Succesvol Agrarisch natuurbeheer op De Marke. Rob Geerts Vorden 26 november 2015

Transcriptie

1 Succesvol Agrarisch natuurbeheer op De Marke Rob Geerts Vorden 26 november 2015

2 Inhoud van deze presentatie Stukje historie Uitgangspunten Natuurplan 1997 Virtuele rondgang langs de natuurelementen Ontwikkeling bodemvruchtbaarheid Ontwikkeling vegetatie Ontwikkeling fauna Samenvatting

3 1845

4

5 1950

6

7 1995

8

9 Uitgangspunten Natuurplan 1997 De te ontwikkelende natuur dient: Gerealiseerd te worden op kansrijke plekken (gradiënten), waarbij de vegetatie als stoffering dient en de basis is voor een rijke fauna Te passen bij het landschap en de mileuomstandigheden

10 Kaart met ondiep leem

11 Uitgangspunten Natuurplan 1997 De te ontwikkelende natuur dient: Gerealiseerd te worden op kansrijke plekken (gradiënten), waarbij de vegetatie als stoffering dient en de basis is voor een rijke fauna Te passen bij het landschap en de mileuomstandigheden Streekeigen te zijn Inpasbaar te zijn op een modern, duurzaam melkveebedrijf Minimaal last te ondervinden van randeffecten vanuit de landbouw Zoveel mogelijk gecombineerd te worden met bestaande natuur Verbindend te zijn Door de juiste locatiekeuze en inrichting binnen een redelijke termijn te realiseren zijn Ontsloten te worden via een natuurpad

12 Realisatie natuurplan 1997 en ontsluiting natuur met het Markepad

13 Verbrede soortenrijke bermen

14 Schrale zomen

15 De Markeplas

16 Akkerfloraranden

17 Houtwal met kruidenrijke rand

18 Poel

19 Rijke zomen

20 Natuurvriendelijke slootoever

21 Bodemvruchtbaarheid: fosfaatbeschikbaarheid Fosfaatbeschikbaarheid P-AL (mg P 2 O 5 / 100g ds) Akkerflorarand < 26 = laag 30 = voldoende > 50 = hoog Perceelsranden frezen diepploegen afgraven ploegen

22 Bodemvruchtbaarheid: organische stof % Organischestof Glv (g / 100g ds) Perceelsranden Akkerflorarand frezen diepploegen afgraven ploegen

23 Bodemvruchtbaarheid: zuurgraad Zuurgraad ph KCL Akkerfloraranden 5.0 Perceelsranden frezen diepploegen afgraven ploegen

24 Vegetatieontwikkeling: akkerfloraranden Inrichting: Gesitueerd langs de bosrand, op het zuiden Gecombineerd met bestaande natuur op voor de boer onaantrekkelijke rand: robuustere natuurelement Zichtbaar voor de recreant Geploegd, ingezaaid met graan + inheems akkerkruidenmengsel (éénmalig) Beheer: Geen bemesting Jaarlijks maaien/afvoeren en opnieuw ploegen en inzaaien met graan

25 akkerfloraranden 72 soorten (0.22 ha: 2007) Soortenaantal per 100 m 2 Akkerfloraranden Verzuring Vergrassing Verwikking met inzaai zonder inzaai

26 akkerfloraranden Akkerkruidengemeenschap: Windhalm-verbond Gele ganzebloem Slofhak Smalbladige wikke Ringelwikke Korenbloem Akkerviooltje Windhalm Klaproos; grote en bleke Kamille; echte en reukloze Kleine leeuwenklauw Klimopereprijs Akker vergeet-me-niet Dauwnetel

27 akkerfloraranden Doel natuurplan: Het ontwikkelen van visueel aantrekkelijke randen met soorten rijke akkerkruidengemeenschappen en biotoop voor vlinders en andere insecten, leef- en fourageerplek voor muizen, akkervogels, uilen en andere roofvogels. Aanbevelingen: Bemesting met ruige stalmest + kalk Wintergranen afwisselen met zomergranen Bij inzaaien de helft van de gangbare zaaizaadhoeveelheid gebruiken (60 kg/ha) Eénmalige (her)introductie regionale akkerflora -

28 Vegetatieontwikkeling: kruidenrijke perceelsranden Inrichting: Gesitueerd langs de bosrand op het zuiden (heischrale zomen) Bestaande situatie verbreed (bermen); robuustere natuurelement Gecombineerd met bestaande natuur op voor de boer onaantrekkelijke rand; robuustere natuurelement Bouwvoor ondergeploegd of verwijderd, ingezaaid met zaad van lokaal verzamelde kruiden (éénmalig) Beheer: Geen bemesting Jaarlijks maaien en afvoeren (1 tot 2x)

