EpilepsiePlus: oorzaak structureel of niet? Kees Braun Rudolf Magnus Instituut voor Neurowetenschappen WKZ / UMC Utrecht
|
|
- Jasper Goossens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EpilepsiePlus: oorzaak structureel of niet? Kees Braun Rudolf Magnus Instituut voor Neurowetenschappen WKZ / UMC Utrecht
2 indeling oorzaken epilepsiesyndromen: de kapstok voor de neuroloog
3 idiopathisch symptomatisch geen bekende oorzaak, anders dan mogelijk genetische aanleg goedaardig kinderleeftijd normale ontwikkeling goede prognose behandelbaar onderzoek normaal
4 idiopathisch symptomatisch geen bekende oorzaak, anders dan mogelijk genetische aanleg onderliggende hersenaandoening goedaardig EpilepsiePlus kinderleeftijd normale ontwikkeling goede prognose behandelbaar onderzoek normaal vaak bijkomende symptomen gestoorde ontwikkeling lastig behandelbaar
5 idiopathisch goedaardige familiaire neonatale convulsies symptomatisch is niet elke epilepsie een symptoom van iets?? KCNQ2? Dravet; SCN1A
6
7 electroklinische syndromen combinatie van aanvallen en EEG: Ohtahara West Lennox-Gastaut Landau-Kleffner GEFS+ Dravet BFNE CAE JME Rolandisch (BECTS) Panayiotopoulos ADNFLE PME etc.
8 electroklinische syndromen combinatie van aanvallen en EEG: Ohtahara West Lennox-Gastaut Landau-Kleffner GEFS+ Dravet BFNE CAE JME Rolandisch (BECTS) Panayiotopoulos ADNFLE PME etc.
9 electroklinische syndromen combinatie van aanvallen en EEG: Ohtahara West Lennox-Gastaut Landau-Kleffner GEFS+ Dravet BFNE CAE JME Rolandisch (BECTS) Panayiotopoulos ADNFLE PME etc. oorzakelijke classificatie?
10 genetisch structureel/metabool onbekend >30%
11 genetisch structureel/metabool onbekend >30% hoe goed is gezocht?!
12 nieuw vastgestelde epilepsie: eerst uitsluiten structurele oorzaak!
13 structurele oorzaak van epilepsie? elk kind met epilepsie verdient een MRI m.u.v. typische absence epilepsie Rolandische epilepsie juveniele myoclonus epilepsie Epilepsia 2009;50:
14 structurele oorzaak van epilepsie? 518 kinderen, nieuwe epilepsie MRI: 82 (16%) structurele afwijkingen Berg et al. Brain 2009;132:
15 MRI afwijkingen totale cohort: 16% refractaire groep: 30% als debuut < 2 jr: 27% refractair debuut < 2 jr: 39% > 2 jr: 19% Berg et al. Ann Neurol 2006;60:73-79
16 structurele oorzaak van epilepsie
17 structurele oorzaken van epilepsie? meisje van 8 jaar landelijke werkgroep epilepsie chirurgie: opereren? verschillende typen aanvallen ontwikkelingsstoornis MRI; vaatafwijking
18 1 e jaar: 2 x status epilepticus, 1x na vaccinatie 2 x normaal EEG cognitieve achteruitgang na 2-3 jaar bont aanvalspatroon, veel schokjes DNA: SCN1A mutatie D/ syndroom van Dravet
19 structurele oorzaken van epilepsie?
20 níet-structurele oorzaken van epilepsie normale MRI ( MRI-negatief ) MRI met een afwijking als toevalsbevinding MRI met een afwijking die het gevolg is van de aanvallen, niet de oorzaak
21 níet-structurele oorzaken van epilepsie MRI-negatief 1. metabool aangeboren stofwisselingsziekte 2. genetisch DNA / chromosoom afwijking 3. auto-immuun antistoffen tegen hersenen 4. tóch structureel alleen niet zichtbaar op MRI
22 jongen van 5 jr, voorheen gezond, familie g.b. debuut epilepsie 3 jr, onvoldoende effect medicatie aanvallen: 1. stoppen met bezigheden, staren 2. pijn/raar gevoel rechter voet, daarna TC insult EEG: 1. gegeneraliseerde afwijkingen 2. dbz. afwijkingen pariëtaal kwab MRI (1.5T): g.a.
23
24 11 jr: meerdere aanvallen per etmaal: pijn/verstijving rechter been, bewustzijnsverlies lichte ontwikkelingsachterstand fluctuerende motorische/sensibele stoornis R been EEG: ontladingen vanuit linker parietaal kwab MRI (3T)
25
26 focale corticale dysplasie (kleine aangeboren aanlegstoornis hersenschors) gridimplantatie, verwijdering van de dysplasie aanvalsvrij, verbeterende functiestoornis been
27 4 50% van de focale aanlegstoornissen zijn niet zichtbaar op de MRI Krsek et al. Ann Neurol 2008
28 de opbrengst van de MRI wordt veel beter bij - een speciaal epilepsie MRI protocol - een ervaren radioloog 123 epilepsiechirurgie kandidaten standaard MRI non-expert radiologen standaard MRI epilepsie expert radiologen specifieke MRI epilepsie expert radiologen 39% 50% 91% detecteren van een focale laesie Van Oertzen et al. JNNP 2002
29 voordelen van een sterkere magneet?
