Kindvriendelijke publieke ruimte Morstel. Kind & Samenleving vzw Eindrapport 2016

Transcriptie

1 Kindvriendelijke publieke ruimte Morstel Kind & Samenleving vzw Eindrapport 2016

2 Inhoud Inleiding... 5 Opbouw document... 5 Hoofdstuk 1:... 6 Inleiding tot de kindvriendelijke publieke ruimte... 6 Bouwstenen Formele speel- en ontmoetingsruimten Groene ruimten en pleinen [Informele speelruimten] Verbindingen Buitenruimte - Gemeenschapsvoorzieningen... 8 Principes Kindvriendelijke publieke ruimte is het beleefbaar maken van de publieke ruimte Kindvriendelijk publieke ruimte is werken aan verbindingen en knooppunten Kindvriendelijke publieke ruimte is intergenerationele publieke ruimte ontwikkelen Hoofdstuk 2: Inventaris op stadsniveau RUIMTEN NET BUITEN MORTSEL RUIMTEN DIE OP STADSNIVEAU WERKEN VERBINDINGEN Verbindingen vanuit het Mobiliteitsplan Mortsel SPEELRUIMTEN Spreiding van speelruimten Richtlijnen schaalniveau van de speelruimten Toegepast op de speelruimten in Mortsel VOORZIENINGEN SYNTHESE UIT INSPRAAK Algemene bevraging: speel- en sportkansen in Mortsel (thema 1) Achtergrond van de respondenten Resultaten van de bevraging Specifieke bevraging: Welke soort inrichting voor de verschillende ruimten? (thema 2) Kinderen hechten veel belang aan natuurlijk en avontuurlijk spelen Kinderen hechten veel belang aan zitten, chillen Spelvormen en beweging Speeltoestellen niet het belangrijkste Onderweg met de fiets of te voet ALGEMENE CONCLUSIES Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 2

3 Hoofdstuk 3: Inventaris op wijkniveau Opdeling in verschillende wijken Kern Mortsel Synthese Inventaris en kansen Sint-Benedictus Synthese Inventaris en kansen Lindelei Windhoek Synthese Inventaris en kansen Savelkoul Synthese Inventaris en kansen Mayerlei Synthese Inventaris en kansen Sport Oude God Synthese Inventaris en kansen Agfa Synthese Inventaris en kansen Guido Gezelle Wijk Osylei Oude spoorwegbedding Hoofdstuk 4: Visie en richtlijnen kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel I. Visie kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel Mortsel wilt werk maken een planmatige en samenhangende kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel geeft spelen, bewegen en ontmoeten een actieve plaats in het beleid en schuift deze elementen naar voor als een werkpunt over vele beleidsdomeinen heen Mortsel wil kinderen en jongeren laten participeren in de ontwikkeling van de publieke ruimte Mortsel kiest voor voetgangers, fietsers en het beweegvriendelijke maken van woonwijken II. Richtlijnen Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel werkt aan kwaliteitsvolle speelruimte met aandacht voor spreiding, inplanting, inrichting Mortsel integreert speel- en ontmoetingskansen in het groen netwerk Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 3

4 3. Mortsel bekijkt de woonstraat als een ruimte voor spel, ontmoeting en beweging Mortsel bekijkt vergeten en kleine pleintjes als volwaardige schakels in de publieke ruimte, waar spel, ontmoeting en beweging kan plaatsvinden Mortsel Streeft naar kwalitatieve buitenruimten van scholen en jeugdwerk en deze een centralere en toegankelijkere plaats te geven in de buurt en wijk Mortsel betrekt kinderen en jongeren bij kindvriendelijk ruimte beleid/ruimtelijke projecten via gerichte participatie Mortsel wil met verschillende stadsdiensten werken aan haar kindvriendelijk ruimtelijk beleid. Mortsel wil hierbij inzetten op een interdisciplinaire aanpak Colofon Francis Vaningelgem Peter Dekeyser & Marlies Marreel Onderzoekscentrum Kind & Samenleving vzw Nijverheidsstraat Brussel 02/ Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 4

5 Inleiding De stad Mortsel wilt werk maken van kindvriendelijke publieke ruimte. De laatste jaren valt op dat het speelruimtebeleid van steden en gemeenten zich richt op kindvriendelijke publieke ruimte in het algemeen. De speelterreinen blijven belangrijk, maar er is bijkomende aandacht voor de publieke ruimte die kinderen en jongeren dagelijks gebruiken. In vele steden en gemeenten is er een evolutie om het speelruimtebeleid breder op te vatten dan voorheen. Daar waar het speelruimtebeleid vroeger vooral gericht was op het voorzien van voldoende speelruimten in elke wijk, wordt het nu bekeken vanuit een bredere kijk op de leefwereld van kinderen en jongeren. Er wordt gestreefd naar een kindvriendelijk publieke ruimtebeleid. Dit kan verklaard worden door enkele evoluties: 1. De publieke ruimte wordt schaarser en drukker. Steden en gemeenten stellen zich meer en meer de vraag of er nog voldoende ruimte is om te spelen, te ontmoeten, te ontspannen, Opbouw document In het eerste hoofdstuk wordt een inleiding gegeven over kindvriendelijke publieke ruimte. Welke termen zijn belangrijk? Wat zijn de bouwstenen van kindvriendelijke publieke ruimte? Welke algemene principes bepalen goede kindvriendelijke publieke ruimte. Het tweede hoofdstuk vormt een inventaris op stadsniveau. Welke ruimte en verbindingen functioneren op stadniveau? Wat zijn de knelpunten en potenties? Dit tweede hoofdstuk bevat ook een samenvatting van de verschillende inspraaksessies die de stadsdiensten hebben uitgevoerd. Het derde hoofdstuk is een gedetailleerdere analyse en synthese op wijkniveau. Mortsel werd ingedeeld in verschillende staddelen. De verschillende publieke ruimten van deze stadsdelen werden geanalyseerd. Op basis van de voorgaande hoofdstukken worden in het vierde hoofdstuk een visie en richtlijnen uitgewerkt. Aan elk van deze richtlijnen worden verschillende acties gekoppeld. 2. Kinderen en jongeren worden meer betrokken bij de inrichting van de publieke ruimte. Daar waar kinderen en jongeren vroeger vooral betrokken werden bij het speeltoestellen, wordt nu de beleving van kinderen en jongeren in het kader van publieke ruimteprojecten regelmatig mee onderzocht. 3. Kindvriendelijke publieke ruimte wordt door steden en gemeenten beschouwd als een opstap om te werken aan een aangenamere publieke ruimte en een verbetering van de leefbaarheid. 4. Interdisciplinaire aanpak. Er is een evolutie binnen vele steden en gemeenten om over de verschillende diensten heen te werken aan oplossingen. Het thema kindvriendelijkheid leent zich hier uitstekend toe. Aan de hand van deze studie werkte Kind & Samenleving, in samenwerking met verschillende stadsdiensten, een instrument uit waarmee de komende jaren op een structurele manier gewerkt kan worden aan kindvriendelijke publieke ruimte. De krijtlijnen voor de komende jaren worden hierin uitgetekend. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 5

6 Hoofdstuk 1: Inleiding tot de kindvriendelijke publieke ruimte Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 6

7 Bouwstenen Er kan op verschillende manieren gewerkt worden aan kindvriendelijke publieke ruimte. Om dit alles meer begrijpbaar, werkbaarder te maken, beter te kunnen vatten, is het noodzakelijk om de verschillende facetten van het begrip kindvriendelijke publieke ruimte te kaderen. In het verdere verloop van de studie maken we een onderscheid tussen volgende onderdelen: (1) Formele speel- en ontmoetingsruimten. (2) Groene ruimten en pleinen [Informele speel- en ontmoetingsruimten], (3) Verbindingen, (4) Gemeenschapsvoorzieningen Deze verschillende facetten (zie ook schema) zijn met elkaar verbonden. Ze vormen een groot onderdeel van de algemene publieke ruimte en van het woonweefsel. Hierdoor zijn ze ook verbonden met verschillende doelgroepen en gebruikers van de publieke ruimte. Het werken aan kindvriendelijke publieke ruimte wil ook zeggen dat er gewerkt wordt aan de algemene kwaliteit van publieke ruimte. 1.Formele speel- en ontmoetingsruimten Deze ruimten hebben hoofdzakelijk een recreatieve functie voor kinderen en jongeren. Deze ruimten zijn vaak sterk afgebakend en vormen een sociale ontmoetingsplaats. Een goed functionerend speelterrein vormt een centrale plek in een speelweefsel, stad, gemeente,. Kinderen en jongeren zijn in principe de eerste gebruiker. Volgende categorieën kunnen worden onderscheiden: Speelterreinen Skate en BMX (buitenruimte) Avontuurlijke en natuurrijke speelruimten Speelzones in het bos Sportterreinen (trapveldje, basketterrein) 2.Groene ruimten en pleinen [Informele speelruimten] Naast plekken die specifiek voor kinderen en jongeren worden ingericht en uitgerust, bestaat het publiek domein ook uit ruimten die niet enkel op kinderen gericht zijn. Het zijn plekken die voor alle bevolkingsgroepen toegankelijk zijn en door iedereen gebruikt kunnen worden. Deze maken integraal deel uit van het algemeen publiek domein. Deze dienen dan ook met veel aandacht voor kinderen en jongeren te worden bekeken. Parken Pleinen (verhard) Groene ruimten (velden, bosjes, ) Twee voorbeelden: Speelterrein Oyslei en Speelterrein Ridder Van Ranslei. Twee voorbeelden: groene ruimte aan de Zilverbeeklaan en plein aan Floralaan. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 7

8 3.Verbindingen Een ideaal woonweefsel voor kinderen en jongeren heeft goede verbindingen tussen de formele en informele speelruimten en de woning, school en het jeugdlokaal van het kind. Kinderen en jongeren moeten zich op een aantrekkelijke en veilige manier kunnen verplaatsen. 4.Buitenruimte - Gemeenschapsvoorzieningen De gemeenschapsvoorzieningen zijn bij uitstek plekken en ruimten waar kinderen en jongeren samenkomen. De buitenruimte gelinkt aan deze voorzieningen heeft niet altijd een publiek karakter maar schommelt vaak tussen publiek en privaat. Deze gemeenschapsvoorzieningen worden meestal in groep of onder begeleiding bezocht (ouders, vrienden, school,...). Volgende categorieën worden onderscheiden. Jeugdverenigingen Schoolspeelplaatsen Sporthallen Sportterreinen (gelinkt aan sportclubs) Andere: musea, cinema, zwembad, Twee voorbeelden: Fietsverbinding langsheen Spoorwegberm en klassieke woonstraat Twee voorbeelden: Buitenruimte Scouts Bloemenlei en omgeving Academie Muziek Woord en Dans Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 8

9 Principes 1.Kindvriendelijke publieke ruimte is het beleefbaar maken van de publieke ruimte. Beklimbaarheid Beglijdbaarheid Bespringbaarheid Een kindvriendelijke ruimte laat kinderen de grond en het reliëf voelen en beleven. Balvriendelijkheid Berijdbaarheid Kinderen moeten de kans krijgen om te bewegen en spelen. Dat kan door het aanbieden van activiteiten zoals voetbal, skaten Activiteiten Kinderen en jongeren komen graag naar ruimten waar iets te beleven valt, waar activiteiten zijn en waar ze leeftijdsgenoten kunnen ontmoeten. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 9

10 Ritme en geometrie Horizontale en verticale lijnen in de architectuur creëren een bepaalde geometrie. Hierdoor ontstaat er ritme in de publieke ruimte. Door zich door een ruimte te bewegen kan men het ritme van die ruimte voelen. Enscenering Een fantasiewereld wordt geënsceneerd. De werkelijkheid wordt gemanipuleerd. De publieke ruimte is het toneel van het kind. Kinderen worden gestimuleerd in hun verbeelding bij het doorkruisen van of het spelen in een in scène gezette ruimte. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 10

11 2. Kindvriendelijk publieke ruimte is werken aan verbindingen en knooppunten Voorrang voor fietsers en voetgangers Door voorrang te geven aan fietsers en voetgangers, wordt er ook voorrang gegeven aan kinderen en jongeren. Fietsen en wandelen (lopen) zijn immers dé manieren voor kinderen en jongeren om zich autonoom te verplaatsten. Hiervoor zijn strategische en gedurfde, ruimtelijke ingrepen in de publieke ruimte noodzakelijk. Parcours Bepaalde elementen zoals een icoon, graffiti tag of een ingreep van de buurtbewoners kunnen ervoor zorgen dat een route doorheen een ruimte interessant wordt of zelfs dat men bewust zijn parcours gaat aanpassen om langs dat element te passeren. Over een leuke brug fietsen kan zo aangenaam zijn, dat fietsers hiervoor zelfs een ommetje maken en een brug dichterbij links laten liggen. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 11

12 Comfort en veiligheid Comfort en veiligheid zijn kritische succesfactoren bij het ontwikkelen van kindgerichte publieke ruimte. De publieke ruimte dient met veel zorg ontworpen te worden. Dit wil zeggen dat meer aandacht moet gaan naar: een zo vlot en veilig mogelijke doorstroming van fietsers en voetgangers de kwaliteit van de gebruikte materialen die de bewandelbaarheid en berijdbaarheid ten goede komt. de overgangen tussen verschillende openbare ruimte zorgvuldig dienen te worden ingericht. De grotere aandacht voor fietsers en voetgangers moet ook bijdragen tot een grotere autonomie van kinderen en jongeren. Door de jaren heen en met het aanleggen van vele verkeersinfrastructuren is de actieradius van kinderen en jongeren immers verkleind. Foto s boven: comfortabel fietsplezier Foto s midden: trage wegen doorheen woongebieden Foto s onder: Nieuwe publieke ruimte voor de school wordt een ontmoetingsplek, Tessenderlo Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 12

13 3.Kindvriendelijke publieke ruimte is intergenerationele publieke ruimte ontwikkelen Verschillende doelgroepen Een goed ingerichte publieke ruimte kan een divers publiek aantrekken. Dit geldt ook voor het samenbrengen van verschillende generaties. Gezinnen komen naar een bepaalde plaats omdat kinderen zich kunnen amuseren terwijl hun ouders vrienden ontmoeten. De oudere generatie kan hen in de gaten houden vanop een bank. Dit samenkomen van verschillende groepen kan het inzicht in en het begrip voor andere generaties bevorderen. Ankerplaatsen Een kindvriendelijke ruimte nodigt uit om er te blijven. Er is plaats om te zitten, hangen of liggen. Deze ankerplaatsen kunnen formeel gecreëerd worden, maar een ruimte moet vooral rijk zijn aan elementen die de diverse gebruikers zelf kunnen innemen als verblijfplaats. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 13

14 Hoofdstuk 2: Inventaris op stadsniveau Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 14

15 1.RUIMTEN NET BUITEN MORTSEL Rondom Mortsel bevinden zich verschillende grotere gebieden. Deze ruimten zijn voor kinderen en jongeren belangrijk omdat ze vaak speel, sport en recreatieve functie vervullen in hun dagelijkse leven. Deze functies zijn een aanvulling op het bestaande aanbod van de stad Mortsel. Het Prieel Antwerpen Vanuit de stad Mortsel is het dan ook aan nodig om goede fietsverbindingen te voorzien naar deze ruimten. Het Rooi Fort 3 Fort 5 SFINX Festivalweide Ter linden Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 15

16 2.RUIMTEN DIE OP STADSNIVEAU WERKEN Mortsel bezit ook enkele ruimten die door hun ligging, functie of inrichting een wijkoverschrijdende gebruik hebben. En die kinderen en jongeren (maar ook andere groepen) van heel Mortsel aantrekken of de potentie hebben om dit te doen. Binnen deze categorie van ruimten zijn er verschillende type ruimten. Van skatepark tot een avontuurlijke en natuurlijke groene ruimte zoals Klein Zwitserland. Deze diversiteit dient zeker behouden te blijven. Hun uniek karakter zorgt voor de grote aantrekkingskracht. Dit karakter moet dus steeds bewaakt en uitgewerkt worden. Sommige ruimten kunnen verder uitgebouwd worden (zie verder). De meeste gebieden bevinden zich in de centrale gebied in Mortsel. De woonwijken rondom Hof Savelkoul, Mayerlei, Minerva en noordelijke woonwijken zijn het verst gelegen van de verschillende ruimten. Een goede bereikbaarheid vanuit deze wijken naar de grotere gebieden is wenselijk. 1. Fort 4 en omgeving Zwembad 2. Spoorwegberm 3. Stadsplein Oude God 4. Sportlandschap 5. Klein Zwitserland 6. Stationsomgevingen 7. Steenwegen 8. Jeugdcentrum/Parkgebied Oude God 9. Skateruimte In onderstaande tabel worden de verschillende ruimten besproken. Hun kwaliteiten, knelpunten en toekomstperspectief wordt besproken. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 16

17 ANALYSE VAN DE RUIMTEN DIE OP STADSNIVEAU WERKEN Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Fort 4 & Omgeving zwembad en sporthal Er zijn te weinig voorzieningen voor jongere kinderen. Spoorwegberm Stadsplein Oude God Sportlandschap Centraal gelegen. Gelinkt aan verschillende voorzieningen (o.a. zwembad en sporthal) Toekomstige link naar centrum (richting stadsplein) Mortsel wordt voorzien. Masterplan is opgesteld en wordt uitgevoerd. Veel groene ruimte aanwezig. Verschillende soorten speelinrichtingen zijn aanwezig: - Avonturenlint - Sportterrein - Grote speelruimte voor verschillende leeftijden aan zwembad. - Speelzone in het bos - Wandel en fietspaden - Toekomstige ontwikkelingen rondom loods. Centrale groene ruimte die verschillende wijken met elkaar verbindt. Bezit een avontuurlijk en natuurlijk karakter. Bezit een informele verbindende functie tussen verschillende wijken Bezit veel avontuurlijke speelkansen., zonder dat er effectief wordt ingrepen. Wordt reeds gebruikt (als wandel en speelzone) Zorgt voor mooie zichten in Mortsel. Taluds en hoogteverschillen zorgen voor zeer avontuurlijke speelkansen (uniek) Recent autovrij gemaakt plein met speelkansen (o.a. ruimte om te fietsen, spelen met water, ruimte om te ontmoeten ). Grote ruimte waar verschillende sportmogelijkheden gecombineerd worden. Met de reorganisatie van de omgeving van en rond het zwembad zal opnieuw bijkomende aandacht geschonken moeten worden aan voldoende speel, sport en ontmoetingsmogelijkheden. De toekomstplannen omtrent dit gebied zijn onduidelijk. De spoorwegberm wordt af en toe doorsneden door een invalsweg. Het is dus een versnipperde ruimte. De directe toegankelijkheid vanuit de verschillende wijken kan verbeterd worden. Hierdoor kunnen kinderen en jongeren sneller en veiliger op de berm geraken. Plein geeft een kille indruk. Het plein is voor zeker jongere kinderen een zeer grote oppervlakte. Het plein mist enige gezelligheid. Afgelegen site Moeilijk bereikbaar per fiets of te voet Er is ruimte aanwezig om de speel- en sportkansen te verhogen en te diversifiëren. Er is ruimte voor bijkomende voorzieningen voor jongere kinderen en hun ouders en of begeleiders. Ruimte voor de herontwikkeling van een nieuw grootschalig speellandschap is mogelijk/wenselijk (nu aan omgeving Zwembad). Dit kan de plaats worden waar verschillende leeftijdsgroepen elkaar ontmoeten. De exacte locatie kan nog verder bepaald worden. De zone rondom de loods kan een trekpleister worden voor verschillende doelgroepen. De komst van een nieuw zwembad kan een nieuwe dynamiek ontwikkelen voor haar omgeving. De mogelijkheid om verder in te zetten op avontuurlijke speelkansen. (het landschap is reeds aanwezig). De mogelijkheid om zowel op korte termijn oplossingen te ontwikkelen. Als een toekomstvisie op lange termijn met hierin geïntegreerde speelkansen. Kan ook zorgen voor een verbindend lint tussen de verschillende wijken. Ook vanuit het burgerparticipatieproject (uit document Opwaardering berm Mortsel - Burger participatie project omtrent de berm, ) worden 11 voorstellen geformuleerd. De voorstellen die hier werden geopperd handelden hoofdzakelijk over: - Het verbeteren en vlotter toegankelijk maken van de middenberm. - Het optimaliseren van (1) het wandelpad voor joggers en (2) bereidbaarheid voor fietsers. - Het speels inrichten van verschillende toegangen (glijbaan, apenbrug, ) - Het behouden van het avontuurlijk speelkarakter en er met enkele ruimtelijke ingrepen actiever op inzetten. - Integreren van ontmoetingsruimten (vb. ter hoogte van de scholen). Recent heraangelegd, moeilijk om hier nieuwe ingrepen te voorzien. Eerder denken in tijdelijke ingrepen (vb. activiteiten in de zomer, tijdelijk pannafield, ) Ontwikkeling rondom Stadhuis. Verder werken aan een betere en veilige toegang tot van deze site. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 17

18 Klein Zwitserland Stationsomgevingen In ontwikkeling. Natuurlijke groene ruimte. Bezit avontuurlijke speelkansen. Heeft een intiem en verdoken karakter. Natuurbeheer. Het is de uitloper van de spoorwegbedding (zie hoger) Wordt omgeven door drie verschillende omgevingen: - Woonwijk in het noorden. - Industriegebied in het zuiden. - En spoorlijnen in oosten. Ruimte waar jongeren samenkomen (vb. afspreekplekken van en naar school) Ontmoetingsruimten voor verschillende leeftijdsgroepen. - Stationsomgeving Oude God is het best uitgerust en meest centraal gelegen. - Stationsomgevingen Deurnesesteenweg, Mortsel en Liersesteenweg zijn kleinere schakels. Deze zijn ook minder geschikt als ontmoetingsruimte. Gevaarlijke oversteken Inrichting vooral gericht op de sportclubs. Is er ook ruimte om te sporten in een voor niet-georganiseerde clubverband. Moeilijk bereikbaar vanuit het centrum van Mortsel. Werkt dit op stadsniveau of toch eerder een groene ruimte voor de omliggende wijk? Stationsomgeving Oude God Nieuwe bebouwing Stationsomgevingen Deurnesesteenweg, Mortsel en Liersesteenweg - Weinig tot geen ruimte om te blijven hangen, chillen, ontmoeten. - Onaantrekkelijk Inzetten op open sportruimten voor iedereen. Multifunctionele sportruimten. Mogelijkheid om de ruimte verder te ontwikkelen in de richting van natuureducatie. De omgeving van de hoeve kan een duidelijker functie krijgen in het geheel. Kleinschalige speel en ontmoetingsfunctie kunnen geïntegreerd worden. Mogelijkheid om ravotzone te ontwikkelen. Nieuwe koffiebar aan het stadsplein zorgt voor een nieuwe dynamiek. De verkeersveiligheid aan de stationsomgeving van de Deurnsesteenweg wordt vaak benoemd als een onveilig. Steenwegen Jeugdcentrum Skateterrein Net als stationsomgevingen, zijn winkelstraten vaak pleisterplaatsen en ontmoetingsruimten voor jongeren. Het gaat hem vaak niet over de gehele steenweg, maar op de steenweg zijn er belangrijke hot spots. De belangrijkste steenwegen zijn: - Antwerpsestraat - Statielei - Mechelsesteenweg - Berm Krijgsbaan Het jeugdcentrum neemt een aparte plaats in. Het heeft een publieke functie, maar is geen openbare ruimte. Toch is dit een plaats waar kinderen en jongeren vaak samenkomen. (activiteiten, afspreekplek, voor de middaglunch, info opvragen. Inplanting vlakbij woonomgeving. Goede buffering is noodzakelijk LT: RUP ontwikkeling. Veel van de steenwegen zijn heraangelegd. Dus moeilijk om nog op in te spelen. Beperkte ruimte. Inrichting is aan vervanging toe. Bij de inrichting van bepaalde grotere wegen kunnen kinderen en jongeren betrokken worden bij het ontwikkelingsproces. Een goede link met het park Oude God is wenselijk. Daar worden immers een nieuw school, lokalen BKO en jeugdlokalen voorzien. Heraanleg wordt gepland in Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 18

