% Bestuursondersteuning 67% 33% Beheer niet-reglementaire taken 50% 50% Externe communicatie Externe communicatie 55% 45% DEKKINGSMIDDELEN EN SALDO 9100 Dekkingsmiddelen en saldo 9110 Onvoorzien 47% 0% 53% Mutaties algemene reserves (= bespaarde rente uit scenario's per post beoordeeld Mutaties algemene reserves (staat van reserves: rente bestemmingsreserves & voorzieningen) per post beoordeeld 9130 Belastingopbrengst per post beoordeeld Dividend 47% 0% 53% Opbrengst CBL en Switchtransactie 47% 53% Exploitatiesaldo per post beoordeeld Saldo 47% 0% 53% * Opmerking: de producten van inrichting en onderhoud vaarwegen en havens worden met genoemde % verdeeld, behalve de ondersteunende producten deze komen 100% t.l.v. watersysteemheffing verontreinigingsheffing -388 extracomptabele bezuinigingen onttrekking wachtgeldreserve bijdrage provincie Resultaat Bijlage II BBP-Productenlijst Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

96 Bijlage III: Staat van vaste activa (gecomprimeerd) STAAT VAN ACTIVA NAAR CATEGORIEËN WATERSCHAPSWET (alle bedragen X 1.000) Aanschafwaarde 1/1 Aanschafprijs Subsidies en bijdragen Externe vermeerderingen Overname Nieuwbouw derden Interne vermeerderingen Geactiveerde rente onderhande project Externe verminderingen Verkoop Subsidie/ Bijdrage lopend jaar NETTO UITGAVEN Aanschafwaarde 31/12 Geactiveerde personeelslasten Aanschafprijs Subsidies en bijdragen IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Sluiten geldleningen en saldo agio/disagio Uitgaven Onderzoek en Ontwikkeling Subsidies en Bijdragen aan bedrijven Subsidies en bijdragen aan overheden Subsidies en bijdragen aan overigen Overige immateriële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA -IN EXPLOITATIE Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA -ONDERH.WERKEN Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst. Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa FINANCIËLE VASTE ACTIVA Kapitaalverstrekkingen bedrijven Kapitaalverstrekkingen overheden Verstrekte geldleningen Overige uitzettingen Geactiveerde boete herstrekte geldleningen TOTALE VASTE ACTIVA Bijlage III Staat van activa Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

97 STAAT VAN ACTIVA NAAR CATEGORIEËN WATERSCHAPSWET (alle bedragen X 1.000) Cumulatieve afschrijving per 1/1 Afschrijvingen Normale afschrijving Extra afschrijving Totale afschrijving einde bkjr Boekwaarde per 1/1 Boekwaarde Boekwaarde per 31/12 IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Sluiten geldleningen en saldo agio/disagio Uitgaven Onderzoek en Ontwikkeling Subsidies en Bijdragen aan bedrijven Subsidies en bijdragen aan overheden Subsidies en bijdragen aan overigen Overige immateriële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA -IN EXPLOITATIE Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa MATERIËLE VASTE ACTIVA -ONDERH.WERKEN Gronden en terreinen Vervoermiddelen Machines, apparaten en werktuigen 31 Bedrijfsgebouwen Dienstwoningen Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en gemalen Zuiveringstechnische Werken Transportsyst Zuiveringstechnische Werken Zuiveringsinst Zuiveringstechnische Werken Slibverw.inst. Vaarwegen en havens Overige materiële vaste activa FINANCIËLE VASTE ACTIVA Kapitaalverstrekkingen bedrijven Kapitaalverstrekkingen overheden Verstrekte geldleningen Overige uitzettingen Geactiveerde boete herstrekte geldleningen TOTALE VASTE ACTIVA Totale rente Totale kapitaallasten Overboeking onderhanden werk 96 Bijlage III Staat van activa Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

98 Bijlage IV: Staat van geldleningen (gecomprimeerd) Restant- Mutaties in Restant- Aflossing Reguliere Boeterente Totaal rente Nog niet Gem. Gem. Soort lening bedrag Vermeerderingen Verminderingen lening einde volgend aflossing van het rente looptijd voet bedrag in het rente vervroegde ten laste verschenen restant- rente- (alle bedragen x 1.000) lening begin nieuwe aflossingen boekjaar leningen boekjaar boekjaar boekjaar A Obligatieleningen B Andere geldleningen financiële instellingen ,2 3,82% C Bij waterschap gestorte waarborgsommen D Overig TOTAAL ,2 3,82% 97 Bijlage IV Staat van geldleningen Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

