PVM AKKERRANDENMENGSELS MATERIALEN. Mengsel Boerennatuur / Projecten LTO Noord. Akkerrand met positieve uitstraling

Transcriptie

1 Mengsel Boerennatuur / Projecten LTO Noord Akkerrand met positieve uitstraling 26

2 DE TEELT VAN BLOEMENMENGSELS OP AKKERRANDEN Wanneer het doel van akkerranden is om de productie van agrarische natuur op het bedrijf te stimuleren of het bedrijf een positieve uitstraling te geven, kunnen de akkerranden met bloemenmengsels worden ingezaaid. De bloemenmengsels hebben een hoge natuurwaarde. Door het hoge voedselaanbod en de aanwezige dekking worden de akkerranden veelvuldig bezocht door typische akkervogels, zoals patrijs, kwartel, gele kwikstaart en veldleeuwerik. Daarnaast zijn de akkerranden interessant voor zaadetende zangvogels, zoals kneu, putter, groenling en ringmus. Verder geven de mengsels het meestal toch wat monotone productieperceel een vriendelijker aanblik. Een nadeel is het dat de akkerranden die met een bloemenmengsel worden ingezaaid, beperkt of niet bereden mogen worden. Nu geeft dat voor een rand, die evenwijdig met de rijrichting of pootrichting van het gewas ligt niet zoveel. Hoewel deze akkerranden in de herfst vaak wel worden gebruikt voor de afvoer van de oogst. Maar voor de akkerranden die als wendakker worden gebruikt, zijn veel bloemenmengsels minder geschikt. De meeste mengsels zijn geschikt voor alle gronden, tenzij het staat aangegeven. Veel bloemenmengsels zullen echter beter groeien naar mate de grond schraler is. GRONDBEWERKING Bij de aanleg van een wilde plantenvegetatie vormt de aanwezigheid van onkruid een lastig probleem. Het perceel dat ingezaaid wordt kan onkruidzaad bevatten dat gaat kiemen zodra de omstandigheden gunstig zijn. Het is daarom raadzaam de onkruidbestrijding in twee fasen uit te voeren. Voordat de grondbewerking plaats vindt, dient het terrein zoveel mogelijk van onkruid vrij gemaakt te worden. Dit kan zowel mechanisch als door het spuiten van een herbicide. Vervolgens verdient het de aanbeveling om een vals zaaibed te creëren. Hierbij wordt enkele weken voor het inzaaien van het bloemenmengsel het zaadbed gemaakt, daarna zal het aanwezige onkruidzaad ontkiemen. Vlak voor het inzaaien van de akkerrand wordt nogmaals een lichte grondbewerking uitgevoerd. Hierdoor zal de beginontwikkeling van de niet gewenste kruiden vertraagd worden en is de kans van slagen, van het bloemenmengsel, groter. BEMESTING De plantensoorten waaruit de bloemenmengsels zijn samengesteld, zijn vaak inheems. Deze groeien het beste op schrale gronden. De bodem wordt daarom in de regel niet bemest. Bemesting bevordert namelijk de vegetatieve groei van de plant en die van het onkruid. Een sterkere vegetatieve groei gaat ten koste van de bloei. Het is dus aan te bevelen geen stikstofbemesting (N) te geven. Stro, compost of bladaarde kan als eventuele bodemverbeteraar worden gebruikt. Deze materialen hebben een gunstige invloed op de structuur van de bodem en verbeteren daarnaast het leefmilieu voor micro-organismen. ZAAIEN Kunnen of mogen er geen bestrijdingsmiddelen gebruikt worden, dan moet er direct na het ploegen ingezaaid worden om zo het onkruid voor te blijven. Dit kan alleen op de zandgronden. Is dit in de verdere periode ook het geval, dan moet het zaad in rijen worden ingezaaid. Daarna kan de grond gemakkelijk geschoffeld worden. Hierdoor blijft de grond wel open en blijft het onkruid opkomen. Het beste is om na de inzaai zo weinig mogelijk meer in de grond te doen. Voor het beste resultaat worden bloemenmengsels in het voorjaar ingezaaid. Het liefst zonder vermenging met graszaad vanwege de concurrentiekracht. Er zijn echter situaties waarin een combinatie van bloemenmengsels met graszaad noodzakelijk is. Dit is voornamelijk het geval wanneer er sprake is van een bepaalde onkruidbeheersing. Gras in de strook geeft bij éénjarige randen een probleem. Het voordeel van gras is dan dat de draagkracht in de herfst beter wordt en door de bodembedekking krijgen onkruiden minder kans. 27