19 3.VERBINDINGEN Verbindingen vanuit het Mobiliteitsplan Mortsel. Vanuit het mobiliteitsplan worden verschillende gewenste verbindingen naar voor geschoven. Vanuit het streven naar kindvriendelijke publieke ruimte is het voor kinderen en jongeren belangrijk om sterk in te zetten op een goede voetgangers en fietsinfrastructuur. FIETSROUTENETWERK (uit mobiliteitsplan 2012) Aangezien meer dan de helft van de verplaatsingen minder dan 5 km bedraagt, heeft de fiets een belangrijk potentieel. Een consistent en kwalitatief fietsroutenetwerk is dus een fundamentele voorwaarde voor de ontwikkeling van een duurzaam lokaal verkeerssysteem. Netwerk Bij de opbouw van het fietsroutenetwerk werd gestreefd naar een samenhangend en gebied dekkend hiërarchisch netwerk, waarbij volgende aspecten belangrijk zijn: - Maximale koppeling met openbaar vervoer - Bereikbaarheid van verkeer genererende functies (bedrijvenzones, recreatieve functies, ) - Implementatie van trage wegen VERKEERSMAATREGELEN FIETSINFRASTRUCTUUR (uit mobiliteitsplan 2012) Ter realisatie van die fietsroutenetwerk zijn een aantal maatregelen noodzakelijk, navolgend worden deze besproken: Bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk Realiseren hoofdroute langsheen spoorlijn 15 (wordt opgestart door MOW) De R11 in functie van het sportlandschap Vernieuwing en verlenging districtenroute; Waar nodig zullen de fietsroutes gelegen op het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk worden heringericht. Lokaal functioneel fietsroutenetwerk Realisatie fietspad op spoorwegberm parallel aan de R11 Realisatie fietspad langs fort 4 Realisatie fietsverbinding tussen Drabstraat en Fort 3 Koppeling tussen Neerhoevelaan en Drabstraat Realisatie fietspad langs E. Thieffrylaan en verbinding hiermee naar de N1 Realisatie fietspad op spoorwegberm ten oosten van de Dieseghemlei Realisatie koppeling tussen Dieseghemlei en Heirbaan Realisatie fietspad Groenstraat Doorbreken barrière van spoorweg aan verbinding tussen Drabstraat en Fort 4 en verbinding tussen Leemputtelaarbaan en Luchthavenlei. GEWENSTE WEGCATEGORISERING (uit mobiliteitsplan 2012) In het mobiliteitsplan wordt er gestreefd naar een gewenste structuur voor de wegcategorisering. Er worden drie termijnen voorzien. En gewenste structuur op korte termijn, middellange termijn en lange termijn. Hierboven wordt het kaart op lange termijn getoond. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 19

20 4. SPEELRUIMTEN Spreiding van speelruimten Mortsel bezit een 20 tal speelterreinen. Grosso modo is de spreiding van het aantal speelterreinen goed. Er zijn echter enkele buurten en wijken waar geen speelruimte aanwezig is. (oranje cirkel) Verschillende manieren zijn mogelijk om in deze delen van Mortsel te werken aan bijkomende speel- en sportkansen: Bestaande speelruimten in de omgeving beter bereikbaar maken voor kinderen en jongeren die verderaf wonen. Nieuwe speelruimte ontwikkelen. Groene ruimten en pleinen bieden hiervoor een goede basis. Het autoluwer maken van de verkeersinfrastructuur in de desbetreffend wijken, zodat kinderen en jongeren beter gebruik kunnen maken van de openbare ruimte om te spelen, bewegen en te sporten. Ook tijdelijke initiatieven kunnen het tekort opvangen. Er kan gedacht worden aan leefstraten, speelstraten, plaatsen van tijdelijk speel- en sportinfrastructuur. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 20

21 Richtlijnen schaalniveau van de speelruimten Om een goed speelruimtebeleid te ontwikkelen, is het noodzakelijk om de verschillende speelruimten een bepaald schaalniveau mee te geven. Het schaalniveau geeft aan op welke manier de speelruimte functioneert. Is het een ruimte voor de kinderen en jongeren in de aanpalende buurt of eerder voor een volledige wijk? Hieronder worden verschillende richtlijnen geformuleerd. Deze richtlijnen kunnen gebruikt worden bij de verdere ontwikkeling van de speelruimten. Schaalniveau Inplanting Inrichting en Uitrusting Oppervlakte & actieradius Speelruimte op straatniveau Eerder geïsoleerde en onopvallende inplanting, louter in functie van de onmiddellijke omgeving, de straat. Oplossingen moeten eerder in het ruimtelijk ontwerp dan in de uitrusting te worden gezocht Terreinen van minder dan 600 m² Enkel voor meest nabije bewoners. Toch kan dit soort Beperkte uitrusting (soms zonder speeltoestellen, hoogstens terreintjes een belangrijke rol spelen in het bredere één toestelletje zonder veel pretentie). speelnetwerk: bijv. als passageplek langs een Multifunctionele pleintjes of groene hoekjes. belangrijke kindroute. Speelruimte op buurtniveau Bij voorkeur centraal ingeplant in een buurt of nabij trage wegen. Eenvoudige uitrusting met een basisuitrusting, zonder spektakelwaarde. Vaak wordt de actieradius van 300 à 400 meter gebruikt (voor kinderen van 6 tot 12 jaar) Bij voorkeur gelegen in de nabijheid van enkele Verschillende types van zones zijn mogelijk: bijv. klassieke of Oppervlakte: minstens 600 m². belangrijke infrastructuren van de buurt (bijvoorbeeld natuurlijke speelruimten, graszone,. Indien mogelijk een buurthuis, sportveld, ) Bij voorkeur ingeplant aan de combinatie van verschillende zones. voorkant van woningen. Indien dit niet het geval is, moet Informele zones kunnen worden ontwikkeld. er aandacht uitgaan naar bufferruimte ten opzichte van huizen en tuinen. De aangrenzende straten kunnen gemakkelijk worden overgestoken. Speelruimte op wijkniveau Op een kruispunt van buurten, centraal gelegen in de wijk, op een kruispunt van trage wegen. Forsere uitrusting, met een zekere spektakelwaarde. Verschillende type zones zijn aanwezig: bijv. combinatie van Vaak wordt de actieradius van 600 à 800 meter gebruikt (voor kinderen vanaf 13 jaar) Inplanting nabij wijkinfrastructuren (zoals bijvoorbeeld het een klassieke speelruimte met een meer natuurlijke zone en Oppervlakte: 1000m² en meer wijkhuis, lokalen van verenigingen, sportinfrastructuren, ) open grasveld. Kwaliteitsvolle inplanting is absoluut noodzakelijk: dit betekent aan de voorkant van woningen en vermijden van blinde muren. Absoluut noodzakelijk om bufferzones te voorzien ten opzichte van achterkanten van huizen en tuinen. Garanderen van een goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer. De aangrenzende straten kunnen gemakkelijk worden overgestoken. Goede oversteken aan andere barrières. Speelruimte op stedelijk/ gemeentelijk niveau Centraal en optimaal bereikbaar voor de hele gemeente/stad. Uniek voor de stad/gemeente. Omvangrijke of hoge uitrustingen, met aanzienlijke uitstraling Thematische speelruimten zijn mogelijk Sterk gericht naar gezinnen en families: Actieradius: grote delen of volledige stad. Oppervlakte: 2000m² en meer (richtinggevend) Goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer. De openbare ruimte is ook voor de ouders een verplaatsing Goede verbinding voor voetgangers en fietsers (bij waard (bijv. aanliggend park- of natuurgebied met voorkeur trage wegen) wandelparcours) Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 21

22 Kwaliteitsvolle inplanting is absoluut noodzakelijk: dit betekent aan de voorkant van woningen en vermijden van blinde muren. Absoluut noodzakelijk om bufferzones te voorzien ten opzichte van achterkanten van huizen en tuinen. De ruimte is in principe toegankelijk voor iedereen (en kan eventueel s avonds worden afgesloten). Volledige toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Het speelterrein is voorzien van cafés of tavernes (toiletten, kleedkamers). Er is een visuele relatie tussen speelruimte en horeca. Picknickgelegenheid Voor kinderen van alle leeftijden. Uitrustingen voor collectief gebruik (bijvoorbeeld sanitair) Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 22

23 Toegepast op de speelruimten in Mortsel Overzicht van de speelruimten in Mortsel en hun bestaand schaalniveau. Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte Verder verfijnen nodig en actieradius 1 Zilverbeeklaan Wijkniveau Buurtniveau: 6 tot 10 toestellen, speeltoestellen, zandbak, basketbalterrein, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Wijkniveau (naar wijkniveau) 2 Woonwagenterrein Buurtniveau Buurtniveau: 1 tot 5 toestellen, speeltoestellen, zandbak, Leeftijd: van 3 tot 12 jaar Buurtniveau 3 Osylei Wijkniveau Wijkniveau: 6 tot 10 toestellen, speeltoestellen, basketbalterrein, voetbalveld, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Wijkniveau 4 Drabstraat Straatniveau Straatniveau: één toestel aanwezig. Straatniveau 5 Neerhoevelaan Wijkniveau Wijkniveau: meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, voetbalveld, basketbalveld, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Wijkniveau 6 Fort 4 avonturenlint Stadsniveau Stadsniveau: Stadsniveau 7 Steenakker Buurtniveau Buurtniveau: meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, basketbalterrein, voetbalveld, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Buurtniveau 8 Zwembad Stadsniveau Stadniveau: meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, zandbak, basketbalterrein, voetbalterrein, pingpong tafel, Stadsniveau Leeftijd: van 3 tot 16 jaar 9 Vuurkruisenlaan Buurtniveau Buurtniveau: 1 tot 5 toestellen, speeltoestellen, Leeftijd: van 3 tot 12 jaar Buurtniveau 11 Park Savelkoul Wijkniveau Stadsniveau: meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, zandbak, basketbalterrein, voetbalveld, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Wijkniveau (naar stadniveau) 12 Mayerlei Wijkniveau Wijkniveau: meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, ping pong, voetbal, basket, zandbak, petanque, Leeftijd: van 3 tot Buurtniveau (naar wijkniveau) 16 jaar 13 Pasteelsstraat Buurtniveau Buurtniveau: 6 tot 10 toestellen, speeltoestellen, zandbak, basketbalterrein, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Buurtniveau 14 Elf Julistraat Wijkniveau Buurtniveau: 6 tot 10 toestellen, skateterrein, petanque, Leeftijd: vanaf 6 jaar Wijkniveau 15 Oudebaan Straatniveau Straatniveau: 1 tot 5 toestellen, speeltoestellen, Leeftijd: van 3 tot 12 jaar Straatniveau 16 Ganzennest Buurtniveau Buurtniveau: 6 tot10 toestellen, speeltoestellen, voetbalveld, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Buurtniveau 17 Parkske Wijkniveau Wijkniveau: meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, petanque, Leeftijd: van 3 tot 12 jaar Wijkniveau 19 Edmond Thieffrylaan Wijkniveau Wijkniveau: meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, zandbak, basketbalterrein, voetbalveld, pingpong tafel, Wijkniveau Leeftijd: van 3 tot 16 jaar. 20 Ridder Van Ranstlei Straatniveau Straatniveau: enkel toestellen Straatniveau Conclusie Door de drie onderdelen ((a) inplanting, (b) inrichting en uitrusting, (c) oppervlakte en actieradius) met elkaar te vergelijken krijgen we een vollediger beeld van de verschillende speelruimten en hun algemeen schaalniveau. 1. Er zijn drie terreinen die bijkomende inspanningen verdienen. De bedoeling moet zijn om hun algemeen schaalniveau te verhogen. (Zilverbeeklaan, Park Savelkoul en Mayerlei). Door de ligging en inplanting kunnen deze ruimten aantrekkelijker gemaakt worden. (in de analyse per wijk wordt dit verder uitgewerkt) 2. Geen terrein moet worden verkleind of afgebouwd. 3. De meeste terreinen kunnen op hun huidige manier van functioneren blijven. Dit wil niet zeggen dat de inrichting niet moet worden aangepast. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 23

24 5.VOORZIENINGEN Scholen (rode bolletjes). De meeste scholen bevinden zich rondom de kern van Mortsel. Er zijn twee clusters (rode cirkels) wijken waar vele scholen aanwezig zijn: omgeving Osylei omgeving parkgebied Oude God Dit wil zeggen dat in deze omgevingen er veel kinderen en jongeren te voet en met de fiets zich verplaatsen. Een goede afstemming van het openbaar domein met de schoolomgeving is dus zeer belangrijk in deze wijken. Jeugdlokalen (blauwe bolletjes). De verschillende jeugdwerkingen zijn verspreid over het grondgebied. Enkel de kern van Mortsel heeft geen jeugdwerking. Maar het heeft wel een aantrekkelijk aanbod aan voorzieningen voor de verschillende jeugdwerkingen (Fort 4 en zijn avontuurlijk speelkansen, sporthal, tennis, zwembad, speelruimte). Ook de kinderen en jongeren moeten zich dus vlot van en naar de kern van Mortsel kunnen begeven. Sportterreinen (gele bolletjes). De formele sportvoorzieningen (zwembad, sporthal, sportterrein ) zijn ook verspreid over het grondgebied. Het is wel zo dat de belangrijkste en grootste sportinfrastructuren gelegen zijn rondom Fort 4 en ter hoogte van het nieuwe sportlandschap. Een goede bereikbaarheid (te voet en te fiets) vanuit de omliggende wijken is dus zeer belangrijk. In het noorden van Mortsel bevinden zich geen formele sportvoorziening. Maar hier speelt de sportvoorziening van Berchem een belangrijke rol. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 24

25 6.SYNTHESE UIT INSPRAAK Voor deze studie en analyse van de kindvriendelijke publieke ruimte in Mortsel werden er verschillende inspraakacties georganiseerd. Op basis van gesprekken met de stedelijke diensten werden onderstaande thema s naar voor geschoven die bevraagd werden. (bevraging gebeurde door de verschillende stedelijke diensten). Thema één was een algemene bevraging over het buiten spelen, bewegen, sporten van kinderen en jongeren. Dit werd bevraagd aan de hand van een online vragenlijst op de website van de stad Mortsel. Het tweede thema ging over welke inrichtingstypes en kinderen wenselijk vinden voor de verdere invulling van de verschillende speelterreinen en publieke ruimten. De nadruk werd gelegd op spel. Het derde thema ging na op welke manieren kinderen zich met de fiets en te voet zich verplaatsen, welke routes ze nemen, en met welke moeilijkheden ze geconfronteerd werden. De laatste twee thema werden bevraagd in verschillende klassen en bij enkel jeugdwerkingen. Jeugdwerk gericht op tieners en jongeren. Totaal aantal tieners: 38 - Jongeren die gebruik maken van het JOC - Leden van Kreamo - Leden van KSA Mortsel - Leden Chiro Mortsel Totaal: 38 leden van jeugdwerkorganisaties Klassen lager onderwijs Koninklijk Atheneum Mortsel Leerlingenparlement 12 leerlingen Sint-Jozef 6 e leerjaar 19 leerlingen Zeppelin 4 e leerjaar 22 leerlingen Ritmica divers -16 leerlingen Lieven Gevaert 5 e en 6 e leerjaar 33 leerlingen GTI Mortsel 16 leerlingen Sint-Lutgardisschool 5 e leerjaar 16 leerlingen Guido- Gezelleschool 6 e leerjaar 18 leerlingen Totaal: 152 leerlingen In dit onderdeel worden de algemene conclusies geformuleerd. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 25

26 1.Algemene bevraging: speel- en sportkansen in Mortsel (thema 1) Aan de hand van een digitale vragenlijst gekoppeld aan de website van Mortsel. 97 reacties werden genoteerd. De vragenlijst was zowel gericht naar volwassenen als naar kinderen. Achtergrond van de respondenten. Leeftijd Ongeveer de helft van de respondenten (51,5%) waren kinderen van 6 tot 12 jaar. De tweede grootste groep die de enquête invulden waren de 18 plussers (27,8%) De 12 tot 18 jarigen waren met 12 deelnemers (12.4%) Heb je (klein) kinderen? Iets minder dan de helft van de respondenten (46,2%) hebben geen (klein)kinderen. Verdeling meisje of jongen? Ook de verdeling naar jongen/meisje is ongeveer evenredig verdeeld. De meisjes waren licht in de meerderheid (57,7%) Woonplaats Het overgrote deel van de respondenten kwam uit Mortsel. Er is toch een kleine 20% dat buiten Mortsel woont. Buiten Mortsel Het grootste deel van de respondenten die niet in Mortsel wonen, woont in Antwerpen of in Edegem. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 26

27 Resultaten van de bevraging Waar speel je het liefst buiten? Het grootste deel (34.7%) van de respondenten speelt het liefst in parken. Speelterrein en eigen tuin volgen op respectievelijk 22.1% en 17,9%. Aan het jeugdlokaal, sportterrein en andere worden in mindere mate gekozen. Welke speelterreinen worden het meest gekozen? De speeltuinen aan het zwembad en Fort 4 (avonturenlint) worden het vaakst gekozen. Daarna volgen de speelterreinen aan de Mayerlei, Redoutje, Osylei. Daarna volgen terreinen zoals Savelkoul, Floris Decuyperstraat en Vuurkruisenlaan. Een hele reeks speeltuinen werd niet gekozen. Welke omgevingen van het jeugdlokaal worden het meest gekozen? De omgeving van Oude God is het meest populair. Gevolgd door de terreinen van scouts 43 Van Arteveldestraat en Chiro Stam jeugdlokaal Victoria, A. Stockmanslei. Welke sportterreinen worden het meest gekozen? De sporthal in de Drabstraat en het sportlandschap is het meest populair. Gevolgd door terreinen zoals Mayerlei, Fort 4 (tennis), voetbalveld De Stappe. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 27

28 Welke andere ruimten worden vaak gekozen? Stadsplein en JOC centraal zijn de meest andere populaire ruimten. Reden waarom de respondenten een bepaalde plek leuk vinden? De aanwezigheid van mensen en vrienden zien is de belangrijkste redenen. Gevolgd door de aanwezigheid van natuur speelt een belangrijke rol. Daarna blijken ook leuke speeltoestellen, rust en de nabijheid bij de woonplaats belangrijke redenen om naar een bepaalde plek te gaan. Wat zou je graag meer kunnen doen? Avontuurlijk spelen en spelen met water zijn de meest gevraagde veranderingen. Ook allerlei sportachtige activiteiten spelen een belangrijk een rol: balspelen, sporten, fietsen Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 28

29 2. Specifieke bevraging: Welke soort inrichting voor de verschillende ruimten? (thema 2) In 8 klassen en vier jeugdwerkingen werd er gepeild naar welke soort inrichting specifieke publieke ruimten in Mortsel voor de kinderen en jongeren wenselijk waren. Aan de hand van een picto-play oefening konden de kinderen type inrichtingen kiezen. Hieronder worden conclusies geformuleerd. Voor de specifieke voorstellen voor elke terrein wordt er verwezen naar de bijlage. Kinderen hechten veel belang aan natuurlijk en avontuurlijk spelen. Er worden heel veel pictogrammen gekozen die te maken hebben met natuurlijk of avontuurlijk spelen. De keuze van de type inrichtingen is heel divers. Van een omgevallen boomstam tot een heus speelbos. Daarnaast is het ook opvallend dat voor elke gekozen publieke ruimte in Mortsel er dergelijke inrichtingen gekozen worden. Kinderen en jongeren geven dus aan dat ze dit voor elk terrein wel belangrijk vinden. Vaak gekozen inrichtingen zijn: bosjes om in te spelen, heuvels en putten, struiken, rotsblokken, boomstammen in al zijn vormen (liggende boomstammen, rare bomen, boomschijven.), ruimte om zelf te bouwen en te manipuleren. (Losse takken, hutten ) water om in te spelen (van drinkfontein, ondiepe plas tot mogelijkheid om te zwemmen ) Redenen die kinderen en jongeren opgeven: verstoppertje spelen, kunnen spelen in natuur, mogelijkheid om te klimmen, kampen bouwen, griezelen, parcours afleggen, spannende dingen beleven. Kinderen hechten veel belang aan zitten, chillen. Uit de analyse van de pictogrammen is het duidelijk dat zitten en chillen belangrijk is. Ook hier wordt er voor elk terrein wel verschillende mogelijkheden aangereikt om te kunnen zitten, rondhangen, samenkomen op de uitkijk staan... Dit kan gaan van een klassieke zitbank tot een rotsblok om op te zitten, picknickbanken, zitmuurtjes Redenen die de kinderen en jongeren opgeven: ontspannen, babbelen, rusten, parten, afspreken, relaxen, op de uitkijk staan en zitten, picknicken en BBQ, rondhangen en praten, naar de natuur kijken, zonnen. Spelvormen en beweging Naast het belang dat kinderen hechten aan het meer rustige karakter van een publieke ruimten (belang van zitten en chillen), hechten de kinderen en jongeren ook veel belang aan beweging in de publieke ruimte. Kijken we naar de gekozen spelvormen (ook met de pictogrammen) dan zien we dat er voor sterk bewegende activiteiten wordt gekozen. Ook hier is de keuze heel divers: slingeren en draaien schommelen balspelen klimmen en parcours evenwicht en glijden Redenen die kinderen en jongeren opgeven: vliegen, actief en sportief zijn, kunnen steppen, fietsen en bladen, voor het plezier, Tarzan spelen, spelen met de bal. Speeltoestellen niet het belangrijkste. In vergelijking met bovenstaande inrichtingsvoorstellen worden speeltoestellen niet zo vaak gekozen. Er is wel altijd iemand die voor een bepaald terrein een speeltoestel kiest. Maar dit is niet te vergelijken met de keuzes die worden gemaakt voor bovenstaande inrichtingstypes. Redenen die kinderen en jongeren opgeven voor speeltoestellen: kunnen klimmen, voor de kleinere kinderen, om te spelen en sporten, om te schommelen. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 29

30 3.Onderweg met de fiets of te voet Een derde bevragingthema ging over zich verplaatsen in Mortsel. De focus werd gelegd op fietsen en wandelen. Het doel was te weten te komen welke routes kinderen en jongeren gebruikten en met welke moeilijkheden en situaties ze geconfronteerd werden. Er werd gekozen om 4 jeugdwerkingen en 8 klassen te bevragen. Er werd gestreefd naar een goede spreiding over het grondgebied. Totaal Andere (auto, bus, tram ) Te fiets Te voet SCHOLEN Koninklijk Atheneum Mortsel Sint-Jozef Zeppelin Ritmica Lieven Gevaert GTI Mortsel / Sint-Lutgardisschool Guido Gezelle Totaal Scholen JEUGDWERK JOC / Kreamo KSA Mortsel 12 / 12 / Chiro 14 / 13 1 Totaal jeugdwerk Totaal bevraging Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 30

31 Hoe komen de bevraagde kinderen en jongeren naar school of jeugdwerk? In het totaal hebben 152 kinderen (lager onderwijs) een routekaart getekend. 113 van 152 komen met de fiets of te voet. Dit wil zeggen dat ongeveer 74 % van de bevraagde kinderen en jongeren met de fiets of te voet naar school gaat. Ongeveer 40 kinderen en jongeren maken gebruik van een ander verplaatsingsmanier dan met de fiets of te voet. (Het gaat in dit geval over de auto, bus, tram, bromfiets ).. Uit de gegevens van de Vlaamse overheid blijkt dat er in Mortsel 1332 kinderen in het lager onderwijs lopen.[gegevens , Vlaamse overheid, datawarehouse, onderwijs en vorming.) Ongeveer een 11 % van de kinderen lagere school werden geraadpleegd. We kunnen deze bevraging als richtinggevend beschouwen. Zonder deze representatief te noemen. Aangezien niet in elke school bevraagd werd. En niet in elke school een representatieve staal werd genomen. In het totaal werden 38 tieners en jongeren bevraagd bij het jeugdwerk. Zo goed als iedereen kwam met de fiets. (32 tieners en jongeren). Net zoals bij de scholen bevraging, is er een beperkte groep bevraagd. De resultaten zijn zeker richtinggevend en kunnen de aanzet zijn voor verder onderzoek. Belangrijke routes (zie ook synthesekaart) Op basis van de verschillende kaarten die de kinderen en jongeren tekenden kunnen we verschillende belangrijke en vaak gebruikte routes aanduiden. Doordat niet in elke school/jeugdwerk een bevraging werd gedaan, kunnen er zeker nog missing links zijn. Deze kunnen eventueel later onderzocht worden. De niet bevraagde scholen staan op de kaarten vermeld. Kinderen en jongeren gebruiken vaak de grote steenwegen. (Liersesteenweg, Mechelsesteenweg, Antwerpsestraat, Krijgsbaan, ). Ook het fietspad langsheen de spoorlijn (lijnnr L25) is een vaak gebruikte weg. Op deze grotere lijnen worden door de kinderen vaak gevaarlijke kruispunten aangeduid (zie gevaarlijke kruispunten) of problemen aangeduid (voorbeelden fietspad in slechte staat, slechte zichtbaarheid, geen fietspad in dubbele rijrichting.). Naast de grote wegen, zijn er ook routes die niet zozeer gelegen zijn langsheen een grote infrastructuur, maar toch heel vaak gebruikt worden. Ook hier worden vele conflictsituaties naar voor geschoven (slechte zichtbaarheid, smalle straat voor veel fietsers + Auto s, ) Voorbeelden hiervan zijn: *de as Molenlei-Molenstraat-Dorpstraat-Van Dijckstraat. *Lusthovenlaan, Dieseghemlei, Lieven Gevaertsraat, Veldbloemstraat. De directe omgeving van de scholen en jeugdwerk wordt natuurlijk heel vaak gebruikt door de fietsende en wandelende kinderen. Hier dient dan ook veel aandacht te gaan naar verkeersveiligheid. De straat van de school/jeugdwerk zelf dient dus met veel omzichtigheid te worden ingericht op maat van kinderen en jongeren. Gevaarlijke kruispunten (zie verder): Zoals reeds aangegeven geven de kinderen en jongeren aan dat er veel gevaarlijke kruispunten aanwezig zijn. De mate van gevaarlijkheid is divers. Het gaat van slechte zichtbaarheid, geen aanwezigheid van lichten, auto s die te snel rijden, auto s die niet stoppen,.) Hieronder wordt een overzicht gegeven van de kruispunten die gevaarlijk worden aangeduid. Andere aandachtspunten die de kinderen en jongeren (zie lijstje verder) *Zichtbaarheid kan beter. Kinderen en jongeren zien het autoverkeer niet altijd op tijd (bocht, groen, auto s rijden achteruit uit hun garage, auto s rijden te snel). *Ook het gevaarlijke rijgedrag van de automobilisten wordt regelmatig aangegeven. *Kinderen geven aan dat verschillende fiets- en voetpaden niet altijd in goede staat zijn. Smalle voetpaden in sommige straten. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 31

