Dag van de praktijk. Gebiedsgericht grondwaterbeheer in Hengelo en Enschede. Patrick Spijker gemeente Enschede Annemieke van Es gemeente Hengelo

Transcriptie

1 Dag van de praktijk Gebiedsgericht grondwaterbeheer in Hengelo en Enschede Patrick Spijker gemeente Enschede Annemieke van Es gemeente Hengelo 12 april 2012

2 Programma 10.00u Welkom Gezamenlijke presentatie over gebiedsgericht (grond)waterbeheer in Enschede en Hengelo 11.00u Pauze Samenvatting overeenkomsten en verschillen Vragen en discussie 12.00u Afsluiting

3 Inhoud gezamenlijke presentatie Aanleiding Proces Gebiedsgerichte aanpak Organisatie en financiering Vervolg

4 Aanleiding Wat is het probleem? Wie is initiatiefnemer? Welk kader is gebruikt?

5 Grondwaterkwaliteit in Hengelo Grootschalige verontreinigingen die in elkaar overlopen Ruimtelijke ontwikkelingen stagneren Complexiteit van de verontreinigingen Hoge onderzoeks- en saneringskosten

6

7 Aanleiding voor een gebiedsgerichte aanpak Gevalsaanpak is ontoereikend Oplossing: gebiedsgerichte aanpak van verontreinigingen Beleidsveld Bodem neemt het initiatief op verzoek van de markt en gebruikt de Wbb als basis

8 Aanleiding > Meerdere lopende (stagnerende) grondwatersaneringen > Grondwateroverlast/veranderende onttrekkingen > Beëindiging Projectbureau Roombeek > Onttrekkingen industriële onttrekker > Herstel van de Roombeek Initiatiefnemer > Team bodem bodemsaneringsprogramma Wet bodembescherming

9 De Enschedese kapstok

10 Proces Hoe is het gggb tot stand gekomen? Welke partijen zijn betrokken?

11 SYSTEEMBENADERING HET WATERSYSTEEM

12 Betrokken partijen Projectgroep en werkgroep Gemeente Enschede (bodem en water) De Bruijn Advies & Management Tauw Waterschap Regge en Dinkel Industriële onttrekker Geïnformeerde partijen Bestuurders Provincie Overijssel

13 Inhoudelijk proces Start proces in In beeld brengen van eisen / wensen van belanghebbenden 2. Sectorale uitwerking van oplossingen op hoofdlijnen 3. Afwegingscriteria benoemen en voorlopige keuze voor principe 4. Uitwerken van integrale varianten 5. Afweging om integrale oplossing te kiezen Startnotitie integraal waterbeheer Roombeek (gereed januari 2009) Verankering in het GRP (maart 2009) Integraal waterbeheerplan Roombeek (definitief januari 2012)

14 Betrokken partijen Enschede Actief betrokken partijen Gemeente Enschede De Bruijn Advies & Management Tauw Waterschap Regge en Dinkel Industriële onttrekker Geïnformeerde partijen Bestuurders Provincie Overijssel Hengelo Uitvoerende partijen Gemeente Hengelo 3Dimensies Linea Rekta Bioclear Betrokken partijen Provincie Overijssel Waterschap Regge en Dinkel Waterwinbedrijf Buurgemeente Borne Belanghebbenden (geïnformeerd)

15 Proces gebiedsgericht grondwaterbeleid Totstandkoming gebiedsgerichte aanpak Visie op grondwaterkwaliteit (2006) Grondwaterkwaliteitsplan (2007) Grondwateratlas (2008) Consortium van adviseurs (2009) 3Dimensies, Linea Rekta en Bioclear

16 Proces gebiedsgericht grondwaterbeleid Opstellen beleidsplan en gebiedsbeheerplan (2010) Interne werksessies met bodemmedewerkers Collega s van Water, Duurzaamheid, RO en Projectbureau Betrokkenheid andere partijen (2011) Voorleggen van de conceptstukken Klankbordgroep van ervaringsdeskundigen Besluitvorming beleidsplan en gebiedsbeheerplan Ontwerpbesluit 17 januari 2012 Belanghebbenden per brief geïnformeerd maar geen zienswijzen Definitieve vaststelling 24 april 2012