3 Ook is het dan beter te verzaaien, omdat er minder ontmenging optreedt in de machine. Bij meerjarige stroken moet voor een grassoort gekozen worden met een weinig concurrentiekracht. Dit zijn bijvoorbeeld roodzwenkgras of schapegras. Het zaad kan met de een nokkenrad-zaaimachine gezaaid worden. Afhankelijk van de gewenste dichtheid van het gewas en de zaaimethode, is het ook mogelijk om zand met een mengsel te vermengen. Hierdoor is het mengsel makkelijk te zaaien, omdat er minder ontmenging optreedt in de zaaimachine. GROEIVERLOOP VAN DE VEGETATIE In het eerste seizoen zullen de éénjarige en sneller groeiende soorten de boventoon voeren. In de daaropvolgende jaren zal de vegetatie in de akkerrand, qua soortensamenstelling, geleidelijk meer in balans komen. Het eindbeeld zal nooit overal hetzelfde worden, door verschillen in grondsoort, waterhuishouding, beheer, berijden, klimatologische omstandigheden enz. Kies alleen een mengsel met vaste planten als de rand er meerdere jaren blijft liggen. ONDERHOUD Een akkerrand ingezaaid met een bloemenmengsel mag niet te vroeg worden gemaaid. Indien dit toch gebeurt kunnen de éénjarige planten geen zaad vormen en zullen ze het volgende groeiseizoen volledig verdwenen zijn. Indien het maaisel niet te volumineus is kan het blijven liggen. Het is echter raadzaam om de grond te verschralen en het maaisel af te voeren. De beste methode is om de mengsels éénmaal per jaar te maaien, als de meeste bloemen zaad hebben gevormd. Het maaien gebeurt bij voorkeur gedurende een droge periode, waarna het gemaaide gewas gedurende 4 tot 5 dagen op het veld blijft liggen. Deze veldperiode is van belang om de zaaduitval te bevorderen. Bij voorkeur wordt wat later in de zomer gemaaid. Zorg er voor dat het niet onder regenachtige omstandigheden gebeurt. De gewenste maaihoogte is 8 tot 10 cm, omdat de gevormde rozetten van de bloemen anders worden beschadigd. Dit benadeelt de hergroei in het volgende jaar. Door het maaien bestaat de kans dat éénjarige soorten het volgende jaar niet meer terugkomen, tenzij ze de kans hebben gekregen goed te zaaien (zie hiervoor). Tenslotte geldt voor veel bloemenmengsels dat de plantensoorten slecht tegen berijden kunnen. Toch is dit vanuit een efficiënt gebruik van akkerranden in de bedrijfvoering wel een belangrijke beperking. Het is daarom ook aan te bevelen om vooral bij de keuze van het bloemenmengsel te letten op de berijdbaarheid. WILDWEIDEMENGSELS OP AKKERRANDEN Voor bedrijven in een bosrijke omgeving is het eventueel in samenwerking met de plaatselijke wildbeheereenheid (WBE) mogelijk akkerranden in te zaaien met wildweidemengsels. Ze bieden het wild een goede voedselbron. Vaak zullen wildweidemengsels zo niet worden toegepast op het bedrijf. Toch bieden deze mengsels goede mogelijkheden op een akkerbouwbedrijf. Ze hebben een goede draagkracht. De mengsels hebben wat alternatieve voedergewassen in het mengsel, zodat het gewas geoogst kan worden. Dan kan het dienen om vers gevoederd te worden op een gemengd bedrijf. Resultaten met inkuilen zijn niet bekend. Ook door de bloeiende kruiden dienen de mengsels als goede voedselbron voor insecten. Ook voor de diverse patrijzenprojecten is het mogelijk een mengsel te gebruiken, speciaal op deze dieren afgestemd. De soorten die hierin zijn verwerkt, produceren veel zaad en trekken veel insecten aan. Deze zijn belangrijk voor de opgroeiende kuikens. 28