32 Kruispunten (zie ook synthesekaart) Kruispunt Deurnestraat en brug over spoorlijn is zeer druk. Kruispunt Groenstraat en Hoverheide is druk: auto s rijden snel. Kruispunt Molenstraat en spoorlijn: vaak ongevallen met fietsers, onduidelijkheid wie voorrang heeft. Kruispunt Molenstraat en Sint-Benedictusstraat. Kruispunt Veldbloemstraat en Kaphaanlei. Kruispunt Lieven Gevaertstraat en Antwerpsesteenweg Rondpunt Septestraat en Deurnestraat : zeer gevaarlijk. kruispunt Krijgsbaan en Eggestraat: gevaarlijk kruispunt. Kruispunt Stadsplein en Liersesteenweg: auto s zien fietsers niet altijd op tijd aankomen. Kruispunt Dieseghemlei en Ter Varenstraat: moeilijk om over te steken. Kruispunt Dieseghemlei en brug aan spoorlijn (A. Stockmanslei): moeilijk om over te steken. Kruispunt Heirbaan en Ijzerenweglei: auto s stoppen nooit. Kruispunt Antwerpsebaan/Krijgsbaan: heel gevaarlijk. Kruispunt Gemeenteplein. Kruispunt Heirbaan en Krijgsbaan. Kruispunt Liersesteenweg en Drabstraat. Kruispunt Liersesteenweg en Pasteelsstraat. Kruispunt Liersesteenweg en Hof Savelkoul. Kruispunt Fredericusstraat en Mayerlei. Kruispunt Fredericusstraat en Kaphaanlei. Andere specifieke aandachtspunten die de kinderen aangeven. (zie ook synthesekaart) Bocht in de Bremveldlaan: weinig zicht op aankomende auto s. Molenstraat en Wouwstraat: gevaarlijk want geen fietspad en smalle straatµ Mechelsesteenweg: dubbele rijrichting nodig. Slechte staat van de voetpaden in Savelkoul Drabstraat: te smal voetpad Spoorwegstraat: smalle fietspaden Deurnestraat: fietspad smal na de spoorlijn. Oogststraat: veel putjes en druk. De Deurnestraat is gevaarlijk om over te steken Dieseghemlei: er wordt te snel gereden door de automobilisten en er is geen fietspad. Brug richting Borsbeek: ontbreekt een fietspad. Fietslichten werken niet altijd: vb. aan het kruispunt Heirbaan en Krijgsbaan Drabstraat: moeilijk zichtbaarheid in bocht Smalle voetpaden langsheen Mechesesteenweg en Liersesteenweg Smalle voetpaden langsheen Antwerpsesteenweg Mechelsesteenweg: er komen plots auto s uit de garage De Mechelsesteenweg is druk. Er liggen ook vaak stenen los. Slechte staat van voetpad in Prins Leopoldlei. Tunnel bij vliegveld: te lang Stadsplein: veel gevaarlijke fiestoversteken en fietspaden komen gevaarlijk samen Mechelse steenweg: Beter om fietspaden met dubbele rijrichting. Nu veel teveel oversteken nodig. Slechte staat van het fietspad (putten) Fortstraat: Redelijk smal, Auto s kunnen moeilijk passeren: gevaarlijk voor fietsers Omgeving Kreamo: Auto s nemen wegje, moeten er niet altijd zijn. Geel wegje; zand is niet ideaal om op te rijden. Langsheen spoor: Veiliger gevoel creëren, vb straatverlichting. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 32

33 Synthesekaart Routes getekend door de kinderen Routes getekend door kinderen van de scholen Lieven Gevaertschool, Ritmica, Kam, Sint-Jozef en Zeppelin. Routes getekend door GTI Mortsel, Sint-Lutgardis en Guido Gezelle. Samengestelde Routes getekend door jeugdwerk Kreamo, jeugdhuis, Chiro, KSA Mortsel Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 33

34 Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 34

35 7.ALGEMENE CONCLUSIES Zie ook kaarten inventaris en knelpunten en potenties Speelruimten Spreiding Mortsel bezit een 20 tal speelterreinen. Grosso modo is de spreiding van het aantal speelterreinen goed. Er zijn echter enkele buurten en wijken waar geen speelruimte aanwezig is. In de toekomst dient er dus gezocht te worden naar speelkansen in deze gebieden. De oplossingen kunnen nieuwe speelruimten zijn, maar er kan ook gedacht worden aan het bespeelbaarder maken van de publieke ruimte. Daarnaast zijn er ook speelruimten die de potentie hebben om door een nieuwe inrichting een grotere en aantrekkelijkere uitstraling te krijgen (vb. Mayerlei, Savelkoul, oude spoorwegberm, Klein Zwitserland). Deze ruimten zijn als het ware onderbenut. Inplanting De inplanting van de verschillende speelterreinen is goed. Ze zijn vaak centraal gelegen in buurt, wijk of stadsdeel. Verschillende terreinen zijn ook gelegen in een park of groene ruimte. Ook de sociale controle op en langsheen de verschillende speelterreinen is vaak goed. Inrichting Wat de inrichting betreft, kan er gesteld worden dat deze eerder klassiek is. Klassiek in de zin dat het vaak een combinatie is van een reeks speeltoestellen op een valbrekende bodem. Dit biedt niet altijd een evenwichtig speelaanbod. Verder is het ook zo dat de speelruimten momenteel nog te weinig ruimten zijn die uitgewerkt zijn als ontmoetingsruimten voor verschillende doelgroepen. Uit de inspraaksessies kwamen volgende inrichtingswensen duidelijk naar voor: - Kinderen hechten veel belang aan natuurlijk en avontuurlijk spelen. - Kinderen hechten veel belang aan zitten, chillen. - Speeruimten dienen beweging te stimuleren. - Kinderen vinden speeltoestellen niet het belangrijkste. Verbindingen Kinderen gebruiken de steenwegen vaak om zich te verplaatsen. Langsheen deze steenwegen lopen vaak gescheiden fietspaden of brede voetpaden. Tegelijkertijd zorgen deze steenwegen voor vele barrières en gevaarlijke kruispunten voor kinderen. Problemen die de kinderen aangeven zijn de volgende: fietspad in slechte staat, slechte zichtbaarheid, geen fietspad in dubbele rijrichting, De steenwegen vormen dus een essentiële schakel in het verplaatsingsgedrag van kinderen te voet of met de fiets. Naast de grote wegen zijn er ook routes die niet zozeer gelegen zijn langsheen een grote infrastructuur, maar die toch heel vaak gebruikt worden. Ook hier worden vele conflictsituaties naar voor geschoven (slechte zichtbaarheid, smalle straat voor veel fietsers + auto s, ) Voorbeelden hiervan zijn: *de as Molenlei-Molenstraat-Dorpstraat-Van Dijckstraat. *Lusthovenlaan, Dieseghemlei, Lieven Gevaertstraat, Veldbloemstraat. De directe omgeving van de scholen en jeugdwerk wordt natuurlijk heel vaak gebruikt door de fietsende en wandelende kinderen. Hier dient dan ook veel aandacht Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 35

36 te gaan naar verkeersveiligheid. De straat van de school/jeugdwerk zelf dient dus met veel omzichtigheid te worden ingericht op maat van kinderen en jongeren. De kinderen en jongeren geven aan dat er veel gevaarlijke kruispunten aanwezig zijn. De mate van gevaarlijkheid is divers. Het gaat dan over slechte zichtbaarheid, geen aanwezigheid van lichten, auto s die te snel rijden, auto s die niet stoppen, enz. De beleving van vele kruispunten is dus niet optimaal. Vele woonstraten in Mortsel hebben een klassieke inrichting. Dit wil zeggen dat de straten vaak een breed profiel hebben. De rijloper is vooral gericht op het gemotoriseerd verkeer en parkeerruimte. Nochtans zijn verschillende straten ook voor kinderen en jongeren een ruimte, vlakbij huis, waar spel, ontmoeting en beweging centraal kan staan. Daarnaast zijn vele klassieke straten ook niet gericht op fietsers (in groep, beginnende fietsers, ouders met kinderen onderweg). Bij herinrichting van steenwegen, straten, kruispunten, schoolomgeving, kortom mobiliteitsvraagstukken is het noodzakelijk om samen met kinderen en jongeren de beleving en knelpunten in kaart te brengen. Vrije toegankelijk sportterreintjes. Mortsel bezit verschillende kleine sportterreintjes. Vaak zijn dit kleine trapveldjes of basketbalterreinen. Net zoals bij de speelruimten hebben de sportterreintjes een basisuitrusting. (Voorbeelden zijn: enkele doelen op een grasveld, een basketpaal op een verharding ). Het ambitieniveau van de toegankelijke sportterreintjes mag hoger liggen. Verschillende wijken hebben een dergelijk terrein. Er zijn echter ook buurten die geen sportterreintje hebben. Er moet gewerkt worden aan een betere spreiding van de sportterreintjes. De inrichting van sportterreintje is hoofdzakelijk gericht op voetbal en basket. Andere inrichtingen die sport promoten zijn nauwelijks zichtbaar in Mortsel. Pleinen Mortsel heeft niet zoveel pleinen. Er zijn twee pleinen die een groot stedelijk karakter hebben: het stadsplein en het gemeenteplein. Deze pleinen zijn welgekend en recent heraangelegd. Momenteel bieden deze twee pleinen een grote open oppervlakte, maar het mist aan geborgenheid en dynamiek voor kinderen en jongeren. Dit zijn ideale ruimten om te werken aan een sterker gebruik en beleving voor kinderen en jongeren. In de verschillende wijken in Mortsel treffen we verschillende kleine pleintjes aan. Vaak zijn deze pleintjes omringd door verschillende straten en vormen ze een eilandje in de publieke ruimte. Het gebeurt ook vaak dat ze als rondpunt gebruikt worden. Het zijn dus vaak restruimten die onderbenut worden, waardoor ze niet bijdragen tot een beter gebruik van de publieke ruimte. Zeker in speelkansarme wijken bieden deze pleintjes potenties. Voorbeelden van dergelijke pleintjes zijn Elzenplein, De Stappe, Lobbesplein. Groene ruimten en parken. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen enerzijds de grotere en meer stadsgerichte groene ruimten (grotere schaal) en anderzijds de wijk- en buurtgerichte groene ruimten (kleinere schaal). Grotere groene ruimten. Deze ruimten bieden optimale kansen om te werken aan grootschaligere speel- en ontmoetingskansen. Vaak bieden deze ruimten ook de Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 36

37 mogelijkheid om te werken aan avontuurlijke en natuurrijke speelkansen. De uitwerking van Fort 4 is in die zin een belangrijk onderdeel. Ook ruimten als de groene Middenberm, Klein Zwitserland, park Savelkoul en park Oude God komen in aanmerking om sterk in te zetten op ruimte voor kinderen en jongeren. Buurt- en wijkgerichte groene ruimten. Verschillende wijken in Mortsel hebben kleinere groene ruimten. De inrichting van deze groene ruimten is vaak klassiek en gericht op siergroen. Dit draagt weinig bij tot het promoten van spelen en ontmoeten. Nochtans bieden deze groene ruimten vaak een beginpunt om te werken aan aantrekkelijke wijkruimten die door verschillende doelgroepen kunnen gebruikt worden. Voorbeelden zijn het park Mayerlei en de groene ruimte aan Hof ter Linden. Verschillende wijken Om te werken aan kindvriendelijk publieke ruimte in Mortsel is het ook nodig om te werken aan oplossingen op buurt- en/of wijkniveau. Zeker voor jongere kinderen, die zich niet altijd ver van huis kunnen/mogen begeven, is het noodzakelijk dat in de eigen buurt en wijk aantrekkelijke publieke ruimten en verbindingen worden gerealiseerd. Om in de toekomst structureel en per wijk aan kindvriendelijke publieke ruimte te kunnen werken, is een goede opdeling van het grondgebied noodzakelijk. Uitgaande van de opdeling in verschillende buurten van het project Mooi Mortsel worden er 11 wijken geselecteerd. Op deze manier kan elke wijk verder ten gronde bekeken worden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 37

38 Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 38

39 Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 39

40 Hoofdstuk 3: Inventaris op wijkniveau Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 40

41 Opdeling in verschillende wijken Het project Mooi Mortsel deelt het grondgebied op in verschillende buurten. Voor de verder uitwerking en analyse van de verschillende wijken in Mortsel wordt er gebruik gemaakt van een bundeling van deze buurten. Door de bundeling van buurten worden er 9 wijken geselecteerd. De bundeling gebeurde op een eerder pragmatische wijze rekening houdend met barrières, type woonomgeving Deze 9 wijken vormen een hanteerbaar kader om een gedetailleerdere analyse te maken van de verschillende wijken. Op deze manier kan er in de toekomst meer gewerkt worden aan buurt -en wijk gerichte oplossingen. Ook de inspraakacties kunnen gekoppeld worden aan de 9 wijken. WIJK 1: KERN MORTSEL WIJK 2: SINT-BENEDICTUS WIJK 3: LINDELEI WINDHOEK WIJK 4: SAVELKOUL WIJK 5: MAYERLEI WIJK 6: PARKGEBIED OUDE GOD WIJK 7: AGFA 7 8 WIJK 8: GUIDO GEZELLE WIJK 9: OYSLEI 10 GEBIED 10: SPOORWEGBERM Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 41

42 1.Kern Mortsel Synthese De kern van Mortsel kent vele types publieke ruimten en voorzieningen. Centraal gelegen is er het Fort 4 met zijn verschillende recreatiemogelijkheden. Rondom Fort 4 bevinden zich de verschillende woongebieden. De grote groene ruimten van het Fort zorgen voor veel mogelijkheden. De recente verwezenlijkingen in het kader van het masterplan genereren een positieve dynamiek. De omgeving van het zwembad vormt een uitdaging voor de herwerking tot een kind- en gezinsvriendelijke omgeving. Binnen dit stadsdeel is er geen gebrek aan speelruimten. Het aantal speelruimten kan behouden blijven. Wel verdienen de meer buurtgebonden speelruimten (vb. Drabstraat, Vuurkruisenlaan, Ritmica) meer aandacht. Voor jonge kinderen is nabijheid een belangrijk aspect om gebruik te kunnen maken van de publieke ruimte. Alle aandacht dreigt te gaan naar de grote stadsgerichte infrastructuur. Daarnaast moeten de verschillende publieke ruimten en voorzieningen in de kern goed bereikbaar blijven vanuit de vele woongebieden rondom Fort 4. De aandacht dient te gaan naar de actieve verplaatsingen. Een veilige verbinding naar het sportlandschap enerzijds en naar het nieuwe skatepark anderzijds is eveneens aan de orde. Ook de vele door kinderen en jongeren aangeduide gevaarlijke kruispunten moeten bekeken worden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 42

43 Inventaris en kansen 1.Speel- en sportruimten. Drabstraat Neerhoevelaan Fort 4 avonturenlint Steenakker Zwembad Zwembad Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 43

44 Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte en actieradius Toekomstperspectief Drabstraat Straatniveau De inplanting is gericht op de omliggende woonhuizen. Kan ook dienst doen als passageplek. Straatniveau De inrichting is minimaal. Er staat één speeltoestel. Verder enkel een pétanque ruimte en enkele banken voorzien. De inrichting is klassiek. Straatniveau De ruimte is klein. Door de aanpalende steenweg, kunnen enkel jonge kinderen van de buurt/straat of oudere kinderen die al alleen de baan op mogen, hier naar toe komen. Door zijn ligging en grootte kan dit terrein enkel gebruikt worden als passageplek of door de directe omwonenden. Een verder schaalvergroting is niet wenselijk. Linken met Neerhoevelaan en Buffergebied. Neerhoevelaan Fort 4 avonturenlint Wijkniveau/Stadsniveau Dit speelterrein kent een goede inplanting. Het is gelegen naast Fort 4 en wordt doorsneden door een trage weg. Door de ligging nabij het fort 4kan het ook dienst doen als een verlengde hiervan en kan het ook wel werken op een hoger stadsniveau. Stadsniveau De inplanting van de verschillende speelruimten in de groene centrale ruimte van Fort 4 maakt dat dit geheel kan functioneren op stadsniveau. Wijkniveau meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, voetbalveld, basketbalveld. Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Er is voor verschillende leeftijden wel iets aanwezig. Een groene inrichting en buffer zorgt voor een aangename plekbeleving. De inrichting en keuze van de toestellen is klassiek. Wijkniveau/stadsniveau De inrichting van de aparte onderdelen van het avonturenlint zijn eerder wijk- en buurtniveau. Waarschijnlijk liggen ze ook allemaal iets te ver van elkaar om echt als een avonturenlint beleefd te kunnen worden. De inrichting aan het water en het grote parcourslint zijn het meest uitgesproken. De inrichting van de speelruimte in Fort 4 is gericht op avontuur en iets oudere kinderen. Wijkniveau Het terrein heeft een grote oppervlakte. Wijkniveau Bekijken we de aparte onderdelen van het lint dan hebben ze niet zo n grote oppervlakte. Het geheel van verschillende zorgt natuurlijk wel voor een aantrekkelijk speelgebied. Aangezien de onderdelen verspreid zijn, sluiten ze ook nauwer aan bij de verschillende buurten errond. Hierdoor kunnen meer kinderen uit de buurt genieten van de inrichting. De verdere ontwikkeling dient bekeken te worden met de verdere uitbouw van de speelruimten in de omgeving van Fort en Zwembad. Linken met Drabstraat en Fort 4. Voor Fort 4 moet verder bekeken worden hoe naast het avonturenlint er sterker kan ingezet worden op andere doelgroepen. Fort 4 biedt immers de mogelijkheid om vele doelgroepen te ontvangen. Er dient in de eerste plaats gekeken worden naar: - Jongere kinderen en hun familie. - Sportmogelijkheden - Ontmoetingsruimten (vb. pleintjes, ) voor jongeren. Dit alles moet samen bekeken worden met de verdere ontwikkeling van de speelruimten aan het zwembad. Steenakker Buurtniveau Goede inplanting: op het einde van een straat, naast school en trage weg. Buurtniveau meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, basketbalterrein, voetbalveld, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar Verschillende toestellen aanwezig op een valbrekende ondergrond. De keuze van de toestellen is klassiek. Buurtniveau Het terrein is centraal gelegen in een buurt. De ontwikkeling van Parkshelter en buitenbarbeque zorgen reeds voor het aantrekken van verschillende doelgroepen. Dit terrein dient behouden te worden als een buurtterrein. Zonder grootschalige inrichting. Voor de toekomst dient meer aandacht besteed te worden aan het ontwikkelen van een echte ontmoetingsruimte voor verschillende leeftijden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 44

45 Knelpunt: geen eigendom van de stad. Zwembad Stadsniveau De speelruimte en sportmogelijkheden zijn gelegen op een centrale plek in Mortsel (zwembad en sporthal zijn aanwezig). De combinatie van deze twee grotere infrastructuren maakt het interessant en zorgt ervoor dat hier grotere groepen kunnen ontvangen worden. Stadsniveau meer dan 10 toestellen, speeltoestellen, zandbak, basketbalterrein, voetbalterrein, pingpong tafel, Leeftijd: van 3 tot 16 jaar De uitrusting en inrichting van de speelmogelijkheden is wat het grootste wat Mortsel aanbiedt. De speeltoestellen zorgen voor verschillende soorten spel (klimmen, zwieren, verstoppen, ). Het biedt een hele reeks aan speelmogelijkheden. Daarnaast heb je ook nog een speelzone in het bos en het aanpalende avonturenlint in Fort 4. Ook het sportterrein is een goede uitrusting om te functioneren op stadsniveau. Stadsniveau De oppervlakte en de combinatie van de verschillende speel-en sport voorzieningen zorgen voor een ruimte die grote en diverse groepen kan ontvangen. Het feit dat deze gelegen zijn naast stedelijke voorzieningen (zwembad en sporthal) maakt dat deze plek door vele groepen bezocht kan worden Er dient verder nagedacht te worden over de verdere ontwikkeling van de speelruimten na de bouw van het nieuwe zwembad. Deze ruimte is de ruimte bij uitstek om een speel- en sportruimte te voorzien voor verschillende leeftijden. Ook het integreren van horeca rond het zwembad zorgt voor een meerwaarde voor het gebied. (vb. ouders kunnen hun kinderen ongestoord laten spelen, een uitstap aan het zwembad en speelruimte zorgt voor een leuke activiteit, ) Vuurkruisenlaan Buurtniveau Centraal gelegen buurtterreintje met enkele speeltoestellen. Goed gelegen aan de voorkanten van verschillende huizen. Het is omgeven door verschillende straten. Dit zorgt voor een minder goede toegankelijkheid van het plein. Buurtniveau 1 tot 5 toestellen, speeltoestellen, Leeftijd: van 3 tot 12 jaa Verschillende kleinere toestellen. Op een valbrekende bodem. De inrichting is eerder klassiek. Buurtniveau De grootte en de ligging laten niet toe dat dit echt uitgroeit tot een wijkspeelruimte. (er is immers weinig tot geen buffer naar de omwonenden. Mogelijkheid om het plein te laten aansluiten bij de voortuinen van de huizen. Hierdoor ontstaat er een groter plein, wordt het plein niet omgeven door geparkeerde wagens en vergroot aldus de actieradius van kinderen. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 45

46 2. Pleinen en parken Spoorwegbedding Speelzone Fort 4 Fort 4 Steenakker (speelterrein) met een groene basisstructuur. Vuurkruisenlaan (speelterrein) met een groene basisstructuur. Fonteinen stadsplein. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 46

47 Fort 4 Spoorwegberm Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Zie ruimten op stadsniveau Zie ruimten op stadsniveau Kleine spoorwegberm (tussen Grotenhof en Lindelei) Autovrije ruimte Directe verbinding naar het station Achterkanten Tuinen grenzen aan kleine spoorwegberm Heraanleg is gestart. Moeilijk om nog op in te spelen. Integreren van speelkansen Inzetten op natuurlijke speelaanleidingen Stadsplein Autovrij: ruimte om te spelen, ontmoeten, fietsen,.. Water als speelaanleiding Zitruimte is een ontmoetingsplek. Monotoom Bebouwing markt Ruimte voor tijdelijke activiteiten vb. Plaatsen van pannaveld (=klein (tijdelijk) voetbalveld in de ) vb. Enkele skate modules. vb: Lange picknickbanken. 3.Voorzieningen Omgeving Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief 48 zwembad Zie stedelijke voorzieningen 51/84 sporthal Zie stedelijke voorzieningen 83 Tennis Zie stedelijke voorzieningen 65 School Ritmica Schoolspeelplaats paalt aan het naastgelegen speelterrein. Schoolspeelplaats en speelterrein zouden samen heringericht kunnen worden. Een complementaire inrichting is dan mogelijk. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 47

48 4. Verbindingen Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) Doorheen de wijk: hoofdzakelijk lokale fietsroutes. Langsheen de Krijgsbaan: functionele fietsroutes. Tragewegennetwerk Veel trage wegen in het parkgebied Fort 4. Ook langsheen de spoorlijn een langgerekte trage weg. Wegcategorisering Lange termijn (Mobiliteitsplan 2012) Doorheen de wijk bevinden zich twee lokale wegen type 1. De Krijgsbaan is een lokale weg. Uit de inspraakacties Uit de inspraaksessies blijkt dat de Drabstraat, Neerhoevenlaan, Krijgsbaan, Heirbaan, Liersesteenweg en fietspad langsheen de Lodewijk Dosfellei vaak gebruikte routes zijn. Langsheen deze routes is het duidelijk dat er verschillende gevaarlijke kruispunten zijn. De spoorwegbrug aan Krijgsbaan, kruispunten op de Heirbaan en Drabstraat en Liersesteenweg. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 48