30 1.5T 3T 17yr FCD II 3yr MTS (OK 6jr) Phal et al. AJR 2008
31 7T 1.5T C Ferrier, J Hendrikse
32 belang van onderscheid structureel metabool genetisch
33 belang van onderscheid structureel metabool genetisch inschatting prognose - epilepsie - ontwikkeling voorkomt belastend onderzoek erfelijkheidsadviezen gerichte behandeling chirurgische mogelijkheden
34 belang van onderscheid structureel metabool genetisch inschatting prognose - epilepsie - ontwikkeling voorkomt belastend onderzoek erfelijkheidsadviezen gerichte behandeling chirurgische mogelijkheden
35 inschatting prognose - epilepsie - ontwikkeling 61% van de kinderen met refractaire epilepsie heeft een ontwikkelingsachterstand!
36 geb
37 structurele oorzaak geb
38 structurele oorzaak geb
39 structurele oorzaak geb
40 structurele oorzaak geb debuut epilepsie
41 structurele oorzaak geb debuut epilepsie
42 structurele oorzaak geb debuut epilepsie
43 structurele oorzaak geb debuut epilepsie behandeling
44 metabole oorzaak geb
45 metabole oorzaak geb
46 metabole oorzaak geb
47 metabole oorzaak geb debuut epilepsie
48 metabole oorzaak geb debuut epilepsie
49 metabole oorzaak geb debuut epilepsie behandeling
50 metabole oorzaak geb debuut epilepsie behandeling
51 belang van onderscheid structureel metabool genetisch inschatting prognose - epilepsie - ontwikkeling voorkomt belastend onderzoek genetische counseling gerichte behandeling chirurgische mogelijkheden
52 voorkomt langdurige en belastende diagnostiek 4 jr 3 x MRI narcose LP 4 x metabool onderzoek OGTT spierbiopt DNA: SCN1A (Dravet) 6 jr 2 x MRI narcose LP 2 x metabool onderzoek OGTT array-cgh: 15q13.3 microdeletie
53 belang van onderscheid structureel metabool genetisch inschatting prognose - epilepsie - ontwikkeling voorkomt belastend onderzoek erfelijkheidsadviezen gerichte behandeling chirurgische mogelijkheden
54 gerichte behandeling Dravet TSC CACNA1A stiripentol vigabatrin diamox
55 Alpers syndroom POLG mutatie in polymerase gamma gen tekort aan mitochondrieel DNA diverse neurologische symptomen DNA sneldiagnostiek: 2 meest voorkomende mutaties A467T en W748S, binnen 2 dagen vermijd valproaat (depakine)! erfelijkheidsadviezen (25% herhalingskans) review: van Goethem TNN 2010
56 gerichte behandeling Dravet TSC CACNA1A POLG stiripentol vigabatrin diamox vermijd valproaat
57
58 gerichte behandeling Dravet TSC CACNA1A POLG stiripentol vigabatrin diamox vermijd valproaat metabole diverse suppleties / dieet: oorzaken B6, pyridoxaalfosfaat epileptische folinezuur encefalopathie serine, biotine, creatine
59 suiker-transport stoornis (GLUT1) SLC2A1 2.5 jr, aanvallen ataxie, retardatie, absences
60 mildere vorm: GLUT1 SLC2A1 aanvalsgewijze bewegingsstoornis benen bij inspanning of vasten epilepsie absences (< 4 e jaar) myocloon-atoon vaak normale ontwikkeling Suls et al. Brain 2008, Mullen et al. Neurology 2010
61 GLUT1 SLC2A1 diagnose: - lumbaal punctie na vasten : laag glucose - DNA onderzoek behandeling: ketogeen dieet!
62 gerichte behandeling Dravet TSC CACNA1A POLG metabole oorzaken epileptische encefalopathie SLC2A1 stiripentol vigabatrin diamox vermijd valproaat diverse suppleties / dieet: B6, pyridoxaalfosfaat folinezuur serine, biotine, creatine ketogeen dieet
63 autoimmuun epilepsiesyndromen antistoffen tegen hersencellen: anti-nmda-rec anti-vgkc anti-ampa-rec anti-gaba B -rec anti-gad anti-tpo
64 anti-nmdar encefalitis - alle leeftijden griep-achtig prodroom psychiatrische strn. cognitieve strn. insulten (hallucinaties, bizar gedrag) (verwardheid, geheugenstrn.) (+ gegen. hypofunctionele EEG afw.) Dalmau Lancet Neurol 2008, Florance Ann Neurol 2009, Irani Brain 2010
65 anti-nmdar encefalitis griep-achtig prodroom psychiatrische strn. cognitieve strn. insulten afname bewustzijn dysautonomie bewegingsstrn. (hallucinaties, bizar gedrag) (verwardheid, geheugenstrn.) (+ gegen. hypofunctionele EEG afw.) (katatonie, mutisme, agitatie) (resp. insuff., hypertensie/-thermie) (orofaciale dyskinesieen, dystonie) Dalmau Lancet Neurol 2008, Florance Ann Neurol 2009, Irani Brain 2010
66 anti-nmdar encefalitis associatie met kanker therapie steroiden, IVIG, plasmaferese traag herstel kan recidiveren (15-30%) Dalmau Lancet Neurol 2008, Florance Ann Neurol 2009, Irani Brain 2010
67 gerichte behandeling Dravet TSC CACNA1A POLG metabole oorzaken epileptische encefalopathie SLC2A1 NMDAR-al stiripentol vigabatrin diamox vermijd valproaat diverse suppleties / dieet: B6, pyridoxaalfosfaat folinezuur serine, biotine, creatine ketogeen dieet prednison
68 belang van onderscheid structureel metabool genetisch inschatting prognose - epilepsie - ontwikkeling voorkomt belastend onderzoek genetische counseling gerichte medicamenteuze behandeling chirurgische mogelijkheden
69 wanneer is een operatie mogelijk? liefst geen ontwikkelingsachterstand wachten op refractaire epilepsie (1.5 2 jr, 2 AED) MRI zichtbare afwijking (structureel) focale epilepsie
70 wanneer is een operatie mogelijk? liefst geen ontwikkelingsachterstand wachten op refractaire epilepsie (1.5 2 jr, 2 AED) MRI zichtbare afwijking (structureel) focale epilepsie EpilepsiePlus??