4 LOCATIE Bij wildweidemengsels op akkerranden, die echt ten behoeve van wild worden aangelegd, gaat in het algemeen de voorkeur uit naar percelen die in boscomplexen liggen of gunstig gesitueerd zijn tegen houtwallen of kleinere bosjes. Veel wildweidemengsels bevatten veel verschillende grassen. Deze kunnen zich in de regel goed op akkerranden handhaven. Bovendien kan op deze wijze ook een bepaalde diversiteit aan plantensoorten, ook op een wat langere termijn, worden bereikt. GRONDBEWERKING Aan de grondbewerking voor het zaaien van het wildweidemengsel moet voldoende aandacht worden besteed. Wanneer een akkerrand opnieuw wordt aangelegd, moet de oude zode eerst kapotgemaakt worden door schijveneggen of frezen. Om de structuur van de bovengrond te verbeteren wordt de bovenlaag geploegd. Hierdoor worden ongewenste onkruidzaden ondergewerkt en komt vochthoudende grond boven. Na deze hoofdgrondbewerking kan met het inzaaien worden gestart. Door voor het inzaaien het perceel te eggen, onstaat een fijn en kruimelig zaaibed. BEMESTING Om een zo optimaal mogelijk resultaat te bereiken verdient het aanbeveling om de bemestingstoestand op een voldoende hoog niveau te brengen. Wanneer de bemestingstoestand van de bodem ontoereikend is, kan deze op peil worden gebracht met het gebruik van organische mest of kunstmest. ZAAITIjD In principe kan in de maanden maart/april of augustus/september gezaaid worden. Wanneer er later in de herfst wordt gezaaid kan dit tot gevolg hebben dat het jonge gras een strenge winter niet zou overleven. Herinzaai in de zomer is ongewenst omdat dit vaak een droge en dus ongunstige periode is. ONDERHOUD Naast eventueel jaarlijks een beperkte onderhoudsbemesting, is het ook van belang dat het gewas niet teveel verhout. De verhouting komt de smakelijkheid van het mengsel niet ten goede. Door het perceel jaarlijks twee tot drie keer te maaien blijft het gevormde gewas aantrekkelijk voor de diverse wildsoorten. Wanneer het wildweidemengsel niet voor het wild is ingezaaid, maar vanwege andere doelen, dan kan tweemaal maaien per groeiseizoen ruim voldoende zijn. DEFINITIE NETWERK Het dekkingsnetwerk is nodig voor de ecologische infrastructuur op het bedrijf. Voor de aanwezige soorten zoogdieren, vogels en predatoren van plagen is het belangrijk dat biotopen aaneengesloten liggen of overbrugbaar zijn. Het gaat vooral om verschillende mogelijkheden voor schuil-, zit en nestplaatsen en ook oriëntatiebakens. Zodoende kunnen dieren zich over het gehele bedrijf verspreiden en na tijdelijke ongunstige omstandigheden verdwijnen en weer terugkeren. DEFINITIE DEKKINGSNETWERK Bij het dekkingsnetwerk moeten de begroeiingen in de zomer minimaal 80 cm en in de winter 30 cm hoog zijn. Het gaat om ruige slootkanten, bermen en overhoeken. Daar waar geen houtige elementen aanwezig zijn, kunnen lage dekkingsnetwerken van kruidachtige begroeiingen grote dienst doen voor de fauna. 29

5 Akkervogels nr. 3 Foto: Landschapbeheer Flevoland Graspieper Kruidenrijke zoom nr. 1 Foto: Landschapbeheer Flevoland 30