49 2. Sint-Benedictus Synthese Deze kleine, compacte wijk rondom de kerk kent vele voorzieningen (twee scholen, kerk, twee jeugdwerkingen, skatepark ). De kern heeft ook nog een belangrijke handelsfunctie. Er is één speelterrein aan de rand van de wijk. Er is geen tekort aan speelruimte. Ook het toekomstig skatepark zorgt immers voor bijkomende speelmogelijkheden. Wel dient er erover gewaakt te worden dat de omgeving van het skatepark ingericht wordt voor verschillende doelgroepen. Bijkomende spelprikkels en ontmoetingsruimten zijn welkom. Te meer omdat er in deze wijk geen echt sportterreintje aanwezig is, behoort ook het integreren van een sportterrein tot de mogelijkheden. De publieke ruimte rondom de kerk biedt eveneens mogelijkheden om te werken aan spel en ontmoeting. Zowel de buitenruimten van de scholen als van het jeugdwerk zorgen voor weinig uitdagende over meervoudig gebruik. Een belangrijke verbinding, waar kinderen en jongeren vaak gebruik van maken, is de as Molenstraat kerkplein Van Dijckstraat. Langsheen deze straten worden verschillende gevaarlijke kruispunten aangeduid. Ook de verbinding tussen het skatepark (dat wijkoverschrijdend zal werken), de stationsomgeving en Fort 4 zal voor kinderen en jongeren veilig en aantrekkelijk moeten zijn. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 49

50 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Pasteelstraat Elf Julistraat Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte en actieradius Toekomstperspectief Pasteelsstraat Buurtniveau Ingeplant langsheen en trage weg. Vlakbij een jeugdwerk aan de Van Dijckstraat. Gelegen vlakbij woningen. Op wandelafstand van kerk/centrum en twee scholen. Buurtniveau Verschillende klassiek speeltoestellen op ene valbrekende bodem. Geen spectaculaire inrichting. Voor verschillende leeftijden zijn er speeltoestellen voorzien. Buurtniveau Geen grote oppervlakte Gelegen aan de rand van een wijk. Langsheen trage weg goed bereikbaar. Langgerekte groene ruimte Behoud van buurtschaalniveau. Verder investeren in ontmoetingspleintje voor de buurt. Bij vernieuwing meer aandacht naar: een geïntegreerd speellandschap. ruimte voor de allerkleinsten. ontmoetingspleintje voor de buurt. Doorgaand fietsverkeer moet vrijwaard blijven. Elf Julistraat Saketerrein Wijkniveau Ruimte is centraal gelegen in de wijk. Grenst net aan een nieuw Woonzorgcomplex. Aanpalend enkele groene ruimten. Wijkniveau Een grote skaterramp en enkele kleinere modules. Publieke ruimte is een onderdeel van een RUP voor de verdere ontwikkeling van de omgeving. Buurt Geen al te grote oppervlakte. Een deel van de straat dat autovrij is gemaakt. Hierop staat de skateinfrastructuur. Behoud van ruimte en vernieuwen. Ruimte inrichten op verschillende leeftijden. Skateruimte integreren bij heraanleg van publieke ruimte en uitwerking RUP. Aaandachtspunten zijn: Voorzien van buffering Integreren van ontmoetingsruimte Publieke ruimte voor verschillende doelgroepen, maar met aandacht voor skeeleren, skeeleren,. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 50

51 2. Groene ruimten en pleintjes Omgeving kerk Sint-benedictus Groene ruimte en omgeving Elf julistraat Binnenpleintje aan de Elf Julistraat Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Omgeving kerk Sint-Benedictus Levendige omgeving met verschillende scholen en winkels en jeugdverenigingen. Ruimte voor spel en ontmoeting is vooral voorzien in de marge van de publieke ruimte. Deze functies hebben dus geen centrale plaats. Inrichting vooral gericht op gemotoriseerd verkeer (rondom kerk en parking). Groene ruimte rond kerk is vooral siergroen. Vanuit de inspraaksessies wordt aangegeven dat de verkeerssituatie rond de kerk voor kinderen en jongeren gevaarlijk is. Door zijn centrale ligging kan deze ruimte verder ontwikkeld met meer aandacht voor pleinfunctie waar ontmoeting en spel (kleinschalig) kan ontwikkeld worden. Belangrijke aandachtspunten: *veilige fietsverbindingen dienen voorzien te worden richting Molenstraat en Van Dijckstraat. *Leggen van link kan gelegd worden richting omgeving Elf Julistraat (skateruimte, woonzorgcentrum, school, jeugdwerk en groene ruimte). *linken leggen met de aanpalende schoolspeelplaats. Groene ruimte omgeving Elf Julistraat Grote open ruimte om grote groepen te ontvangen. (nabijgelegen jeugdwerk). Grasvlakte als ideale ondergrond om groepsspelen te organiseren. Buurt vindt de inplanting van de bestaande skateruimte goed. Binnenpleintje aan Elf Julistraat biedt mogelijkheden om speel- en ontmoetingsruimte te integreren. Ontwikkeling van skatevoorziening is niet voorzien in RUP. Mogelijkheid om bijkomende speelvoorzieningen te voorzien. (geen formele speelvoorziening in de buurt) Kan gecombineerd worden met binnenpleintje aan de Elf Julistraat. Behoud van grote grasvlakte en bomen (eventueel gecombineerd met speelfuncties). Ontwikkeling skateruimte: zie eerder. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 51

52 3. Voorzieningen Jeugdlokaal Van Dijckstraat Buitenruimte jeugdlokaal Van Dijckstraat Jeugdlokaal Scouts 43 (Buitenruimte) Binnengebied School Tandem 1 en KASO School Tandem 2 Omgeving Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Buitenruimte jeugdlokaal Van Dijckstraat. Grasvlakte (goed voor groepsspelen). Weinig geborgenheid of natuurlijke inrichting. Beperkte ruimte. Mogelijkheid tot vergroening van buitenruimte. (indien scouts dit wenst). Jeugdlokaal Scouts 43 (eigen buitenruimte). Stenige ondergrond: niet ideaal om te spelen. Weinig speelkansen op het terrein zelf. De speel- en ontmoetingskansen (in de buurt) voor deze groep liggen vooral in groene ruimte aan de Elf Julistraat. Binnengebied School Tandem 1 en KASO. Kleinere schoolspeelplaats aan de J. van Arteveldestraat is gelegen aan de straatkant Andere speelplaatsen van deze school zijn eerder ingesloten gelegen. Verder hebben de schoolspeelplaatsen een zeer stenig karakter. De schoolspeelplaats die grenst aan de Jacob Van Arteveldestraat biedt mogelijkheden om deels open te stellen. (gelegen aan straatkant en aan jeugdwerk). Mogelijkheid om in te spelen op de noden van het aanpalend jeugdwerk. Andere delen van de schoolspeelplaats zijn ingesloten, maar kunnen eventueel natuurlijker worden ingericht. School Tandem 2. Grote bespeelbare oppervlakte. Directe toegang dot de straat en de omgeving van de kerk. Zeer stenig Mogelijkheid tot vergroening. Mogelijkheid voor deels open te stellen of dubbel gebruik. (zeker ene gedeelte aan de kant van de kerk. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 52

53 4. Verbindingen Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) - Alternatieve fietsroutes worden voorzien langsheen de Molenstraat, Sint-Benedictus en Wouwstraat. - Lokale route voorzien langsheen Kerkstraat. - Hoofdroutes en functionele routes gelegen langsheen de verkeersassen aan de rand van de wijk. Trage, wegen netwerk Enkele kleinere trage wegen gelegen in de wijk. Dit zijn vaak kleinere trajecten. Twee trajecten die gewenst zijn: - Langsheen binnengebied Quinten Matsijslaan en Molenstraat. - Tussen Molenstraat en Sint-Benedictusstraat. Wegcategorisering Lange termijn (Mobiliteitsplan 2012) - Enkel straten inde wijk zijn aangeduid als lokale weg. Uit de inspraakacties. Uit de inspraaksessies blijkt dat er verschillende straten in deze wijk vaak gebruikt worden door de kinderen en jongeren. Er kunnen verschillende belangrijke assen benoemt worden. - Een eerste is de as Molenstraat- Molenweg- Kerkplein Van Dijckstraat. - Een tweede as is de trage weg langsheen de spoorlijn. - Rondom de wijk zijn de grote verkeersassen ook belangrijk voor de kinderen en jongeren die met de fiets of te voet onderweg zijn. Langsheen deze trajecten worden verschillende gevaarlijke kruispunten aangeduid. (zie eerder) Toekomstperspectief. - As Molenstraat kerkplein Van Dijckstraat ontwikkelen tot veiligere as voor kinderen en jongeren die te voet en met de fiets onderweg zijn. - De trage weg langsheen de spoorlijn kwaliteitsvol uitwerken: (goede fietsondergrond, goede verlichting, verbieden dat er nog auto s doorrijden. - Aansluitingen van trage wegen op de andere straten dienen optimaal en veilig zijn. - Verder uitwerken van de gewenste trage wegen. - Aansluiting van de verschillende straten van deze wijk aan de grote verkeersinfrastructuren rond de wijk dienen veilig te zijn (zie de vele aangeduide gevaarlijke kruispunten). - Verder bekijken hoe klassieke straatinrichting op termijn meer speelen ontmoetingskansen kan bevatten. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 53

54 3. Lindelei Windhoek Synthese Deze langerekte wijk tussen spoorlijn, Mechelsesteenweg en oude spoorwegbedding is een residentiële wijk met weinig buurtgerichte voorzieningen. De academie en bibliotheek zijn wel belangrijke trefpunten voor kinderen en jongeren. De publieke ruimte hierrond moet uitnodigend en toegankelijk zijn. Deze wijk heeft geen volwaardige speelruimten of sportterreintjes. Aangezien vele huizen tuinen hebben, dient er niet al te sterk worden ingezet op grootschalige speelruimten. Wel dienen de verschillende kleinere publieke ruimte aangepakt te worden, zodat deze bespeelbaarder en bruikbaarder zijn voor kinderen en jongeren (maar ook voor volwassenen). De omgeving van de academie en bibliotheek, spoorwegbedding (aan de Lindelei), het groene plein aan Florastraat en park Windhoek bieden hiervoor mogelijkheden. Daarnaast bieden de verschillende brede woonstraten de mogelijkheid om meer in te zetten op verblijf, spel en ontmoeting. Langs- en doorheen de wijk lopen verschillende grote invalswegen (Mechelsesteenweg, Statielei). Kinderen en jongeren gebruiken deze steenwegen vaak. Blijvend inzetten op verkeersveiligheid en een veilige beleving is noodzakelijk. Ook de Molenstraat (als verbinding tussen verschillende scholen, voorzieningen en woonwijken) moet een veilige verbingsas zijn voor de kinderen en jongeren die zich te voet of met de fiets verplaatsen. Een veilige en aangename verbinding tussen projectgebied Mortsel Oude God, stationsomgeving en Fort 4 is nodig. Dit opdat de grote trekpleisters in Mortsel beter met elkaar verbonden worden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 54

55 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Speelruimte aan de Oude Baan. Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte en actieradius Toekomstperspectief Oude Baan Speeltoestel ingeplant in een klein groen parkje. Gelegen langsheen een doorsteek tussen Oude Baan en Mechelsesteenweg (goed voor sociale controle). Eén speeltoestel voor de allerkleinsten op een valbrekende bodem. Gericht op de buurt. Behoud van kleinschalig speelterreintje voor de buurt. Mogelijkheid tot uitbreiding van kleinschalige speelvoorziening (in deze wijk is geen andere speelvoorziening). Verdere ontwikkeling bekijken in combinatie met de iets verder gelegen groene ruimte aan de Mortselveldenlaan - Floralaan Behouden van groen rustig parkje. 2. Groene ruimten en pleintjes Windhoek. Mortselveldenlaan. Kleine parkje langsheen Oude Baan. Tussen huisnummers 14 en 22. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 55

56 Langgerekte groene ruimte langsheen de Christus Koninglaan. Kleine parkje langsheen Oude Baan. Tussen huisnummers 8 en 2. Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Windhoek Ruime groene ruimte met avontuurlijk speelkansen Rustige omgeving. Eigendom? Mogelijkheid om bijkomende speel- en ontmoetingskansen te ontwikkelen in het park. (gezien de nieuwe woonontwikkeling in de buurt en geen aanwezigheid van publieke ruimte en parken met spel- en ontmoetingsfunctie). Park heeft reeds een goede groenstructuur om de speel- en ontmoetingskansen hierop te enten. Het park biedt mogelijkheid om sportachtige inrichtingen te voorzien. (voorbeelden zijn: fit-o-meter, kleinschalig trapveldje, ). Mortselveldenlaan Buurtgerichte groene ruimte met een klassieke basisstructuur en vele grote bomen. Centraal gelegen in de wijk (verschillende straten komen op dit plein uit). De groen ruimte is omgeven door zeer klassieke straten. De oversteekbaarheid naar deze groene ruimte is voor kinderen en jongeren niet optimaal. De inrichting is momenteel niet gericht op spel en ontmoeting. Ruimte kan uitgewerkt worden met meer ruimte voor spel- en ontmoeting. Samen met de buurt dient dit verder onderzocht worden. Twee kleine parkjes langsheen Oude Baan. *tussen huisnummer 22 en 14 * tussen huisnummers 8 en 2 Rustige kleine parkjes voor de buurt. Vooral gericht op siergroen. Ideaal om kleine spelprikkels te integreren. Als aanvulling om grotere ruimten in de buurt (Park Windhoek en Mortselveldlaan). Groene ruimte langsheen de Christus Koninglaan. Gelegen langsheen hoofdfietsroute. Groene ruimte gekneld tussen fietspad en straat. Oversteekbaarheid vanuit de aanpalende wijk verbeteren. (wijk heeft geen noemenswaardige groene ruimte. Bekijken om op strategische plaatsen sport- en spelprikkels te integreren. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 56

57 3. Voorzieningen Geen voorzieningen 4. Verbindingen Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) - Functionele fietsroutes langsheen de Mechelsesteenweg en de Liersebaan. - Hoofdroute langsheen spoorlijn. - Molenstraat wordt aangeduid als alternatieve fietsroute. Trage, wegen netwerk Enkele kleinere trage wegen gelegen in de wijk. Vooral in het zuidelijk deel van de wijk (ten noorden van de park Windhoek) Wegcategorisering lange termijn (Mobiliteitsplan 2012) - Molenstraat, Oude baan en Mortselveldenlaan worden aangeduid als lokale wegen. (gebieds- en wijkontsluitend). Uit de inspraakacties. Uit de inspraaksessies is weinig naar voor gekomen over de verbindingen in de wijk. Het zijn vooral de grote wegen aan de rand van de wijk die veel gebruikt worden. Verschillende kruispunten worden aangeduid als gevaarlijk. Toekomstperspectief. - As Molenstraat (Kerkplein Sint-Benedictus Van Dijckstraat = wijk rondom kerkplein Sint-Benedictus) ontwikkelen tot veiligere as voor kinderen en jongeren die te voet en met de fiets onderweg zijn. - Aansluitingen van trage wegen op de andere straten dienen optimaal en veilig zijn. - Aansluiting van de verschillende straten van deze wijk aan de grote verkeersinfrastructuren rond de wijk dienen veilig te zijn (zie de vele aangeduide gevaarlijke kruispunten). - Verder bekijken hoe klassieke straatinrichting op termijn meer speelen ontmoetingskansen kan bevatten. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 57

58 4. Savelkoul Synthese Deze wijk is een klassiekere verkavelingswijk. De vele huizen zijn vrijstaand en hebben vaak een eigen tuin. In het westen bevinden zich verschillende appartementsgebouwen. Twee groene gebieden flankeren de wijk. Er is geen tekort aan speelruimten. Wel is het zo dat de twee speelruimten gelegen zijn aan de rand van de wijk. Een goede en veilige verbinding naar de terreinen is nodig. Park Savelkoul biedt tevens met haar speel- en ontmoetingsmogelijkheden veel meer kansen dan de huidige inrichting. Ook de grote groenruimte aan de Koeisteerthofdreef beidt ruimte om avontuur, spel en natuurbeleving met elkaar te combineren. Centraal in de wijk zijn er weinig kansen. Deze wijk is geïsoleerd gelegen. Alle verplaatsingen naar de kern van Mortsel dienen langsheen Liersesteenweg te gebeuren. Een bijkomende onderdoorgang van de spoorlijn (ter hoogte van Ritmica) zou de kern van Mortsel voor kinderen en jongeren beter bereikbaar maken. Een tweede belangrijke schakel (en momenteel een zwakke schakel) is het kruispunt Hof Savelkoul en Liersesteenweg. Dit is een belangrijke schakel richting school, jeugdwerking en zou dus zeer veilig moeten zijn. De straten en pleinen in deze wijk hebben een zeer klassiek patroon en bieden zeer weinig ruimte voor kinderen en jongeren. Het meer beleefbaar maken van de algemene publieke ruimte (straten, pleintjes, groene ruimten, straathoeken ) is zeker aan de orde. Op deze manier kan er ook gewerkt worden aan meer ruimte voor kinderen en jongeren centraal in de wijk. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 58

59 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Savelkoul Speelruimte aan Lieve Gruyaertstraat Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte en actieradius Toekomstperspectief Savelkoul Wijkniveau. Speelruimte ingeplant in een park. Speelruimte is centraal gelegen in het park. Een trage weg ligt naast de speelruimte. Park is gelegen aan de rand van wijk en aan de rand van Mortsel. Wijkniveau. Verschillende speeltoestellen. Ook een basketterreintje is gelegen in het park. Een geaccidenteerd landschapje (heuvels) zorgt voor speelkansen. Wijkniveau. Speelruimte is ingeplant in een ruime omgeving. Er is bijkomende ruimte om bijkomende inrichtingen te voorzien. Schaalniveau van speelruimte kan behouden blijven. Op lange termijn kan er nagedacht worden om dit grotere park van Mortsel een grotere uitstraling mee te geven. Dit kan door bijkomende speel- en sportinrichting, of door verschillende activiteiten te ontwikkelen in dit park. De huidige sportinrichtingen (trapveldje en basketterreintje) dienen opgewaardeerd te worden. De grootte van het park laat toe om grote groepen te ontvangen. Speelruimte aan Lieve Gruyaertstraat. Buurtniveau. Speelruimte gelegen naast verschillende appartementsgebouwen. Trage weg en doodlopende straat gelegen naast speelruimte. Buurtniveau. Verschillende speeltoestellen. Trapveldje aanwezig. Heuvel zorgt voor speelkansen. Buurtniveau. Ruime speelruimte voor buurtniveau. Behoud van speelruimte op buurtniveau. Bekijken met de buurt voor verdere ontwikkeling. Bekijken of er meer noden voor jongeren kunnen geïntegreerd worden. Mogelijkheid voor verdere vergroening. Aanpalende grote groene ruimte bezit potenties. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 59

60 2. Groene ruimten en pleintjes Binnengebied Pastoor Soeteweystraat Lobbesplein Groengebied ten noorden te hoogte van Koeisteerthofdreef Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Binnengebied Pastoor Soeteweystraat. Lobbesplein. Groot grasveld in de nabijheid en zichtbaarheid van vele woningen. Groot grasveld laat toe dat er verschillende soorten spel en ontmoeting kunnen ontstaan of ontwikkeld worden. Een ruimte waar kleine kinderen in de buurt van hun woning kunnen spelen. Voetbalgoal zorgt voor aanleiding om te voetballen. Groen plein aan de voorkant van verschillende huizen. Samen met de straten rondom vormt dit een grote publieke ruimte. Binnengebied vlakbij verschillende woningen. Laat geen grote en spectaculaire inrichting toe. Weinig buffering naar de omgeving. Er is geen duidelijke padenstructuur doorheen ruimte. (minder sociale controle) Rondom het pleintje bevinden zich verschillende straten. Hierdoor heeft het pleintje een eilandstructuur. De huidige groenstructuur is vooral siergroen en weinig bespeelbaar. Behoud van de grote grasveld voor eigen invulling van speel- en sportkansen. Eventueel samen met buurt bekijken of een bijkomende inrichting wenselijk is. Verbeteren van doorwaadbaarheid van het gebied. Toegangen kunnen attractiever. Groene ruimte kan samen met de straten uitgewerkt worden tot één plein, waar er meer ruimte is voor spel en ontmoeting. De oppervlakte vergoten om te werken aan speel- en ontmoetingskansen. Mogelijkheid om straten te ontwikkelen tot woonerf. Uitwerking tot woonerf biedt mogelijkheden. Groengebied ten noorden te hoogte van Koeisteerthofdreef. Natuurgerichte groene ruimte Eigendom? Mogelijkheid om speelnatuur te ontwikkelen. Speelbos (speelbos in Mortsel?). 3. Voorzieningen Sportaccommodatie de Blauwe regen. (privé) Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 60

61 4. Verbindingen Gewenst fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012). Doorheen de wijk worden enkele lokale fietsroutes aangeduid. De hoofdroute en functionele route zijn gelegen aan de randen van de wijk. Trage wegen netwerk Enkele kleine doorsteken en trage wegen zijn aanwezig. In het westen (doorheen groengebied) zijn enkele grotere trage verdwenen. Een van deze verdwenen trage wegen wordt in het gewenst fietsroutenetwerk opgenomen als een lokale fietsroute. Wegcategorisering Lange termijn (Mobiliteitsplan 2012) De Koeisteerthofdreef wordt aangeduid als lokale weg voor wijkontsluiting. Het overige deel van de straten zijn gericht op de woonwijk zelf. Er zijn geen wegen voor doorgaand verkeer. Uit de inspraakacties. Uit de inspraaksessies blijkt dat de aansluiting van de straat Hof Savelkoul met de Liersesteenweg vaak gebruikt worden. Van daaruit verspreiden de kinderen en jongeren zich dan in de wijk Savelkoul. Het kruispunt met de Liersesteenweg wordt vernoemt als een gevaarlijk kruispunt. Vele kinderen en jongeren moeten de Liersesteenweg op dit punt oversteken om naar school of jeugdbeweging te gaan. Toekomstperspectief. - Er is geen doorgaand verkeer in Savelkoul (ingesloten wijk). Dit wil zeggen dat vele straten zich ertoe lenen om een autoluwere inrichting mee te krijgen. Er kan gedacht worden aan woonerf, autovrije/luwere inrichting, knippen van bepaalde straten, meer aandacht naar de voetpaden. - Het kruispunt Hof Savelkoul en Liersesteenweg moet zeer veilig worden ingericht. - Trage weg en onderdoorgang onder spoorlijn richting Fort 4 uitwerken Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 61

62 5. Mayerlei Synthese Deze wijk aan de rand van Mortsel kent verschillende voorzieningen (voetbalterreinen, jeugdwerking, school en enkele speelterreinen). Deze voorzieningen kennen een goede spreiding binnen het woonweefsel. Ook in hier is geen gebrek aan speel- of sportterreintjes. Zo is er het meer wijkgerichtere Mayerlei speelterrein. Dit terrein is zeer centraal gelegen en biedt gezien haar ligging en omgeving kansen om uit te groeien tot een belangrijke gezins- en wijkgerichte ontmoetingsruimte. Vele doelgroepen kunnen hier samenkomen. In het oosten zorgen de groene ruimten (ter hoogte van jeugdwerk en sfinxterreinen) voor aantrekkelijke mogelijkheden voor kinderen en jongeren om zich te ontspannen en te spelen in de natuur. Een andere uitdaging bestaat erin om de twee voetbalterreinen toegankelijk te houden voor kinderen en jongeren uit de buurt. Deze terreinen bieden immers de mogelijkheid om vrij (na de activiteiten van de sportclub) hun hobby uit te oefenen. Verder dient er speciale aandacht te gaan naar enkele verbindingen in de wijk. Een eerste heeft te maken met een goede bereikbaarheid van de school Sint-Jozef. Een tweede heeft te maken met een goede verbinding richting Sint-Benedictus en haar vele voorzieningen (jeugdwerk, scholen, skateruimte ) Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 62

63 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Mayerlei Mayerlei Ganzennest Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte en actieradius Toekomstperspectief Mayerlei Wijkniveau Speelruimte is goed ingeplant in een parkje. Verschillende trage wegen lopen langsheen de speelruimte. Ook voetbalveld en buurthuis zorgen voor extra dynamiek rondom het terrein. Wijkniveau Zeer klassiek inrichting. Verschillende toestellen verspreid over het terrein. Er is weinig ruimtelijk samenhang tussen de toestellen. Wijkniveau Centraal gelegen in de wijk. Speelruimte kan ontwikkeld worden als een zeer gezinsvriendelijke publieke ruimte. Veel bestaande elementen zijn aanwezig om van dit terrein een attractieve speel- en ontmoetingsruimte te maken voor de wijk. De parksfeer zorgt voor geborgenheid. Voetbal en buurthuis zorgen voor een extra dynamiek. Het ontwikkelen van een speellandschap is nodig. Ook sportachtig spel verdient hier zijn plaats. Ganzennest Buurtniveau Goed ingeplant speelterreintje. Bestaande groenstructuur zorgt voor een zeker buffering naar de omliggende woonhuizen. Buurtniveau Klassiek inrichting. Verschillende toestellen op een valbrekende bodem. Klein trapveldje aanwezig. Buurtniveau Oppervlakte laat enkel buurtterreintje toe. Behoud van buurtterreintje. Bij vernieuwing van speeltoestellen, dient de buurt betrokken te worden. (speelterrein grenst nauw aan de tuinen). Bij herinrichting kiezen voor toestellen/inrichting die complementair zijn aan speelmogelijkheden in eigen tuin. (velen huizen in de buurt hebben een grote tuin). Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 63

