Uitblinken als Familiebedrijf

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Uitblinken als Familiebedrijf"

Transcriptie

1 MESA family business consultants/ Bakkenist Organisatieadviseurs Uitblinken als Familiebedrijf De commissaris in het familiebedrijf; alleen voor bedrijf of ook voor familie? I-paper november

2 Coproductie van Mesa F.B.C. B.V. te Maarsbergen en Bakkenist Organisatieadviseurs te Bussum. 2

3 Uitblinken als familiebedrijf De rol van de commissaris in het familiebedrijf Op 1 oktober 2013 organiseerden Bakkenist Organisatieadviseurs en Mesa family business consultants een miniconferentie voor commissarissen en leden van adviesraden in familiebedrijven. De vraag die voorlag was: RvC / RvA in het Familiebedrijf: alleen voor het bedrijf of ook voor de familie? In deze I- paper geven wij als organisatoren van deze bijeenkomst in twee delen verslag van hetgeen tijdens de miniconferentie met betrekking tot deze vraag aan de orde kwam. Het eerste deel is een integrale weergave van de door Bob de Kuyper gehouden inleiding op het thema. Daarin schetst hij, mede aan de hand van een tweetal situaties uit zijn beroepspraktijk, enkele vraagstukken en dilemma s waarmee commissarissen in familiebedrijven geconfronteerd kunnen worden. Vanuit zijn ervaring als commissaris toont hij zich een warm voorstander van de methodiek van Parallel Planning voor het effectief afstemmen en inrichten van de relatie tussen familie en bedrijf. Hij benadrukt de belangrijke rol die bij Parallel Planning is weggelegd voor de commissarissen van een familiebedrijf en de nuttige ondersteunende rol die een ter zake kundige externe adviseur daarbij, juist ook voor commissarissen, kan vervullen. In het tweede deel van deze I-paper doen Jurgen Geerlings en Maurits Bruel verslag van de discussie die volgde op de inleiding van Bob de Kuyper. Na enige positief prikkelende openingsvragen van moderator Michiel Alewijnse, partner bij Mesa family business consultants, ontspon zich tussen de deelnemers een levendige discussie over taak, plaats en functie van de commissaris in de relatie tussen familie en bedrijf. Het verslag van deze discussie is in een zestal paragrafen vervat. Hoewel bij familiebedrijven een theoretisch onderscheid valt te maken tussen familie en bedrijf, te scheiden zijn ze dat in de praktijk nooit. Ontwikkelingen in de familie beïnvloeden de ontwikkelingen in het bedrijf en omgekeerd. Zowel in de inleiding van Bob de Kuyper als in de discussie daaropvolgend bleek duidelijk dat het van groot belang is deze ontwikkelingen over en weer en bij voorkeur planmatig op elkaar af te stemmen. Familiebedrijven die dat doen, zo blijkt uit onderzoek, presteren beter dan zij die dat niet doen of aan het toeval overlaten. Hier lijkt een belangrijke, signalerende en adviserende rol weggelegd voor de commissaris in het familiebedrijf, zo was de algemene conclusie op 1 oktober Argumenten ter onderbouwing van deze stelling alsmede mogelijkheden, beperkingen en dilemma s die een RvC ondervindt in deze rol kwamen tijdens de conferentie ruimschoots aan bod. Voor nadere informatie over hoe wij u als adviseurs over deze materie of anderszins met betrekking tot de dynamiek in het familiebedrijf verder van dienst kunnen zijn, kunt u altijd contact opnemen! MESA family business consultants Francois Carstens (Partner) Bakkenist Organisatieadviseurs Geert-Jan Groothuis (Partner) 3

4 Raad van Commissarissen / Raad van Advies in het Familiebedrijf: alleen voor het bedrijf of ook voor de familie? Inleiding: Bob de Kuyper* Wikipedia: Nepotisme van het Latijnse woord 'nepos' dat kleinzoon; nakomeling, ook neef betekent. Nepotisme is het begunstigen van eigen familieleden of vrienden door autoriteiten of door en binnen (grote) bedrijven, bijvoorbeeld door ze in hoge functies te benoemen of door ze opdrachten te gunnen. Ook is het mogelijk dat het nepotisme een vorm van patronage is. Het kan gezien worden als een vorm van corruptie. Het populaire synoniem voor nepotisme is vriendjespolitiek. Wie wil er toezicht houden op of advies geven aan een organisatie waar nepotisme de regel is? Een Raad van Commissarissen (RvC) van een familiebedrijf is volgens de wet niet verschillend van een raad bij een niet-familiebedrijf. Een aandeelhouder van een familiebedrijf is één van de belanghebbenden waarmee een RvC rekening dient te houden, net zoals dat bij andere ondernemingen het geval is. In het algemeen wordt bij familiebedrijven vastgesteld dat het verstandig is om privézaken en het familiebedrijf gescheiden te houden. Vanuit deze invalshoeken zou je kunnen concluderen dat een RvC bij een familiebedrijf zich alleen met de familie dient te bemoeien als het gaat om het aandeelhouderschap of verstrengeling van privé- en bedrijfsbelangen. In de praktijk is dat ook wat je meestal aantreft bij familieondernemingen; zo er al een RvC is. Het komt immers nog steeds relatief veel voor dat familiebedrijven - ook van respectabele omvang - zonder RvC door het leven gaan. Ik heb ervaren dat de vraag die voorligt te weten Ben je er als commissaris vooral voor de bedrijfsaangelegenheden of ook voor die van de familie vooral een emotioneel vraagstuk is of ten minste een zakelijk vraagstuk met een sterk emotionele kant. Dat maakt het een lastig onderwerp voor een RvC, een formeel orgaan van de onderneming dat geacht wordt vooral vanuit de ratio te handelen. Dit wordt versterkt door het mannelijke karakter van veel raden. Wat is er over onze vraag bekend vanuit de academische wereld? Een belangrijke bijdrage leveren John Ward en Randel Carlock. Zij hebben onderzoek gedaan naar de succesfactoren van familiebedrijven en stellen vast dat families die een goede balans vinden tussen de bedrijfsbelangen en de familiebelangen en daar voortdurend aandacht aan besteden, succesvoller zijn dan bedrijven die dat niet doen. Ward en Carlock zijn de geestelijke vaders van een methodiek die zij Parallel Planning ** noemen. Deze integrale aanpak is gericht op zowel het bedrijf als de familie. Zij bevelen aan om de interactie tussen familie en bedrijf actief te stimuleren en te organiseren volgens vastgelegde principes en richtlijnen. Familiewaarden spelen daarbij een belangrijke rol. De RvC zoals wij die in Nederland kennen is in de Angelsaksische wereld een vreemde eend. Je kunt echter wel concluderen dat voor de RvC een belangrijke rol is weggelegd in het proces van Parallel Planning**. *Bob de Kuyper is voorzitter van de Sectie Familiebedrijven MesaBakkenist en aandeelhouder en voormalig CEO van Koninklijke de Kuyper B.V. **Randel S. Carlock & John L.Ward; Strategic Planning for the Family Business Palgrave