99 Bijlage V: Principes waarmee de kosten en opbrengsten aan de beheerproducten zijn toegerekend Wijze van doorberekening kostenplaatsen: Sleutel Toerekening van: Toerekening aan: Principe van toerekening Sleutel A Kostenplaats 1010 Kapitaallasten Primaire en ondersteunende Op basis van specifiek nut (staat van activa) beheerproducten Sleutel B Kostenplaats 1030 Dienstauto s Afdelingskostenplaatsen Op basis van specifiek nut Kostenplaats 1031 Dienstkleding Sleutel C Afdelingskostenplaatsen 2000 t/m 2999 Primair beheerproducten Op basis van gerealiseerde directe uren/fte s per beheerproduct Wijze van doorberekening ondersteunende beheerproducten: Sleutel Toerekening van: Toerekening aan: Principe van toerekening Sleutel D Sleutel E Sleutel F OP Centraal management OP Personeelsbeleid en beheer OP Interne voorlichting OP Algemeen juridische ondersteuning OP Interne faciliteiten OP Huisvesting OP Informatiebeleid en automatisering OP Organisatiebeleid en -beheer OP Financieel beleid OP Meerjarenraming en begroting OP Comptabiliteit OP Bestuursprogramma en voorj.nota OP Kwaliteitszorg-, arbeidsomstandigheden- en milieuzorgbeleid en beheer OP Concerncontrol OP Management- en bestuursrapportages Primaire beheerproducten Primair beheerproducten en investeringsprojecten Primaire beheerproducten Op basis van gerealiseerde directe uren/fte s per beheerproduct Op basis van gerealiseerde directe uren/fte s per beheerproduct of project Op basis van de gerealiseerde directe kosten per beheerproduct Sleutel G OP Centrale (geo)grafische informatie Primair beheerproducten Op basis van specifiek nut/specifieke afspraken OP Muskusrattenbestrijding N-B Sleutel H OP Nieuwbouw Investeringsprojecten Op basis van de gerealiseerde directe uren/fte s per project OP = Ondersteunend beheerproduct 98 Bijlage V Principes waarmee de kosten en opbrengsten aan de beheerproducten zijn toegerekend Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

100 Bijlage VI: Overzicht toegekende kredieten Proj. nr. Omschrijving project TOEGEKEND (bedragen x 1.000) bruto krediet inkomsten Datum verstrekt 7988 Noordpolder Ossendrecht Mobiele digitale inspecties Zeno Bijdrage no regret maatregel Roode Vaart Vervanging 4e compressor rwzi Bath Renovatie en aanpassing keersluis Schipdiep fase Uitbreiding parkeerplaatsen Bouvigne Deelproject 2 EVZ Molenschot Waterbeheerplan Bijdrage HWBP Aanschaf nieuw CMS tbv website Renovatie stadsgemaal BoZ aanvullend krediet Restwarmte (aanvullend krediet) renovatie rwzi Halsteren ATEX-inventarisatie renovatie rioolgemalen cluster Vervanging Materieel Onderzoek Amammox Nieuwveer Maatregelen OAS Bath Vernieuwing Rwzi Putte en Ossendrecht Herstel schade sluis Bovensas VBK instandhoudingsmaatregelen rwzi Bath Bronhouderschap BGT Onderhoud oeverbescherming Mark en Dintel Aanvullend krediet EVZ Zoeksche loop Verkeerstoren watersystemen VBK onderhoudsmaatregelen afvalwaterketen Persleidingen Moerdijk Aanv. Krediet Kibbelvaart Grond en inrichting perceel Etten-Leur (uit prj Aanvullend krediet steunpunten Wateroverlast Vosdonk Revisie hydrauliekunits Manderssluis Totaal toegekende kredieten Bijlage VI Overzicht toegekende kredieten in 2012 Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