71 criteria epilepsiechirurgie nu: liefst geen ontwikkelingsachterstand? ontwikkeling is belangrijke outcome maat!
72 criteria epilepsiechirurgie nu: liefst geen mentale retardatie? ontwikkeling is belangrijke outcome maat! wachten op refractaire epilepsie (1.5 2 jr, 2 AED)? jonge kinderen met encefalopathie: haast geboden! als chirurgisch behandelbaar; waarom lang medicijnen?
73 criteria epilepsiechirurgie nu: liefst geen mentale retardatie? ontwikkeling is belangrijke outcome maat! wachten op refractaire epilepsie (1.5 2 jr, 2 AED)? jonge kinderen met encefalopathie: haast geboden! als chirurgisch behandelbaar; waarom lang medicijnen? MRI zichtbare laesie? MEG / PET / SPECT, Grid / diepte-implantaties
74 criteria epilepsiechirurgie nu: liefst geen mentale retardatie? ontwikkeling is belangrijke outcome maat! wachten op refractaire epilepsie (1.5 2 jr, 2 AED)? jonge kinderen met encefalopathie: haast geboden! als chirurgisch behandelbaar; waarom lang medicijnen? MRI zichtbare laesie? MEG / PET / SPECT, Grid / diepte-implantaties focale epilepsie? jong kind: focale oorzaak gegeneraliseerde epilepsie
75 Ohtahara syndroom
76 kinderen met een gegeneraliseerde epileptische encefalopathie Ohtahara West Lennox-Gastaut komen in aanmerking voor epilepsiechirurgie mits het epileptogene letsel halfzijdig is!
77 meisje van 7 jaar European Taskforce Epilepsy Surgery Children diepte-electroden resectie FCD operculair/insulair R?
78 diepte-electroden resectie FCD operculair/insulair R? focale aanvallen atypische absences atone aanvallen ataxie, retardatie DNA: PCDH19 mutatie D/ EFMR
79 belang van onderscheid structureel metabool genetisch inschatting prognose - epilepsie - ontwikkeling voorkomt belastend onderzoek genetische counseling gerichte medicamenteuze behandeling chirurgische mogelijkheden én onmogelijkheden!
80 uitdaging in epilepsie chirurgie onderscheid structureel - genetisch opereren MRI negatieve patienten afwijzen kinderen met MRI afwijkingen
81 CONCLUSIES 5 stellingen
82 onderscheid structurele/metabole/genetische oorzaak bepaalt prognose en therapie ontwikkelingsstoornis wordt bepaald door de oorzaak van de epilepsie en door de epilepsie zelf MRI-negatieve epilepsie kan toch berusten op een structurele oorzaak (chirurgie?) een MRI afwijking betekent niet per se een structurele oorzaak van epilepsie het diagnostisch proces bij kinderen met EpilepsiePlus moet snel en multidisciplinair verlopen
83 met dank aan Nicole Wolf Eva Brilstra Floor Jansen Tom de Koning Michèl Willemsen Willemijn Leen Arjen Maatkamp Joost Nicolai Angela Vincent Christian Bien
Kinder epilepsie syndromen. Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe
Kinder epilepsie syndromen Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Opbouw presentatie Korte kennistoets 3 casus Heb je vragen, stel ze gerust! Korte kennistoets Hoe vaak komt epilepsie bij
Nadere informatieclassificatie van epilepsieën Floor Jansen
classificatie van epilepsieën Floor Jansen classificatie schema 2017 classificatie schema 2017 directe relatie tussen aanvalstype en etiologie directe relatie tussen aanvalstype en etiologie focaal Focal
Nadere informatieOpbouw presentatie. Korte kennisquiz. Kinder epilepsie syndromen. Korte kennisquiz 4 Casussen. Hebje vragen, stelzegerust!
Kinder epilepsie syndromen Joke Creemers en Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Korte kennisquiz 4 Casussen Opbouw presentatie Hebje vragen, stelzegerust! Korte kennisquiz 1 Hoe vaak komt
Nadere informatieAlles over epilepsie. Epileptische aanval. Aanvallen: fokaal of gegeneraliseerd. Piekgolfcomplex. Rol van EEG 2-6-2013
--0 Epileptische aanval Alles over epilepsie Oebo Brouwer Afdeling Neurologie Universitair Medisch Centrum Groningen Abnormaal gelijktijdig vuren van een grote groep hersencellen, leidend tot (voor patiënt
Nadere informatieKinderepilepsie in beeld. Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog
Kinderepilepsie in beeld Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog Kenmerken van epilepsie: 1. Excessieve ontlading van populatie neuronen 2. Onwillekeurige, aanvalsgewijs optredende motorische, sensibele,
Nadere informatieEpilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1
Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Marleen Arends Epilepsieconsulent Martiniziekenhuis Groningen
Nadere informatieprof.dr. E. Achten, MD, PhD, afdeling Neuroradiologie, Universiteit van Gent
PERSONALIA prof.dr. E. Achten, MD, PhD, afdeling Neuroradiologie, Universiteit van Gent drs. J.J. Ardesch, neuroloog, Stichting Epilepsie Instellingen Nederland, Zwolle prof.dr. P. Boon, Dienst Neurologie,
Nadere informatieMyoclonische absence epilepsie
Myoclonische absence epilepsie Wat is myoclonische absence epilepsie? Myoclonische absence epilepsie is een vorm van epilepsie waarbij kinderen staaraanvalletjes hebben die samen gaan met een kortdurende
Nadere informatieepilepsiechirurgie bij kinderen vaker, sneller, beter?
epilepsiechirurgie bij kinderen vaker, sneller, beter? Kees Braun UMC Utrecht Hersencentrum Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieGenetische achtergronden van Epilepsie Plus
Genetische achtergronden van Epilepsie Plus Verleden, Heden, Toekomst Nienke Verbeek, klinisch geneticus 25 jaar EpilepsiePlus 1986: oprichting EpilepsiePlus Ter opfrissing, het jaar van Het geboortejaar
Nadere informatieCONVULSIES BIJ KINDEREN: EEN GEWONE KOORTSSTUIP?
