Initiatiefvoorstel. I. in te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel;

Transcriptie

1 Gemeenteblad Jaar 2015 Publicatiedatum * Agendapunt * Datum initiatiefvoorstel 4 september 2015 Onderwerp ter instemming van de raadsleden Poot (VVD), Groen (GroenLinks), Duijndam (SP) en Guldemond (D66) getiteld: Met drinkwater naar een gezond Amsterdam en kennisnemen van de bestuurlijke reactie Met dit initiatiefvoorstel stel ik u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare besluiten wordt gepubliceerd De gemeenteraad van Amsterdam Gezien het initiatiefvoorstel van de raadsleden Poot (VVD), Groen (GroenLinks), Duijndam (SP) en Guldemond (D66) getiteld: Met drinkwater naar een gezond Amsterdam, mede gezien de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel en de behandeling in de raadscommissie voor Financiën; besluit: I. in te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel; II. het college van burgemeester en wethouders op te dragen: een inventarisatie te maken van plaatsen als parken, schoolpleinen, sportvelden, hardlooproutes en speelplekken en uitgaanspleinen waar een behoefte is aan drinkwater uit een tappunt en waar plaatsing van een drinkwatertappunt wenselijk zou zijn; Met de eigenaren en/of beheerders van deze plaatsen een plan op te stellen hoe deze plekken te voorzien van drinkwatertappunten; waarbij het populair maken van het drinken van water een belangrijke drijfveer is; te onderzoeken of de huidige relatie tussen stadsdelen/bestuurscommissies en de gemeente inzake de plaatsing, financiering, beheer en onderhoud van tappunten vergelijkbaar kan worden ingevuld met partijen als besturen van scholen, sportverenigingen of van andere verenigingen; bij de voorjaarsnota 2016 een voorstel te doen om de eenmalige uitgaven voor aanschaf, voorbereiding en aanleg mede te financieren; te bekijken of de kosten voor beheer en onderhoud van de tappunten (gedeeltelijk) begrepen kunnen worden bij de reguliere exploitatiebudgetten van de sportvelden, parken of openbare ruimte bij scholen om te voorkomen dat de investeringsuitgaven suboptimaal zijn ingezet; in deze aanpak prioriteit te geven aan IJburg en andere nieuwbouwlocaties, zoals Overhoeks in Amsterdam Noord; de afweging om drinkwatertappunten te plaatsen voortaan mee te nemen 1

2 in de aanleg van nieuwbouwlocaties en herinrichtingen van de openbare ruimte. III. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel. Wettelijke grondslag Gemeentewet art. 147a, lid 1 Inleiding Water is een eerste levensbehoefte. Het is gezond en Amsterdams water is ook nog eens erg lekker. Daarom willen de VVD, GroenLinks, SP en D66 water in de openbare ruimte beschikbaar maken voor alle Amsterdammers. Met steun van onder andere de VVD, GroenLinks, SP en D66 zijn de afgelopen jaren op verschillende plaatsen in de stad al extra tappunten voor drinkwater neergezet. Deze worden, zo blijkt uit waarnemingen van Waternet, veel gebruikt. In een periode van 3 maanden is een verbruik van 7 m3 gemeten, wat overeenkomt met de inhoud van ongeveer kleine flessen water. Gezien het succes van de tappunten willen de indieners het aantal drinkwatertappunten in de stad verder uitbreiden, waarbij specifiek rondom scholen, speelplaatsen, parken en sportlocaties nieuwe tappunten zouden moeten worden geïnstalleerd. Juist daar kan water het winnen van frisdrank. Water is vele malen gezonder dan frisdrank en het moet populairder worden om water te drinken. Zo levert water een bijdrage aan een gezond gewicht voor Amsterdammers en tegen obesitas bij kinderen. In nieuwe wijken moet het plaatsen van tappunten een standaardonderdeel zijn van de inrichting van de openbare ruimte en herinrichtingen. Op IJburg en het Zeeburgereiland zijn op dit moment bijvoorbeeld nog geen tappunten geplaatst. De indieners stellen voor om hier snel te beginnen met de aanleg van tappunten. Wat de VVD, GroenLinks, SP en D66 betreft komt er bij ieder park, sportveld, school of speelplek minimaal 1 tappunt. Een inventarisatie moet uitwijzen om hoeveel locaties het gaat, maar op dit moment mikken indieners op zo n 300 extra drinkwatertappunten aan het einde van deze collegeperiode. Op dit moment zijn er ongeveer zo n 180 tappunten in de stad. Geschiedenis De eerste happertjes officiële naam drinkfonteinen - verschenen in Amsterdam na een besluit van de gemeente op 5 juni In die tijd was nog lang niet iedereen aangesloten op de waterleiding, zodat een goede watervoorziening aan de openbare weg opportuun was voor de volksgezondheid en hygiëne. In 1910 stonden er 40 happertjes in Amsterdam, in , en in 1993 nog maar 50, en dat heeft alles te maken met de kosten van beheer die overgingen naar de stadsdeelraden. Het happertje maakt deel uit van het straatmeubilair, en in ruim een eeuw tijd is het een vertrouwd Amsterdams beeld geworden. Het happertje is niet alleen een historisch relict maar blijkt een inspiratiebron voor buurt en kunstenaars, getuige de varianten op het model die bedacht en soms uitgevoerd zijn. Sinds enkele jaren zijn 2

