In het onderzoek hebben we onderscheid gemaakt tussen de schade zelf, de oorzaak van de schade en de achterliggende oorzaak.

Transcriptie

1 1

2 Ruim 21% van de graafschades in Nederland kan in meer of mindere mate worden toegeschreven aan rioleringswerkzaamheden. Graafschade leidt tot uitloop van projecten, herstelkosten, overlast en soms zelfs direct gevaar voor personeel en omwonenden. Grondroerders, netbeheerders en ondergrondbeheerders werken samen om graafschades te voorkomen, onder andere door overleg binnen het Kabelen Leidingenoverleg (KLO). Dit doorbraakproject beantwoordt de vraag wat de achterliggende oorzaken van graafschade bij rioleringswerkzaamheden zijn en welke maatregelen deze schades voorkomen. Met de resultaten van het project kunnen de direct betrokken ketenpartners maatregelen nemen om het aantal graafschades terug te dringen. Het onderzoek is uitgevoerd op basis van geregistreerde schades aan het Enexisnetwerk tijdens rioleringswerkzaamheden, interviews van betrokkenen bij projecten met schade en twee verdiepende workshops. In het onderzoek hebben we onderscheid gemaakt tussen de schade zelf, de oorzaak van de schade en de achterliggende oorzaak. 2

3 Over de schade zelf en de oorzaak van de schade wil ik hier niet al te veel kwijt in verband met de tijd. Het is vandaag al vaker genoemd: Onzorgvuldig werken, tijdsdruk, tekeningen die niet blijken te kloppen, kabels en leidingen die oud en fragiel zijn Het zijn allemaal oorzaken die alle grondroerders bekend in de oren klinken. Voor meer informatie verwijs ik u naar het rapport dat op dit moment in concept ter visie ligt ( Waarom lopen rioleringsprojecten dan meer kans op graafschade? De twee belangrijkste oorzaken zijn: 1. Rioleringswerkzaamheden hebben een grote omvang; Er moeten diepe, grote, lange sleuven gegraven worden. Bovendien gebeurt het niet zo vaak dat er rioleringswerkzaamheden zijn. Dus als de straat dan toch open gaat, worden andere werkzaamheden tegelijkertijd uitgevoerd. Zo wordt het werk groter en groter. 2. Rioolvervangingsprojecten vinden vaak plaats in het centrum en in oude wijken. Daar liggen kabels en leidingen vaak minder netjes in hun profiel, liggen er vaker oude, fragiele kabels en is de liggingsinformatie minder betrouwbaar. PS: Een aandachtspunt is bovendien dat bij vrijvervalriolering de diepte van het riool vast ligt. Voor een goed ontwerp is daarom informatie over de diepte van kabels en leidingen extra belangrijk. Maar uit het onderzoek blijkt dat juist deze informatie niet 3

4 altijd even betrouwbaar is. 3

5 Tijdens de workshops is veel gepraat over de achterliggende oorzaken en mogelijke maatregelen. Daarbij kwamen de termen Verantwoordelijkheden en Belangen veel naar voren. Achterliggende oorzaken 1: Alle netbeheerders samen (gemeente, nutsbedrijven en telecombedrijven) beheren de kabels en leidingen in de ondergrond. Daarvoor is overleg nodig. Bij rioleringsprojecten organiseert de gemeente daarom vaak een voorbereidend nutsoverleg. Hier spreken de partijen over de situatie ter plekke (informatie uitwisselen) en worden afspraken gemaakt over het verleggen en of vervangen van kabels en leidingen (werk met werk maken). In de praktijk pakt het nutsoverleg niet altijd goed uit. Niet alle netbeheerders zijn aanwezig op het nutsoverleg, waardoor geen goede afspraken kunnen worden gemaakt. Niet in alle gemeenten worden nutsbedrijven gecompenseerd voor het verleggen/vervangen van kabels en leidingen. Telecombedrijven worden sowieso niet gecompenseerd (Telecomwet: liggen om niet, verleggen om niet). Sommige geïnterviewden opperen dat graafschades in sommige gevallen voordelig zijn voor de netbeheerders. Dit zou de reden kunnen zijn dat deze netbeheerders hun kabels en leidingen niet op tijd vervangen. 4

6 Gemeenten zijn regisseur van de ondergrond. Zij verlenen vergunningen, houden toezicht en coördineren het gebruik van de ondergrond. Geïnterviewden bij meerdere gemeenten geven aan dat deze taken onder druk staan. 4

7 Achterliggende oorzaken 2: Tijd, kosten en kwaliteit Er is grote tijdsdruk bij rioleringswerkzaamheden, zowel bij de gemeenten (opdrachtgever) als aannemers (opdrachtnemer) Gemeenten voelen druk vanuit de politiek, inwoners en ondernemers om de overlast rondom werkzaamheden zo veel mogelijk te beperken. Aannemers opereren in een sterk concurrerende markt. Zij voelen zich gedwongen om een zo laag mogelijke offerte in te dienen, om zo kans te maken op de gunning. Hoe minder tijd de aannemer raamt, hoe goedkoper hij kan aanbieden. Dit verhoogt de tijdsdruk voor medewerkers tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. Hoe zorg je ervoor dat er in het bestek of opdrachtverlening genoeg ruimte is om onverwachte situaties zorgvuldig op te lossen? En hoe zorg je ervoor dat de kwaliteit van de aannemer beter mee telt bij de beoordeling? 5

8 Aanbevelingen: Om ook de achterliggende oorzaken van graafschades aan te pakken, bevelen wij het KLO aan om sectorbreed afspraken te maken de prikkels en mechanismen waar mogelijk weg te halen of te verminderen, bijvoorbeeld door: 1. Te onderzoeken hoe de wettelijke verdeling van verantwoordelijkheden, aansprakelijkheid en belangen beter op elkaar kan worden afgestemd; 2. Af te spreken dat alle netbeherende partijen op de projectlocatie aanwezig zijn bij het nutsoverleg. Wanneer er tijdens een nutsoverleg afspraken gemaakt worden, dienen deze te worden vastgelegd en moeten ook de partijen die niet aanwezig zijn zich hieraan houden. 3. Te verkennen via pilots hoe gemeentes met de manier van aanbesteden de tijdsdruk bij aannemers tijdens de uitvoering kunnen verminderen en er meer aandacht komt voor de kwaliteit van de voorbereiding en de uitvoering van het werk. En aansluitend de best practices uit deze verkenning te implementeren in de gemeentelijke organisaties; 4. Meer tijd en aandacht te creëren voor de gemeentelijke taken vergunningverlening, toezicht en coördinatie van de ondergrond; 5. Aandacht en bewustwording over graafschade te vergroten onder opdrachtgevers en opdrachtnemers van rioleringswerkzaamheden. 6