CONVULSIES BIJ KINDEREN: EEN GEWONE KOORTSSTUIP? O. F. Brouwer Afdeling Neurologie Universitair Medisch Centrum Groningen EPILEPSIE Waarom ontstaat een epileptische aanval? Afwijkende prikkelbaarheid van
Nadere informatieEpileptische aanvallen op de PICU
Epileptische aanvallen op de PICU Astrid van der Heide Neuroloog/kinderneuroloog Inhoud Wat is epilepsie Status epilepticus Video s Take home message Wat is epilepsie? Wat is een epileptische aanval? Plotselinge
Nadere informatieTo stuip or not to stuip Neurologisch maar toch Praktisch
To stuip or not to stuip Neurologisch maar toch Praktisch Jan Braakhekke en Katinke van Dijk Neuroloog en Kinderarts/kinderneuroloog Isala kliniek, Zwolle en Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem Arts et al., 1999
Nadere informatieZes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee
Epidemiologie Classificatie van en epilepsiesyndromen Joost Nicolai Sepion 12 juni 2009 Incidentie epilepsie: 50 per 100.000 (NL 7.500 per jaar) Prevalentie epilepsie: 5-10 per 1.000 (NL: 75.000-150.000)
Nadere informatieHet zieke brein. Het epileptische brein & PNEA
Het zieke brein Het epileptische brein & PNEA Geen Disclosures Epilepsie Wat is epilepsie? Epileptische aanvallen ontstaan door een plotselinge, tijdelijke verstoring van het elektrisch evenwicht in de
Nadere informatieKinderneurologie.eu. GEFS+ Syndroom
GEFS+ Syndroom Wat is het GEFS +syndroom? Het GEFS +syndroom is een erfelijke vorm van epilepsie waarbij in een familie zowel kinderen voorkomen met terugkerende koortsstuipen en/of met verschillende soorten
Nadere informatieGLUT1 deficientie syndroom. Drs. Willemijn Leen, neuroloog i.o. Prof. dr. Michèl Willemsen, kinderneuroloog
GLUT1 deficientie syndroom Drs. Willemijn Leen, neuroloog i.o. Prof. dr. Michèl Willemsen, kinderneuroloog Inhoud Algemene informatie over GLUT1DS Antwoord op de gestelde vragen Nieuwe ontwikkelingen GLUT1
Nadere informatieKoortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG
Koortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG Definitie (Epileptische) aanvallen bij koorts zonder infectie van het centrale zenuwstelsel of een andere specifieke oorzaak
Nadere informatieEpilepsie en levensfases. Hilde Braakman, kinderneuroloog Willeke van Blarikom, GZ- psycholoog
Epilepsie en levensfases Hilde Braakman, kinderneuroloog Willeke van Blarikom, GZ- psycholoog Epilepsie in verschillende levensfases Baby-peuter-kleuter-schoolkindvolwassenen 18-18 + 50-50 + Syndroom van
Nadere informatieSyndroom van Lennox-Gastaut
Syndroom van Lennox-Gastaut Wat is het syndroom van Lennox-Gastaut? Het syndroom van Lennox-Gastaut is een ernstig epilepsiesyndroom bij jonge kinderen wat gekenmerkt wordt door verschillende soorten epilepsie
Nadere informatieDiagnostiek Epilepsie ja / nee Beschrijving aanvallen Classificatie aanval Classificatie epilepsie syndroom Classificatie etiologie
De veel voorkomende kinderepilepsie-syndromen:. Diagnostiek Epilepsie ja / nee Beschrijving aanvallen Classificatie aanval Classificatie epilepsie syndroom Classificatie etiologie Sepion, 12 juni 2009
Nadere informatiePatiëntgerichte Zorg voor Epilepsie. 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog
Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie + Algemeen + Diagnostiek + Behandeling + StartPoliEpilepsie + Marjolein Kalse, Epilepsieconsulent
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd.
Maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd. Wat is maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd.? Maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd is een ernstig
Nadere informatieNascholing epilepsie. De niet-medicamenteuze behandelmethode - epilepsiechirurgiebij. Inleiding
Nascholing epilepsie Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION De niet-medicamenteuze behandelmethode - epilepsiechirurgiebij kinderen Verpleegkundig specialist Janine Ophorst- van Eck 13 juni 2014
Nadere informatieLokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen
Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen DEFINITIE Epilepsie is een ziekte van de hersenen waarbij er sprake is van twee nietgeprovoceerde epileptische aanvallen
Nadere informatieHersenbeschadiging Het CSWS syndroom ontstaat gemakkelijker wanneer er sprake is van een beschadiging in de. deze tekst kunt u nalezen op
CSWS-syndroom Wat is het CSWS syndroom? Het CSWS syndroom is een ernstig epilepsie syndroom waarbij er tijdens de diepe slaap vrijwel voortdurend epileptische activiteit aanwezig is in de hersenen. Hoe
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Het syndroom van west. www.kinderneurologie.eu
Het syndroom van west Wat is het syndroom van West? Het syndroom van West is een ernstig leeftijdsgebonden epilepsiesyndroom met een bepaald type epilepsieaanvallen (salaamkrampen genoemd), typische afwijkingen
Nadere informatieInhoud. Voorwoord. Over de auteurs. 1 Inleiding 1
Voorwoord Over de auteurs V XIII 1 Inleiding 1 2 Anamnese 3 2.1 Inleiding 3 2.2 Specifieke anamnese 3 2.3 Algemene anamnese 3 2.4 Ontwikkelingsanamnese 4 2.5 Voorgeschiedenis 4 2.6 Familieanamnese 5 3
Nadere informatieNajaarsvergadering NVKNF UPDATE. Willemiek Zweiphenning
24.11.2017 Najaarsvergadering NVKNF UPDATE Willemiek Zweiphenning W.J.E.Zweiphenning@umcutrecht.nl Inhoudsopgave Epilepsie Chirurgie Algemeen ioecog tailoring Wat zijn HFOs? HFO-studie Praktische Aspecten
Nadere informatieWat weten we over de oudere Dravetpatiënt?