3 ook de tappers erg populair omdat daar, in tegenstelling tot een happertje, een flesje of bidon gevuld kan worden. Ook tegenwoordig wil Amsterdam graag drinkwater aanbieden aan de openbare weg. De reden hiervoor is, net als in 1903, de volksgezondheid tegengaan van obesitas. Daarnaast kan hiermee de verkoop van flessenwater ontmoedigd worden in verband met de milieubelasting (afval, transport) die hiermee gepaard gaat. Soorten tappunten Er bestaan grofweg twee soorten watertappunten, zogeheten waterhappertjes (fontein) en tappers (waar ook een fles gevuld kan worden). In het eerste geval komt de waterstraal omhoog waardoor deze kan worden gehapt en makkelijk kan worden gedronken. In het tweede geval komt de waterstraal recht naar beneden waardoor ook het vullen van een waterfles mogelijk is. De waterhappertjes hebben niet in alle gevallen een knop om de waterstraal af te breken na gebruik, waardoor water verspild wordt. Het heeft daarom de uitdrukkelijke voorkeur dat alle nieuw te plaatsen tappunten, voorzien worden van een knop en dus niet continu doorlopen. Een uitzondering kan zijn als in het kader van gezondheidsrisico een tappunt moet blijven doorlopen omdat de leiding naar het hoofdwaternet te lang is, bijvoorbeeld midden in een park, en het water anders te lang kan stilstaan in de leiding naar het tappunt. De mogelijkheid om een waterfles bij te vullen zorgt dat de gebruiker ook na bezoek aan het tappunt nog kraanwater drinkt en geen extra wegwerpflesjes hoeft te kopen. Dat bespaart materiaal en voorkomt zwerfvuil. Het verdient daarom de voorkeur dat de nieuw aan te leggen watertappunten van die variant is. Op dit moment bestaat ongeveer de helft van de tappunten van Waternet uit tappers voor flessen en voor de andere helft uit waterhappers. Eerdere initiatieven Toenmalig GroenLinks-raadslid Van oemburg heeft in 2012 een motie ingediend om in de jaren extra tappunten te plaatsen, met name in parken en op pleinen. De motie is aangenomen met steun van o.a. de VVD, SP en D66. Op het moment van indiening van deze motie waren er 81 tappunten in de stad, voornamelijk zogeheten waterhappertjes. Uit de beantwoording van schriftelijke vragen van de raadsleden Poot en uigrok (VVD) blijkt dat per 31 december 2014 er, van de extra 150 tappunten waar de motie van oemburg toe opriep, 66 tappunten door Waternet zijn geplaatst en 31 tappunten in voorbereiding zijn. Daarnaast zouden er door de verschillende stadsdelen in totaal nog 10 tappunten zijn geplaatst, met 15 in voorbereiding. In totaal zijn er dus tot eind vorig jaar 76 tappunten geplaatst, met toentertijd 46 in voorbereiding. Inmiddels is dat aantal volgens Waternet verder toegenomen. ecent pleitte wethouder van der Burg in het Parool ervoor zich hard te willen maken voor extra tappunten rondom parken en speeltuinen, zodat kinderen beter kunnen drinken tijdens het spelen en daardoor meer gaan bewegen. 1 Uit hetzelfde bericht bleek dat er inmiddels 160 watertappunten zijn geplaats met 40 punten nog in voorbereiding