64 2. Groene ruimten en pleintjes Parkje Mayerlei. Pleintje De Stappe. Pleintje aan de Valk. Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Parkgebied Mayerlei. Kleinschalig buurtparkje uitgebouwd rondom een voetbalterrein en buurthuis. Deze laatste voorzieningen zorgen voor een betere sociale controle en het aantrekken van diverse groepen. Er is een kwalitatieve basisgroenstructuur aanwezig. Weinig in het oog springende inrichting in functie van spel en ontmoeting. Avontuurlijke en natuurlijke speelkansen kunnen geïntegreerd worden in een parksfeer. Ruimte leent zich ook tot het beter inzetten van ontmoetingskansen voor verschillende leeftijden (type kleine buurtpleintje). Bij aanpassing van speelinfrastructuur dient er aandacht geschonken te worden aan een kwalitatief speellandschap. Ook sportachtig spel verdient hier zijn plaats. Pleintje De Stappe. Pleintje De Valk Reeds enige groenstructuur en bomen aanwezig. Pleintjes vormt nu en eiland binnen een klassiek stratenpatroon. Door een reorganisatie van het pleintje en/of straten kunnen meer kleinschalige speelen ontmoetingskansen worden ontwikkeld. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 64

65 3. Voorzieningen School Sint-Jozeflaan: schoolspeelplaats Scouts 60 Buitenruimte Voetbaltreinen Mayerlei en De Stappe Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief School Sint-Jozefstraat. Ingesloten karakter. Zeer stenig karakter. Speelplaatsen zijn gelegen in een groene omgeving. De ruimte zou meer aansluiting kunnen krijgen bij het groene karakter van de omgeving. Scouts 60 Buitenruimte Groot grasveld: ideaal voor groepsspelen.?? Voetbaltreinen Mayerlei en De Stappe. Twee voetbalterreinen.?? Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 65

66 4. Verbindingen Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) - Functionele fietsroute langsheen Liersesteenweg. - Alternatieve fietsroute langsheen Bouchoutselei. - Eén lokale fietsroute wordt aangeduid doorheen de wijk (van noord naar zuid), langsheen de Mayerlei. Trage, wegen netwerk Verschillende kleine trage wegen in de wijk (vooral langsheen verschillende groengebieden). Er worden verschillende wenslijnen voorzien voor het verder uitwerken van het trage netwerk. Wegcategorisering lange termijn (Mobiliteitsplan 2012). Mayerlei en Kaphaanlei worden aangeduid als straten met een lokaal karakter (enkel wijkontsluiting). Uit de inspraakacties. Uit de inspraaksessies zijn volgende elementen naar voor gekomen. Rondom de school Sint-jozef zijn er heel veel verplaatsingen. Vandaaruit vertrekken de kinderen in verschillende richtingen (hof Savelkoul, Veldenstraat, Veldbloemstraat als voornaamste). De Van Dijckstraat en Bremveldlaan worden ook aangeduid als een vaak gebruikte weg. Bij deze laatste is de zichtbaarheid in de bocht zeer slecht. Enkel gevaarlijke kruispunten worden vermeld: Kruispunt Fredericusstraat en Mayerlei. Kruispunt Fredericusstraat en Kaphaanlei. Kruipunt aan De Valk. Kruispunt Liesesteenweg en Hof Savelkoul. Toekomstperspectief. - Bekijken hoe de oost-west verbinding doorheen de wijk fietsvriendelijker kan gemaakt worden. - Kruispunt aan De Valk en kruispunten aan de Fredericusstraat. lijken op korte termijn verbeterd te worden. - Verder onderzoek hoe de zichtbaarheid in de Bremveldlaan kan verbeterd worden. - Verder uitwerken van wenslijnen voor de trage wegen. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 66

67 6. Parkgebied Oude God Synthese Deze wijk kan onderverdeeld worden in drie grote entiteiten. Een eerste is de omgeving van het Parkske (woongebied, school, sociale en culturele voorzieningen, Parkske). Een tweede is het projectgebied Sport Oude God. Hier staan veel nieuwe ontwikkelingen op stapel (nieuwe school, park, opvang voor kinderen). Het wordt dus een centrale plek voor kinderen en jongeren. In het zuiden is er een residentiële woonwijk met twee scholen. In de publieke ruimte van het Parkske moet blijvend geïnvesteerd worden. Deze is belangrijk voor schoolgaande jongeren. Voor kinderen en jongeren van de woonwijk in het noorden (richting Agfa) is deze eveneens cruciaal. In de noordelijke wijk is immers een tekort aan speel- en ontmoetingskansen. Op termijn dient de inrichting van het Parkske complementair te zijn met de inrichting van het projectgebied Sport Oude God. Het projectgebied sport Oude God is in volle ontwikkeling. Aangezien er veel kind- en jeugdgerichte voorzieningen worden voorzien, moet de publieke ruimte hieraan worden aangepast. Het voorziene park zal een nieuwe trekpleister worden voor kinderen en jongeren. Hun stem in de verdere ontwikkeling is nodig. De wijk in het zuiden is een residentiële wijk. Grote huizen, tuinen en brede straten typeren het beeld. Deze wijk heeft echter geen buurtgerichte ontspanningsmogelijkheden voor kinderen. Het herdenken van straat als ontmoetingsruimte en het uitwerken van de publieke ruimte rondom de kerk kan ervoor zorgen dat deze mogelijkheden er wel zijn. Belangrijk is dat de verbinding vanuit deze wijk naar de stationsomgeving en fort 4 veilig en aantrekkelijker wordt gemaakt. Ook de Lusthovenlaan, E. Thieffrylaan, Edegemstraat en Molenlei zijn verbindingen die veel gebruikt worden door kinderen en jongeren. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 67

68 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Parkske. Mechelsesteenweg. E. Thieffrylaan. Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte en actieradius Toekomstperspectief Parkske Wijkniveau Speelruimte is goed ingeplant in een parkje en is centraal gelegen in de wijk. De scholen en voorzieningen in de buurt maken dat deze ruimte goed gekend is. wijkniveau Verschillende speeltoestellen die gegroepeerd ingeplant volgende gebruikersleeftijd. Er zijn twee zones. Eén zone voor de kleinere kinderen. Een andere voor de grotere kinderen Wijkniveau Grote en de ligging van de speelruimte laat toe om grote groepen te ontvangen. - Belangrijke ruimte om blijvend in te investeren. - Bij vernieuwing van de speelruimte voor de allerkleinsten meer aandacht schenken aan aangename ontmoetingsruimte voor de ouders. - Streven naar een inrichting waarbij zowel jong als oud kan van genieten. E. Thieffrylaan Wijkniveau Goed gelegen speelruimte. Verschillende trage wegen lopen doorheen de speelruimte. Er is een buffering voorzien naar de bewoning. Wijkniveau Speelruimte heeft verschillende speelzones. Zowel voor de allerkleinsten als voor de grotere kinderen. De verschillende sportzones maken van dit terrein een aantrekkelijke ruimte. Wijkniveau Grote ruimte die zelfs op stadsniveau zou kunnen functioneren. - Deze speel- en sportruimte zou mee kunnen profiteren van het project parkgebied Oude God. Er zouden ruimtelijke verbindingen moeten gemaakt worden. - Een goede basisstructuur is reeds aanwezig. Bij vernieuwing kan er nog meer ingezet worden op een avontuurlijk speellandschap. Binnen deze wijk zijn er immers geen natuurlijk en/of natuurlijke speelkansen. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 68

69 2. Groene ruimten en pleintjes Parkgebied Oude God Parkske Groene ruimte rondom kerk Sint-Bernadettestraat Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Parkgebied Oude God Parkske Project biedt kansen om speel- en sportkansen te integreren in het project. Zie speelruimte Fase van het project. Inrichtingsplan is in opmaak. Er dient gestreefd te worden naar een spel/sport en ontmoetingsfunctie die in de omliggende parken en speelterreinen niet te vinden zijn. Een sterke originele invalshoek is wenselijk. Er kan gedacht worden aan: De combinatie van water en speelkansen. Een formelere en kwalitatieve sportruimten (toegankelijk sportterreintjes: skate, voetbal, basket) Grote open ruimte waar groter groepen (jeugdwerk) kunnen spelen. Speel en sportruimten dienen geïntegreerd worden in de inrichtingsplannen. Nieuwe jeugdlokalen en BKO. Groene ruimte rondom kerk Sint-Bernadettestraat. Omgeving van de kerk biedt mogelijkheden om te werken aan meer speel- en ontmoetingskansen. Er is reeds een basisgroenstructuur aanwezig. Hieraan kunnen speelkansen gekoppeld worden. Eigendom/statuut van de gronden. Ontwikkelen van speelruimte op buurtniveau. (Buurt heeft geen speelruimte). Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 69

70 3.Voorzieningen JOC centraal. Gelegen in een wijk waar vele scholen zijn. Redelijk centraal gelegen in Mortsel. 4. Verbindingen Vele schoolomgevingen o.a De Bolster en Koninklijk Atheneum Deze wijk bezit verschillende scholen. De schoolspeelplaatsen zijn gesloten entiteiten. Het karakter van de speelplaats is zeer stenig. Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) - De alternatieve fietsroute loopt langsheen de Edegemsestraat (dit is ook de gebied ontsluitende lokale weg). - Daarnaast wordt ook de Lusthovenlaan en een deel van de E. Thieffry aangeduid als een lokale fietsroute. Trage, wegen netwerk Verschillende kleinere trage wegen zijn aanwezig. Er worden enkele gewenste trage wegen aangeduid. (doorheen projectgebied Oude God doorheen schoolomgeving van het atheneum.) Wegcategorisering lange termijn (Mobiliteitsplan 2012). - Doorheen de wijk loopt één gebiedsontsluitende lokale weg. 5edegemsestraat) Uit de inspraakacties. - Uit de inspraak acties blijkt dat de straten Lusthovenlaan, E. Thieffrylaan en Edegemsestraat vaak worden gebruikt. - Het kruispunt aan het gemeenteplein wordt als gevaarlijk gezien. Toekomstperspectief. - Meer scholen dienen bevraagd te worden in deze wijk aangezien er nog vele andere scholen aanwezig zijn. De bevraging is nu slechts gebeurd in één school. - Lusthovenlaan en E. Thieffrylaan lijken druk gebruikte straten. Hier is meer aandacht nodig voor fietsers. - Vele straten (zeker de wijk rond Hof van Rietlaan) hebben zeer brede straatprofielen. Bij heraanleg dient er meer aandacht te gaan naar autoluwere zones. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 70

71 7. Agfa Synthese Deze westelijk lob van Mortsel is een wat apart gebied. Het wordt voornamelijk gekenmerkt door bedrijventerreinen en de uitgestrekte fabrieken van Agfa. Toch bevinden zich langs de randen van deze industriegebieden verschillende kleinere woonwijken die speciale aandacht vragen. In het algemeen kunnen we zeggen dat de publieke ruimte in deze woongebieden beperkt en minder aangenaam is. Dit stadsdeel zou dan ook één van de prioritaire gebieden moeten zijn om de volgende jaren te investeren in kindvriendelijke publieke ruimten. Er is een duidelijk tekort aan ontspanningsruimten voor kinderen en jongeren. De verdere ontwikkeling van de Oude spoorwegbedding kan hierbij een oplossing bieden. De eerste stappen zijn gezet naar een betere toegankelijkheid. Ook de ontwikkeling van de school Perepit kan zorgen dat er meer ademruimte komt in deze wijk. De verschillende kleine woongebieden hebben vaak een geïsoleerd karakter (weinig doorgaand verkeer en verschillende verkeersbarrières aan de rand). Deze woonstraten lenen zich aldus tot het inzetten op spel en ontmoeting in de straat. Ook kleine pleintjes en straathoeken kunnen in dit opzicht ontwikkeld worden. In het noorden is er een groene zone gelegen op de site van Agfa. Dit biedt mogelijkheden om bijkomende ruimte te ontwikkelen voor de buurt, kinderen en jongeren. Ook het aanpalende jeugdwerk zal hier gebruik van kunnen maken. Wat de verbindingen betreft moeten de verschillende gevaarlijke kruispunten langsheen de Deurnestraat, Krijgsbaan en Antwerpsebaan verbeterd worden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 71

72 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Inplanting Ingeplant op een straathoek. Speelruimte is vooral gericht op de omliggende straten. Inrichting en uitrusting Enkele toestellen vooral gericht op de allerkleinsten. Oppervlakte en actieradius Kleine oppervlakte. Enkel goed voor kinderen uit de omliggende straten en/of passanten. Toekomstperspectief Mogelijkheid om link te leggen met avontuurlijke speelkansen op Oude spoorwegberm (even verderop in de straat). Behoud van schaalniveau en type inrichting. Ridder Van Ranstlei 2. Groene ruimten en pleintjes Spoorwegberm Elzenplein Groene zone aan fabrieken van Agfa Gevaert Spoorwegberm Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Zie eerder Elzenplein Klein pleintje in het midden van een kleine woonwijk. Centraal gelegen en grenst aan vele woningen. Ruimte is nu voorzien van siergroen en ruimte voor de auto. Een buurt met weinig speelkansen. Mogelijk om dit pleintje om te vormen tot een plein met meer speel- en ontmoetingskansen. Buurt dient sterk betrokken te worden bij eventuele herinrichting. Integreren van kleinschalige spelprikkels en voorzien van autoluwere zone. Groene zone aan fabrieken van Agfa Gevaert Langsheen de fabrieken van Agfva Gevaert (ter hoogte van de Deurnestraat) bevindt zich een groene zone (voornamelijk bestaande uit een verwilderd bosje). Ideaal om te ontwikkelen als een avontuurlijke speelzone voor o.a. de nabijgelegen jeugdwerking. Geen eigendom van de stad. Mogelijkheid om te ontwikkelen van een avontuurlijk speelbos. Eventueel gekoppeld aan een nieuw jeugdlokaal. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 72

73 3. Voorzieningen School Zeppelin School Perenpit 4. Verbindingen Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) - Verschillende functionele fietsroutes lopen doorheen dit gebied (Deurnestraat, Vredebaan en Antwerpsestraat) - De lokale fietsroutes zijn Hendrik Kruiperstraat en de Septestraat). Trage wegen netwerk Binnen deze wijk worden veel gewenste trage wegen aangeduid. Vele van deze wegen bevinden zich op de site van Minerva en Afga Gevaert. Wegcategorisering lange termijn (Mobiliteitsplan 2012). - De Deurnestraat en de Guido Gezellelaan worden aangeduid als een lokale weg (gebiedsonsluitend). - De Hendrik Kruiperstraat en de Septestraat als wijkontsluitende weg. - Dwars doorheen de wijk loopt de Antwerpsestraat. (een secundaire weg II) - Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 73

74 Uit de inspraakacties. - Uit de inspraakacties is gebleken dat de Lieven Gevaertstraat en de Deurnestraat (sectie tussen rondpunt Septestraat en spoorwegbrug) belangrijke assen zijn voor kinderen en jongeren. Enkele kruispunten gelegen op deze as worden aangeduid als gevaarlijk. (Antwerpsestraat, rondpunt Septestraat, spoorwegbrug) - De wijk ten zuiden van de Vredebaan is niet bevraagd. Toekomstperspectief. - Lieven Gevaertstraat wordt veel gebruikt door de kinderen. De parallelweg Deurnestraat in mindere mate. Toch wordt deze laatste als functionele fietsroute bestempeld. Dit dient verder bekeken te worden. - Kruispunten langsheen as Lieven Gevaertstraat en Deurnestraat belijken in functie van verkeersveiligheid voor kinderen en jongeren te voet/fiets. - Spoorwegberm beter toegankelijk maken vanuit de omliggende buurten (vb aan de Ridder Van Ranstlei kan een toegang voorzien worden). Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 74

75 8. Guido Gezelle Synthese Deze Guido Gezelle wijk is een compacte wijk gelegen tussen verschillende grote infrastructuren. Het is in hoofdzaak een woonwijk, met ook één school en één jeugdwerking. Er zijn geen formeel ingerichte speelterreinen, sportterreinen of publieke plekken waar kinderen en jongeren kunnen spelen, bewegen. Bijkomende buurtgerichte terreinen zijn nodig. Er zijn enkele kleinere ruimten die meer aandacht verdienen, zodat kinderen en jongeren uit de buurt kunnen samenkomen in de publieke ruimte. Volgende ruimten komen in aanmerking: buitenruimte van het jeugdwerk, grasveld aan de T. Reynlaan, schoolspeelplaats. Het zijn allemaal ruimten die een meer buurtgerichte invulling kunnen krijgen, zonder daarom overladen te moeten worden met speeltoestellen. Ook de oude spoorwegberm biedt mogelijkheden, mits en goede toegankelijkheid. Cruciale verbindingen in de wijk zijn de Diesghemlei (van en naar scholen), Lieven Gevaertstraat en Deurnestraat (richting Berchem). Een veilige inrichting is noodzakelijk. Deze straten worden veel gebruikt door kinderen en jongeren. Ook de meer buurtgerichte verbinding tussen de Guido Gezellelaan en de school aan de L. Gevaertstraat kan bekeken worden als een belangrijke verbining voor kinderen en jongeren. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 75

76 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Geen speel- en sportruimten aanwezig. 2. Groene ruimten en pleintjes Groene ruimte op de hoek van de Theofiel Reynlaan. Binnenpleintje Guido Gezellelaan. Spoorwegberm en omgeving Hendrik Conscienceplein. Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Groene ruimte op de hoek van de Theofiel Reynlaan. Groen wijkpleintje. Gelegen vlakbij een school en bushalte. Relatief grote ruimte voor de buurt. Pleintje grenst aan de voorkant van huizen. Dit kan zorgen voor goede sociale controle. Momenteel weinig speel- en ontmoetingskansen. (enkel een grasveld). Dieseghemlei als drukkere straat. Buurt heeft geen formele speel- en sportterrein. (dus ook een opportuniteit) Mogelijkheid om dit pleintje om te vormen tot een plein met meer speel- en ontmoetingskansen voor de buurt. Buurt dient sterk betrokken te worden bij eventuele herinrichting. Binnenpleintje Guido Gezellelaan Spoorwegberm en omgeving Hendrik Conscienceaan Centraal gelegen buurtpleintje. De voorkant van de huizen grenst aan het pleintje. Dit kan zorgen voor een goede sociale controle. De zonering van het pleintje zorgt voor een zekere geborgenheid. Autoluw karakter rondom het pleintje. Spoorwegberm goed toegankelijk vanuit deze wijk. Groene ruimte langsheen Hendrik Consciencelaan zorgt voor bijkomende mogelijkheden. Helling en berm zorgen een reeds avontuurlijk karakter. Bij verdere ontwikkeling dient een zonering gemaakt te worden zodat de fietsers op het aanpalende fietspad niet gehinderd worden of dat er geen gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Behoud van huidige inrichting. Mogelijkheden om spoorwegberm en groene strook langsheen de Hendrik Consciencelaan verder te ontwikkelen met speel- en sportkansen. (avontuurlijk spelen, fit-o-meter, looppiste, ) Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 76

77 3. Voorzieningen Omgeving school Schoolomgeving en fietsdoorsteek tussen de Lieven Gevaertstraat en Guido Gezellelaan. Langsheen de doorsteek bevindt zich ook een theatergezelschap. Belangrijke doorsteek voor fietsers. Wordt ook gebruikt als parkeerzone. Dit kan conflicten veroorzaken. Jeugdlokaal Bloemenlei binnengebied. Deze ruimte bezit zowel een stenige ruimte als grasveld om op te spelen. De ligging in een binnengebied zorgt ervoor dat de kinderen en jongeren hun eigen ruimte hebben. Groepen moeten wel vaak op pad op zoek naar groetere en avontuurlijke ruimte om te spelen. Schoolomgeving Theofiel Reynlaan School gelegen in en groene omgeving. Deel van de schoolomgeving is bebost. Dit biedt mogelijkheden voor een verdere uitwerking naar avontuurlijke speelkansen. Ook het deels openstellen voor de buurt behoort tot de mogelijkheden. (De buurt heeft immers weinig openbare speelmogelijkheden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 77

78 4. Verbindingen Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) - Verschillende functionele route zijn gelegen langsheen de wijk. - Een lokalere fietsroute is gelegen langsheen Hendrik Consciencelaan. Trage wegen netwerk Wenslijn trage weg doorheen jeugdwerksite kan zorgen voor een betere toegankelijkheid en sociale controle. Nog enkele missing links langsheen de spoorwegberm. Wegcategorisering lange termijn (Mobiliteitsplan 2012). - Deurnestraat is een lokale gebiedsontsluitende weg. - Hendrik Conscienceplein is een lokale wijkonsluiting. Uit de inspraakacties. - Uit de bevraging blijkt dat de Hendrik Consciencelaan, Lieven Gevaertstraat en Deurnestraat vaak gebruikte routes zijn voor kinderen en jongeren. - De kinderen en jongeren geven aan dat langs deze routes nog verschillende gevaarlijke punten aanwezig zijn. Aandachtspunten. Verder bekijken van de manier waarop de gevaarlijke kruispunten veiliger gemaakt kunnen worden. De meeste straten in de wijk hebben een klassieke woonstraatinrichting. In principe is hier geen doorgaand verkeer noodzakelijk. Principes zoals woonerf, autoluw karakter, leefstraten zijn hier mogelijk. Verdere bevraging bij school in de T. Reynlaan en het jeugdwerk voor een vollediger beeld van de verplaatsingspatronen. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 78

79 9. Wijk Osylei Synthese Dit noordelijk gelegen stadsdeel wordt doorkruist door verschillende spoorlijnen die het gebied opdelen. Daarnaast worden de twee woongebieden binnen deze wijk gescheiden door een grote pysychiatrische instelling. Door deze fragmentatie zijn kinderen en jongeren aangewezen op buurtgerichte ruimten. Het gehele gebied heeft twee speelterreinen. Beide terreinen zijn goed gelegen, maar missen enige uitstraling. Het speelterrein aan de Osylei is uniek in Mortsel, omdat het ook deels als een schoolspeelplaats wordt gebruikt. Bij een herinrichting zou dit een voorbeeldstellend project kunnen zijn. Bijkomende speel- sportterreinen zijn enkel nodig in het woongebied ter hoogte van de Kapellelei. De buitenruimte van de school biedt mogelijkheden. In het zuiden van de wijk bieden Klein Zwitserland en de oude spoorwegberm enorme mogelijkheden om te spelen en ravotten in de natuur. Maar het kan meer zijn: ook natuurbeleving, tuinieren of een stadsboerderij zijn mogelijkheden. Ook in deze wijk is de Deurnestraat heel belangrijk. Daarnaast is er nog Waesdonckstraat die momenteel vaak wordt gebruikt als fietsweg. Een verdere inrichting in het voordeel van fietsers zou deze straat nog veiliger en meer bruikbaar kunnen maken. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 79

80 Inventaris en kansen 1. Speel- en sportruimten Speelruimte Osylei Zilverbeeklaan Inplanting Inrichting en uitrusting Oppervlakte en actieradius Toekomstperspectief Speelruimte Osylei. Goede inplanting van de speelruimte. Gelegen aan de straatkant. Doet ook dienst als een schoolspeelplaats. Ook gelegen vlakbij de spoorwegberm. Klassieke inrichting met veel soorten speelmogelijkheden. Gericht op de wijk. Speelterrein is ideaal gelegen om er een aantrekkelijke publieke ruimte van te maken. Mogelijkheden voor de verdere ontwikkeling: geïntegreerd speel- en sportlandschap in een pleinfunctie. De toegang van de school kan geïntegreerd worden in het plein. Een vernieuwing is aan de orde. Een betere link met berm. Speelruimte Zilverbeeklaan. Centraal gelegen tussen verschillende buurten. Er dient steeds een brede straat overgestoken te worden vooraleer men de middenberm bereikt. Heuvels, grasvlakte, enkele speeltoestellen en een basketterreintje zorgen voor een speelterreintje met een buurtkarakter. Inrichting is voorzien op een klein deel van de groene middenberm. De groene ruimte is een langgerekt lint dat de verschillende buurten met elkaar verbindt. Langgerekte groene ruimte biedt veel mogelijkheden om verschillende speel- en sportkansen hierin te voorzien. De speelruimte kan zeker uitgewerkt worden tot een speelruimte met een grotere aantrekkingskracht dan enkel de buurt. De oversteekbaarheid van de erlangs liggende straten dient verbeterd te worden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 80