Wat weten we over de oudere Dravetpatiënt? Myra de Groot en Boudewijn Gunning Dravet Groep Nederland, SEIN Noord-Oost Nederland Syndroom van Dravet (SMEI) Geen hersenschade voordat de epilepsie begint
Nadere informatieDravetsyndroom: bouwen aan de toekomst
Dravetsyndroom: bouwen aan de toekomst Myra de Groot Boudewijn Gunning Landelijke informatiedag EVN EpilepsiePlus 9 oktober 2010 Quiz: waar / niet-waar 1. Ongeveer 80% van de Dravetpatiënten heeft een
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 153 Tubereuze sclerose complex (TSC), ook wel de ziekte van Bourneville-Pringle genoemd, is een aandoening die zich manifesteert in verscheidene organen, waaronder de hersenen. TSC is een
Nadere informatieUniversity of Groningen. Genotyping and phenotyping epilepsies of childhood Vlaskamp, Danique
University of Groningen Genotyping and phenotyping epilepsies of childhood Vlaskamp, Danique IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Epilepsie. www.kinderneurologie.eu
Epilepsie Wat is epilepsie? Epilepsie is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen last hebben gehad van meer dan één epilepsie-aanval binnen één jaar. Het hebben van één enkele epilepsie-aanval is
Nadere informatieEen update over epilepsie en veel gestelde vragen
Figuren uit brochure epilepsie UZ Leuven nieuwe diagnose per jaar, per 100 000 personen Epilepsy across the spectrum National Academies Press Een update over epilepsie en veel gestelde vragen Dr Laura
Nadere informatieStatus epilepticus bij kinderen 1 juni 2018
Status epilepticus bij kinderen 1 juni 2018 Marijke van Hees Epilepsieconsulent WKZ/UMCUtrecht Kinderverpleegkundige Netwerk Epilepsie Zorg Een status epilepticus geeft altijd schade? Je spreekt over een
Nadere informatieEPILEPSIESYNDROMEN IN DE KINDERLEEFTIJD: INVLOED OP HET COGNITIEF FUNCTIONEREN
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2013-2014 EPILEPSIESYNDROMEN IN DE KINDERLEEFTIJD: INVLOED OP HET COGNITIEF FUNCTIONEREN Annelien MALFAIT Promotor: Dr. Marijke Miatton Scriptie
Nadere informatieStatus epilepticus bij verstandelijk beperkten 1 juni 2018
Status epilepticus bij verstandelijk beperkten 1 juni 2018 Marijke van Hees Epilepsieconsulent WKZ/UMCUtrecht Kinderverpleegkundige Netwerk Epilepsie Zorg Een status epilepticus geeft altijd schade? Je
Nadere informatieKinderneurologie.eu. KCNMA1-syndroom.
KCNMA1-syndroom Wat is KCNMA1-syndroom? KCNMA1-syndroom is een aandoening waarbij kinderen last hebben van aanvallen van epilepsie en/of van aanvallen met ongewilde bewegingen als gevolg van een foutje
Nadere informatieBij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do
Samenvatting Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het doel is immers om de aanvallen te stoppen
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen
Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen Wat is epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen? Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen is een verzamelnaam voor epilepsiesyndromen
Nadere informatieMedicamenteuse en andere behandelingsvormen bij het kind met een moeilijk instelbare epilepsie
Medicamenteuse en andere behandelingsvormen bij het kind met een moeilijk instelbare epilepsie Eveline E.O. Hagebeuk Kinderneuroloog/ neuroloog SEIN Zwolle Niet medicamenteuse behandeling Jongen 1 jr Ongecompliceerde
Nadere informatieLes epilepsie. Inhoud. Wat is epilepsie. Epileptische aanval. Acuut uitgelokt vervolgopleiding kinderverpleegkunde
Inhoud Les epilepsie vervolgopleiding kinderverpleegkunde 12-06-2014 Wat is epilepsie? Indeling aanvallen Waarom observeren? Wat te doen bij aanval Epilepsie en syndroom Behandeling Opname in het ziekenhuis
Nadere informatieKlachten en Symptomen. Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam
Klachten en Symptomen Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Voorbeeld 1 Een voorheen gezonde man van 48 jaar krijgt plots een epileptische aanval. Deze
Nadere informatieE-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen
E-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen Verdiepingsinformatie bij de cases Onderwerp Bron Te vinden via 1. Prikkeloverdracht Epilepsiefonds http://www.epilepsie.nl/informatie zie Wilt u uitgebreide
Nadere informatieSAMENVATTING Hoofdstuk 1 Introductie.