6 PVM MEERjARIG MENGSEL KRUIDENRIjKE ZOOM/BLOEMRIjK GRASLAND NR. 1 MENGSEL LANDSCHAPSBEHEER FLEVOLAND Doelsoort : Planten die van nature in Nederland op kleigronden voorkomen (=inheemse flora). Mengsel : Meerjarig mengsel met plantensoorten van voedselrijke graslanden. Bodem : Matig voedselrijke grond. Hoogte : Middelhoge vegetatie. Beheer : Jaarlijks tweemaal maaien en afvoeren. Maaien eerste keer eind juni, tweede keer in september. Het is wenselijk om enkele delen van de vegetatie niet te maaien of later te maaien in verband met rupsen en poppen. Maaihoogte 8-10 cm boven maaiveld. 5% Gewoon duizendblad 5% Margriet 5% Echte marjolein 5% Pastinaak 5% Gele morgenster 5% Rode klaver 5% Gewone rolklaver 5% Scherpe boterbloem 5% Gewone brunel 5% Smalle weegbree 5% Glad walstro 5% Veldlathyrus 5% Groot streepzaad 5% Veldzuring 5% Knoopkruid 10% Rood zwenkgras 5% Luzerne 10% Gewoon struisgras Bestelnr.: PVM Mengsel Bloemrijk Grasland E 155,00 per kg ZAAIADVIES: kg per ha PVM MEERjARIG AKKERRANDENMENGSEL VLINDERS NR. 2 MENGSEL LANDSCHAPSBEHEER FLEVOLAND Doelsoort : Planten die van nature in Nederland op kleigronden voorkomen (=inheemse flora) Aantrekkelijke strook voor vlinders. Mengsel : Meerjarig mengsel met plantensoorten die opvolgend op elkaar bloeien: bloeispreiding van nectarplanten (voedsel voor vlinders) maar ook met aanwezigheid van enkele interessante voedselplanten voor rupsen. Bodem : Matig voedselrijke grond. Hoogte : Middelhoge tot hoge vegetatie. Beheer : Jaarlijks tweemaal maaien en afvoeren. Maaien eerste keer eind juni, tweede keer in september. Het is wenselijk om enkele delen van de vegetatie niet te maaien of later te maaien in verband met rupsen en poppen. Maaihoogte 8-10 cm boven maaiveld. 7% Veldzuring 6% Gewoon duizendblad 9% Gewone rolklaver 6% Vertakte leeuwentand 6% Kropaar 6% Knoopkruid 6% Timothee 6% Koninginnekruid 6% Veldbeemd 6% Pastinaak 5% Ruwe smele 6% Luzerne 1% Bladrammenas 6% Rode klaver 6% Echte marjolein 6% Witte klaver 6% Gewone brunel Bestelnr.: PVM Vlindermengsel nr. 2 E 125,00 per kg ZAAIADVIES: kg per ha 31

7 PVM MEERjARIG AKKERRANDENMENGSEL AKKERVOGELS NR. 3 MENGSEL LANDSCHAPSBEHEER FLEVOLAND Uitgangspunt : Interessante meerjarige vegetatie voor kleine dieren, rijk aan insecten. Strook moet kleine dieren beschutting, voedsel en nestgelegenheid bieden. Strook moet ook in de winterperiode voedsel en beschutting bieden aan kleine dieren en vogels. Doelsoort Mengsel Bodem Hoogte Beheer : Akkervogels, muizen, insectenetende vogels en roofvogels. : Meerjarig mengsel voor kleine dieren als insectenetende vogels waaronder graspieper, veldleeuwerik, gele kwikstaart en verschillende muizen. Mengsel is gericht op voedselplanten die zaden en nectar leveren. Mengsel hoeft maar een keer gezaaid te worden. : Matig voedselrijke grond. : Middelhoge tot hoge vegetatie. : Eenmaal maaien in maart, 8-10 cm boven maaiveld afmaaien. 6% Gele honingklaver 6% Witte honingklaver 6% Gewone rolklaver 6% Witte klaver 6% Gewoon duizendblad 6% Beemdlangbloem 6% Groot kaasjeskruid 6% Rietzwenkgras 6% Koninginnekruid 8% Kropaar 6% Luzerne 6% Rood zwenkgras 6% Pastinaak 8% Timothee 6% Rode klaver 6% Glanshaver Bestelnr.: PVM Mengsel Akkervogels meerjarig E 50,00 per kg ZAAIADVIES: kg per ha PVM EENjARIG AKKERRANDENMENGSEL AKKERVOGELS NR. 4 MENGSEL LANDSCHAPSBEHEER FLEVOLAND Uitgangspunt : Interessante vegetatie voor akkervogels. Doelsoort : Akkervogels, muizen (dwergmuis), insectenetende vogels en roofvogels. Mengsel : Het betreft een eenjarig mengsel met eenjarige plantensoorten die rijk bloeien. Het geeft voedsel en beschutting aan kleine dieren (muizen en vogels) en is ook interessant voor roofvogels. Mengsel is gericht op voedselplanten die zaden en nectar leveren. Mengsel moet ieder jaar opnieuw gezaaid worden. Bodem : Matig voedselrijke grond. Hoogte : Middelhoge tot hoge vegetatie. Beheer : In maart omploegen en opnieuw inzaaien. 3% Bladrammenas 11% Zonnebloem 3% Gele mosterd 20% Klaproos 11% Gerst 10% Korenbloem 11% Haver 20% Phacelia 11% Rogge Bestelnr.: PVM Mengsel Akkervogels eenjarig E 14,50 per kg ZAAIADVIES: kg per ha 32