5 Ter illustratie enkele voorbeelden van lastige momenten voor een RvC: Bij een grote onderneming (omzet 250 miljoen, 800 man personeel) besluit de oprichter en Directeur Groot Aandeelhouder (DGA), nu hij de 65 nadert, dat hij de onderneming wil voortzetten als familiebedrijf. Hij is de enige aandeelhouder en heeft twee kinderen, een zoon en een dochter, beiden dertigers. De kinderen zijn tot nu toe op afstand gehouden door hun vader en werken buiten het bedrijf. De DGA wil zijn zoon gaan betrekken bij de bedrijfsvoering. De onderneming heeft een RvC van drie personen. De voorzitter is een goede vriend van de DGA en kent de zoon vanuit de privécontacten die hij onderhoudt met de familie. Hij is verrast door het voornemen van de DGA. Hij vindt de zoon van de DGA eigenlijk niet geschikt en staat daar niet alleen in. Hij merkt bovendien dat zijn vriend absoluut van plan is zijn zoon naar voren te schuiven en niet wil luisteren naar alternatieven. Wat doe je dan? Handelend vanuit het bedrijfsbelang moet hij het plan van de DGA afwijzen, bijna zeker wetend dat hij zijn vriendschap verspeelt en bij de eerstkomende AVA aan de kant zal worden gezet. Als alternatief had de RvC in een veel eerder stadium met de DGA en zijn familie over het thema opvolging en mogelijke overdracht aan een volgende generatie aan tafel moeten gaan, bij voorkeur de keukentafel. Dit is helaas binnen Nederlandse familiebedrijven geen unieke situatie. Er zijn relatief veel eerste generatiebedrijven, een groep die nooit met opvolging te maken heeft gehad. Het is dus niet verwonderlijk dat een RvC bij deze bedrijven dit thema niet of veel te laat op de agenda zet, mede omdat het een gevoelig onderwerp is voor de DGA. Raden van Commissarissen bij eerste generatie familiebedrijven hebben bovendien bijna altijd te maken met een directie die tevens grootaandeelhouder is. Je houdt toezicht op degene die ook de commissarissen benoemt. Een wezenlijk verschil met beursgenoteerde ondernemingen. Hoe ga je met deze situatie om? Zeker een onderwerp om straks met elkaar over in discussie te gaan. In de RvC van een familiebedrijf zie je ook vaak dat een of meerdere leden zelf aandeelhouder zijn en tot de familie behoren. Zij benoemen zichzelf. Goede, onafhankelijke en krachtige externe commissarissen naast de familie(commissaris) zijn dan essentieel. Deze week lazen we in de pers hoe de RvC bij OAD uit elkaar viel. De president commissaris tevens grootaandeelhouder, zag zijn collega commissarissen vertrekken. Zij waren het kennelijk niet eens met hun voorzitter. Een voorzitter-grootaandeelhouder is per definitie niet onafhankelijk. Dat zou een voorzitter wel moeten zijn. De geschiedenis zal leren of de governance bij dit familiebedrijf mede de oorzaak is geweest van het faillissement. Daar lijkt het wel op. Dit wordt zeker een leerzame case voor familiebedrijven. FBNed, Familiebedrijven Nederland, heeft aanbevelingen voor goed bestuur in het familiebedrijf*** gepubliceerd. Deze zijn te vinden op hun website. De samenstelling van de RvC komt daarin ook aan bod. ***Ondernemen als familie; aanbevelingen voor Goed Bestuur in het familiebedrijf FBned

6 Nog een ander voorbeeld: Dit keer van een bedrijf dat al enkele generaties in handen is van de familie. Het is bij dit bedrijf gebruikelijk dat meerdere familieleden op verschillende niveaus werkzaam zijn in het bedrijf. De band tussen familie en personeel is daardoor zeer hecht. Er werken ongeveer 100 man. Op een gegeven moment treedt de algemeen directeur (CEO) en pater familias af. Hij is van de derde generatie en is de pensioengerechtigde leeftijd al gepasseerd. Hij treedt onmiddellijk toe tot de RvC waar op dat moment een vacature is. De voorzitter van de RvC behoort niet tot de familie. Er is nog een derde commissaris, een broer van de terugtredende CEO. Er is nog geen geschikte kandidaat in de familie om de rol van CEO op zich te nemen. Er wordt daarom een niet-familielid van buiten de organisatie benoemd. (De voorzitter van de raad van commissarissen had willen wachten met de benoeming van de pater familias tot commissaris. De broer die al commissaris is zal over twee jaar aftreden. De vacature in de RvC had hij het liefst willen invullen met een niet-familielid. De teruggetreden CEO zou dan over twee jaar zijn broer kunnen opvolgen als commissaris. Toen hij dit voor het eerst besprak met de oud-ceo ontdekte hij dat het later toetreden onbespreekbaar was en hij besloot het onderwerp niet meer aan te roeren.) De oud-ceo nu dus commissaris, krijgt in lijn met de traditie een kantoor in het bedrijf en mag nog gebruik maken van het secretariaat. Hij is daarna bijna dagelijks aanwezig. Na een jaar stapt de nieuwe CEO op. Tegen het advies van de voorzitter van de RvC neemt de oud- CEO de dagelijkse leiding weer in handen als gedelegeerd commissaris. Wat doe je als voorzitter en hoe had je dit kunnen voorkomen? Dat hier een hele serie onverstandige dingen gebeurden is duidelijk. Iedereen, inclusief de hoofdrolspelers, wisten dat ook wel. Ook deze case is niet uniek. DGA s of familieleden zijn vaak niet in staat om afstand te nemen als ze besluiten het roer over te dragen. Het is meestal geen onwil maar onmacht. De bedrijfscultuur bij dit bedrijf was bovendien nog niet klaar voor een CEO van buiten de familiekring. De kracht van een eigenzinnige cultuur werd de zwakte bij de generatiewisseling toen er een niet-familielid aan het roer kwam. Een RvC moet dit vroegtijdig signaleren en aanpakken. Cultuuraanpassing is een taai en langdurig proces waarbij de steun van de RvC en de aandeelhouders hard nodig is. Dat lukt zelden op eigen kracht. De externe CEO bij dit bedrijf kreeg geen support van zijn toezichthouders. Het dagelijks voor de voeten lopen door zijn voorganger die de oude cultuur creëerde maakte het voor hem onmogelijk om succesvol te functioneren. Bij deze onderneming ontbrak een stevige, evenwichtig samengestelde RvC. De pater familias benoemde een vriend en zijn broer tot commissarissen. Ze wilde wel uitbreiden naar drie personen maar hebben het nooit gedaan. Het ging wel goed, vond iedereen. Tot het moment van de generatiewisseling. Samengevat wil ik graag uw aandacht vragen voor het parallel planning proces. Het helpt je als commissaris om goed na te denken over de fase waarin het bedrijf en de familie zich bevinden, wat ze van elkaar nodig hebben qua profijt en belang en welke (re) actie daarop van de kant van de commissaris adequaat en zelfs gewenst is. De assistentie van derden adviseurs als betrokken buitenstaanders kan je daarbij als commissaris goed gebruiken om tijdig met de familie in overleg te gaan over hun diepere waarden en daaruit voortvloeiende wensen en ideeën rond opvolging in het bedrijf. Ook het issue rond het tijdig aanpassen van de bedrijfscultuur leent zich daar bij uitstek voor. 6

7 De commissaris in het familiebedrijf: voer voor discussie Jurgen Geerlings en Maurits Bruel**** Inleiding Als commissaris ontkom je er niet aan om een rol te spelen bij ontwikkelingen binnen de kring van de familie-eigenaren en de familie zelf. De vraag is welke rol en hoever je daarin moet gaan. Zoals Bob de Kuyper duidelijk maakte gaat het hierbij om twee centrale thema s: - Het opvolgingstraject, waarbij het aanwezig zijn of ontbreken van vaardigheden om in de leiding op te volgen bepalend zijn voor de voortzetting door de familie met alle consequenties van dien voor het bedrijf en de daarmee gepaard gaande beloningsvraagstukken indien de familie het bedrijf voortzet. - Het cultuurvraagstuk, dat lang niet altijd wordt herkend, maar dat alles te maken heeft met de vraag of de familie klaar is voor de volgende sprong die voor het bedrijf nodig is. Hernieuwd ondernemerschap, structurering, consolidatie, het zijn niet alleen structurele thema s, maar ook culturele. Nepotisme: liability of asset voor het familiebedrijf? Het familiebedrijf onderscheidt zich van andere bedrijven simpelweg omdat er inherent karakteristieken van nepotisme aanwezig zijn. In de negatieve zin kan zich dat uiten in de vorm van familie voortrekken, patronage of zelfs corruptie met alle nadelen van dien. Maar nepotisme heeft ook zijn goede kanten. Dat blijkt wel uit het succes dat familiebedrijven al eeuwen hebben, de lange-termijn visie, een grotere betrokkenheid van aandeelhouders en een sterke verantwoordelijkheid voor de omgeving en de volgende generaties. Als commissaris moet je je met nepotisme in goede en slechte zin verhouden. Het BW regelt weliswaar veel over de RvC in het algemeen, maar helemaal niets met betrekking tot het familiebedrijf. Daar moet de commissaris dus op zijn eigen oordeel afgaan, en rekening houden met parallelle ontwikkelingen: die in de familie en in het bedrijf. De RvC heeft daarmee een taak te vervullen in het kader van het Parallelle Planning Proces (PPP), oftewel het goed op elkaar afgestemd krijgen van de ontwikkelingen in bedrijf en familie. Dat voorkomt dat je als commissaris overvallen wordt door keuzen, wensen of besluiten van de AVA, die alleen te begrijpen zijn vanuit familieperspectief. Van belang is om te bevorderen dat de visie van de familie c.q. eigenaren voor RvC en directie helder zijn en ook beïnvloedbaar. Invloed die overigens formeel beperkt is. De commissaris kan alleen opstappen als hij zich echt niet kan vinden in het beleid. Daarmee loopt hij echter het risico zowel het bedrijf tekort te doen als zijn band met de familie op het spel te zetten. Niettemin moet een commissaris bereid zijn deze ultieme consequentie te aanvaarden. De commissaris bij opvolging Als commissaris bij een private onderneming is het van belang om je aandeelhouder te kennen. Dat vergt een investering in tijd die altijd vroeg of laat terugbetaalt. Tot op zekere hoogte moet je familie/eigenaren begeleiden in je rol als commissaris van het bedrijf. Bij een zich aandienende opvolging ligt je rol en toegevoegde waarde vaak veel ruimer dan alleen het bedrijf en breidt die zich ook uit naar aandeelhouders. Je moet je verdiepen in de kinderen van de aandeelhouders en daarmee kom je ook bij de echtgenotes terecht. Het is een delicaat afstemmingsproces, maar je wilt helpen voorkomen dat een lid uit de volgende generatie naderhand zegt: Als ik had geweten dat mijn vader zo n prachtig bedrijf had, had ik gekozen voor een andere studie. ****Jurgen Geerlings en Maurits Bruel zijn beiden Partners bij MESA family business consultants 7