81 2. Groene ruimten en pleintjes Middenberm Zilverbeeklaan Klein Zwitserland Omgeving Hoeve Kwaliteitsinschatting Knelpunten Kansen en toekomstperspectief Middenberm Zilverbeeklaan Klein Zwitserland Omgeving Hoeve Grote groene ruimte die veel mogelijkheden biedt. Er is reeds een bestaande groenstructuur aanwezig. Avontuurlijke speelkansen reeds zeer sterk aanwezig. Bosjes en verschillende niveauverschillen zorgen voor een aantrekkelijk speellandschap. Een goede toegangspoort tot Klein Zwitserland en de aanpalende wijk. Er dient steeds een straat overgestoken te worden om op de middenberm te geraken. Momenteel een zeer langgerekt lint zonder veel geborgenheid of gezellige ruimten. Beheer is gericht op natuurbehoud. Bekendheid en gebruik lijken eerder lokaal gericht. Mogelijkheden om het meer in te richten als een park. Bijkomende speel- en sportelementen integreren op verschillende strategische ruimten. Noodzakelijk om meer buffering te voorzien naar de straatkant (tegenhouden van ballen enz.). Verder bekijken of het natuurlijk beheer en aanbieden van avontuurlijke speelkansen samengaan. Is er mogelijkheid om een deel te voorzien voor speelzone in het bos? Mogelijkheid om deze hoeve als een aantrekkelijke toegangspoort te maken tot Klein Zwitserland. Milieueducatie, buurtactiviteiten zijn hier op zijn plaatst. Kleine avontuurlijke speelelementen kunnen zorgen voor bijkomende speelkansen. 3. Voorzieningen Jeugdlokaal Victoria. Groene ruimte langsheen de spoorwegberm. Scholencomplex Dieseghemlei/Osylei. School Rozenregen Schoolterrein met een eigen stenige speelruimte. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 81

82 Ruimte kan ook gebruikt worden als speelruimte/sportruimte voor de buurt. Combinatie eigen terrein, berm en nabijheid van Klein Zwitserland zorgen voor verschillende speelmogelijkheden. Twee scholen gelegen langsheen de Oude spoorwegberm en in de nabijheid van Klein Zwitserland. Hebben ook eigen terreinen. 4. Verbindingen Fietsroutenetwerk (Mobiliteitsplan 2012) - Deurnestraat als een functionele fietsroute. - De Dieseghemlei wordt als een alternatieve fietsroute aangeduid en de Osylei en delen van de oude spoorwegberm als lokale route. Trage wegen netwerk Verschillende trage wegen in de buurt van de oude spoorwegberm. Strategische wenslijn die de Deurnestraat met Zilverbeekkaan zou moeten verbinden. Wegcategorisering lange termijn (Mobiliteitsplan 2012). - Deurnestraat als gebiedsontsluitende weg. - De Dieseghemlei als lokale wijkontsluitingsweg. Uit de inspraakacties. Uit de inspraaksessies blijkt dat de Deurnestraat, de Osylei en Dieseghemlei veel gebruikte straten zijn door de kinderen en jongeren. Ook langs deze trajecten worden verschillende gevaarlijke kruispunten aangehaald. Aandachtspunten. Verdere bekijken hoe de gevaarlijke kruispunten te verbeteren en veilig maken. De meeste straten in de wijk hebben een klassieke woonstraatinrichting. In principe is hier geen doorgaand verkeer noodzakelijk. Principes zoals woonerf, autoluw karakter, leefstraten zijn hier mogelijk. Er is weinig zicht op het noordelijk gelegen buurtje (omgeving Vuurkruisenlaan) en de verplaatsingspatronen van de kinderen en jongeren. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 82

83 10. Oude spoorwegbedding De oude spoorwegbedding in Mortsel is een unieke groene ruimte. Deze strekt zich uit over verschillende stadsdelen en vormt voor de bewoners van Mortsel een reeds kwaliteitsvolle publieke ruimte. Ook voor kinderen en jongeren is dit zo. De ruimte biedt verschillende mogelijkheden om te ravotten, spelen in de natuur om met de jeugdbeweging groepsspelen te organiseren, enz. Tevens biedt deze ruimte de mogelijkheid om speeltekorten in de nabijgelegen wijken op te vangen. Toch zijn er enkele minpunten. Het terrein heeft een desolaat en ruig karakter, waardoor niet iedereen er zich even welkom voelt. Jongere kinderen zullen er bijvoorbeeld niet alleen naar toe gaan. De bereikbaarheid vanuit de omliggende wijken is niet optimaal. Er moeten vaak een drukke steenwegen worden overstoken. Ook de directe toegankelijkheid naar de berm toe kan verbeterd worden. De berm wordt op verschillende plaatsen doorsneden door grote invalswegen. Hierdoor ontstaan allemaal aparte groene ruimten. Voor kinderen en jongeren is het een hele opgave om van het een deel naar een ander deel van de spoorwegbedding te gaan. De oversteekbaarheid van de grote steenwegen is dus belangrijk om te kunnen werken aan meer kindgerichte verbindingen en publieke ruimte. Zone tussen Jozef Hermanslei en Antwerpsebaan -Belangrijk deel van de bedding die het tekort aan speelkansen in de omliggende wijken kan opvangen. - Speelterrein aan de Ridder van Ranslei kan verbonden worden met de bedding. - De oversteekbaarheid van de Vredebaan zal moeten verbeteren opdat kinderen en jongeren uit de zuidelijke woonwijk gebruik zouden kunnen maken van de groene ruimte. - Kleinschalige en toegankelijk speelse ingrepen zijn mogelijk. Zone tussen de Antwerpsebaan en spoorlijn. - De zone langsheen de H. Consciencelaan biedt de beste mogelijkheden om te werken aan speelkansen en een betere toegankelijkheid. Zowel het lager gelegen gedeelte als de bedding zelf kunnen ingeschakeld worden in publieke ruimte. - Een goede toegankelijkheid van de berm is nodig. - Zone waar enige formalisering van de avontuurlijke speelkansen mogelijk is. Zone tussen spoorlijn en Klein Zwitserland - Strategisch gelegen. School en jeugdwerk zijn gelegen naast de bedding. Samen met jeugdwerk en school kan bekeken worden wat hun grootste noden zijn. -Zone waar ruimte is voor tijdelijke initiatieven (natuurbeleving, moestuinen, ) - Ruimte voor de aanleg van een bmx-parcours behoort ook tot de mogelijkheden. Klein Zwitserland - Ruimte waar natuurbeleving centraal staat. Natuureducatieve projecten kunnen verder worden opgezet. - Ruimte voor creatie, moestuinen. - Zorgen voor een betere toegankelijkheid richting begraafplaats en sportlandschap Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 83

84 Hoofdstuk 4: Visie en richtlijnen kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 84

85 I. Visie kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 85

86 1. Mortsel wilt werk maken een planmatige en samenhangende kindvriendelijke publieke ruimte. De publieke ruimte in Mortsel moet een fijnmazig netwerk zijn met kwaliteitsvolle plekken. Kinderen en jongeren kunnen er op een autonome manier (te voet, per fiets, ) op pad trekken naar plekken waar het goed is om te spelen, bewegen en ontmoeten. (formele speelplekken, sportruimten, publieke ruimte, ). Kindvriendelijke publieke ruimte kent volgende onderdelen: 1. De openbare ruimte als plek waar spelen, ontmoeten en bewegen op zijn plaats is. Parken en pleinen in Mortsel zijn beleefbaar voor kinderen. Het zijn plaatsen waar spelen en ontmoeten kan, ook als deze geen drager zijn van formele speelruimte. 2. Speelkansen worden in de groene structuur en groene ruimten geïntegreerd. Direct contact met de natuur is onmisbaar voor de ontwikkeling, gezondheid en fysieke conditie, maar ook voor de ontwikkeling van natuur- en milieubewustzijn. Daarom is het groen in Mortsel zoveel mogelijk toegankelijk en spelen toegelaten. 3. Ontmoetingsruimten en formele speelplekken: kwaliteitsvol en voldoende in aantal. De beleefbaarheid van de publieke ruimte (waar kinderen medegebruiker zijn) is een belangrijk facet, maar dat belet niet dat er ook nood is aan speelruimte die expliciet gericht is op spelen, ontmoeten en beweging. Op de cruciale plekken in Mortsel dient speelruimte te worden voorzien. Daarbij moet aandacht gaan naar een optimale inplanting in de onmiddellijke omgeving, en naar kwaliteitsvolle inrichting. 4. De kans om autonoom te verplaatsen. Een logisch en fijnmazig netwerk moet alle betekenisvolle plekken verbinden en wel zo dat kinderen als autonome weggebruiker er hun weg in kunnen vinden. 5. De straat als ruimte waar ook kinderen en jongeren elkaar kunnen ontmoeten en zich in alle veiligheid kunnen verplaatsen. Mortsel kiest voor het herwaarderen van de woonstraat als speel- en ontmoetingsruimte. Foto: planterre.nl Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 86

87 2. Mortsel geeft spelen, bewegen en ontmoeten een actieve plaats in het beleid en schuift deze elementen naar voor als een werkpunt over vele beleidsdomeinen heen. Jeugd maakt in Mortsel deel uit van het natuurlijke straatbeeld. Typische activiteiten als spelen, bewegen en ontmoeten horen thuis in de stad en krijgen aandacht van beleidsmakers. Deze aandacht laat zich niet reduceren tot het uitbouwen van specifieke en aparte voorzieningen. Het is ook geen kenmerk dat zich toont in het aantal voorzieningen, het is een kenmerk van de hele stad in al zijn aspecten. [holistische aanpak] Vele beleidsmateries spelen hier een concrete rol: onderwijs, mobiliteit, ruimtelijke planning, hulpverlening, gezondheid, milieu, ontspanning, sport, enzovoort. [integrale aanpak] Binnen al deze beleidsdomeinen wordt gestreefd naar een samenhangende aanpak en naar een verdraagzaam klimaat. In elke ruimtelijke beleidsmaatregel wordt dan ook rekening gehouden met de impact op speel- en belevingskansen voor kinderen en jongeren. Naast deze integrale aanpak vergt het ook een intergenerationele aanpak: er dient geen aparte kinderstad te worden gemaakt, wel is het zo dat kinderen en jongeren deel uitmaken van de hele stad. Kinderen en jongeren mogen maatschappelijk niet geïsoleerd worden. In ruimtelijke concepten wordt dat intergenerationele concreet en kwaliteitsvol ontwikkeld. Foto: Crave.nl Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 87

88 3.Mortsel wil kinderen en jongeren laten participeren in de ontwikkeling van de publieke ruimte. Bij dit alles is de participatie van kinderen en jongeren van wezenlijk belang. Kinderen zijn burgers, weliswaar kleine en jonge burgers, maar burgers die op hun eigen wijze kunnen en moeten bijdragen aan de kwaliteit van het samenleven. Hun actorschap moet gezien en gewaardeerd worden. In een kindgericht beleid is er een actieve en constante dialoog tussen beleidsmakers enerzijds en kinderen (en jongeren) anderzijds. Aangezien de jeugd een snel veranderende en heel gevarieerde doelgroep is, is het jeugdbeleid van een kindvriendelijke stad voortdurend in beweging. Via kinder- en jeugdparticipatie in allerlei vormen en op allerlei manieren moeten signalen, ideeën en meningen worden verzameld. In Mortsel worden kinderen betrokken bij, en ontwerpen ze mee aan de openbare ruimte. Dit kan zowel gebeuren door het uitvoeren van onderzoek naar gebruik en beleving van de publieke ruimte. Als naar het effectief toetsen van bepaalde ontwerpideeën. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 88

89 4.Mortsel kiest voor voetgangers, fietsers en het beweegvriendelijke maken van woonwijken. Om het autonoom verplaatsingsgedrag van kinderen en jongeren te stimuleren, kiest Mortsel voor het promoten van stappen en fietsen. Dit past ook in het principe van het beweegvriendelijker maken van de woongebieden in Mortsel. Uit verschillende onderzoeken (bijvoorbeeld met betrekking tot gezondheidsrisico s) blijkt dat kinderen en jongeren meer moeten bewegen. Dat bewegen gebeurt niet enkel op specifieke recreatiegerichte plaatsen (speelruimten, sportterreinen, ) maar ook bij verplaatsingen. Stappen en fietsen zijn de eerste logische vervoersmodi die kinderen en jongeren zich autonoom eigen maken. Natuurlijk zijn andere vormen ook aan de orde. Er wordt gedacht aan streetskate, parcours, lopen, joggen, steppen,.. Om het autonoom bewegen van kinderen en het bewegen doorheen de stad te realiseren is het noodzakelijk dat de noden van kinderen en jongeren betrokken worden bij mobiliteitsprojecten. Foto: Fris in het landschap, genomen in Freiburg. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 89

90 II. Richtlijnen Kindvriendelijke publieke ruimte In het volgende hoofdstuk worden 8 thema s uitgewerkt. 1. Mortsel werkt aan kwaliteitsvolle speelruimte met aandacht voor spreiding, inplanting, inrichting. 2. Mortsel integreert speel- en ontmoetingskansen in het groen netwerk. 3. Mortsel bekijkt de woonstraat als een ruimte voor spel, ontmoeting en beweging. 4. Mortsel bekijkt vergeten en kleine pleintjes als volwaardige schakels in de publieke ruimte, waar spel, ontmoeting en beweging kan plaatsvinden. 5. Mortsel werkt aan veilige en aantrekkelijke verbindingen tussen speelpleinen, publieke ruimte, voorzieningen en de woning van het kind of de jongere. 6. Mortsel streeft naar kwalitatieve buitenruimten van scholen en jeugdwerk en deze een centralere en toegankelijkere plaats te geven in de buurt en wijk. 7. Mortsel betrekt kinderen en jongeren bij kindvriendelijk ruimte beleid/ruimtelijke projecten via gerichte participatie. 8. Mortsel wil met verschillende stadsdiensten werken aan haar kindvriendelijk ruimtelijk beleid. Mortsel wil hierbij inzetten op een interdisciplinaire aanpak. Deze 8 thema s worden verder uitgewerkt in enerzijds richtlijnen (Dit zijn algemene principes) en anderzijds een overzicht van verschillende acties (Dit is en opsomming van de verschillende concrete projecten). Deze acties dienen gelezen te worden samen met de het toekomstperspectief, zoals omschreven in het begin van de studie (analyse-deel). Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 90

91 1.Mortsel werkt aan kwaliteitsvolle speelruimte met aandacht voor spreiding, inplanting, inrichting. 1. Vaststelling Mortsel bezit een 20-tal speelterreinen. Enkele gebieden hebben een tekort aan ruimtelijke speelkansen. Tot op heden is het zo dat terreinen vooral worden ingericht daar waar er zich een opportuniteit aandient, of waar er ruimte werd gevonden voor een speelterrein. Hierdoor is er nog werk aan kwalitatieve inplanting en inrichting. 2. Richtlijnen Mortsel wil kwalitatieve speelruimte realiseren, - Een diversiteit aan typologieën met weloverwogen spreidingsprincipes per typologie. - Speelruimte die op een optimale manier geïntegreerd wordt in zijn omgeving (inplanting). - Speelruimte met een goed basisontwerp, met kwaliteitsvolle inrichting en uitrusting. Spreidingsprincipes De speelruimtes in Mortsel kennen grosso modo een goede spreiding. Dit wil zeggen dat de meeste buurten en wijken een speelterrein hebben. Maar: Een grote zone tussen de spoorlijn 25, de Mechelsesteenweg/Antwerpsestraat en fabrieken van AGFA heeft zo goed als geen speelterreinen. Dit is een zone die in de toekomst meer aandacht dient te krijgen. Ook verschillende wijken in de rand van Mortsel bezitten een beperkt aantal speel- en sportkansen. Voorbeelden zijn wijken rond de Molenlei en het Elzenplein. Inplanting Om de kindvriendelijke publieke ruimte in Mortsel een goede structuur te geven zal veel belang worden gehecht aan de inplanting. Dat betekent dat de verweving met specifieke andere ruimtelijke lagen van belang is. De precieze plaatsing van de speelsite in zijn onmiddellijke omgeving is bepalend voor het al dan niet functioneel zijn van de speelsite. De inplanting, zijnde de precieze relatie met het omliggende woonweefsel en functioneel weefsel, is een cruciaal gegeven voor het welslagen van speelruimte. Nog meer dan de inrichting is deze inplanting bepalend of een speelruimte goed gebruikt wordt. Daarom is het in het Mortselse beleid een aandachtspunt om bij inplantingscriteria ook inhoudelijk speelgerichte en jeugdgerichte criteria te hanteren: Relatie met socio-culturele of vrijetijdsvoorziening is een meerwaarde. De speelruimte kan beschouwd worden als een belangrijke ontmoetingsplek voor kinderen, jongeren, ouders, buurtbewoners, Om hieraan te werken is de nabijheid en de relatie met andere socio-culturele of vrije tijdsvoorzieningen een meerwaarde. De nabijheid van sportvoorzieningen, scholen, bibliotheek, opvang voor kinderen, zorgen ervoor dat er meer beweging kan ontstaan rondom of op het speelterrein. De nabijheid van andere voorzieningen en het mengen van verschillende functies is vooral van belang voor speelruimten op wijkniveau of hoger schaalniveau. De nabijheid van andere functies zorgt ook voor een verbeterde sociale controle op het speelterrein of in de omgeving. Een goede bereikbaarheid als belangrijke voorwaarde. Een goede bereikbaarheid van de speelruimte is essentieel om de speelruimte goed te laten functioneren. Hieraan kan gewerkt worden door een goede padenstructuur en aansluiting op bestaande of nieuwe trage wegen te voorzien. Een speelruimte dient bij voorkeur ook 'doorwaadbaar' te zijn. Dit wil zeggen dat er ook passage mogelijk is van andere gebruikers (bijvoorbeeld door aanwezigheid van een trage weg in of langsheen de speelruimte). Indien er drukke wegen zijn in de buurt, kan men de vraag stellen of men de weg niet kan downgraden (bijv. tot lokale weg). Indien dit niet kan, moet men zorgen voor veilige oversteekpunten op strategische plekken. Voor speelruimten die op een hoger niveau functioneren (gemeentelijk niveau, stedelijk niveau, regionaal niveau,..) moet wellicht ook de bereikbaarheid voor het gemotoriseerd verkeer bekeken te worden. Dit is zeker het geval indien de speelruimte een cluster vormt met andere voorzieningen, zoals een bibliotheek, zwembad, sporthal,.. In dat geval moet men ook aan bereikbaarheid met openbaar vervoer denken en aan een veilige verbinding tussen parking en speelruimte. Streven naar een goede toegankelijkheid voor mensen met een mindere mobiliteit (bijv. rolstoel, buggy). De toegankelijkheid van het speelterrein zelf is een aspect van de inplanting van de speelruimte dat vaak over het hoofd wordt gezien. Hoewel dit overwegend een inrichtingsthema is (wat in het volgende hoofdstuk aanbod komt), is het toch noodzakelijk om bij de inplanting van een speelruimte hier reeds aandacht aan te schenken. De toegankelijkheid heeft te maken met het goed berijdbaar zijn van paden en wegenstructuur in de buurt, doorheen of langs de speelruimte. Er is niets zo lastig om met de buggy of rolstoel niet verder te geraken dan aan het poortje van het speelterrein of om onderweg ernaar toe op hindernissen te stoten. Soms is het ook zo dat het speelterrein zelf niet toegankelijk is voor mensen met een rolstoel. Er is te veel zand, obstakels, opstaande randen,.. Het streven naar een verbeterde toegankelijkheid van de speelruimte dient bij voorkeur te kaderen in een gemeentelijke aanpak omtrent toegankelijkheid van het publieke domein. Werken aan de visuele relatie met de omgeving De mate van visuele relatie van een speelruimte met de haar omgeving dient onderzocht te worden bij de uitbouw van formele speelruimten. Er dient steeds de afweging gemaakt te worden tussen enerzijds het zorgen voor voldoende visuele relatie en anderzijds het creëren van een geborgen en aangename sfeer van de speelruimte en het behoud van avontuurlijke speelkansen. De visuele relatie kan op verschillende manieren bekeken worden. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 91

92 Er kan gestreefd worden naar een zeer open structuur en relatie met de omgeving. Dit betekent dat de speelruimte te allen tijde zichtbaar is voor omwonenden en passanten. Daarnaast kan er natuurlijk ook gestreefd worden naar een speelruimte met een geringe visuele relatie door gebruik te maken van groen, muurtjes, schermen, Dit zorgt ervoor dat er een aangenamere sfeer kan gecreëerd worden. Een ander uiterste is een eerder problematische visuele relatie met de omgeving. Blinde gevels, teveel groenaanplantingen, te weinig licht en zichtbaarheid geven de speelruimte een te gesloten structuur. Dit kan leiden tot oneigenlijk gebruik van speelruimten. Het uitwerken van een degelijk zonerings en groenplan is een ideale tactiek om te werken aan een gepaste visuele relatie met de omgeving. De grootte van het terrein is belangrijk Bij de inplanting van een speelterrein dient er rekening gehouden te worden met de effectieve oppervlakte ervan. De oppervlakte van het terrein zal mee de draagkracht van het terrein bepalen. Bij te kleine terreinen is er bijvoorbeeld vaak onvoldoende ruimte om bufferzones te maken nabij aanpalende woningen. Of de klimtoestellen moeten zo dicht bij de perceelsgrens worden geplaatst, dat ze inkijk geven in de tuin van de buren. In dichtbebouwde en speelkansarme wijken, moet men soms werken met de kleine terreinen die ter beschikking zijn. Maar indien men het maximale schaalniveau niet respecteert, dan zal dit snel zorgen voor een overmatig gebruik van het terrein, met mogelijks een reeks overlastklachten als gevolg. Het is daarom steeds belangrijk om het gewenste schaalniveau voor ogen te hebben. Inrichting Kwaliteitsvolle inrichting is gebaseerd op een landschappelijk uitgangspunt, waar grondwerken en groenvoorzieningen de basis vormen. Het terrein dient functionele zones te krijgen (met diversiteit aan speelkansen) en een uitgekiende relatie met de omgeving (link met omgeving zowel als buffering met de omgeving). Het gewenste schaalniveau zal bepalend voor de aard en omvang van de zones. Terreinen met een goede inplanting hebben hun inrichtingskwaliteit te danken aan het feit dat ze landschappelijk uitgewerkt zijn. Ze zijn niet enkel uitrusting (toestellen op een valbodem), maar er is een speellandschap met zones gecreëerd (aan de hand van grondwerken en groenvoorzieningen). Echter niet alle terreinen in Mortsel hebben dergelijke landschappelijke benadering. Mortsel kent op heden ook terreinen die niet meer zijn dan enkele bijeen geplaatste toestellen op een valbrekende bodem. Zo n terrein vormt een moeizaam geheel en is in de regel niet erg functioneel als speelruimte. Deze minder geslaagde aanpak wil de stad in de toekomst nadrukkelijk vermijden. Als specifieke aandachtspunten voor Mortsel wordt gesteld dat: Avontuurlijke en natuurrijke speelruimte: Elke speelruimte die gesitueerd is in een groene omgeving steeds kenmerken dient te hebben van avontuurlijke, natuurrijke speelruimte. Sportachtig spel, sport en beweging bij de inrichting van speelruimten meer aandacht dient te krijgen. De speelterreinen zo worden ingericht dat er ruimte is voor ontmoeting en het bereiken van verschillende leeftijdsgroepen in Mortsel. De bedoeling om gedeeld gebruik te stimuleren. Naast de specifieke aandachtspunten voor Mortsel zijn er ook enkele algemene richtlijnen. Meervoudige spelvormen vereisen een rijk speellandschap. Een kwalitatieve speelruimte laat ruimte voor meervoudige interpretatie van de verschillende speelaanleidingen. Om de kwaliteit van een instrument (speeltoestel) te hebben, moeten dingen meervoudig interpreteerbaar zijn, waardoor ze meervoudig gebruik mogelijk maken en meerdere betekenissen in zich kunnen opnemen (en ook weer afstaan). Niet iedereen ziet er dus hetzelfde in of haalt er hetzelfde uit. Daarnaast is het ook wenselijk dat Mortsel een zo divers mogelijk aanbod aan speelruimte voorziet. Op deze manier kan men tegemoet komen aan de verschillende spelvormen van kinderen en jongeren. We kunnen onderstaande spelvormen onderscheiden (bron: Spelen en spelen is twee). Receptief spel. Dit zijn activiteiten gekenmerkt door relatieve grote lichamelijke rust, die op het eerste gezicht te herleiden zijn tot 'besluiteloosheid, verveling', maar waarbij de activiteiten als kijken naar, luisteren naar, indrukken opdoen of besluiten vormen een belangrijke rol spelen. Sociaal spel omvat vooral "praten met elkaar" (als hoofdactiviteit). Fantasiespel. Dit zijn "activiteiten gekenmerkt door het verplaatsen van de eigen persoon in een andere welke nagebootst wordt, wiens rol men speelt. Voorbeelden zijn: "rovertje spelen, vadertje en moedertje spelen, met de poppen spelen, een doos als auto gebruiken, schooltje spelen, enz." Constructiespel. Dit omvat "het samenvoegen van betekenisloze elementen als zand, water, stenen, hout, aarde tot een betekenisvol geheel. Concreet komt dit neer op "spelen en kliederen met zand, water, stenen, hout, aarde, ". Bewegingsspel. Dit kunnen meerdere types spel onderscheiden worden: 'Herhaald bewegen' of 'herhalend bewegen', omvat o.a. : "het herhaald tegen een muur oplopen, het doelloos fietsen, het doelloos rondlopen e.d. een tweede is het Explorerend/experimenterend bewegen' omvat o.a. "het in het klimrek klauteren, over een muurtje lopen, op de stoeprand evenwichtsoefeningen doen e.d." Regelspel. Gaande van het volgens de regels spelen van voetbal ( ) tot en met touwtje springen, oude gezelschapsspelletjes met klappen in elkaars handen, ronddraaien e.d." Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 92