17 Gebiedsgerichte aanpak Wat zijn de doelen? Wat houdt de aanpak in?

18 Doelstelling gebiedsgerichte aanpak Stagnatie van ruimtelijke ontwikkelingen door grootschalige grondwaterverontreinigingen wegnemen Vraag uit de markt naar een oplossing Gericht op beschermen en herstellen, niet op benutten Stand still bij gebiedsgrenzen Kwaliteitsverbetering waar dat kosteneffectief is Gericht op beschermen en herstellen, niet op benutten Herstellen Beschermen Benutten

19 Beleidsplan Ondergrond Uitgangspunten Gemeente is gebiedsbeheerder Probleemeigenaren kunnen deelnemen door afkoop Gebiedsbeheerder neemt verantwoordelijkheid voor pluim over (vanaf 3 m-mv) Beleidsplan Ondergrond Mogelijk maken van de gebiedsgerichte aanpak Basis voor gebiedsbeheerplan Stelt eisen aan het gebiedsbeheerplan Toetst aan regelgeving KRW

20 Gebiedsbeheerplan voor het centrumgebied Gebiedsbeheerplan Vaststelling beheergebied Beschrijving gebiedsgerichte aanpak Bescherming van kwetsbare objecten en functies Afweging van saneringsvarianten Monitoringsplan Gebruiksbeperkingen Financiën Rol en taken gebiedsbeheerder

21 De gebiedsgerichte aanpak Natuurlijke afbraak (NA) Natuurlijke lozing oppervlaktewater (NLO) People, Planet en Profit Monitoring Hoe ontwikkelen de pluimen en de grondwaterkwaliteit zich? Wat is de biologische afbraakcapaciteit werkelijk? Kloppen de modellen of is herijking nodig? Ontstaan er geen risico s voor kwetsbare objecten? Verwachte duur monitoring > 30 jaar Fall back scenario is nog niet uitgewerkt

22 Monitoring Gefaseerde aanleg van het monitoringsnetwerk Geel: plaatsen in 2012 Groen: plaatsing is afhankelijk van verspreiding Oranje: plaatsen indien stromingsrichting verandert

23 Doelstelling kwaliteit/kwantiteit West Midden Oost

24 Doelstelling kwantiteit

25 Doelstelling benutting

26 Het waterbeheersysteem

27 Organisatie en financiering Wie is de gebiedsbeheerder? Wat zijn zijn taken? Hoe wordt de aanpak bekostigd? Waar liggen de risico s?

28 Praktische organisatie De gemeente is de gebiedsbeheerder en voert het gebiedsbeheer uit vanuit de waterbeheertaken uit het GRP+, gespecificeerd in het waterbeheerplan Roombeek De gemeente is tevens bevoegd gezag Wet bodembescherming en verantwoordelijk voor de grondwaterverontreingingen

29 Financiering > GRP+, gefinancierd vanuit rioolheffing (de burger) > Jaarlijkse kosten ca ,00 > Kostenreductie door: > Afkoop verontreinigingen (zeer beperkt) > Industriële onttrekker monitoord kwaliteit > Vrijstelling van verontreinigingsheffing ivm lozen op oppervlaktewater Risico s > Wijzigingen in het watersysteem > Doelstellingen worden niet gehaald

30 Organisatie en financiering Gemeente is gebiedsbeheerder, maar ook bevoegd gezag Wbb en probleemeigenaar Verantwoordelijkheid vanwege eigendom of afspraken uit het verleden Vangnetgevallen Inzet gemeentelijke middelen en afkoop door probleemeigenaren ISV-middelen Afkoopsommen Risico s? Rekeninghouden met onvoorziene kosten (20%) Risicoparagraaf en weerstandsvermogen

31 Afkoop door probleemeigenaren Deelname aan de gebiedsgerichte aanpak is vrijwillig Als probleemeigenaren niet deelnemen, dan gevalsgerichte aanpak Aantrekkelijk voor probleemeigenaren: Afkoopsom is lager dan kosten gevalsgerichte aanpak Beperkte onderzoekskosten (aard en omvang verontreiniging) Gemeente neemt verantwoordelijkheid probleem over Afkoopstrategie Generiek toepasbaar kader, vastgesteld door het college (2010) Kosten beperken door niet meer onderzoek te doen naar de omvang

32 Afkoopstrategie Is de omvang van de pluim bekend? Afkoopsom bepalen op basis van beschikbare gegevens Is de omvang van de pluim niet bekend? Twee categorieën op basis van geschatte omvang: Pluimen tot m 3 ( klein ) Pluimen vanaf m 3 ( groot ) Gebaseerd op onderzoek naar saneringskosten per m 3 en inventarisatie van de omvang van pluimen in Hengelo Indeling in categorie bepaalt onze ondergrens voor deelname