8 Je moet dus tijdig de opvolgingsvraag stellen en daarbij rekening houden met mogelijk gekleurde oordelen van de familie zelf. Zowel over het management als over de familieleden. Dit kan overigens zowel positief of negatief gekleurd zijn; commissarissen moeten ook durven om vertrouwen uit te spreken in familieleden die meer in hun mars hebben dan de familie denkt. Belangrijk in het opvolgingsproces is bovendien dat de kinderen in een vroegtijdig stadium betrokken worden, zodat zij bij de belangrijke keuzes in hun leven en de invulling van hun ambities rekening kunnen houden met de mogelijkheden die het bedrijf hen te bieden heeft. Leidend is niet op welke leeftijd de DGA of senior generatie vertrekt, maar het moment waarop de jongere generatie belangrijke besluiten over haar toekomst gaat nemen. Commissaris als adviseur of meer? Als commissaris in het familiebedrijf heb je feitelijk weinig te vertellen maar maakt je dat tot een adviseur of hoort er ook nog toezicht bij? Voor het antwoord daarop maakt het veel verschil of de DGA zelf nog aanwezig is in het bedrijf, of de familie in een volgende generatie in het bedrijf aanwezig is en of er sprake is van structuurregime. Hoe verder de familie op afstand staat, hoe belangrijker het toezicht. Daarbij moet je als commissaris gebruik maken van je recht op toegang tot het bedrijf. Praten met sleutelpersonen en de OR is nodig om je een goed beeld te vormen. Als adviseur heb je die toegang niet. De positie van de commissaris kan formeel wel veel sterker worden, bijvoorbeeld als er sprake is van 50/50 aandelenverhouding tussen twee personen of twee staken. Dan kan de behoefte ontstaan aan een externe beslisser in een patstelling. Als commissaris kan men een formele positie verkrijgen als houder van een aandeel ten titel van beheer. Men kan ook voorzitter worden van de STAK met een doorslaggevende stem bij een patstelling. Daarbij moet wel in acht worden genomen dat het met elkaar verenigen van de functies van voorzitter RvC en voorzitter STAK leidt tot een te grote concentratie van macht die in de meeste gevallen onwenselijk is. Preventing the bad or promoting the good? Als commissaris ben je er niet alleen om het slechte te voorkomen, maar nadrukkelijk ook om het goede te bestendigen en te versterken. De vraag is alleen: hoe? Het PPP dient daarbij als kader. Belangrijk is dat er vanuit de familie een sterke leider naar voren komt die als aanspreekpunt kan dienen voor de voorzitter van de RvC. De informatiestroom naar alle staken moet goed worden geregeld. De aandeelhouders moeten op hun beurt ook het bedrijf goed leren kennen, daarbij hebben de commissarissen een rol te vervullen. Naar analogie van de beursbedrijven zou de RvC investor relations als een serieuze taak moeten beschouwen. Familie ook in de RvC? Over de vraag of de familie in de RvC vertegenwoordigd moet zijn, zijn de meningen verdeeld. Sommigen stellen zich op het standpunt dat je geen dubbele petten moet opzetten. Anderen stellen juist dat je als aandeelhouder in de RvC vertegenwoordigd moet zijn. Bovendien kan een dergelijke positie een sterke liaisonfunctie vervullen naar de familie toe. Dit is een typisch onderwerp waarbij maatwerk noodzakelijk is en de RvC zelf ook verstandig moet handelen om ervoor te zorgen dat er passende afspraken worden gemaakt. 8

9 Potentieel beter benutten Bij veel familiebedrijven zijn de eigenaren zich er niet van bewust hoe belangrijk het is om betrokken te zijn bij het bedrijf en op een professionele wijze invulling te geven aan de verantwoordelijkheid als eigenaar. De RvC moet hierin een stimulerende rol vervullen. Immers de familie op een te grote afstand is het recept voor teloorgang. Een deelnemer maakte dat nog eens uit eigen ervaring als investeerder in middelgrote familiebedrijven duidelijk door te stellen dat als de leidende aandeelhouder zijn verantwoordelijkheid niet neemt, je als externe minderheidsaandeelhouder zo snel mogelijk er uit moet stappen. Als de betrokkenheid van de familie aandeelhouders, al dan niet met de hulp van de RvC, wordt gestimuleerd, kan men als familiebedrijf grote sprongen maken, vooral bij een opvolgende generatie. De commissaris kan helpen bij het creëren van ruimte voor de betrokkenheid, ruimte om opties te genereren, keuzen te maken, de daarmee samenhangende consequenties te aanvaarden en de uitvoering daarvan te realiseren. Het creëren van liquiditeit in het aandeelhouderschap zonder de financiële positie van het bedrijf te compromitteren is een belangrijke stap voor familiebedrijven die wat verder in de generaties zitten. De commissaris moet er van bewust zijn hoezeer er een morele druk kan ontstaan binnen de familie en vooral bij de nazaten. Ook moet voorkomen worden dat het familiebedrijf wordt beschouwd als een default option voor leden in de opvolgende generatie. De commissaris dient er op toe te zien dat er op tijd ruimte en flexibiliteit wordt geschapen voor het opvangen van verschillen. Daarbij moet zwart/wit denken worden vermeden. Een dergelijk houding van de kant van de commissaris vergroot de kans dat het potentieel en de positieve kanten van familiebedrijf beter worden benut. Conclusie Bij een familiebedrijf moet de familie het aandeelhouderschap een plek geven in het leven van de eigenaren in een opvolgende generatie. Bovendien moet er een budget worden vrijgemaakt voor het creëren en onderhouden van de betrokkenheid. De commissaris kan bewaken hoe de eigenaren hun rol invulling geven: is deze rol destructief of is het constructief voor het bedrijf; levert het een bedreiging op of is het een kans? Als commissaris brengt men het proces gericht op de betrokkenheid op gang, maar men laat het de familie inhoudelijk natuurlijk zelf doen. Voorwaarde voor een goede invulling van deze rol is dat de commissaris de achterban dus goed aanvoelt. Onder het adagium vreemde ogen dwingen heeft men als commissaris de taak om het nepotisme in het familiebedrijf goed te managen. 9

Het nieuwe groeien in het Familiebedrijf

Het nieuwe groeien in het Familiebedrijf Mei 2014 Bakkenist - Custom Management - MESA FBC Het nieuwe groeien in het Familiebedrijf ROL VAN DE COMMISSARIS IN TURBULENTE TIJDEN De turbulentie van het Familiebedrijf Uit operational failure literatuur

Nadere informatie

Uitblinken als Familiebedrijf

Uitblinken als Familiebedrijf MESA family business consultants Uitblinken als Familiebedrijf Hoe zorgen we ervoor dat het werkt? MESA I- paper 2012 MESA F.B.C. B.V. Maarsbergen; Oktober 2012 optimaliseren van de wisselwerking tussen

Nadere informatie

Talentmanagement in het familiebedrijf

Talentmanagement in het familiebedrijf Talentmanagement in het familiebedrijf Door: Jurgen Geerlings, Geert-Jan Groothuis, François Carstens, Herman Hovestad Inleiding. Moeten wij ons als familiebedrijf ongerust maken over onze concurrentiekracht?