8 PVM EENjARIG MENGSEL VOOR BLOEMRIjKE AKKERS EENMALIG MAAIEN EN AFVOEREN IN SEPTEMBER/OKTOBER. 15% Phacelia 3% Korenbloem 10% Borage 15% Zonnebloem 5% Boekweit 5% Wilde cichorei 2% Bolderik 10% Blauwe lupine 2% Gele ganzenbloem 3% Rode klaver 10% Gele mosterd 3% Witte klaver 2% Witte honingklaver 3% Luzerne 2% Gele honingklaver 4% Margriet 3% Klaproos 3% Rolklaver Bestelnr.: PVM Mengsel Bloemrijke Akkers E 16,50 per kg ZAAIADVIES: kg per ha PVM Akkerrandmengsel PVM EENjARIG AKKERRANDMENGSEL MENGSEL BOERENNATUUR/PROJECTEN LTO NOORD Eenjarig mengsel van zaden van nectar gevende gewassen. De variëteiten zijn aantrekkelijk voor insecten en vogels. Verhogen de biodiversiteit en zijn op geen enkele wijze schadelijk voor bodem en vee. Verfraaien van het landschap. Verhogen het woon- en recreatiegenot. 6% Borage 16% Boekweit 6% Bolderik 8% Gele ganzenbloem 4% Honingklaver 4% Akkerhoningklaver 10% Klaproos 12% Korenbloem 15% Phacelia 8% Zonnebloem 4% Wilde cichorei 3% Ridderspoor 4% Pekbloem Bestelnr.: PVM Akkerrandmengsel Boerennatuur E 22,50 per kg ZAAIADVIES: 15 kg per ha 33

9 OOK IN ONS ASSORTIMENT G.L.B. VERGROENINGSMENGSELS Cruciferen: bladrammenas, gele mosterd, Ethiopische mosterd, zwaardherik Stikstofbindende gewassen: luzerne, veldbonen, rode- en witte klaver, alexandrijnse klaver, voederwikken, lupine Grassen: Diverse gewassen: Italiaans- Engels raaigras, westerwoldsraaigras, rietzwenk, timothee, soedangras Japanse haver, phacelia, vlas, tagetes, erwten, voederbieten, één en meerjarige akkerrandenmengsels Kijk voor meer info op: of Zweefvliegenmengsel Foto: Landschapbeheer Flevoland 34

10 PVM FAB MENGSEL FUNCTIONELE AGROBIODIVERSITEIT EENJARIG MENGSEL Boekweit Gele kamille Korenbloem Saffloer Bolderik Gipskruid Koriander Zonnebloem Groot akkerscherm* Chrysant Luzerne Zomertarwe Cosmea Hoofdjes Gilia Meisjesogen Gierst Gele ganzenbloem Klaproos Phacelia *Op verzoek Bestelnr.: PVM Eenjarig Akkerrandmengsel E 18,50 per kg ZAAIADVIES: kg per ha PVM FAB MENGSEL FUNCTIONELE AGROBIODIVERSITEIT MEERJARIG MENGSEL Boekweit Kamgras Rood zwenkgras Gewoon duizendblad Klaproos Smalle weegbree Gele ganzenbloem Luzerne Wilde cichorei Struisgras Rolklaver Margriet Gele kamille Bestelnr.: PVM Meerjarig Akkerrandmengsel E 22,50 per kg ZAAIADVIES: kg per ha PVM ZWEEFVLIEGENMENGSEL Smalle weegbree Klaproos Korenbloem Wilde Cichorei Luzerne Gele morgenster Margriet Duizendblad Glad walstro Pastinaak Groot streepzaad Rode klaver Bestelnr.: PVM Zweefvliegenmengsel E 40,00 per kg ZAAIADVIES: kg per ha PVM BOSPLANTSOEN MENGSEL NR.2 FLEURIG MENGSEL IN AANPLANT BOSPLANTSOEN 60% Winterrogge-Zomerrogge 1% Gewoon duizendblad 10% Zonnebloem 1% Kleine pimpernel 5% Korenbloem 2% Echte karwij 3% Margriet 2% Goudsbloem 3% Klaproos 1% Goudhaver 5% Rode klaver 2% Peterselie 2% Anijszaad 1% Smalle weegbree 2% Wilde cichorei Bestelnr.: PVM Bosplantsoenmengsels nr. 2 E 8,50 per kg ZAAIADVIES: kg per Ha 35