4 Waternet heeft op een digitale kaart uitgegeven waarop de tappunten in hun beheer staan aangegeven. 2 Op de site kraanwatertappunten.nl staan tappunten in heel Nederland vermeldt, ongeacht de organisatie die deze heeft geplaatst. 3 Tappunten in de strijd tegen overgewicht en voor een gezonde leefstijl De aanpak van overgewicht is een prioriteit van dit college. En de aanpak heeft effect. ecent kwamen cijfers uit dat het aantal kinderen met overgewicht in Amsterdam in vier jaar tijd is gedaald van 17 naar 15 procent. 4 In vergelijking met suikerhoudende dranken is water vele malen gezonder. Amsterdams water behoort tot het beste drinkwater in Nederland. Het wordt alleen nog niet door iedereen normaal gevonden om water te drinken. De indieners willen hier verandering in brengen. Drinkwater moet op veel meer plekken beschikbaar komen en het moet populair worden om het te drinken. Daarom willen de indieners van het voorstel de beschikbaarheid van drinkwater middels de tappunten vergroten rondom locaties waar mensen en specifiek kinderen bewegen en daarmee dorst krijgen. Als drinkwater ruim beschikbaar is kiezen meer mensen en kinderen hiervoor in plaats van voor suikerhoudende frisdranken. Hiermee levert drinkwater een bijdrage aan het bestrijden van overgewicht en aan een gezonde leefstijl. De VVD, GroenLinks, SP en D66 vragen het college een inventarisatie te maken van plaatsen als parken, schoolpleinen, sportvelden, hardlooproutes en speelplekken en uitgaanspleinen waar behoefte is aan drinkwater uit een tappunt en waar plaatsing van een tappunt wenselijk is en met de eigenaren en/of beheerders van deze plaatsen een plan op te stellen hoe deze plekken te voorzien van drinkwatertappunten, waarbij het populair maken van het drinken van water een belangrijke drijfveer is. Omdat een behoefte soms eerder ontstaat dan een noodzaak, is het ook zaak om in de overweging mee te nemen of plaatsing van een tappunt, en daarmee besteding van gemeenschapsgeld, op een bepaalde locatie ook wenselijk is. Aanleg tappunten en financiering Goede afspraken over financiering van de aanleg en het onderhoud zijn een essentieel onderdeel om een dergelijk initiatief succesvol te maken. Het aanleggen van de infrastructuur voor een watertappunt (in bebouwd gebied) kost gemiddeld 4000 per tappunt en wordt altijd gedaan door Waternet, omdat zij het waterleidingnet beheert. Organisaties zijn vervolgens vrij in het kiezen van een leverancier van het fysieke tappunt en de onderhoudspartij. Dit kan Waternet zijn maar er zijn ook vele andere aanbieders van fysieke tappunten en actief. Indien Waternet de opdracht krijgt een tappunt te plaatsen wordt er geen aparte watermeteropstelling aangelegd, aangezien Waternet de veiligheidscontrole van het water dan in eigen beheer houdt. De kosten van onderhoud zijn bij Waternet bijvoorbeeld 775 per jaar, daar zitten de afschrijvingskosten van het tappunt bij in. Tot nu toe waren het de stadsdelen die de opdrachtgevers waren voor het plaatsten en het laten onderhouden van de watertappunten. De indieners van het voorstel