Nadere informatie

7 tips om uw familiebedrijf succesvol door te geven aan de volgende generatie. Een samenvatting van de Family Business Happening.

7 tips om uw familiebedrijf succesvol door te geven aan de volgende generatie. Een samenvatting van de Family Business Happening. 7 tips om uw familiebedrijf succesvol door te geven aan de volgende generatie. Een samenvatting van de Family Business Happening. Familiebedrijven spelen overal ter wereld een belangrijke rol in onze economie.

Nadere informatie

AGENDA. Voor (het advies inzake) de routebeschrijving en bereikbaarheid met het openbaar vervoer verwijzen wij u naar onze website: www.nedap.com.

AGENDA. Voor (het advies inzake) de routebeschrijving en bereikbaarheid met het openbaar vervoer verwijzen wij u naar onze website: www.nedap.com. AGENDA voor de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de N.V. Nederlandsche Apparatenfabriek Nedap, gevestigd te Groenlo, te houden op 3 april 2014, s morgens om 11.00 uur in het EYE (filmmuseum)

Nadere informatie

Stefan Jansen RA Baker Tilly Berk adviesgroep familiebedrijven. copyright R.Flören/S.Jansen

Stefan Jansen RA Baker Tilly Berk adviesgroep familiebedrijven. copyright R.Flören/S.Jansen Stefan Jansen RA Baker Tilly Berk adviesgroep familiebedrijven copyright R.Flören/S.Jansen Doen familiebedrijven het beter? Havendebat Zeeland, Terneuzen 27 juni 2014 Familiebedrijf: bundeling van krachten

Nadere informatie

Clavis, van harte gefeliciteerd! Bedankt voor de bijdrages die jullie aan onze opleidingen geven Ontwikkelingen in de Private Wealth sector Vermogen

Clavis, van harte gefeliciteerd! Bedankt voor de bijdrages die jullie aan onze opleidingen geven Ontwikkelingen in de Private Wealth sector Vermogen Clavis, van harte gefeliciteerd! Bedankt voor de bijdrages die jullie aan onze opleidingen geven Ontwikkelingen in de Private Wealth sector Vermogen Ronald Heijn RBA EPP 10 oktober 2018 2 Even voorstellen:

Nadere informatie

Ik wil mijn zoons helpen aan een netwerk, een adviespunt dat hen verder kan brengen als ze straks het roer overnemen.

Ik wil mijn zoons helpen aan een netwerk, een adviespunt dat hen verder kan brengen als ze straks het roer overnemen. Ik wil mijn zoons helpen aan een netwerk, een adviespunt dat hen verder kan brengen als ze straks het roer overnemen. Introductie Familiebedrijven zijn in Nederland veruit in de meerderheid. Zij leveren

Nadere informatie

Het besturen van een familie en een bedrijf

Het besturen van een familie en een bedrijf Het besturen van een familie en een bedrijf Een familiebedrijf runnen is als jongleren. De doelstellingen van het bedrijf groei en goede resultaten realiseren moeten worden afgewogen tegen de behoeften

Nadere informatie

REGLEMENT VAN ORDE VOOR DE VERGADERINGEN EN ANDERE WERKZAAMHEDEN VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN BERKEL MILIEU NV

REGLEMENT VAN ORDE VOOR DE VERGADERINGEN EN ANDERE WERKZAAMHEDEN VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN BERKEL MILIEU NV REGLEMENT VAN ORDE VOOR DE VERGADERINGEN EN ANDERE WERKZAAMHEDEN VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN BERKEL MILIEU NV Artikel 1. Begripsbepalingen De raad: De Raad van Commissarissen zoals bedoeld in artikel

Nadere informatie

Introductie. Ik wil mijn zoons helpen aan een netwerk, een adviespunt dat hen verder kan brengen als ze straks het roer overnemen.

Introductie. Ik wil mijn zoons helpen aan een netwerk, een adviespunt dat hen verder kan brengen als ze straks het roer overnemen. Introductie Familiebedrijven zijn in Nederland veruit in de meerderheid. Zij leveren een onmisbare bijdrage aan innovatie en groei. Zij zijn de grootste werkgever en vormen de economische hoeksteen van

Nadere informatie

Vestigen en verstevigen van de relatie tussen RvC en OR. Handreiking voor leden van Raden van Commissarissen en Raden van Toezicht

Vestigen en verstevigen van de relatie tussen RvC en OR. Handreiking voor leden van Raden van Commissarissen en Raden van Toezicht COMMISSIE BEVORDERING MEDEZEGGENSCHAP Vestigen en verstevigen van de relatie tussen RvC en OR Handreiking voor leden van Raden van Commissarissen en Raden van Toezicht SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD Bezuidenhoutseweg

Nadere informatie

Presentatie mr. C.G. (Cees) Klomp. 25 mei 2016

Presentatie mr. C.G. (Cees) Klomp. 25 mei 2016 Presentatie mr. C.G. (Cees) Klomp 25 mei 2016 De commissaris: de controle en het vertrouwen Cees Klomp Introductie Advocaat/curator Bierman Advocaten Commissaris bij Euretco Holding te Hoevelaken Commissaris

Nadere informatie

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Versie: september 2018 Vastgesteld door raad van commissarissen en bestuur: 19 november 2018 Inleiding Met de invoering van de Woningwet per 1 juli 2015

Nadere informatie

Familiebedrijven presteren beter dan andere ondernemingen. Van onschatbare waarde(n) - Nieuw onderzoek 2017

Familiebedrijven presteren beter dan andere ondernemingen. Van onschatbare waarde(n) - Nieuw onderzoek 2017 Familiebedrijven presteren beter dan andere ondernemingen. waarde(n) - Nieuw onderzoek 2017 Nieuw onderzoek naar WAARDEOVERDRACHT bij familiebedrijven Erasmus centre for family Business, BDO en Rabobank.

Nadere informatie

De rechtsvorm is de juridische ofwel wettelijke vorm van de organisatie. Voorbeelden van rechtsvormen zijn:

De rechtsvorm is de juridische ofwel wettelijke vorm van de organisatie. Voorbeelden van rechtsvormen zijn: Samenvatting door Isabelle 1418 woorden 2 december 2015 8,2 19 keer beoordeeld Vak M&O M&O Hoofdstuk 10 Rechtsvormen 10.1 Organisaties De rechtsvorm is de juridische ofwel wettelijke vorm van de organisatie.

Nadere informatie

NMC 1170.001. Het bedrijf. 1. Korte beschrijving Dar NV

NMC 1170.001. Het bedrijf. 1. Korte beschrijving Dar NV NMC 1170.001 Het bedrijf 1. Korte beschrijving Dar NV Dar is een naamloze vennootschap met een directie en een onafhankelijke Raad van Commissarissen. Dar is opgericht in 2000 als verzelfstandigd bedrijf

Nadere informatie

Het managen van opvolging en de volgende generatie

Het managen van opvolging en de volgende generatie Het managen van opvolging en de volgende generatie U hebt jarenlang hard gewerkt om uw bedrijf op te bouwen en tot een succes te maken en u wilt dat het in de familie blijft. Je kunt je kinderen het beste

Nadere informatie

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden Bijlage a Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden De functie van de Raad van Commissarissen. In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden

Nadere informatie

Willem de Zwijger College

Willem de Zwijger College Functieprofiel Raad van Toezicht 17 september 2018 Willem de Zwijger College 1 Functieprofiel Raad van toezicht Hoofdtaak De raad van toezicht functioneert als eenheid en waakt over het integrale belang

Nadere informatie

1 Inleiding 2 Het competentieprofiel voor de OR binnen LNV 3 Omschrijving van de competenties; definities en gedragsindicatoren

1 Inleiding 2 Het competentieprofiel voor de OR binnen LNV 3 Omschrijving van de competenties; definities en gedragsindicatoren OR - competentieprofiel LNV Camiel Schols SBI training & advies Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Het competentieprofiel voor de OR binnen LNV 3 Omschrijving van de competenties; definities en gedragsindicatoren

Nadere informatie

AGENDA. Voor (het advies inzake) de routebeschrijving en bereikbaarheid met het openbaar vervoer verwijzen wij u naar onze website: www.nedap.com.