SAMENVATTING Hoofdstuk 1 Introductie. Bij mensen met medicamenteus onbehandelbare temporaalkwab epilepsie is epilepsie chirurgie een zeer goede behandelmogelijkheid. Het besluit om iemand wel of niet te
Nadere informatieVolwassen vrouw met aanvallen
Volwassen vrouw met aanvallen Carly Jansen, verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Claudia Kamsma, verpleegkundig specialist SEIN Netwerk Epilepsie Zorg Even voorstellen Wie zijn jullie? Inhoud Diagnostiek
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Epilepsie. rkz.nl
Patiënteninformatie Epilepsie rkz.nl Wat is het en waar heb je last van? Epilepsie is een hersenaandoening die het gevolg is van een plotselinge, tijdelijke verstoring van het elektrisch evenwicht in de
Nadere informatieEpilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source:
Epilepsie op de SEH P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie Source: www.webmd.com Belangenconflict Geen belangenconflict te melden Indeling Introductie Definitie status epilepticus Epidemiologie
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Status epilepticus.
Status epilepticus Wat is een status epilepticus? Een status epilepticus is een lang durende epilepsieaanval (langer dan 5 minuten) of een telkens terugkerende epilepsieaanval die niet zonder behandeling
Nadere informatieHoe vaak komt FIRES voor bij kinderen? FIRES is een zeldzame aandoening. Geschat wordt dat het bij één op de kinderen voorkomt.
FIRES Wat is FIRES? FIRES is een aandoening waarbij kinderen op de schoolgaande leeftijd plotseling een zeer moeilijk behandelvorm van epilepsie krijgen die grote negatieve invloed heeft op hun ontwikkeling.
Nadere informatieBenigne infantiele focale epilepsie met piekgolven in de midline gedurende de slaap
Benigne infantiele focale epilepsie met piekgolven in de midline gedurende de slaap Wat is een benigne infantiele focale epilepsie met piekgolven in de midline gedurende de slaap? Een benigne infantiele
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Paroxysmale exercise induced dyskinesie.
Paroxysmale exercise induced dyskinesie Wat is een paroxysmale exercise induced dyskinesie? Een paroxysmale exercise induced dyskinesie is een aandoening waarbij kinderen of volwassenen plotseling na enige
Nadere informatieDystonie. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation
Dystonie He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DYSTONIE? Dystonie is een bewegingsstoornis die ontstaat door een verstoorde aanspanning van de spieren. Het woord dystonie is afgeleid van
Nadere informatiebij welk gedrag denken aan epilepsie?
bij welk gedrag denken aan epilepsie? Scenario Jongen bekend met aandacht, leer, taal, gedrag en interactie problematiek van jongs af aan. Loopt vast -> heranalyse -> afwezigheden, staren Epilepsie? Scenario
Nadere informatieDiagnose en therapie. Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog
Diagnose en therapie Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog Hersentumoren: soorten en maten Verschillende tumoren, sterk verschillende uitkomsten - Meningeomen: doorgaans goedaardige hersentumoren, uitgaande
Nadere informatieKinderneurologie.eu. De ziekte van Unverricht Lundborg
De ziekte van Unverricht Lundborg Wat is de ziekte van Unverricht Lundborg? De ziekte van Unverricht Lundborg is een erfelijke vorm van epilepsie die gekenmerkt wordt door myocloniëen, kortdurende schokjes
Nadere informatieOntregeling van het immuunsysteem bij psychose
Ontregeling van het immuunsysteem bij psychose Hans van Mierlo Jacqueline Counotte Psychiaterdag PsyQ 26-6-218 Beloop Begin in vroege volwassenheid Patroon van exacerbaties en herstel Invloed van stress?
Nadere informatieCognitieve stoornissen, gedragsveranderingen en comorbiditeiten bij frontale kwab epilepsie in de kindertijd
Academiejaar 2014-2015 Cognitieve stoornissen, gedragsveranderingen en comorbiditeiten bij frontale kwab epilepsie in de kindertijd Lynn Ghijselings Promotor: Dr. Marijke Miatton Scriptie voorgedragen
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Familiaire focale epilepsie met variabel focus.
Familiaire focale epilepsie met variabel focus Wat is familiaire focale epilepsie met variabel focus? Familiaire focale epilepsie met variabel focus is een erfelijk epilepsiesyndroom waarbij epilepsie
Nadere informatieNoordzeeziekte. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation
Noordzeeziekte He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS NOORDZEEZIEKTE? Noordzeeziekte is een ziekte waarbij mensen last hebben van: myoclonieën: onwillekeurige spierschokken; epileptische
Nadere informatiedr. Boudewijn Gunning, dr. Frans Leijten [red.] basisboek
Epilepsie dr. Boudewijn Gunning, dr. Frans Leijten [red.] basisboek ISBN 978-90-368-2057-8 ISBN 978-90-368-2058-5 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2058-5 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Nadere informatieInternationaal nieuws
Internationaal nieuws Epikrant jg.34 nr.1 jan-feb-mrt 2017) Herwerkte CLASSIFICATIE VAN EPILEPSIE-AANVALSTYPES Versie 2017 ILAE, the International League Against Epilepsy (vertaling uit 2017 Reviced Classification
Nadere informatieKinderepilepsie: multidisciplinaire benadering. Lieven Lagae Kinderneurologie Universitaire Ziekenhuizen KULeuven
Kinderepilepsie: multidisciplinaire benadering Lieven Lagae Kinderneurologie Universitaire Ziekenhuizen KULeuven Kinderepilepsie : totaal-concept Diagnostiek : Epilepsie als een symptoom Herhaalde anamnese
Nadere informatieKinderneurologie.eu. GABRG2-syndroom.