33 Afkoopstrategie Hoogte van de afkoopsom wordt bepaald door Onderzochte of geschatte omvang van de verontreiniging Inspanning van de probleemeigenaar om nalevering te voorkomen Afkoopovereenkomst Verticale begrenzing afkoop (vanaf 3 m-mv) Betaling van de afkoopsom Saneringsplan voor de bovengrond Vrijwaring (publiekrechtelijk en privaatrechtelijk)

34 Vervolg Korte termijn Lange termijn

35 Vervolg Wat gaan we doen in 2012? Aanleg monitoringsnetwerk en eerste bemonstering Probleemeigenaren benaderen over deelname Vangnetgevallen en gemeentelijke bodemproblemen opnemen in de gebiedsgerichte aanpak Beleidsplan Ondergrond is sectoraal ingestoken, maar Rekeninghoudend met andere belangen en beleidsvelden Sluit het benutten van de ondergrond niet uit Bedoeld als dynamisch stuk Naar integraal beleid voor de ondergrond? Gebiedsgericht grondwaterbeleid uitbreiden met andere beleidsvelden Afstemming functies boven en onder maaiveld

36 Bestuurlijke en juridische inbedding, 2 e kwartaal 2012 Gemeente Vaststelling plan door B&W als uitvoeringsmaatregel GRP (Waterwet) en instemming bevoegd gezag Wbb, Opname in bestemmingsplannen, verwijzing in de regels, tekst in de toelichting Provincie Aanbieden gebiedsbeheerplan, waarbij werkafspraken over toetsing aan het plan per brief vastgelegd worden Waterschap Bestuursakkoord afvalwater, gebiedsgericht grondwaterbeheer wordt hierin een module Industriële onttrekker Op basis van belangen en vertrouwen

37 Transitieproces Team bodem Team bodem en water

38 Toekomstperspectief

39 Pauze

40 Samenvatting Aanleiding Enschede Stagnatie grondwatersaneringen met overlappende pluimen, grondwateroverlast, bescherming bronnen industriële onttrekker, voeding Roombeek Duurzaam watersysteem Hengelo Stagnatie van ruimtelijke ontwikkelingen wegnemen met de gebiedsgerichte aanpak van grootschalige grondwaterverontreinigingen, omdat gevalsgerichte aanpak niet voldoet.

41 Samenvatting Proces Enschede Initiatief vanuit bodem, maar samen met watercollega s, RO zijdelings Waterschap en industiële onttrekker actief Provincie passief Waterbeheerplan Roombeek in januari 2012 definitief Hengelo Initiatief ligt bij Bodem Andere beleidsvelden, provincie, waterschap, waterbedrijf en buurgemeente betrokken In 2012 zijn het Beleidsplan Ondergrond en het Gebiedsbeheerplan (in ontwerp) vastgesteld

42 Samenvatting Gebiedsgerichte aanpak Enschede Gericht op duurzaam watersysteem Voorkomen structurele wateroverlast Verspreiding is toegestaan binnen gebiedsgrens, maar handhaven waterscheiding Het grondwaterbeheer wordt actief samen met de industriële onttrekker uitgevoerd Geen saneringsdoelstelling meer Hengelo Gebruik maken van natuurlijke afbraak Monitoring Verspreiding binnen het beheergebied is toegestaan, maar niet buiten de gebiedsgrenzen Stimuleren van bronaanpak in onderhandelingen met probleemeigenaren

43 Samenvatting Organisatie en financiering Enschede Gemeente is gebiedsbeheerder Financiering vanuit GRP+ Afkoop slecht zeer beperkt Hengelo Gemeente is gebiedsbeheerder Financiering met gemeentelijke middelen en afkoopsommen, die worden ondergebracht is een beklemde voorziening Probleemeigenaren blijven verantwoordelijk voor de aanpak van de bovengrond

44 Samenvatting Vervolg Enschede Vaststelling waterbeheerplan Roombeek door B&W Werkafspraken maken met de provincie Vaststelling door Waterschap middels opname in bestuursakkoord afvalwater Oppakken tweede deelgebied voor invoering gebiedsgericht (grond)waterbeheer Adoptie van de watertaken door team bodem Hengelo Uitvoering gebiedsbeheerplan start in 2012 Doorgroei naar een integrale visie op de ondergrond?

45 Vragen en discussie