AGENDA. Voor (het advies inzake) de routebeschrijving en bereikbaarheid met het openbaar vervoer verwijzen wij u naar onze website: www.nedap.com. AGENDA voor de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de N.V. Nederlandsche Apparatenfabriek Nedap, gevestigd te Groenlo, te houden op 16 april 2013, s morgens om 11.00 uur in de Hermitage

Nadere informatie

Beleid werving en selectie Van Lanschot Groep (RvC, RvB Van Lanschot en Directie Kempen & Co)

Beleid werving en selectie Van Lanschot Groep (RvC, RvB Van Lanschot en Directie Kempen & Co) Beleid werving en selectie Van Lanschot Groep (RvC, RvB Van Lanschot en Directie Kempen & Co) Versie 28 oktober 2016 Human Resource Management Pagina 1 van 7 Inleiding In dit document is het beleid van

Nadere informatie

drs. Marcel Reijnen en dr. mr. Steven Jellinghaus OR en strategische vraagstukken

drs. Marcel Reijnen en dr. mr. Steven Jellinghaus OR en strategische vraagstukken drs. Marcel Reijnen en dr. mr. Steven Jellinghaus OR en strategische vraagstukken VAKMEDIANET ALPHEN AAN DEN RIJN 2014 Samenstellers en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar

Nadere informatie

Reglement voor de Raad van Commissarissen van woonstichting De Zes Kernen

Reglement voor de Raad van Commissarissen van woonstichting De Zes Kernen Artikel 1 - Vaststelling en reikwijdte reglement 1. Dit reglement is vastgesteld in de vergadering van de raad van commissarissen van 29 augustus 2006. 2. Dit reglement kan bij besluit van de raad van

Nadere informatie

Familiebedrijfskunde is. inmiddels een volwassen. discipline en bevordert de. integratie van disciplines. uit verschillende terreinen

Familiebedrijfskunde is. inmiddels een volwassen. discipline en bevordert de. integratie van disciplines. uit verschillende terreinen Familiebedrijfskunde is inmiddels een volwassen discipline en bevordert de integratie van disciplines uit verschillende terreinen Financiële planning is een cruciale succes factor voor de continuïteit

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT Preambule De Gruitpoort werkt volgens de Code Cultural Governance. De Governance Code biedt een normatief kader voor goed bestuur en toezicht in culturele organisaties. Met

Nadere informatie

PROFIEL VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN EN ZIJN LEDEN

PROFIEL VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN EN ZIJN LEDEN PROFIEL VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN EN ZIJN LEDEN PROFIEL VAN DE RAAD De RvC van Pré Wonen hecht grote waarde aan het werken conform de principes van good governance, waarbij de Governance code een

Nadere informatie

Schaak! Editie 7 juni Omdat pa het zegt. Doen alsof je thuis bent: het risico van een familiebedrijf

Schaak! Editie 7 juni Omdat pa het zegt. Doen alsof je thuis bent: het risico van een familiebedrijf Schaak! Editie 7 juni 2019 Omdat pa het zegt Doen alsof je thuis bent: het risico van een familiebedrijf In een familiebedrijf komen - zo simpel is het - familie en bedrijf samen. Dat maakt dit type organisatie

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht Bijlage A: profielschets Raad van Toezicht

Reglement Raad van Toezicht Bijlage A: profielschets Raad van Toezicht Reglement Raad van Toezicht Bijlage A: profielschets Raad van Toezicht Versie: 2017.01 Vastgesteld door Raad van Toezicht: 23 november 2017 Inhoudsopgave 1. Profielschets Raad van Toezicht... 2 1.1. Uitgangspunten

Nadere informatie

Nieuwe generatie, nieuwe kansen

Nieuwe generatie, nieuwe kansen Familiebedrijven Nieuwe generatie, nieuwe kansen Het familiestatuut als grondslag voor een succesvolle bedrijfsopvolging mr. J.R. Geerlings Bij een familiebedrijf zijn familie en bedrijf niet van elkaar

Nadere informatie

Bedrijfsoverdracht, geen afbouwen maar opbouwen

Bedrijfsoverdracht, geen afbouwen maar opbouwen Bedrijfsoverdracht, geen afbouwen maar opbouwen Bedrijfsoverdracht of -aankoop Een eigen bedrijf is vaak een levenswerk. Maar er komt een moment dat u de touwtjes uit handen zult geven. Moeilijk? Soms.

Nadere informatie

Aan dtkv. 2017/ Uw brief van: 23 maart 2017 Ons nummer: Willemstad, 11 april 2017

Aan dtkv. 2017/ Uw brief van: 23 maart 2017 Ons nummer: Willemstad, 11 april 2017 Aan dtkv De Raad van Ministers De Minister van Economische Ontwikkeling De heer E. Goeloe AmiDos Building, Pletterijweg 43 Curaçao Uw nummer (letter): Onderwerp: Bijlage(n): 2017/010888 Uw brief van: 23

Nadere informatie

Familiebedrijven in Nederland een private equity model

Familiebedrijven in Nederland een private equity model Familiebedrijven in Nederland een private equity model 1 Introductie Inleiding Een nieuw model voor Familiebedrijven Modules 2 Het succes van Private Equity Private Equity; definitie en ontstaan Waardecreatie

Nadere informatie

oproeping tot het bijwonen van een vergadering van houders van (certificaten van) aandelen

oproeping tot het bijwonen van een vergadering van houders van (certificaten van) aandelen Aan de aandeel- en certificaathouders van Renpart Vastgoed Holding N.V. Den Haag, 13 augustus 2014 RVH/sh/14-393 Betreft: oproeping tot het bijwonen van een vergadering van houders van (certificaten van)

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR KINDERRIJK

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR KINDERRIJK 1 Begripsbepaling REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR KINDERRIJK 1.1 In dit reglement van de Raad van Bestuur wordt verstaan: a) Groep: de groep van rechtspersonen waarvan aan het hoofd staat en waarvan op de datum

Nadere informatie

4. Bij voorkeur zal de raad van toezicht van Stichting P60 bij de werving van nieuwe toezichthouders buiten het eigen netwerk zoeken.

4. Bij voorkeur zal de raad van toezicht van Stichting P60 bij de werving van nieuwe toezichthouders buiten het eigen netwerk zoeken. REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT Opgesteld door de voorzitter op 25.03.2013 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 27.05.2013 te Amstelveen HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit

Nadere informatie

Aan dtkv. 2017/ Uw brief van: 28 juni 2017 Ons nummer: Willemstad, 18 juli 2017

Aan dtkv. 2017/ Uw brief van: 28 juni 2017 Ons nummer: Willemstad, 18 juli 2017 Aan dtkv De Raad van Ministers De Minister van Economische Ontwikkeling De heer I.S. Martina AmiDos Building, Pletterijweg 43 Alhier Uw nummer (letter): Onderwerp: Bijlage(n): 2017/021339 Uw brief van:

Nadere informatie

DIERENOPVANGCENTRUM AMSTERDAM. Reglement. Raad van Toezicht. november 2018

DIERENOPVANGCENTRUM AMSTERDAM. Reglement. Raad van Toezicht. november 2018 DIERENOPVANGCENTRUM AMSTERDAM Reglement Raad van Toezicht november 2018 Vastgesteld door de RvT in de vergadering van 19 november 2018 Inleiding Binnen de Stichting Dierenopvangcentrum Amsterdam II (Stichting)

Nadere informatie

1.4 Van het bestaan van dit reglement wordt melding gemaakt in het verslag van de raad van commissarissen in het jaarverslag.