GABRG2-syndroom Wat is het GABRG2 syndroom? Het GABRG2 syndroom is een aandoening waarbij kinderen en/of volwassen last hebben van koortsstuipen en/of epilepsieaanvallen als gevolg van een verandering
Nadere informatieVerstandelijk beperkt en Epilepsie. Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE
Verstandelijk beperkt en Epilepsie Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE Inhoud Verstandelijke beperking Relatie VB en epilepsie De praktijk
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. GLUT1-deficiëntie syndroom
GLUT1-deficiëntie syndroom Wat is GLUT1- deficiëntie syndroom? GLUT1-deficiëntie syndroom is een stofwisselingsziekte waarbij kinderen een bepaald stofje GLUT1 genoemd missen waardoor er onvoldoende suiker
Nadere informatieEllen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland
Ellen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland 1. Algemene informatie verstandelijke beperking 2. Oorzaken Verstandelijk beperking en epilepsie 3. Complexe zorg 4. Behandeling
Nadere informatieHoe vaak komt MERRF voor bij kinderen? MERRF is een zeldzame aandoening. Het komt ongeveer bij één op de 100.000 kinderen voor.
MERRF Wat is MERRF? MERRF is een stofwisselingsziekte waarbij diverse organen in het lichaam (waaronder met name de hersenen en de spieren) problemen hebben met functioneren als gevolg van energietekort.
Nadere informatieMyoclonus Dystonie. Elze Timmers. 20 mei2017
Myoclonus Dystonie Elze Timmers 20 mei2017 Inhoud 1. Wat is Myoclonus Dystonie? 2. Welke onderzoeken zijn er verricht in de Nederlandse MyoclonusDystonie patiënten en in de wereld? 3. Wat voor onderzoek
Nadere informatieParoxysmale kinesiogene chorea en paroxysmale kinesiogene dystonie zijn dus vormen van een paroxysmale kinesiogene dyskinesie.
Paroxysmale kinesiogene dyskinesie Wat is paroxysmale kinesiogene dyskinesie? Paroxysmale kinesiogene dyskinesie is een bewegingsstoornis waarbij een kind aanvallen heeft waarbij zijn/haar lichaam onbedoelde
Nadere informatieNeuroblastoom Een aantal kinderen met een anti-nmda receptorencefalitis blijkt een ander type tumor te hebben, namelijk een neuroblastoom.
Anti-NMDA receptor encefalitis Wat is een Anti-NMDA receptor encefalitis? Een Anti-NMDA receptor encefalitis is een aandoening waarbij de hersenen ontstoken raken als gevolg van afweerstoffen die gericht
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Corpus callosum agenesie. www.kinderneurologie.eu
Corpus callosum agenesie Wat is een corpus callosum agenesie? Een corpus callosum agenesie is een aanlegstoornis van de hersenen waarbij een deel van de hersenen, de zogenaamde hersenbalk, ontbreekt. Hoe
Nadere informatieEpilepsie als gevolg van traumatisch hersenletsel
Epilepsie als gevolg van traumatisch hersenletsel Boudewijn Gunning, neuroloog en psychiater voor kinderen met epilepsie SEIN Noord-Oost Nederland bgunning@sein.nl 038-8457195 (kinder)epilepsiecentrum
Nadere informatieJan Yperman Ziekenhuis Briekestraat Ieper Infobrochure Epilepsie
Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net/neurologie secneuro@yperman.net 057 35 74 40 Infobrochure Epilepsie Inhoudstabel 1. Wat is epilepsie?... 3 1.1. Een aanval van epilepsie...
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. GRIN2B-syndroom
GRIN2B-syndroom Wat is het GRIN2B syndroom? Het GRIN2B syndroom is een aandoening waarbij kinderen en/of volwassen last hebben van epilepsie-aanvallen en/of een ontwikkelingsachterstand als gevolg van
Nadere informatieStoppen van anti-epileptische medicatie na een aanvalsvrije periode: wat is de ratio en het bewijs??
N E U R O F A R M A C O L O G I E Stoppen van anti-epileptische medicatie na een aanvalsvrije periode: wat is de ratio en het bewijs?? F.N.G. van t Hof en J.A. Carpay Anti-epileptica (AE) worden gegeven
Nadere informatieEpilepsie. Dr Tom J Snijders Neuroloog, UMC Utrecht Voorzitter redactieraad Hersentumor.nl
Epilepsie Dr Tom J Snijders Neuroloog, UMC Utrecht Voorzitter redactieraad Hersentumor.nl Epilepsie: symptoom van de tumor Medicatie Status epilepticus Rijgeschiktheid Nieuwe ontwikkelingen Epilepsie:
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Limbische encefalitis.
Limbische encefalitis Wat is een limbische encefalitis? Een limbische encefalitis is een aandoening waarbij een bepaalde deel van de hersenen ontstoken raakt als gevolg van het overactief worden van lichaamseigen
Nadere informatieEpilepsie, M. Hendriks, J. Nicolai, K. Oostrom,
Klinische Kinderneuropsychologie, Swaab, Bouma, Hendriksen, König (red.) Uitgeverij Boom, 2011 Hoofdstuk 18 blz. 413-433 Epilepsie, M. Hendriks, J. Nicolai, K. Oostrom, 18.1 Wat is epilepsie? 18.1.1 Definitie
Nadere informatieHersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken
Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Zaterdag 17 maart 2018 De Landgoederij, Bunnik Naam Functie Maaike Vos Neuroloog Haaglanden Medisch Centrum Opbouw Inleiding Klachten en verschijnselen
Nadere informatie18/09/2012. Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica
Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Lieven Lagae, Kinderneurologie, UZ Leuven Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica Probleem : - genotype fenotype correlatie
Nadere informatieEpilepsie. ManaMa Jeugdgezondheidszorg : Maturatie & Milieu Prof. Dr. An Jansen, Maatschappelijke Gezondheidszorg
Epilepsie ManaMa Jeugdgezondheidszorg : Maturatie & Milieu Prof. Dr. An Jansen, Maatschappelijke Gezondheidszorg Sociaal functioneren Welzijn Hersenbeschadiging Neurologisch deficit Klinische expertise
Nadere informatieCARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013
CARDIOGENETICA Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 Inhoud Polikliniek Cardiogenetica DNA en mutaties Erfelijkheid en gedilateerde cardiomyopathie Taken Verpleegkundig
Nadere informatieVascular Cognitive Impairment (VCI): cognitieve problemen door vaatschade. de diagnose: vasculaire dementie of vci vci poli.