101 Bijlage VII: Overzicht onderhanden werken einde jaar met restantkrediet (inclusief verwachte afloop) alle bedragen x Verwacht verloop na Proj. nr. Projectnaam Gevoteerd krediet Totaal besteed t/m Restant krediet eind Prognose Verwachte ingebruikname datum 152 Inr Derriekreek Landgoederenzone Chaamse Beken Toelichting Aanvullend UVK wordt aangevraagd nadat de benodigde gronden beschikbaar zijn. 158 Weerijs -Zuid herinrichting Proj. Turfvaart - Bijloop zuid EVZ gebied De Ham Real.proj.uit IGA Noordr midd Uitvoeringskrediet wordt in verschillende delen aangevraagd, afhankelijk van met name de voortgang van 216 (herstel natte natuurparel) 188 Integrale aanpak Keenehaven Cruijslandse kreken EVZ /WB Molenbeek fase 2b EVZ/WB Molenbeek fase Geb.inr.Kibbel-Brandsche vaart Betreft een zogenaamd containerproject waarvan deelprojecten met specifieke doelen zijn afgesplitst. De huidige prognose is gebaseerd op de resterende doelen. Hiervoor zal t.z.t. aanvullend UVK worden aangevraagd. Gemaakte kosten worden overgeboekt naar afgesplitste projecten. 203 Apparaatskst Overdiepse polder Overige kosten Overdiepse Pold Er is aanvullend budget toegekend door RWS. 207 Bouwkosten Overdiepse Polder Opslag kst. Overdiepse Polder De Oude Leij Ooievaarsnest De projectkosten nemen toe vanwege risicovol gebied t.a.v. explosieven en uitstel uitvoering. Deze kosten zijn subsidiabel. 216 Noordrand Midden O.Z. versn OZ Waterberging Luijenhoek Ru Als gevolg van een aangetroffen bodemverontreiniging diende het ontwerp aangepast te worden. 222 Steunpunten WS Gronden Gat vd Ham strat.aanko Hydraul. maatregelen Brab.Wal NNP en EVZ Blaffert Woensdrech Bronhouderschap BGT Halderberg & Teteringen Water e ronde veilightoets primaire Krediet is voor één onderdeel van het totale project. Voor de overige onderdelen wordt in de loop van de tijd krediet aangevraagd. 250 De Leijen Rest.doelstelingen Betreft een zogenaamd containerproject. Uitvoeringskrediet wordt in verschillende delen aangevraagd. 100 Bijlage VII Overzicht onderhanden werken einde jaar met restantkrediet Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

102 alle bedragen x Verwacht verloop na Proj. nr. Projectnaam Gevoteerd krediet Totaal besteed t/m Restant krediet eind Prognose Verwachte ingebruikname datum Toelichting 257 EVZ Vrachelen Oosterhout Verkeerstoren (fase 2) Onderhoud oeverbescherming Mar Waterberging VZM Slibvang Zundert Nieuwveer Anammox onderzoek Renovatie rwzi Halsteren Vervanging PAUZ+ (Z-info) Bath herstel beluchting 2e fas Renovatie Rioolgemalen Monstername apparatuur vervang Renovatie RG Hollands Diep Bath: 4e compressor AWP: VERV VLINDERKLEPPEN Renovatie diverse rwzi Putte-Ossendrecht aanslu. Bath ZB Beheer op afstand ONDERBOUW MAATREG Afvalwaterakkoord BoZ/Wouw Toetsing regionale wateroverla Kl. Melanen Ganzenvijver BoZ Er zijn niet voorziene extra maatregelen benodigd VERM BLAUWALGENOVERLAST OPTIM AGRARISCH Verm. Blauwalgen overlast 2e f Grondaankoop EVZ &Waterberging Verdroging W.Langstraat Sp.Cap Waterberging Hoevense Beemden Tkv Bovenmark Ulv-Galder-Breda Het UVK is ontoereikend voor de totale doelrealisatie. Krediet wordt aangevraagd zodra er zicht is op de totale doelrealisatie Zundert evz herinricht.waterlo Evz Molenschotse Heide-Pr.bosc Het huidige krediet kan gezien worden als een VBK. UVK wordt aangevraagd, zodra er zicht komt op doelrealisatie Opt afvoer gem Standhazensedij Bouvigne Noodstroomvoorziening Het Laag en Oudland Halst-BoZ Opstellen waterbeheerplan Jagersrust Moseven Brab.Wal Bijlage VII Overzicht onderhanden werken einde jaar met restantkrediet Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