1.4 Van het bestaan van dit reglement wordt melding gemaakt in het verslag van de raad van commissarissen in het jaarverslag. REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN STICHTING MOZAÏEK WONEN 1. Vaststelling en reikwijdte reglement 1.1 Dit reglement is vastgesteld in de vergadering van de raad van commissarissen van 24 februari

Nadere informatie

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN KWH Water B.V.

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN KWH Water B.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN KWH Water B.V. Vastgesteld door de Raad van Commissarissen op 11 december 2014 INLEIDING Dit reglement is opgesteld ingevolge artikel 12 lid 5 en 12 van

Nadere informatie

ING, partner van familiale ondernemers

ING, partner van familiale ondernemers ING, partner van familiale ondernemers Familiebedrijven, de motor van de economie Leidt u een familiebedrijf? Familiebedrijven professionaliseren In België vertegenwoordigen familiebedrijven maar liefst

Nadere informatie

KWALITEITSPROFIEL RVC WONEN VIER- LINGSBEEK

KWALITEITSPROFIEL RVC WONEN VIER- LINGSBEEK KWALITEITSPROFIEL RVC WONEN VIER- LINGSBEEK ALGEMEEN Woningstichting Wonen Vierlingsbeek is een kleine woningcorporatie (ca. 500 vhe) met een sterke lokale binding. De stichting wordt bestuurd door een

Nadere informatie

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden.

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden. Bijlage a Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden. De functie van de Raad van Commissarissen. In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden

Nadere informatie

Aan dtkv. 2016/07245 Uw brief van: 19 oktober 2016 Ons nummer: Willemstad, 11 november 2016

Aan dtkv. 2016/07245 Uw brief van: 19 oktober 2016 Ons nummer: Willemstad, 11 november 2016 Aan dtkv De Raad van Ministers De Minister van Economische Ontwikkeling De heer E. Rhuggenaath AmiDos Building, Pletterijweg 43 Curaçao Uw nummer (letter): Onderwerp: Bijlage(n): 2016/07245 Uw brief van:

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES November 2006 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur 1 en de raad van commissarissen zijn verantwoordelijk voor

Nadere informatie

Stappenplan bedrijfsoverdracht

Stappenplan bedrijfsoverdracht Stappenplan bedrijfsoverdracht Voor een succesvolle overdracht naar de volgende generatie Baker Tilly Berk An independent member of Baker Tilly International VOORWOORD Het proces van overdracht van eigendom,

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht

Reglement Raad van Toezicht Reglement Raad van Toezicht Eindhoven, 11 oktober 2016 Inhoudsopgave Artikel 1. Begripsbepalingen 3 Artikel 2. Status en inhoud van de regels 3 Artikel 3. Samenstelling 3 Artikel 4. Integriteit 4 Artikel

Nadere informatie

VOORWOORD. Voorzitter MKB-Nederland

VOORWOORD. Voorzitter MKB-Nederland VOORWOORD Het economisch belang van bedrijfsoverdracht mag niet genoeg benadrukt worden. Het valt mij op dat de aandacht voor dit onderwerp met name is gericht op de uittredende ondernemer. Dat is ook

Nadere informatie

2013/ Uw brief van: 8 mei 2013 Ons nummer: Willemstad, 14 mei Afd:

2013/ Uw brief van: 8 mei 2013 Ons nummer: Willemstad, 14 mei Afd: Aan d.t.k.v. de Raad van Ministers de Minister van Economische Ontwikkeling Dr. I.S. Martina Molenplein z/n Alhier Uw nummer (letter): Onderwerp: Bijlagen: 2013/023567 Uw brief van: 8 mei 2013 Ons nummer:

Nadere informatie

EXTERNAL INVESTORS IN PRIVATE FAMILY FIRMS AN EXPLORATORY STUDY OF FAMILY FIRM HETEROGENEITY JEROEN NECKEBROUCK, SOPHIE MANIGART & MIGUEL MEULEMAN

EXTERNAL INVESTORS IN PRIVATE FAMILY FIRMS AN EXPLORATORY STUDY OF FAMILY FIRM HETEROGENEITY JEROEN NECKEBROUCK, SOPHIE MANIGART & MIGUEL MEULEMAN EXTERNAL INVESTORS IN PRIVATE FAMILY FIRMS AN EXPLORATORY STUDY OF FAMILY FIRM HETEROGENEITY JEROEN NECKEBROUCK, SOPHIE MANIGART & MIGUEL MEULEMAN Overzicht Controle in het familiebedrijf Governance en

Nadere informatie

Conflicthantering binnen het familiebedrijf en ondernemende families

Conflicthantering binnen het familiebedrijf en ondernemende families Conflicthantering binnen het familiebedrijf en ondernemende families Auteurs: Francois Carstens, Geert-Jan Groothuis, Jurgen Geerlings, Herman Hovestad Juni 2015 VOORWOORD Conflicten zijn net zo oud als

Nadere informatie

Profielschets. Voorzitter Raad van Commissarissen. Beter Wonen Almelo. ERLY the consulting company Datum: november 2015 Adviseur: drs.

Profielschets. Voorzitter Raad van Commissarissen. Beter Wonen Almelo. ERLY the consulting company Datum: november 2015 Adviseur: drs. Profielschets Voorzitter Raad van Commissarissen Beter Wonen Almelo ERLY the consulting company Datum: november 2015 Adviseur: drs. Lilian Vos Beter Wonen Beter Wonen is een maatschappelijk gedreven en

Nadere informatie

Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC

Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC Artikel 1. Begripsbepalingen De RvC De vennootschap De Statuten De RvC van Commissarissen zoals bedoeld in artikel 16 e.v. van de statuten van Twente Milieu N.V

Nadere informatie

Inleiding. Morgen. Whitepaper: Betrokkenheid in bedrijf

Inleiding. Morgen. Whitepaper: Betrokkenheid in bedrijf Inleiding Geld verdienen. Voor de medewerker en het bedrijf belangrijke behoeften. Met een arbeidsrelatie vinden zij elkaar. De deal is rond, beide tevreden. Of nog niet? De wijze waarop de werkzaamheden

Nadere informatie

Webinar OR-ondersteuning. 26 april 2019 Joost van Mierlo

Webinar OR-ondersteuning. 26 april 2019 Joost van Mierlo Webinar OR-ondersteuning 26 april 2019 Joost van Mierlo Agenda Raad van commissarissen - OR en RvC: Burgerlijk wetboek - OR en RvC: de WOR Adviesprocedure - voorfase - informatie Raad van commissarissen

Nadere informatie

PROFIELSCHETS RVC. Profielschets omvang en samenstelling van de raad van commissarissen PGGM N.V.

PROFIELSCHETS RVC. Profielschets omvang en samenstelling van de raad van commissarissen PGGM N.V. PROFIELSCHETS RVC Profielschets omvang en samenstelling van de raad van commissarissen PGGM N.V. Inhoudsopgave 1. Algemeen 2 2. Vaststelling en reikwijdte 3 3. Omvang en samenstelling van de raad van commissarissen

Nadere informatie

Reglement voor de Raad van Commissarissen van Rentree

Reglement voor de Raad van Commissarissen van Rentree Reglement voor de Raad van Commissarissen van Rentree Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte reglement 1. Dit reglement is vastgesteld en goedgekeurd in de vergadering van de Raad van Commissarissen d.d.