29 Verbrede bermen 102 soorten (0.16 ha: 2007) Ingezaaide soorten bermen Soortenaantal per 100 m Verbrede bermen met inzaai zonder inzaai Schapegras + Tandjesgras - Vroege haver - Gewone veldbies ++ Hazepootje ++ Kleine klaver + Rode klaver ++ Blauwe knoop + Boerenwormkruid ++ Brunel + Grasmuur ++ Geel walstro + Gewone margriet ++ Gewoon biggekruid ++ Gewoon duizendblad ++ Grasklokje ++ Grote tijm + Kantig hertshooi ++ Knoopkruid ++ Kruipganzerik - Muizeoor ++ Smalle weegbree ++ St. Janskruid ++ Stijf havikskruid + Vertakte leeuwentand + Vlasbekje + Zandblauwtje +

30 Verbrede bermen spontaan verschenen soorten Langbaardgras Glanshaver Wikkesoorten Kleine klaver Muurpeper Breedbladige wespenorchis

31 Schrale zomen Soortenaantal per 100 m 2 Heischrale zoom 3 Ingezaaide soorten heischrale zomen o.a. van heideterrein van t Zand met inzaai zonder inzaai Pijpestrootje - Tandjesgras - Vroege haver + Gewone veldbies ++ Hazezegge + Pilzegge + Trekrus + Hazepootje ++ Kleine klaver + Gewoon duizendblad ++ Gewone brunel ++ Grote tijm ++ Muizeoor ++ St. Janskruid ++ Blauwe knoop + Dopheide + Egelboterbloem - Hondsviooltje - Kantig hertshooi + Kruipganzerik - Tormentil - Grasklokje + Stijf havikskruid + Schermhavikskruid + Struikheide ++ Zandblauwtje ++ Geel walstro + Gewone margriet soorten (0.16 ha: 2007)

32 Schrale zomen spontaan verschenen soorten Gevlekte orchis Dwergviltkruid Heide knotszwam Cladonia soorten Breedbladige wespenorchis

33 Kruidenrijke perceelsranden Doel natuurplan: Het ontwikkelen van voedselarme, soorten- en bloemrijke bermen en perceelsranden die een biotoop vormen voor vlinders, sprinkhanen en andere insecten en een fourageerplek zijn voor muizen, marterachtigen, vleermuizen en vogels (geelgors), uilen en andere roofvogels. Aanbevelingen: Indien mogelijk verwijder bij de inrichting de voedselrijke bouwvoor Overweeg pleksgewijs inheemse kruiden in te zaaien (maaisel) Maai minimaal 1x per jaar en voer het gras direct af Laat delen van de vegetatie staan (gefaseerd maaibeheer) Zorg dat er voldoende kale zandige plekken blijven voor graafbijen en -wespen -

34 Inventarisatie fauna Geïnventariseerd door vrijwilligers: Vogels (19 jaar: ) Vlinders (19 jaar: ) Zoogdieren (13 jaar: ) Vleermuizen (2000) Amfibieën en reptielen (3 jaar: ) Bijen, wespen en mieren (9 jaar: ) Sprinkhanen, libellen (1999, 2001/2)

35 Vogels De vrijwilligers: Meindert Fritsma, Piet Sluiter, familie Beersma Totaal aantal soorten broedvogels: 77 Maximaal aantal soorten in een jaar: 52 Weide- en akkervogels Erf/struweel/kleine bosjesvogels Nestkastbroeders (veel kasten opgehangen) Schraalrandvogels

36 Trend kievit en veldleeuwerik

37 Weidevogels Oorzaken achteruitgang op De Marke: Minder vestiging Grasonderzaai op maïspercelen Broedsucces laag Predatie Landelijke trend negatief, zeker op hoge zandgrond

38 Vogels van erf, struweel en bosjes positief verhaal Opvallend: steen- en kerkuil, bosuil, incidenteel ransuil Nestkasten belangrijk torenvalk, buizerd, sperwer dus: goed voedselaanbod muizen, meikevers e.d.

39 Vogels van erf: huiszwaluw Huiszwaluw

40 Schraalrandvogels Boompieper: 5 jaar gebroed, 1-2 paar Boomleeuwerik: laatste twee jaren, 1 paar Geelgors: jaarlijks 2-5 paar