103 alle bedragen x Verwacht verloop na Proj. nr. Projectnaam Gevoteerd krediet Totaal besteed t/m Restant krediet eind Prognose Verwachte ingebruikname datum Toelichting 7988 Noordpolder Ossendrecht Brab.W Het project is vertraagd. Vanwege extra benodigde uren is het project duurder geworden. Project 7988 betreft deelplan 1 en 2. Voor de uitvoering van de deelplannen 3 en 4 is project (gevoteerd krediet 1,6 miljoen) afgesplitst. De kosten van de uitvoering van alle deelplannen blijven binnen het beschikbare krediet van 2,4 miljoen Aanp. waterl tbv afvoer Koolho Uitvoeringskrediet wordt aangevraagd, zodra er zicht is op doelrealisatie Waterberging Rielse Dijk EVZ Dongen Als gevolg van de lange looptijd wordt er meer rente toegerekend Revisie gemaal Roode Vaart Het project staat vanaf 2007 on hold. Nadat het inrichtingsplan van derden rondom Moerdijk & Havenschap is goedgekeurd kan het project worden hervat. Indexering van het toenmalige ip-bedrag en verhoogde btw zullen het project duurder doen laten uitvallen Drongelens Kanaal verbet.dijk Het huidige krediet kan gezien worden als een VBK. De prognose is gebaseerd op de daadwerkelijke overdracht Dijkverb Amer-Donge dijkr Aankoop primaire waterkeringen Grondonderz reg.waterkeringen Vervanging mat onderh Vervanging mat onderh rwzi Dongem. belucht.elem EVZ Kibbelvaart EVZ VBV Naaldstraat Op basis van de huidige inzichten (directieraming) wordt er een beperkte kredietoverschrijding verwacht Wateroverlast VZM In de opdrachtbrief (overeenkomst met RWS), ondertekend april, is extra budget vastgelegd. In de realisatiefase zal extra krediet worden aangevraagd EVZ Oude Zoek Zundert Als gevolg van enkele aanvullende onderzoeken (archeologie, detectieonderzoek) en tegenvallende aanbesteding is sprake van een kredietoverschrijding EVZ Kibbelvaart Halderberge Aanvullend krediet wordt afgepslitst van project 202 indien noodzakelijk (afhankelijk van de inzet vanuit de gemeente) Markdal, meander Klokkenberg ATEX inventarisatie Revisie hyd.units Mandersluis Bijlage VII Overzicht onderhanden werken einde jaar met restantkrediet Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

104 alle bedragen x Verwacht verloop na Proj. nr. Projectnaam Gevoteerd krediet Totaal besteed t/m Restant krediet eind Prognose Verwachte ingebruikname datum Toelichting Herstel schade sluis Bovensas Wateroverlast Vosdonk Saw@ Internet vernieuwen Parkeerplaatsen Bouvigne Waterberging West Brab linie Balleman, fase Ren.en aanp. Schipd.fase Poetsbestek Landinrichting B-N Stedelijke wateropgave fase UVK is aangevraagd voor een deel van het project. Voor de overige fases moet nog krediet aangevraagd worden EVZ Dorpswaterloop Alphen Maatr. AWA zuiver.kr. Bath Meten AWA Rucphen Lok knelpnt watersys fase Woensdrecht: revisie RG EVZ Boomkikker deeltraject Inr. perceel Oorschotstuw NNP Noordpolder fase 3& Verkeerstoren Brabantbreed BOS EVZ Dongen fase Bijlage VII Overzicht onderhanden werken einde jaar met restantkrediet Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

105 Bijlage VIII: Jaarrekening GR Muskusrattenbestrijding Gemeenschappelijke Regeling Muskusrattenbestrijding Noord-Brabant 2012 Begroting Kosten Salarissen en sociale lasten , , ,32 Overige personeelslasten , , ,46 Personeel van derden ,00 Duurzame gebruiksgoederen , ,00 - Overige gebruiks- en verbruiksgoederen , , ,46 Energie 2.618, , ,50 Verzekering 786, , ,35 Onderhoud door derden 1.158, , ,96 Overige diensten door derden , , ,48 Doorbelasting administratieve ondersteuning , , ,00 Doorbelasting afdeling Onderhoud ,00 Doorbelasting dienstauto , ,00 Doorbelasting dienstkleding , , ,00 Doorbelasting ondersteunende beheerproducten , , ,89 Totaal kosten , , ,42 Opbrengsten Ontvangen schadevergoedingen 5.813, Bijdrage uit landelijk beverratbudget , , ,00 Nog te dekken door waterschappen , , ,42 Totaal opbrengsten , , ,42 Bijdrage per waterschap , , ,14 Voorziening uitvoering personeelskosten Sociaal Statuut Noord-Brabant Het verloop van de voorziening in was als volgt: Stand voorziening Correctie rente voorgaande jaren Toevoeging rente Uitgekeerd in Stand voorziening Bijlage VIII Jaarrekening GR Muskusrattenbestrijding Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