93 Opstellen van een zoneringsplan en/of speelintensiteitskaart Een 'zoneringsplan' geeft aan welke deelruimtes de speelruimte zal bevatten, welke type zones het zijn en op welke manier ze gelegen zijn ten opzichte van elkaar en de onmiddellijke omgeving. De keuze voor zones is afhankelijk van de inplanting van speelruimte en van de lokale noden. Een zoneringsplan is tevens een ideaal communicatiemiddel bij inspraakacties of bij overleg met verschillende gemeentelijke diensten of andere overheden. Het kan dienen als een 'praatplan'. De eerste ontwerpideeën kunnen op basis van dit praatplan getoetst worden. Voor het inbrengen van speelkansen in grotere ruimtes, waar kinderen niet de enige gebruikers zijn (bijv. een gemeentelijk park, een sportcentrum), kan er een 'speelintensiteitskaart' opgesteld worden. Een speelintensiteitskaart geeft weer op welke plekken er kan gespeeld worden en wat de intensiteit hiervan kan/mag zijn. Dit instrument is vooral een middel om met verschillende actoren (gemeentelijke diensten, bewoners, kinderen) te communiceren. Werken aan een divers aanbod van speelzones Formele speelruimten verschijnen in verschillende vormen. Voor Mortsel is het wenselijk om een zo divers mogelijk aanbod aan speelruimten te voorzien, dat zorgt voor een breder gamma aan speelmogelijkheden. Ook binnen eenzelfde terrein worden best meerdere zones gecombineerd. Dit verhoogt de speelkansen. Zo kunnen aanliggende zones zorgen voor een kruisbestuiving tussen spelvormen. De takken of vruchten van bomen kunnen bijvoorbeeld een rol spelen in het speeltuingedeelte. Een verhard sportterreintje vormt voor BMX'ers een aanvulling op het crossparcourtje in de weide ernaast, Volgende basiszonering kan gebruikt worden: Zone voor klassiek speelplein, Zone voor bosjes / Speeldoos / Speelzone in het bos, Zone voor avontuurlijk spel, Zone voor skate, bike en blade Zone voor sportachtig spel, Zandige zone, Zone voor multifunctioneel grasveld. Diverse type van openheid. Streven naar een open karakter van speelruimte. Geregeld duikt de discussie op of een speelruimte een afgesloten geheel moet vormen of net een open karakter moet vertonen. De speelwaarde van speelruimten hangt in grote mate af van het open of gesloten karakter. Een meer gesloten terrein biedt beschutting en geborgenheid, maar de speelwaarde moet dan vooral van de inrichting en uitrusting binnen de afsluiting komen. Bij een meer open en landschappelijke geïntegreerde speelruimte zijn er meer mogelijkheden om de speelwaarde te verhogen. Er kunnen dan relaties ontstaan tussen de speelruimte en de omgeving (de straat, het park, het plein, ). Het is wenselijk om bij de uitwerking van een speelruimte de afweging te maken over het type openheid en de mate van openheid die gecreëerd moet worden. Het is tevens belangrijk om te weten dat het KB betreffende de uitbating van speelterreinen (28 maart 2001) bepaalt dat een omheining niet noodzakelijk is voor de inrichting van een speelterrein. De rand van het speelterrein kan ook worden aangeduid door natuurlijke of indicatieve grenzen. Het gezond verstand moet hierbij de overhand krijgen. Een speelruimte is volledig rondom afgesloten en kan enkel via een poortje betreden worden. Een speelruimte is gedeeltelijk afgesloten. Een speelruimte kent op verschillende plaatsen een open structuur. Een speelruimte wordt landschappelijk geïntegreerd en voorzien van een natuurlijke buffer. Enkel noodzakelijk indien er te grote conflictzones ontstaan met andere gebruikers van de publieke ruimte (druk verkeer, gevaarlijk water, sportgerichte ruimte, ). Zorgt vaak voor een veilig gevoel bij de ouders. Kan ook een veilige en knusse plek worden binnen een groter geheel. Dit type kan bij een goede doordachte inrichting een kwaliteitsvolle speelruimte zijn, mits het meer dan het plaatsen van speeltoestellen op een valbodem. Dit type wordt gebruikt om bijvoorbeeld één zijkant van de speelruimte af te sluiten waar de kans groter is op conflict (bijvoorbeeld langsheen een belangrijke fietsas, langsheen een beek, langsheen sportgerichte ruimten, ) De ander zijde behoudt zijn openheid, waardoor er een grotere interactie met de omgeving kan ontstaan. Dit type leent zich goed om toch enige geborgenheid te creëren, maar toch ook te streven naar meer aantrekkelijke speelkansen aan de rand van de speelruimten en te streven naar interactie met de omgeving, Kenmerken Het vergroot de speelkansen van een speelterrein door op verschillende plaatsen de speelruimten te laten overvloeien in het landschap of omgeving. Een ideale manier om speelruimte te integreren in een groene omgeving. Dit principe zorgt dit voor een grote doorwaadbaarheid van de speelruimte. Door het doorbreken van de geslotenheid op verschillende plaatsen kan er bijkomend spel ontstaan aan de rand van de speelruimte. Kenmerken Het speelterrein vormt één geheel met het omliggende landschap. Verschillende landschapselementen zorgen voor een natuurlijke sfeer en speelkansen in de marge van de speelruimte. Dit type afbakening laat toe bijkomende speelkansen te creëren aan de rand van de speelruimte. Vaak zijn deze van avontuurlijke aard. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 93

94 3. Referentiebeelden Boven links: Speelterrein dat is geïntegreerd tussen bestaande bomen geeft een zekere geborgenheid en natuurlijk karakter aan de ruimte. Zand zorgt sowieso voor speelkansen voor de allerkleinsten. Boven rechts: verschillende sportmogelijkheden (skate, mini-voetbal, basket, voetbal,..) geïntegreerd in een plein. Midden: drie voorbeelden van goed ingeplante terreinen. Links: een speelterrein gelinkt aan terras/cafetaria van de sporthal. Midden: deel van de schoolspeelplaats werd vergroend en toegankelijk gemaakt via poortje. Rechts: Plein aan de voorkant van appartementsgebouwen. Onderaan: Centraal gelegen en Kleinschalige sportmogelijkheden bieden ook ontmoetingskansen. Acties speelruimten en koppeling lopende en geplande projecten. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 94

95 SPECIFIEKE ACTIES Korte termijn [<2019] Parkgebied Oude God Screenen van het projectgebied park Oude God op haar kindvriendelijkheid. Ontwikkelen van nieuwe toegankelijke speelruimte aan school en Kubus. Hoe kunnen deze zowel voor school als andere gebruikers dienen? Bijkomende overleg met verschillende stadsdiensten en ontwerpers noodzakelijk. Uitwerken van speel- sport en ontmoetingsmogelijkheden die complementair zijn aan de inrichting van Fort 4 en de speelruimte aan Edmond Thieffrylaan. Nieuw skateterrein In een eerste fase wordt een nieuw skateterrein ingericht (2016). In een tweede fase wordt een bijkomende omgevingsaanleg voorzien. Hierbij dient het skateterrein geïntegreerd te worden in zijn omgeving. De skateruimte kan gekoppeld aan andere speel, sport en ontmoetingsmogelijkheden. Parkske Behoud van speelruimte. Werken aan preventie van ongewenst gedrag en het verbeteren van de sociale controle. In een latere fase dient het Parkske, de omgeving van de kerk en de Pastorijtuin als één publieke ruimte bekeken en ingericht te worden. Opwaarderen van buurtspeelruimten Vuurkruisenlaan Samen met de buurt deze kan dit terrein opgewaardeerd en heringericht worden. Herinrichting van speelruimten dient geïntegreerd te worden in een volledige aanleg van de publieke ruimte. Tekortzones speelzones wegwerken Zone 1: woongebied ten noorden van oude spoorwegberm. Zone 2: woongebied tussen de spoorlijn en Mechelsesteenweg. Tekortzones sportterreintjes wegwerken Zie kaart knelpunten en potenties. Quickwins scholen De buitenruimte van sommige scholen kunnen speel- en sporttekorten verder opvangen (zie verder). Masterplan Agfa Gevaert De groene ruimten aan de rand van de site biedt kansen om meer publieke ruimte te geven aan de buurt en in het bijzonder de jeugdvereniging in de buurt. Avontuurlijke speelkansen kunnen hier verder ontwikkeld worden. Groene ruimte Floralaan en Windhoek Potenties om te werken aan spel, beweging en ontmoeting. Park Savelkoul Bredere bekendmaking speelruimte. Lange termijn. [>2019] Speelruimte Lieven Gruyaert Osylei en Mayerlei uitwerken tot belangrijke wijkspeelruimten Fort 4 Speelruimten en publieke ruimte intergreren in RUP Twee terreinen die een wijkgerichte aantrekkingkracht hebben. Een verdere uitwerking tot een gezinsvriendelijke ruimte is wenselijk. Verder uitwerken van volgende fases van de avonturengordel. Omgeving van de Parkshelter kan verder aangekleed worden in functie van het gebruik door kinderen en jongeren (water en zand, sportachtig spel). Speelruimte zwembad Ontwikkelen van een speelruimte op het schaalniveau van Mortsel. Een koppeling met de directe omgeving van het zwembad dient gemaakt. Zilverbeeklaan Verder uitwerken naar speelruimte op wijkniveau. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 95

96 2.Mortsel integreert speel- en ontmoetingskansen in het groen netwerk. 1. Vaststelling Mortsel bezit verschillende groene ruimten en groene verbindingen. Deze kunnen groot zijn in omvang (vb. spoorwegbedding en Park Oude God), maar vaak zijn het ook kleine hoekpleintjes en buurtparkjes. De verschillende kleine en grote sites bieden sterke potenties om te werken aan een kindvriendelijke publieke ruimte. 2. Richtlijnen Groene sites kunnen bij uitstek kwaliteitsvolle dragers zijn van speel- en ontmoetingskansen. Iedereen weet dat in bossen, parken, groene vingers, wijkgroen, maar ook in beekkanten en andere waterranden e.d. sterke opportuniteiten zitten voor kinderen en jongeren. Daarom stelt Mortsel voorop dat de groene structuur (en dus ook de natuurlijke structuur van de stad) drager kan zijn van kindvriendelijke publieke ruimte. Meer concreet betekent dit dat deze natuurlijke voorzieningen gezien kunnen worden als plekken die speel- en ontmoetingskansen kansen bieden, en dat er in die natuurlijke structuren ingrepen kunnen gebeuren die het speelweefsel versterken. De groene plaatsen zijn bij uitstek plaatsen voor gedeeld gebruik. Ze dienen qua inrichting multifunctioneel te zijn waardoor ze een zekere gebruikswaarde kennen voor allerlei groepen in de samenleving. Aandachtspunt hierbij is dat ze steeds de nodige kenmerken hebben van kindgerichtheid. Dat wil zeggen dat ze getoetst zullen worden op beleefbaarheid, bespeelbaarheid (ze dienen impulsen te geven voor speels gedrag) en veiligheid (die ook één van de sleutelbegrippen vormt). (zie inleidend hoofdstuk). Hierbij zal moeten worden gewerkt met landschappelijke inrichtingsontwerpen. Er is nood aan zinvolle inrichtingsmodellen (hoe speel- en ontmoetingskansen integreren in groene en andere publieke ruimte?). Instrumenten: Gebieden bestemd als groene publieke ruimte krijgen een landschappelijke inrichting die een geschikte basis vormt voor de inplanting van speel, sport en ontmoetingsruimten. Inrichtingsmodel Speelintensiteit. Hierbij krijgen, in het concept of ontwerp van ruimte, de diverse zones een gewenste gradatie in speelintensiteit. Volgende gradatie is mogelijk te gebruiken: *Laagste speelintensiteit (plekken die minder tot niet geschikt zijn voor speels gedrag - vb. een zone rozentuin), *Gemiddelde speelintensiteit (plekken die geen specifieke ingrepen kregen, maar die wel speels gedrag verdragen - vb. paadjes, grasveld, ). *Hoge speelintensiteit (plekken die een uitgesproken beleefbaarheid en bespeelbaarheid hebben - vb. bespeelbare kunst, liggende boomstam, een boom met beklimbare takken, ). *Hoogste speelintensiteit (de zones die voorzien zijn als expliciete speelruimte). Inrichtingsmodel Passageplek Passageplekken als oplossingenprincipe. Passageplekken zijn geen formele speelterreinen, maar zijn delen van publieke ruimte die zo zijn ontwikkeld dat ze een appèl doen op de speelse eigenheid van kinderen (en ook van grote mensen). Voorbeelden: een kunstwerk kan qua vorm en plaatsing van die aard zijn dat het uitnodigt tot allerlei speels gedrag: er op klimmen, onderdoor kruipen, ; in de rand van een bospad kan op een specifieke plaats een geheel liggen van enkele boomstammen die uitnodigen tot speels gebruik; bospaden kunnen ook drager zijn van bijvoorbeeld fit-o-meter elementen, deze vormen speelaanleidingen voor kinderen en maken de plek tot een passageplek. De publieke groene ruimte als drager van avontuurlijke en natuurlijke speelruimten. Zoals gezegd dient een groene site steeds een zekere kindgerichtheid te hebben. Parken, bossen, groene zones die gelinkt zijn aan wonen zijn bij uitstek potentiële dragers van formele speelruimte. Er is een groot aanbod aan type avontuurlijke natuurrijke speelruimte. De speelruimten moeten telkens in relatie staan tot hun schaalniveau. Met avontuurlijke, natuurrijke speelruimte wordt bedoeld: ruimte voor avontuurlijk spel in een natuurrijke omgeving. Er is grote kans voor kinderen om vrij te spelen, fantasiespel, zelf de ruimte vorm te geven, met materialen te werken, constructiespel. Volgende types kunnen onderscheiden worden. -Speelruimtes die door het specifieke beheer tot zogenaamde natuurspeelruimtes uitgroeien Deze kunnen zowel op buurt-, wijk-, stadsdeel-, stads- of regionaal niveau worden uitgebouwd, vooral als groene oases in dichtbebouwde gebieden. De nadruk voor de inrichting ligt op het bieden van uitdagingen en mogelijkheden tot creëren, constructies maken en veranderen in een wat ruige ruimte. Belangrijke ingrediënten zijn o.a. heuvels en uitdagende hellingen, natuurrijk en spontaan groen, verschillende bodemmaterialen (aarde, zand, keien, kiezel, waterpomp, boomstammen/takken, ). Kan zeer goed aangevuld worden met enkele basisspeeltoestellen zoals een glijbaan, nestschommel, klim- en klautertoren, Speelterreinen die heden weinig attractief zijn kunnen bv. tot avontuurlijke natuurrijke speelruimten worden omgebouwd. Concept en opbouw gebeuren samen met de buurt, met scholen, jeugdverenigingen e.d. (bv. via peter- en meterschap). Rechtstreekse betrokkenheid van omwonenden is nodig. -Speelbos Boszones (al dan niet juridisch afgebakend als speelzone ) waarbinnen gespeeld kan worden. Speelbossen worden liefst natuurrijk en avontuurlijk ingericht (bv. veilig gestapelde boomstammen) en zijn tevens reliëfrijk, voor zover dit verenigbaar is met het behoud van optimale groeiomstandigheden van de bestaande bomen. Dit type speelruimte richt zich vooral (maar niet uitsluitend) naar jeugdwerkgroepen. Kan daardoor het best een plaats vinden aan de rand van een wijk. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 96

97 -Speeldernis Deze bevat dezelfde bouwstenen als een avontuurlijke, natuurrijke speelruimte, maar het accent ligt hier op water: een vijver waar je vlotten kan bouwen, beken, grachten met wankele brugjes en doorwaadbare plekken. Spelen met water is bijzonder boeiend, maar kan enkel onder begeleiding. Speeldernissen moeten afsluitbaar zijn. Dit kan slechts op stadsniveau functioneren. - Bouwspeelplaats Een avontuurlijke, natuurrijke speelruimte waar constructiemateriaal en gereedschap voorhanden is. Bouwspeelplaatsen moeten afsluitbaar zijn en begeleiding is een absolute voorwaarde. Het stedelijke groen als samenhangend groen netwerk Groene ruimtes krijgen geen toevallige plek toegemeten in de ruimte. Het hangt ook niet enkel af van opportuniteiten ( hier is een kans voor n speeltuintje, laten we er hier eentje inplanten. ). Groene ruimte moet als een samenhangend weefsel, als een groen netwerk worden ontwikkeld. Ook met het oog op speelkansen is dit belangrijk: er zal worden gedacht in termen van recreatief groen netwerk. Het is binnen een optimale groene structuur dat de speelkansen kwaliteitsvol verweven kunnen worden. De ontwikkeling van een kindvriendelijke publieke ruimte zal daarom inspelen op het gewenste groene netwerk, en tegelijk kan deze visienota mee richting geven aan het groen netwerk. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 97

98 3. Referentiebeelden Boven Links: Speelruimte geïntegreerd in een groene ruimte. Speelkansen zelf zijn avontuurlijk te noemen. Langsheen speelterrein loopt een trage weg. Boven rechts: Voetbalterreintje geïntegreerd en gebufferd in een groene omgeving. Onderaan links: spelen op de berm Onderaan midden: een avontuurlijke speelruimte. Onderaan rechts: een uitdagende waterkant als ontmoetingsplek. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 98

99 ACTIES Korte termijn [<2019] Oude spoorwegberm: Bekijken hoe de oude spoorwegberm kan ingezet worden in het stimuleren van spel, ontmoeting en beweging. Hierbij is specifieke aandacht nodig voor het natuurlijke en avontuurlijke karakter. Quickwins - Doorsteek aan de Ridder Van Ranstlei ontwikkelen. - De belangrijkste toegangen naar de berm opwaarderen tot aantrekkelijke ontmoetingsruimten (zitruimten, infoborden en spelprikkels). Park Savelkoul. Bredere bekendmaking speelruimte. Integreren van groene en avontuurlijke speelkansen. Windhoek. Parkje met potentie voor avontuurlijke ruimte voor de buurt. Werken aan een betere toegankelijkheid vanuit de buurt. Een open structuur is wenselijk. Parkgebied Oude God. Screenen van het projectgebied park Oude God op kindvriendelijkheid. Hoe kan dit park en haar inrichting voldoende inspelen op de noden en behoeften van kinderen en jongeren. Ontwikkelen van nieuwe toegankelijkheid speelruimte aan school en Kubus. Hoe kunnen deze zowel voor school als andere gebruikers dienen? Bijkomende overleg met verschillende stadsdiensten en ontwerpers noodzakelijk. Uitwerken van speel- sport en ontmoetingsmogelijkheden die complementair zijn aan de inrichting van Fort 4 en de speelruimte aan Edmond Thieffrylaan. Den Oude spoorweg (Oude spoorlijn Lindenlei). Integreren van kleine spelprikkels langsheen de trage weg. Groene ruimte Agfa Gevaert [Langsheen Deurnestraat]. Onderzoeken van hoe deze groene ruimte een avontuurlijke ruimte kan worden voor het jeugdwerk en voor de kinderen/jongeren in de buurt. Speelkansarme wijken. De twee zones die aangeduid zijn als speelkansarme wijken kunnen verder aangekleed worden met groene speelprikkels. Quickwins: -De scholen in deze buurten kunnen werken aan het toegankelijker en (deels) opener maken van hun eigen buitenruimte. -Bij de herinrichting van het Elzenplein worden spelprikkels geïntegreerd. Lange termijn [>2019] Klein Zwitserland. Ruimte waar natuurbeleving en spelen in de natuur kunnen samenkomen. Verder onderzoek en afstemming met beheerder is noodzakelijk. Groene ruimte Zilverbeeklaan. Bekijken hoe deze ruimte een nieuwe dynamiek kan krijgen. Kernwoorden zijn: intergenerationeel en landschappelijk ontwerpen. Fort 4 Verder afwerken van avontuurlijke speelkansen Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 99

100 3. Mortsel bekijkt de woonstraat als een ruimte voor spel, ontmoeting en beweging. 1. Vaststelling Vele straten in Mortsel hebben een klassieke inrichting. Dit wil zeggen dat de straten vaak een breed profiel hebben. De rijloper is vooral op gericht op het gemotoriseerd verkeer en parkeerruimte. Nochtans zijn verschillende straten ook voor kinderen en jongeren een ruimte, vlakbij huis, waar spel, ontmoeting en beweging centraal kan staan. Daarnaast zijn vele klassieke straten ook niet gericht op fietsers (in groep, beginnende fietsers, ouders met kinderen onderweg). 2. Richtlijnen De ruimte in de stad wordt schaarser, dus moet er ruimte op straat worden vrijgemaakt zodat kinderen en jongeren samen kunnen spelen en ontmoeten. Zeker voor de allerkleinsten en lagere schoolkinderen is de omgeving dicht bij huis zeer belangrijk om zich te kunnen verplaatsen en ontspannen. Zeker in gebieden waar de ruimte schaarser wordt en waar kinderen en jongeren nauwelijks buiten kunnen spelen - bijvoorbeeld omdat ze geen eigen buitenruimte hebben of geen plein of park in de buurt - kan de straat verder bekeken worden om speel- en ontmoetingskansen te ontwikkelen. De woonstraat (weg die voornamelijk tot doel heeft toegang te verschaffen tot de aanliggende percelen) dient dus verder ontwikkeld te worden als ruimte om te spelen en ontmoeten. Ze kunnen speelschakels worden tussen de verschillende andere publieke ruimten en voorzieningen in Mortsel. Verschillende soorten straatinrichtingen kunnen spel en ontmoetingen stimuleren. Willen we kinderen en jongeren zelfstandiger de publieke ruimte rondom hun woonplaats laten gebruiken én zorgen voor een goede toegankelijkheid vanuit hun woonplaats naar de pleinen, parken, stoepen dan is een comfortabele en veilige herinrichting van verschillende straten noodzakelijk. Het doel moet zijn het autonome verplaatsingscomfort in de verschillende buurten te verbeteren. Het stimuleren van spel, ontmoeting en beweging in woonstraten dient te gebeuren in een veilige context. Dit wil zeggen dat het herwaarderen van de woonstraat in functie van kinderen en jongeren met een beredeneerde en omzichtige werkwijze dient te gebeuren. Samen met mobiliteitsdeskundigen, ruimtelijk planners en jeugddienst dient bekeken te worden hoe een straat of geheel van straten in een wijk een veiligere en aangenamere inrichting kan krijgen voor kinderen en jongeren. Bewoners dienen hierbij betrokken te worden. Volgende inrichtingsvoorstellen kunnen dienen als leidraad: Maak werk van betere BERIJDBARE ONDERGROND (gericht op fietsers en voetgangers). Door het voorzien van een goede ondergrond kunnen kinderen gemakkelijker leren fietsen, skeeleren, skaten, Ook oudere mensen, mensen met buggy s, kunnen op deze manier beter gebruik maken van de publieke ruimte. Het gebruik van het type materiaal is dus belangrijk. In de omgeving van plaatsen waren veel kinderen en jongeren samen komen (scholen, zwembad, ) is een goed berijdbare ondergrond (voor fietsers, skaters, ) zeker noodzakelijk. Herdenken van het STOEPPRINCIPE. Vele straten in Mortsel hebben een zeer klassieke inrichting. In verschillende gevallen en bij heraanleg kan dit stoepprincipe herdacht worden in functie van ontmoeting, spel en comfort. Stoepen kunnen: breder worden, aansluiten bij de pleinen en parken, WEGWERKEN VAN OBSTAKELS voor een betere toegankelijkheid/berijdbaarheid. Een klein obstakel in de verkeersstructuur kan ervoor zorgen dat kinderen, jongeren zich niet mogen verplaatsen. Vb Eén druk kruispunt op een bepaald traject kan er voor zorgen dat kinderen niet naar school mogen met de fiets. Een zorgvuldig wegwerken van deze obstakels is noodzakelijk bij de herinrichting van straten. Integreer LUDIEKE ELEMENTEN in de straat. Een straat mag niet meer aanzien worden als enkel een straat ter ontsluiting van het autoverkeer. De straat kan een ruimte zijn waar ontmoeting en spel centraler staan. Dit kan gestimuleerd worden door het introduceren van kleine ludieke elementen. De straat als verblijfsplek. Streven naar AUTOLUWE GEBIEDEN. De manier bij uitstek om ervoor te zorgen dat kinderen weer meer buiten spelen is het autovrijer en luwer maken van de straten. Zeker voor de jongere kinderen is dit belangrijk. Het zorgt tevens voor een veiliger gevoel. De ruimte die vrijkomt door het weren van de auto kan besteed worden aan ruimte voor ontmoeting, groenvoorziening, spel,. Ontwikkel TIJDELIJKE INITIATIEVEN. Tijdelijke initiatieven kunnen zowel gericht zijn op het uittesten van bepaalde ingrepen. Maar kunnen ook gedurende een bepaalde tijd spel en ontmoeting in een bepaalde buurt genereren. VOORTUINEN als ruimte als ruimte voor spel en ontmoeting. Voortuinen zijn ruimten die voor kinderen belangrijke ruimten. Het biedt een geborgenheid. En kunnen tegelijk deel uitmaken van de dynamiek die in en rond de huizen kan ontwikkeld worden. Voor ouders biedt het ook een zekere controle. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 100

101 3. Referentiebeelden Boven links: breed voetpad vlakbij de voordeur biedt voor kleine kinderen speelkansen. Boven rechts: autovrije straat/woonerf dient als speelruimte voor de kleiner kinderen. Vlakbij de voortuinen van het eigen huis. Midden: Verschillende voorbeelden van tijdelijke ingrepen (van tijdelijk autovrij maken tot aanbrengen van ludiek straatmeubilair). Onderdaan links: voortuinen als tussenruimte om te spelen en ontmoeten Onderaan midden: op een strategische plek kunnen ludieke inrichtingen geïntegreerd worden. Onderaan rechts: Strategieën om voetpad op strategische ruimten breder te maken vb. aan schoolpoort, aan zonnekant, uitstulpingen om trager. Strategieën om de stoep te herwaarderen ACTIES Verbeteren van de grienstructuur. Verbreden van stoep op Verbreden van stoep aan Ontwikkelen van as Ontwikkelen van Plein krijgt een Een pleintje kan ontstaan rondom strategische plaats (vb. Zonnekant. Stoep krijgt verschuivingen zorgt straathoekjes uitbreiding naar de bomen en groen. Ook Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & aan Samenleving school) vzw meer ruimte voor minder snel straat toe. geveltuintjes zorgen 101 voor een rijgedrag beleefbare straat.