Casuïstiek Man 62 eigen zaak in kantoormeubilair geheugen en concentratieklachten na TIA Vascular Cognitive Impairment (VCI): cognitieve problemen door vaatschade Geert Jan Biessels Vascular Cognitive
Nadere informatieProblemen met zien Een groot deel van de kinderen met het syndroom van Aicardi is slechtziend.
Het syndroom van Aicardi Wat is het syndroom van Aicardi? Het syndroom van Aicardi is een syndroom wat gekenmerkt wordt door de combinatie van bepaalde hersenafwijkingen waarbij de zogenaamde hersenbalk
Nadere informatiePRAC-aanbevelingen met betrekking tot signalen voor bijwerking van de productinformatie
22 januari 2015 EMA/PRAC/63314/2015 Risicobeoordelingscomité geneesmiddelenbewaking (PRAC) PRAC-aanbevelingen met betrekking tot signalen voor bijwerking van de productinformatie Goedgekeurd door het PRAC
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Rhombencefalosynapsis
Rhombencefalosynapsis Wat is een rhombencefalosynapsis? Een rhombencefalosynapsis is een aanlegstoornis van de kleine hersenen waarbij de kleine hersenen zich niet splitsen in een linker en een rechter
Nadere informatieGenetische counseling Dementie
Genetische counseling Dementie Desiderius Erasmus Alois Alzheimer Erfelijkheid en Dementie Genen in Alzheimer en Frontotemporale Dementie Genetische counseling : waarom, wie, wat, wanneer, hoe? Welk nut
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Episodische ataxie
Episodische ataxie Wat is episodische ataxie? Episodische ataxie is een aandoening waarbij kinderen gedurende een aantal uren problemen hebben met het bewaren van hun balans en evenwicht, wat na afloop
Nadere informatiePrikkelverwerking en epilepsie. Jacqueline Goudswaard, NVAVG-SEIN symposium13 april 2018
Prikkelverwerking en epilepsie Jacqueline Goudswaard, NVAVG-SEIN symposium13 april 2018 There was nothing in the intellect that was not first in the senses ( Aristoteles) Zintuigen liggen aan de basis
Nadere informatieKetogeen dieet bij refractaire epilepsie. Liesbeth Rietveld Carly Jansen
Ketogeen dieet bij refractaire epilepsie Liesbeth Rietveld Carly Jansen Voorstellen Inhoud Epilepsie; gevolgen en behandelingen Ketogeen dieet Verpleegkundige interventies Samenvatting - Epilepsie Tijdelijke
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Hashimoto encefalopathie
Hashimoto encefalopathie Wat is een Hashimoto encefalopathie? Een Hashimoto encefalopathie is een aandoening waarbij de hersenen niet goed functioneren als gevolg van afweerstoffen die gericht zijn tegen
Nadere informatieOntstaan en voorkomen Soorten gliomen Graad 1 Graad 2 Graad 3
Gliomen In het hoofd kunnen verschillende soorten tumoren voorkomen. In deze folder e vindt u alleen informatie over tumoren die ontstaan van het hersenweefsel zelf. Over andere soorten van tumoren, bijvoorbeeld
Nadere informatieWernicke Deze ziekte lijkt op de ziekte van Wernicke, een ziekte die ontstaat door een tekort aan vitamine B1. deze tekst kunt u nalezen op
Biotine responsieve basale ganglia ziekte Wat is een biotine responsieve basale ganglia ziekte? Een biotine responsieve basale ganglia ziekte is een aandoening waarbij een bepaald onderdeel van de hersenen,
Nadere informatieHet programma Epilepsie en ontwikkelingsstagnatie van DIAGNOSE Kempenhaeghe richt zich op kinderen die kampen met een
Het programma Epilepsie en ontwikkelingsstagnatie van Kempenhaeghe richt zich op kinderen die kampen met een moeilijk behandelbare epilepsie en een ontwikkelingsstagnatie. Daarnaast kan er sprake zijn
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Corticale dysplasie
Corticale dysplasie Wat is een corticale dysplasie? Een corticale dysplasie is een aanlegstoornis van de hersenen waarbij de hersenschors anders opgebouwd is dan gebruikelijk. Hoe wordt een corticale dysplasie
Nadere informatieHoe vaak komen koortsstuipen voor bij kinderen? Eén op de twintig tot vijftig kinderen maakt ooit één of meerdere koortsstuipen door.
Koortsstuip Wat is een koortsstuip? Een koortsstuip is een aanval waarbij de hersenen tijdens koorts niet goed functioneren. Een koortsstuip ziet er hetzelfde uit als een epileptische aanval. Bij een epilepsieaanval
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Miller Dieker syndroom
Miller Dieker syndroom Wat is het Miller Dieker syndroom? Het Miller Dieker syndroom is een aandoening waarbij kinderen specifieke afwijkingen aan de hersenen hebben wat leidt tot een ontwikkelingsachterstand
Nadere informatie