106 Toelichting jaarrekening GR Muskusrattenbestrijding Verschil -Begroting Kosten Salarissen en sociale lasten ( voordeel) Het afdelingshoofd is per 1 januari uit dienst getreden. In de begroting was een bedrag van ,- opgenomen voor de vacature van het afdelingshoofd. De vacature wordt deels ingevuld door het afdelingshoofd Onderhoud (zie post doorbelasting afdeling Onderhoud) en deels door een adviseur van de waterschap Scheldestromen (zie post personeel van derden). Verder werd de afdracht loonbelasting met ,- verminderd wegens scholingsaftrek. De post Individueel Keuze Budget (IKB) was ,- hoger dan geraamd. Overige personeelslasten ( nadeel) De medewerkers van de afdeling Muskusrattenbestrijding zijn begonnen aan een twee jarige MBO, niveau 2 en 3 opleiding Water- en Groenbeheer. De opleiding valt onder de BBL-opleiding (Beroeps Begeleidende Leerweg), waarvoor een EU-regeling geldt met een afdrachtvermindering van belasting. Het doel van de opleiding is o.a. het vergroten van kennis over wet- en regelgeving. Personeel van derden ( nadeel) Naast de inhuur van een adviseur van waterschap Scheldestromen werd personeel ingehuurd voor de vervanging van de muskusrattenbestrijders vanwege de bestede uren aan bovengenoemde opleiding. Bij de bestrijding van muskusratten is het belangrijk het aantal veld-uren op peil te houden gezien de huidige vangstgegevens. Duurzame gebruiksgoederen ( voordeel) In zijn geen aanschaffingen gedaan. Overige gebruiks- en verbruiksgoederen ( nadeel) Het betreft voornamelijk de aanschaf van waadpakken, klemmen en fuiken. In vergelijking met 2012 zijn de uitgaven 2.000,- lager. Overige diensten door derden ( nadeel) Het nadelig verschil wordt veroorzaakt door hogere reis- en verblijfkosten dan geraamd. Doorbelasting afdeling Onderhoud ( nadeel) Het betreft een deel van de kosten van het afdelingshoofd Onderhoud, die vanaf 1 januari de leiding van de afdeling Muskusrattenbestrijding heeft overgenomen. Doorbelasting dienstkleding ( voordeel) De verdeling is in herzien op basis van de werkelijke verstrekkingen in Doorbelasting ondersteunende producten ( voordeel) Volgens de BBP methodiek, die bij waterschap Brabantse Delta gehanteerd wordt, worden de kosten van de ondersteunende beheerproducten op basis van bestede uren of directe kosten toegerekend aan de beheerproducten. Opbrengsten Bijdrage uit landelijk beverratbudget ( nadeel) De bijdrage is afhankelijk van het aantal bestede uren: in 247 uur (0,2143 fte). Bijdrage per waterschap Per deelnemer bedraagt de bijdrage voor ; begroot was per deelnemer 105 Bijlage VIII Jaarrekening GR Muskusrattenbestrijding Jaarrekening Waterschap Brabantse Delta

107 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: Waterschap Brabantse Delta Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de, in dit verslag opgenomen, geconsolideerde jaarrekening van Waterschap Brabantse Delta te Breda gecontroleerd, bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december en de geconsolideerde en enkelvoudige rekening van lasten en baten over met de toelichtingen, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur van Waterschap Brabantse Delta is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit en de Beleidsregels toepassing Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector (WNT), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat de jaarrekening zowel de baten en lasten als de activa en passiva getrouw dient weer te geven en dat de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder de verordeningen van het waterschap zelf en de Beleidsregels toepassing WNT. Het dagelijks bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle, als bedoeld in artikel 109, tweede lid, van de Waterschapswet. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit, de Beleidsregels toepassing WNT inclusief het controleprotocol WNT en het controleprotocol dat vastgesteld is door het algemeen bestuur van Waterschap Brabantse Delta. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

108 Pagina 2 Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van Waterschap Brabantse Delta. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het dagelijks bestuur van Waterschap Brabantse Delta gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten, inclusief toevoegingen aan reserves. Op basis van artikel 5.2, lid 7 Waterschapsbesluit is deze goedkeuringstolerantie door het algemeen bestuur bij besluit van 18 september vastgesteld. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van de activa en passiva van Waterschap Brabantse Delta per 31 december en van de baten en lasten over, in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit en de Beleidsregels toepassing WNT. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties over in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder uw verordeningen en de Beleidsregels toepassing WNT. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 109, lid 3, onder d, Waterschapswet melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Eindhoven, 21 mei 2014 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. M.H. de Hair RA