102 Korte termijn [<2019] Project - Publieke ruimte anders gebruiken Dit project dient te kaderen in het promoten van het anders gebruik van de publieke ruimte. Hiervoor is verder onderzoek noodzakelijk. Op deze manier krijgen de stadsdiensten de kans om bijkomende know-how te ontwikkelen. Dit dient ook te zorgen voor een breder draagvlak bij eigen diensten en bevolking. Mogelijke uitwerkingen zijn: leefstraten, speelstraten, autoloze zondagen ) Onderstaande acties worden voorgesteld: - Voorbereiden van een project Hoe de publieke ruimte anders gebruiken (2016). - Oproep lanceren naar bewoners. (2017). - Uitwerken van één of enkele pilootprojecten (2017). Herinrichting straten Verschillende straten worden in de toekomst heraangelegd (opgenomen in Meerjarenplan). Sommige straten krijgen nieuwe voet- en fietspaden. In andere straten wordt de riolering aangepast. Ideaal moment om ook de speel, beweging en ontmoetingsfunctie van de straat te herbekijken. Zeker in speelkansarme wijken (vb. Minervawijk) biedt de straat een mogelijkheid om te werken aan speel- en ontmoetingskansen. Woonstraten die op het MJP staan krijgen de prioriteit: Priester Poppestraat, Minervawijk, Fortstraat, Dosfellei, Elf-Julistraat, Hollandse tuin, Edmond Thieffrylaan, Selland. Opnemen van de richtlijnen (zie hierboven) in bestekken voor de heraanleg van woonstraten. Opzetten van een proefproject participatietraject naar beleving en gebruik van een straat in functie van de herinrichting van een straat/kruispunt in Morstel. Voor verder onderzoek en participatie acties kan samenwerking gezocht worden met externe partners (vb. studenten van sociaal, pedagogische en/of ruimtelijke richtingen) Bestendig overleg tussen uitvoerende en inhoudelijke diensten is nodig. Lange termijn [>2019] Evaluatie van opgedane ervaringen uit de verschillende mobiliteitsprojeten Uitwerken van een definitief plan van aanpak om straten kindvriendelijker te maken. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 102

103 4. Mortsel bekijkt vergeten en kleine pleintjes als volwaardige schakels in de publieke ruimte, waar spel, ontmoeting en beweging kan plaatsvinden. 1. Vaststelling In de verschillende wijken in Mortsel treffen we verschillende kleine pleintjes aan. Vaak zijn deze pleintjes omringd door verschillende straten en vormen ze een eilandje in de publieke ruimte. Het gebeurt ook vaak dat ze als rondpunt gebruikt worden. Op deze manier dragen deze niet bij tot de beleving en tot beter gebruik van de publieke ruimte. Momenteel zijn veel van deze pleintjes restruimten en onderbenut. 2. Richtlijnen De stad Mortsel heeft de ambitie om zorg te dragen voor de kleinere pleintjes en hoekpleintjes. In de toekomst dienen deze als belangrijke schakels te worden ingezet binnen het speelse weefsel. Ze bieden de opportuniteit om vlakbij woningen (dus goed voor kinderen die nog niet ver van huis mogen gaan) een aangename ruimte te ontwikkelen. Maar moeten ook tegelijkertijd verschillende straten en of buurten fysiek met elkaar kunnen verbinden. Mortsel wil deze ruimtes ontwikkelen als passageplekken en als ruimtes om even te vertoeven. Het ontwikkelen van dergelijke pleintjes kadert tevens in het voorzien van kleine ontmoetingsruimte voor de wijk. Een plek waar de verschillende groepen elkaar kunnen leren kennen en ontmoeten. Aanpak Bij de heraanleg van straten en pleinen wordt bekeken hoe kleinere pleintjes en hoekpleintjes geïntegreerd kunnen worden in functie van beleving en gebruik. Mortsel start met de ontwikkeling van één of meerdere pilootprojecten. Op basis van deze bevindingen kunnen verdere strategieën ontwikkeld worden. Tijdelijke inrichtingen zijn mogelijk om uitwerkingen uit te testen. Voorbeelden van pleintjes in Mortsel Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 103

104 4. Strategieën voor herinrichting van kleine en vergeten pleintjes 1.Pleintje blijft behouden in het midden van verschillende straten en krijgt een aantrekkelijke inrichting. (minimum scenario) 2.Pleintje wordt geïntegreerd in woonerf en krijgt een aantrekkelijkere inrichting. 3.Pleintje wordt leefplein/leefstraat en krijgt tijdelijk een nieuwe inrichting. 4.Pleintje wordt echt een plein en krijgt een volledig nieuwe inrichting. (Maximum scenario) Context - Wanneer het pleintje een voldoende grote oppervlakte heeft, zodat een speel of ontmoetingsfunctie kan voorzien worden op de beschikbare oppervlakte. - Indien er in de buurt geen andere ruimten zijn waar kinderen en jongeren autonoom naar toe kunnen. - Indien een veilige oversteek naar het pleintje kan gegarandeerd kan worden. Ontwikkelingsrichtlijnen - Pleintje blijft omringd door verschillende straten en blijft een eiland binnen de publieke ruimte. - Pleintje dient minstens langs één zijde goed toegankelijk te zijn. - Aan de hand van enkele basis inrichtingsprincipes kan een speel- en ontmoetingsruimte ontwikkeld worden. (vergroening, heuveltje, zitmuurtje, speelaanleidingen) - Er wordt een (landschappelijke) buffer voorzien tussen plein en straat - Zone 30 dient rond het pleintje en in de omgeving te worden ingesteld en duidelijk aangegeven. - Parkeren aan de rand van het plein dient afgebouwd. - Parkeren kan in de omgeving van het pleintje. Context - Wanneer er in een buurt/wijk een grote nood is om bijkomende publieke ruimte te ontwikkelen. - Indien er in de buurt weinig speel- of ontmoetingskansen aanwezig zijn. - Indien mogelijkheid om verkeersstructuur te herbekijken en doorgaand verkeer te weren. Ontwikkelingsrichtlijnen - De straten (of enkele starten) rondom het plein worden omgevormd tot woonerf. - Het autoverkeer rondom het plein wordt afgebouwd. - Een aantal parkeerplaatsen dienen mogelijks worden opgeofferd. - Aan de hand van enkele inrichtingsprincipes kunnen woonerf en plein op elkaar worden afgestemd. - Parkeren rondom plein dient afgebouwd te worden. - Woonerf en plein dienen te worden ingericht zodat voetgangers voorrang krijgen. - Doorgaand verkeer mag niet aanwezig zijn. - Voordeuren en voortuinen kunnen nauwer aansluiten bij pleintje. Context - Indien bewoners zelf aan de slag gaan met het pleintje uit de buurt. - Indien de gemeente een testproject wil ontwikkelen. - Kan gecombineerd worden met een leefstraat project. - Er is een draagvlak vanuit verschillende buurtbewoners. - Er kan een ondersteuning geboden worden vanuit de stadsdiensten. Ontwikkelingsrichtlijnen - Een deel van straten rond het plein worden tijdelijk afgesloten. - Het pleintje krijgt een tijdelijke invulling. Buurtbewoners, kinderen en jongeren werken mee aan de tijdelijke invullingen. - Zone 30 dient rondom het pleintje worden ingesteld. - Een of meerder straten kunnen ingericht worden als leefstraat. - Lente en zomermaanden zijn de ideale maanden voor een dergelijk testproject. - Tijdelijke installaties zoals banken, speelaanleidingen, zandoppervlakte, groentetuin,. Kunnen ontwikkeld worden. Context - Wanneer er in een buurt/wijk een grote nood is om bijkomende publieke ruimte te ontwikkelen. - Indien er in de buurt weinig speel- of ontmoetingskansen aanwezig zijn. - Er is een draagvlak om straten en pleintje te integreren in een nieuw plein. - Volledige of gedeeltelijke heraanleg wordt voorzien. Kenmerken - Straten en plein worden ingericht in functie van spel, ontmoeting en beweging. - Een integrale uitwerking van het plein. - Zone 30 wordt ingevoerd - Een deel van het plein sluit aan bij de huizen. (huizen kunnen eventueel nog bereikbaar voor bewoners) - Parkeerproblematiek wordt in relatie gebracht tot ruimte voor spel en ontmoeting. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 104

105 Boven links: een pleintje met zitbanken/podium zorgt voor een ankerplaats. Boven rechts: een speciale boom, water en een bankje zorgen voor een ontmoetingsplek in de stad. Midden links: een fontein op een autoluw plein. Midden centraal: terrassen of tijdelijke initiatieven tussen twee straten. Midden rechts: Van gevel tot gevel herinrichting. Een plein wordt nu meer bespeelbaar en bruikbaar voor kinderen, jongeren en volwassenen. Onderaan: een eenvoudige manier om met enkele groenaanplantingen en speeltoestellen te zorgen voor speelkansen en geborgenheid. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 105

106 Korte termijn [< 2019] Opstarten van project levendige pleintjes. Pleinen die prioritair zijn: - Elzenplein - Plein Vuurkruisenlaan - Omgeving kerk Sint-Benedictuskerk, Dorpstraat en Wouwstraat. -Verdere overleg en uitwerking met andere stedelijke diensten voor de uitwerking ervan. -Uitwerken van een gepast inspraaktraject met de buurt (kinderen, jongeren en volwassenen). Lange termijn [>2019] Evaluatie van opgedane ervaringen Uitwerken van plan van aanpak om dergelijke pleintjes in de toekomst opnieuw aan te leggen. Opnemen van nieuw her aan te leggen pleintjes in een nieuw Meerjarenplan. Mogelijkheden zijn: Floraplein (Mortselveldlaan), Lobbesplein, pleintje aan Kaphaanlei, De stappe, pleintje Theofiel Reynlaan. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 106

107 5. Mortsel werkt aan veilige en aantrekkelijke verbindingen tussen speelpleinen, publieke ruimte, voorzieningen en de woning van het kind of de jongere. 1. Vaststelling Mortsel heeft de laatste jaren werk gemaakt van het veiliger maken van verschillende verbindingen. In hoofdzaak gaat het vooral om de herinrichting van de grote invalswegen. Tussen deze verschillende grote infrastructuren bevinden zich natuurlijk de verschillende woonwijken. In deze woonwijken dient er bijkomende aandacht te gaan naar veilige verplaatsingen voor kinderen en jongeren, en bij uitbreiding voor alle zwakke weggebruikers. Ook de aansluitingen van de verschillende wijken met de grotere infrastructuren verdienen bijkomende aandacht. 2. Richtlijnen Mortsel werkt aan veilige en aantrekkelijke verbindingen tussen speelpleinen, publieke ruimten, voorzieningen en de woning van het kind of de jongere. De leeftijd van kinderen en jongeren is echter zeer bepalend voor hun verplaatsingen en gebruik en beleving van de publieke ruimte. Per leeftijdsfase is er een duidelijk verschil in: Waar wil het kind zich verplaatsen, Kan het kind zich verplaatsen in het verkeer en in welke leerfase zit het kind, Mag het kind zich verplaatsen. Ouders schatten intuïtief in welke verplaatsingen van hun kind een aanvaardbaar risico inhoudt. Per leeftijds/vaardigheidsfase is er een andere nood qua publieke verkeersruimte en gebeuren de verbindingen op een ander schaalniveau. Al deze noden dienen op elkaar afgestemd te worden. Dit doet Mortsel door volgende uitwerkingen. Mortsel wil kleuters de kans geven om zich (begeleid) in de onmiddellijke woonomgeving vrij en veilig te verplaatsen. Mortsel wil lagere schoolkinderen binnen de eigen woonomgeving, woonwijk de kans geven om zich vrij en veilig te verplaatsen. Mortsel wil jongeren en kinderen (al dan niet begeleid) de kans geven om zich veilig te kunnen verplaatsen doorheen de stad en omgeving. Mortsel wil kleuters de kans geven om zich in de onmiddellijke woonomgeving vrij en veilig te verplaatsen. De kleuters en allerkleinste kinderen kunnen zich enkel in een autovrije omgeving verplaatsen. Deze autovrije zone dient vanaf de woning te vertrekken. De onmiddellijke woonomgeving van het kind zit op zodanig laag microniveau, dat dit niet in algemene termen kan beschreven worden. Daarom dient dit telkens bekeken te worden bij elk project in de publieke ruimte. Enkele mogelijke maatregelen zijn: het ontsluiten van tuinen met tuinpoortjes op kruiwagenpaden of andere autovrije zones, (nieuwe) autovrije zones op pleinen en in straten creëren, woonstraten omvormen tot autovrije leefstraten, verbreden van en verbeteren van voetpaden. Mortsel wil lagere schoolkinderen binnen de eigen woonomgeving, woonwijk of mobiliteitskamer de kans geven om zich vrij en veilig te verplaatsen. Mortsel wil werken aan de bereikbaarheid voor lagere schoolkinderen van interessante, bespeelbare en groene ontmoetingsplekken in de eigen woonomgeving, vertrekkende van elke woning. Hierbij ligt de focus vooral op verplaatsingen te voet en op de fiets (met hun fiets over dit voetgangersnetwerk of op fietspaden). Voor het voetgangersnetwerk zijn veiligheid en continuïteit essentieel. Mortsel wil ook werken aan een verbeterde aantakking van dit voetgangersnetwerk aan de scholen. Voorbeelden van maatregelen zijn: autoluwe (woonerf)straten, voetgangerszones promoten, voetpaden en oversteken op strategische plaatsen aanpassen, Mortsel wil jongeren en kinderen (al dan niet begeleid) de kans geven om zich veilig te kunnen verplaatsen doorheen de stad en omgeving. Mortsel wil de gevaarlijke oversteken tussen de verschillende woonomgevingen verbeteren. Mortsel wil de gevaarlijke oversteken tussen de verschillende woonomgevingen oplossen. Vooral voor lagere schoolkinderen vormen de drukke straten onoverkomelijke barrières tussen de woonomgevingen. Door het in kaart brengen van belangrijke routes voor kinderen, worden ook de kruisingen van deze routes met de drukkere straten en invalswegen van Mortsel in kaart gebracht. Op deze strategische plaatsen kunnen maatregelen genomen worden om de oversteekbaarheid mogelijk te maken en te beveiligen. Mogelijke maatregelen zijn: autoluwer maken met circulatiemaatregelen, rijsnelheid verlagen, oversteekvoorzieningen of een mix van deze maatregelen. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 107

108 3. Referentiebeelden Bovenaan links: In een autovrije omgeving kunnen kleine kinderen zich autonoom verplaatsen. Boven rechts: een speelterrein grenst aan de achterkant van huizen. Kleine kinderen kunnen in de buurt gaan spelen. Midden: Voorbeelden van waar ruimten waar schoolkinderen zich autonoom kunnen bewegen. Onderaan: inrichtingen die voor scholieren goede oplossingen zijn; ze kunnen zich vlot door de stad bewegen met de fiets. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 108

109 4. Acties Korte termijn [<2019] en Lange termijn [>2019] Verbeteren van grote assen Verschillende verbindingen dienen verder uitgewerkt te worden zodat het publieke leven en de verplaatsingen van kinderen en jongeren verbeterd. Het doel is om de actieve verplaatsingen van kinderen (te voet, fiets, openbaar vervoer nemen) te stimuleren en de verkeersveiligheid te verhogen. Volgende assen worden vooropgesteld om het verplaatsingsgedrag van kinderen en jongeren en de verkeersveiligheid ervan te verbeteren: 1. As Molenstraat 2. As Lusthovenlaan, Prins Leopoldlei en stadsplein. 3. As skatepark en Fort 4 4. Oude spoorwegbedding richting Klein Zwitserland. 5. As Waesdonckstraat 6. As Heirbaan/Krijgsbaan richting Sportlandschap. Volgende onderdoorgangen (van de spoorwegifrastructuur) dienen ontwikkeld te worden om het verplaatsingsgedrag van kinderen en jongeren en de verkeersveiligheid ervan te verbeteren: 1. Onderdoorgang ter hoogte van Steenakker. 2. Onderdoorgang ter hoogte van Drabstraat richting Sportlandschap. 3. Onderdoorgang ter hoogte van Waesdonckstraat. Koppeling maken van het wijkcirucaltieplan en studie kindvriendelijke publieke ruimte. Een wijkcirucatieplan is de manier bij uitstek om ook de mobiliteitsnoden van kinderen en jongeren te integreren in het gemeentelijk mobiliteitsbeleid. De aanzet die in voorliggende studie wordt gegeven wordt meegenomen in het wijkcirculatieplan. Delen van het wijkcirculatieplan worden specifiek getoetst bij kinderen en jongeren. Verbeteren van directe woonomgeving Zie acties woonstraat. Verder inzetten op trage wegen Trage wegen zijn voor kinderen en jongeren belangrijke verbindende schakels in het woonweefsel. Goed uitgeruste trage wegen zijn daarom noodzakelijk. (goede ondergrond, verlichting op strategische plaatsen, koppeling van ontmoetingsruimten ) De aantakking van trage wegen op het gewone wegsysteem moet met sterke zorg ontworpen worden. Verdere uitwerking van een trage wegen project voor Mortsel. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 109

110 6.Mortsel streeft naar kwalitatieve buitenruimten van scholen en jeugdwerk en deze een centralere en toegankelijkere plaats te geven in de buurt en wijk. 1. Vaststelling Mortsel heeft verschillende scholen en jeugdwerkingen. Uit de analyse blijkt dat hun buitenruimte een klassieke (weinig doordachte?) inrichting heeft. Schoolspeelplaatsen en de buitenruimten van jeugdwerk zijn ruimten waar kinderen en jongeren vaak veel tijd doorbrengen. Deze worden ook vaak gebruikt voor naschoolse opvang, vakantiekampen, feestjes,... Vele kinderen en jongeren kunnen er dus een groot deel van hun tijd doorbrengen. De inrichtingen van de huidige schoolspeelplaatsen is eerder klassiek. Een uitdagende en diverse inrichting is aan de orde. Ook de buitenruimten van enkele jeugdverenigingen vergen bijkomende aandacht. Bij sommige ruimten kan er nagedacht worden over een meer aantrekkelijke inrichting (richting avontuurlijkheid) of openstelling naar de buurt. 2. Richtlijnen Mortsel streeft naar kwalitatieve buitenruimten van scholen en jeugdwerk en wil deze ruimten een centralere en toegankelijkere plaats geven in de buurt en wijk. Scholen en jeugdverenigingen zijn voorzieningen waar kinderen en jongeren veel tijd doorbrengen. De bedoeling is om deze ruimten (schoolspeelplaatsen, jeugdwerkterreinen) aantrekkelijker en kwaliteitsvoller te maken. Enerzijds voor de eerste gebruikers van deze ruimten (schoolgaande kinderen en jongeren en leden van de jeugdvereniging). Anderzijds ten dienste van de buurt en/of wijk, uiteraard daar waar mogelijk. Het dubbelgebruik van schoolspeelplaatsen vergt een doordachte aanpak. Niet alle schoolspeelplaatsen komen hiervoor in aanmerking. Een belangrijk criterium is een goede sociale controle door inplanting van de buitenruimte. Mortsel streeft ernaar om de buitenruimte van scholen een multifunctioneel en (semi-) publiek karakter mee te geven. (= werken aan het brede school principe) Zowel de vergroening van scholen als het openstellen van (de buitenruimte van) scholen voor jeugdverenigingen, kinderopvang of buurt zijn waardevolle werkpunten. De buitenruimte van een school kan een belangrijke rol spelen in het pedagogisch klimaat van een school. Het kan een uitdagende speelplek zijn, een leerplek met zinnenprikkelende natuur en een plek waar creativiteit gestimuleerd wordt. De buitenomgeving van een school biedt veel mogelijkheden voor levend leren, zeker als de ruimte daarvoor specifiek wordt ingericht. Door natuur dichterbij de school te brengen, wordt de drempel voor actief natuuronderwijs veel lager. Bovendien kunnen kinderen elke dag op eigen houtje in de buitenruimte van de school spelen in en met de natuur. Een gevarieerde en boeiende buitenruimte van de school biedt ook mogelijkheden om te werken rond verschillende thema s: muzische vorming, wereldoriëntatie, taal, wiskunde, lichamelijke opvoeding, Enkele voorbeelden: - ruimte voor creativiteit en kunst: vormbare en losse materialen, niet ingerichte zone, podium, zitatrium, voorleesplek, - ruimte voor natuurbeleving: biotopen, rijke en afwisselende beplanting, eettuinen, kruiden, de vier elementen: water, aarde, lucht en vuur, - spel en beweging: reliëf, speeltoestellen, speelaanleidingen, bespeelbare afscheidingen en paden, speelgoed, - Rust en communicatie: zit- en ligplekken, afgescheiden ruimtes/hutjes e.d., buitenklaslokaal, buiten eetplek, Voorkanten van scholen (of andere ruimten waar goede sociale controle mogelijk is) dienen verder geïntegreerd te worden in de publieke ruimte. Dit kan ervoor zorgen dat de voorkanten van de scholen echte ontmoetingsruimten worden voor de kinderen en de ouders. Na de schooluren kunnen deze ruimten verder dienst doen als publieke ruimte waar gespeeld en ontmoet kan worden. Daarenboven zorgen autoluwe voorkanten van scholen ook voor aangenamere en betere omgevingen voor ouders die hun kinderen met de fiets naar school brengen. Mortsel werkt aan het vergroenen van de buitenruimte van scholen en jeugdverenigingen. De principes die hierboven beschreven staan voor de schoolomgeving zijn eveneens toepasbaar voor de buitenruimte van jeugdverenigingen. Mortsel wil in de toekomst werken aan het integreren van bijkomende avontuurlijke speelkansen op enkele sites van jeugdverenigingen. Morstel werkt aan het verkeersveiliger en aantrekkelijker maken van de directe schoolomgevingen. Voorkanten van scholen dienen verder geïntegreerd te worden in de publieke ruimte. Dit kan ervoor zorgen dat de directe omgeving van de scholen echte ontmoetingsruimten worden voor de kinderen en de ouders. Enkele voorbeelden zijn: Ontwikkelen een pleinen aan de voorkant van scholen. Deze ruimten kan verder dienst doen als publieke ruimte waar gespeeld en ontmoet kan worden. Daarenboven zorgen autoluwe voorkanten van scholen ook voor aangenamere en betere omgevingen voor ouders die hun kinderen met de fiets naar school brengen. Invoeren van car-freehour of schoolstraat : Tijdens de start einde van de school kan in de directe omgeving van de school een tijdelijke stop worden ingevoerd voor het gemotoriseerd verkeer. Dit betekent dat de plaats waar de meeste kinderen samenkomen voor en na de school een tijdje ten dienste staat van de kinderen en jongeren. Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 110

111 3. Referentiebeelden Bovenaan: schoolspeelplaatsen worden avontuurlijk ingericht. Ook een buitenklas behoort hier tot de mogelijkheden. Midden: schoolomgevingen worden beter geïntegreerd in de publieke ruimte voor de school en in de woonomgeving Onderaan: Avontuurlijke inrichtingen van jeugdwerksite Kindvriendelijke publieke ruimte Mortsel eindrapport 2016 & Samenleving vzw 111