Nadere informatie

Aan dtkv. 2017/ Uw brief van: 22 februari 2017 Ons nummer: Willemstad, 6 april 2017

Aan dtkv. 2017/ Uw brief van: 22 februari 2017 Ons nummer: Willemstad, 6 april 2017 Aan dtkv De Raad van Ministers De Minister van Economische Ontwikkeling De heer E. Goeloe AmiDos Building, Pletterijweg 43 Curaçao Uw nummer (letter): Onderwerp: Bijlage(n): 2017/006934 Uw brief van: 22

Nadere informatie

Profielschets Raad van Toezicht

Profielschets Raad van Toezicht Inleiding De Raad van Toezicht van de Stichting Sherpa, hierna Sherpa, werkt voor het bepalen van zijn samenstelling met een profielschets. Wanneer zich een vacature in de Raad van Toezicht voordoet, stelt

Nadere informatie

1. Opening. 2. Mededelingen. 3. Samenstelling raad van bestuur (ter beslissing) 4. Samenstelling raad van commissarissen (ter beslissing)

1. Opening. 2. Mededelingen. 3. Samenstelling raad van bestuur (ter beslissing) 4. Samenstelling raad van commissarissen (ter beslissing) Agenda voor de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders ( BAVA ) van Koninklijke Ten Cate N.V., die wordt gehouden op donderdag 25 augustus 2016 om 14.00 uur ten kantore van de vennootschap,

Nadere informatie

Bij familiebedrijven staat het ondernemerschap en de continuïteit van generatie op generatie centraal.

Bij familiebedrijven staat het ondernemerschap en de continuïteit van generatie op generatie centraal. Position Paper van FBNed September 2009 In zake T.b.v. : Wijzigingsvoorstellen op de Successiewet : rondetafelgesprek vaste commissie voor Financiën woensdag 23 september 2009 Samenvatting Rode draad Belastingplan

Nadere informatie

Omgaan met een private equity investeerder

Omgaan met een private equity investeerder Omgaan met een private equity investeerder Vereniging van participatiemaatschappijen lanceert gedragscode Frank Schreiner Adviseur FNV Formaat In: Ondernemingsraad December 2008 1 Omgaan met een private

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR KINDERRIJK Inclusief bijlage stroomschema besluitvorming

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR KINDERRIJK Inclusief bijlage stroomschema besluitvorming 1 Begripsbepaling REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR KINDERRIJK Inclusief bijlage stroomschema besluitvorming 1.1 In dit reglement van de Raad van Bestuur wordt verstaan: a) KinderRijk: Stichting KinderRijk gevestigd

Nadere informatie

Niet familiale managers in het. familiebedrijf

Niet familiale managers in het. familiebedrijf Niet familiale was het bijzonder boeiend en actueel onderwerp van de 9de dag van het georganiseerd door IFB (Instituut voor het Familiebedrijf) en bezieler Prof. Jozef Lievens. Deze dag van het is dan

Nadere informatie

waardering waardering voor waardering

waardering waardering voor waardering 1 Waardering voor waardering p Waarde en waardering zijn subjectief. p Weten wat voor jou van waarde is helpt om waardevolle keuzes te maken. p Je bent niet alleen, en de waarden van anderen spelen altijd

Nadere informatie

Profielschets Raad van Commissarissen Wonion

Profielschets Raad van Commissarissen Wonion Profielschets Raad van Commissarissen Wonion Uitgangspunten 1. Deze profielschets wordt gehanteerd: bij de werving en selectie van nieuwe leden van de Raad van Commissarissen; bij de discussie over de

Nadere informatie

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF Inleiding De raad van toezicht van Laverhof heeft de wettelijke taak toezicht te houden op de besturing door de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen Laverhof

Nadere informatie

Reglement auditcommissie NSI N.V.

Reglement auditcommissie NSI N.V. Artikel 1. Vaststelling en reikwijdte... 2 Artikel 2. Samenstelling Auditcommissie... 2 Artikel 3. Taken van de Auditcommissie... 2 Artikel 4. Vergaderingen... 6 Artikel 5. Informatie... 7 Artikel 6. Slotbepalingen...

Nadere informatie

Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting-Telegraafpensioenfonds 1959 Januari 2018

Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting-Telegraafpensioenfonds 1959 Januari 2018 Januari 2018 1 Artikel 1. Begripsomschrijvingen De definities als opgenomen in artikel 1 van de statuten van het fonds zijn van overeenkomstige toepassing op dit reglement. Daarnaast gelden de volgende

Nadere informatie

Ondernemerschap en rentmeesterschap

Ondernemerschap en rentmeesterschap Ondernemerschap en rentmeesterschap Hoe te balanceren tussen vernieuwen en behouden? Auteurs: Francois Carstens, Geert-Jan Groothuis, Marike van Zanten, Herman Hovestad Januari 2016 Ondernemerschap en

Nadere informatie

>Profiel. GITP Executive Search, Werving & Selectie en Interim Management Hofspoor VZ Houten Telefoon

>Profiel. GITP Executive Search, Werving & Selectie en Interim Management Hofspoor VZ Houten Telefoon Executive Search, Werving & Selectie en Interim Management Hofspoor 3 3994 VZ Houten Telefoon 030-63 55 213 >Profiel >25-04-2014 >RS Onderwerp > Functie- en competentieprofiel Opdrachtgever Recair GITP

Nadere informatie

Raad van Commissarissen NV HVC. Profielbeschrijving

Raad van Commissarissen NV HVC. Profielbeschrijving Raad van Commissarissen NV HVC Profielbeschrijving Februari 2018 HVC - Missie, Visie, en Strategie Missie HVC is een toonaangevend nutsbedrijf van en voor gemeenten en waterschappen. HVC s opdracht is

Nadere informatie

met de juiste inhoudelijke ondersteuning. Wij leveren vanuit onze Twin-Management Methode deze combinatie van dienstverlening op maat.

met de juiste inhoudelijke ondersteuning. Wij leveren vanuit onze Twin-Management Methode deze combinatie van dienstverlening op maat. Twin-Management Inspirerend en veelzijdig bestuurlijk advies Vanuit de gedachte dat ieder vraagstuk en probleemstelling meer dan één dimensie kent en dat naast inhoud ook het proces doorslaggevend is voor

Nadere informatie

Protocol belangenverstrengeling Vereniging Hendrick de Keyser

Protocol belangenverstrengeling Vereniging Hendrick de Keyser Protocol belangenverstrengeling Vereniging Hendrick de Keyser Preambule Binnen het juridisch model van Vereniging Hendrick de Keyser fungeert de Raad van Commissarissen als toezichthouder op het Bestuur

Nadere informatie

Motivering (Her)benoeming commissaris van een toegelaten instelling

Motivering (Her)benoeming commissaris van een toegelaten instelling (Her)benoeming commissaris van een toegelaten instelling Op dit formulier geeft u uw motivering aan voor de voorgenomen benoeming of herbenoeming van een commissaris. In paragraaf 2 gaat het om de algemene

Nadere informatie

OR en governance Governance. Governance. Informatie en tips voor de OR. mr. Els Unger 13 december 2018

OR en governance Governance. Governance. Informatie en tips voor de OR. mr. Els Unger 13 december 2018 OR en governance Informatie en tips voor de OR mr. Els Unger 13 december 2018 1 Governance Wat is governance? Organisatie van zeggenschap (bestuur en toezicht) binnen onderneming Systeem van checks en

Nadere informatie

VRAGENLIJST URKER MKB FAMILIEBEDRIJF

VRAGENLIJST URKER MKB FAMILIEBEDRIJF VRAGENLIJST URKER MKB FAMILIEBEDRIJF Naam organisatie: Naam DGA: Generatie: Hoeveel jaar betrokken: Branche: Omzet 2013: Personeelsleden: Familiair personeel - Ontstaan Historie - Opbouw - Doelstellingen

Nadere informatie

Gevolgen voor de werkgelegenheid

Gevolgen voor de werkgelegenheid KRACHTIG ADVISEREN BIJ FUSIES EN OVERNAMES Met een divers team van organisatieadviseurs ondersteunen we ondernemingsraden bij het beoordelen van voorgenomen verkoop, fusies en overnames van bedrijven.

Nadere informatie

de aangesloten onderneming volgens de statuten van het pensioenfonds; de personen, in dienst van de werkgever.

de aangesloten onderneming volgens de statuten van het pensioenfonds; de personen, in dienst van de werkgever. REGLEMENT VERANTWOORDINGSORGAAN Van Stichting Pensioenfonds Holland Casino Artikel 1. Definities Bestuur: Ondernemingsraad: Pensioenreglement: Statuten: Uitvoeringsovereenkomst: Vereniging van gepensioneerden:

Nadere informatie

DATUM 9 september 2015 BIJLAGE BEHORENDE BIJ HR PAGINA 1 van 5 TENNET HOLDING B.V. PROFIEL VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

DATUM 9 september 2015 BIJLAGE BEHORENDE BIJ HR PAGINA 1 van 5 TENNET HOLDING B.V. PROFIEL VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN BIJLAGE BEHORENDE BIJ HR15-169 PAGINA 1 van 5 TENNET HOLDING B.V. PROFIEL VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN PAGINA 2 van 5 POSITIE SPECIFICATIE Wettelijk Kader Rekening houdend met de aard van de onderneming

Nadere informatie

De rol van de OR bij goed bestuur. Ernst van Win

De rol van de OR bij goed bestuur. Ernst van Win De rol van de OR bij goed bestuur Ernst van Win Wat gaat er mis? Onderwerpen OR/Bestuurder/Toezichthouder (RvC/Rvt) Overleg met de bestuurder Overleg met de toezichthouder De werknemerscommissaris Belang

Nadere informatie

Huishoudelijk Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland.

Huishoudelijk Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland. Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland. Artikel 1. Begripsomschrijvingen De definities als opgenomen in Artikel 1 van de statuten van het pensioenfonds zijn van overeenkomstige toepassing op dit

Nadere informatie

BIJLAGE A BIJ DE TOELICHTING OP DE AGENDA VOOR DE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS VAN ALLIANDER N.V., TE HOUDEN OP 27 MAART 2013

BIJLAGE A BIJ DE TOELICHTING OP DE AGENDA VOOR DE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS VAN ALLIANDER N.V., TE HOUDEN OP 27 MAART 2013 BIJLAGE A BIJ DE TOELICHTING OP DE AGENDA VOOR DE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS VAN ALLIANDER N.V., TE HOUDEN OP 27 MAART 2013 PROFIELSCHETS RVC 1. OMVANG EN SAMENSTELLING VAN DE RVC 1.1 Uitgangspunt

Nadere informatie

Impact door inzicht. Persoonlijk Leiderschap Programma ADVIES COACHING MEDIATION TRAINING. Kleine groepen. Persoonlijke aandacht.

Impact door inzicht. Persoonlijk Leiderschap Programma ADVIES COACHING MEDIATION TRAINING. Kleine groepen. Persoonlijke aandacht. Impact door inzicht Persoonlijk Leiderschap Programma Kleine groepen Persoonlijke aandacht Inspirerend Ervaren en deskundige trainers Driedaagse leiderschapsretraite Twee coachingsgesprekken ADVIES COACHING

Nadere informatie

FUNCTIEPROFIEL LID RAAD VAN COMMISSARISSEN PROFIEL VASTGOED VELISON WONEN

FUNCTIEPROFIEL LID RAAD VAN COMMISSARISSEN PROFIEL VASTGOED VELISON WONEN FUNCTIEPROFIEL LID RAAD VAN COMMISSARISSEN PROFIEL VASTGOED VELISON WONEN Functie-eisen Algemene eisen Academisch niveau van denken en functioneren en inzicht in (strategische) bestuurlijke processen binnen

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE & CULTUUR. Dilemma s in toezicht en bestuur. Sietze Haringa 28 september 2017

GOVERNANCE CODE & CULTUUR. Dilemma s in toezicht en bestuur. Sietze Haringa 28 september 2017 GOVERNANCE CODE & CULTUUR Dilemma s in toezicht en bestuur stuifdijk@xs4all.nl Sietze Haringa 28 september 2017 Introductie Sietze Haringa & Cultuur Adviseur, bestuurder en toezichthouder Stuifdijk Musea,

Nadere informatie

Klager vraagt zich af wat de status is van de besluiten die door de RvC in die periode zijn genomen.

Klager vraagt zich af wat de status is van de besluiten die door de RvC in die periode zijn genomen. Klacht 2: Ten tijde van de schorsing van de toenmalige directeur van WSN hebben de commissarissen X en Y tijdelijk (van 16 april 2014 tot 21 oktober 2014) het bestuur van WSN waargenomen. Genoemde commissarissen

Nadere informatie

UW BEDRIJF FINANCIEREN

UW BEDRIJF FINANCIEREN UW BEDRIJF FINANCIEREN BEDRIJFSFINANCIERING Zonder financiering kan een onderneming niet bestaan. Of het nu gaat om de omvang van het eigen vermogen of de ontwikkeling van uw werkkapitaal: de wijze waarop

Nadere informatie

Wonen Wittem. Profielschets RvC. maart 2016

Wonen Wittem. Profielschets RvC. maart 2016 Wonen Wittem Profielschets RvC maart 2016 Versie 1 14-3-2016 Profielschets van de Raad van Commissarissen Vastgesteld tijdens de vergadering van de Raad van Commissarissen op 14 maart 2016 1 Inleiding

Nadere informatie

4. Bestuurders van het fonds kunnen geen lid zijn van het Verantwoordingsorgaan.

4. Bestuurders van het fonds kunnen geen lid zijn van het Verantwoordingsorgaan. Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Astellas Definities Artikel 1 a. (Pensioen)fonds: Stichting Pensioenfonds Astellas; b. Bestuur: Het bestuur van het fonds; c. Verantwoordingsorgaan;

Nadere informatie

Familiebedrijven en Maatschappelijk Betrokken Ondernemen

Familiebedrijven en Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Familiebedrijven en Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Door: Dr. Lonneke Roza (Onderzoeker Maatschappelijk Betrokken Ondernemen) Deze paper is deels gebaseerd en soms vrij vertaald vanuit het werk van

Nadere informatie

FUNCTIEPROFIEL 1. ORGANISATIE. Noorderpoort

FUNCTIEPROFIEL 1. ORGANISATIE. Noorderpoort FUNCTIEPROFIEL Opdrachtgever: Functienaam: Deskundigheid Noorderpoort Lid Raad van Toezicht Sociale domein 1. ORGANISATIE Noorderpoort Noorderpoort bereidt jongeren en volwassenen voor op hun rol in de

Nadere informatie

VITP Toezichtcode 2019

VITP Toezichtcode 2019 VITP Toezichtcode 2019 Vier principes vormen het fundament van de toezichtcode: 1. De zorg voor het pensioen van de deelnemer is leidend voor het toezichthouden De primaire taak van een pensioenfonds is

Nadere informatie

Uitkomsten onderzoek bedrijfsoverdracht familiebedrijven. 20 juni 2012

Uitkomsten onderzoek bedrijfsoverdracht familiebedrijven. 20 juni 2012 Uitkomsten onderzoek bedrijfsoverdracht familiebedrijven 20 juni 2012 Samenvatting De waardering van het familiebedrijf vormt een belangrijk obstakel bij de overdracht van de onderneming. Vooral de waardering

Nadere informatie

Reglement Verantwoordingsorgaan

Reglement Verantwoordingsorgaan Reglement Verantwoordingsorgaan Artikel 1 Definities In dit reglement worden geacht te zijn overgenomen de definities van de statuten, terwijl voorts wordt verstaan onder: a. Selectiecommissie De commissie

Nadere informatie

ondetafelcyclus Goed Bestuur: van de letter naar de geest!

ondetafelcyclus Goed Bestuur: van de letter naar de geest! R ondetafelcyclus Goed Bestuur: van de letter naar de geest! Insights van het Best Practice onderzoek bij beursgenoteerde ondernemingen Met de steun van: BELGISCHE VERENIGING VAN BEURSGENOTEERDE VENNOOTSCHAPPEN

Nadere informatie

NIMA B EXAMEN BUSINESS MARKETING ONDERDEEL B JANUARI 2016 VRAGEN EN ANTWOORDINDICATIES NIMA B BUSINESS MARKETING ONDERDEEL 1 (CASE)

NIMA B EXAMEN BUSINESS MARKETING ONDERDEEL B JANUARI 2016 VRAGEN EN ANTWOORDINDICATIES NIMA B BUSINESS MARKETING ONDERDEEL 1 (CASE) VRAGEN EN ANTWOORDINDICATIES NIMA B BUSINESS MARKETING ONDERDEEL 1 (CASE) 26 JANUARI 2016 1 Vragen bij de case WINTECH..GESTRAND IN HET ZICHT VAN DE HAVEN? (totaal 90 punten) Vraag 1 (20 punten) a. Bereken

Nadere informatie