5 willen bekijken in hoeverre dit met de komst van de bestuurscommissies nog steeds zo is en of het mogelijk is dat ook andere partijen zoals scholen, sportverenigingen of andere verenigingen hiervoor de verantwoordelijkheid nemen samen met de gemeente. De indieners willen bekijken of het mogelijk is om in bij de voorjaarsnota 2016 eenmalig een bedrag vrij te maken om de investeringen in de tappunten (gedeeltelijk) te kunnen financieren. Dit betreft dan bij voorkeur een cofinanciering tussen, de betreffende organisatie/beheerder van de locatie en de gemeente. Daarnaast willen de indieners laten bekijken of het onderhoud van de tappunten uit de reguliere onderhoudsbudgetten van de sportvelden, parken of openbare ruimte bij scholen gefinancierd kan worden. Als hier mogelijkheden voor zijn stellen de indieners van het voorstel voor om in gesprek te gaan met de beheerders of eigenaren van de locaties hierover. Tappunten zijn ongelijk verdeeld Kijkend naar de verschillende kaarten waarop de tappunten in Amsterdam staan weergegeven valt op dat er nog veel ruimte is voor nieuwe tappunten in de stad. In delen van de Grachtengordel-West, waar op een zomerse dag veel toeristen komen, zijn slechts spaarzaam tappunten aanwezig. Stadsdeel Zuid is, ten opzichte van andere stadsdelen, ondervertegenwoordigd in het aantal tappunten, net als Zuid- Oost. Amsterdam is bovendien als stad zelf ook in beweging. IJburg breidt verder uit en op verschillende plekken ontstaan nieuwe wijken, zoals op het Zeeburgereiland. Op dit moment is er op IJburg nog geen tappunt aanwezig, terwijl deze wijk veel gebouwd is voor gezinnen met kinderen. De indieners willen in de hierboven genoemde aanpak IJburg dan ook prioriteit geven. Verder willen de indieners dat voortaan bij de aanleg van een nieuwbouwwijken het plaatsen van watertappunten direct wordt meegenomen in de inrichting van de openbare ruimte of herinrichtingen. Bovendien kunnen op deze wijze kosten bespaard worden ten opzichte van het achteraf plaatsen. Samenvatting 1. Maak een inventarisatie van plaatsen als parken, schoolpleinen, sportvelden, hardlooproutes en speelplekken en uitgaanspleinen waar behoefte is aan drinkwater uit een tappunt en waar plaatsing wenselijk zou zijn. Stel met de eigenaren en/of beheerders van deze plaatsen een plan op hoe deze plekken te voorzien van drinkwatertappunten, waarin ook aan de orde komt hoe drinkwater populair te maken. 2. Bekijk in hoeverre het mogelijk is om andere partijen dan de stadsdelen, zoals scholen, sportverenigingen of andere verenigingen verantwoordelijkheid te geven in het aanleggen van tappunten samen met de gemeente. 3. Doe bij de voorjaarsnota 2016 een voorstel voor een eenmalig bedrag om de investeringen in de tappunten (gedeeltelijk) te kunnen financieren. Dit betreft dan altijd een cofinanciering met Waternet, de betreffende organisatie en de gemeente. 4. Bekijk of het onderhoud van de tappunten uit de reguliere onderhoudsbudgetten 5

6 van de sportvelden, parken of openbare ruimte bij scholen gefinancierd kan worden. 5. Geef in deze aanpak IJburg en nieuwbouwlocaties voorrang en neem vanaf nu het plaatsten van watertappunten mee in de aanleg van nieuwbouwlocaties. Stukken Meegestuurd <7> Ter inzage gelegd n.v.t. De leden van de gemeenteraad van Amsterdam M.C.G. Poot.J. Groen P.J.M. Duijndam P.V. Guldemond * De sterretjes worden door de Griffie ingevuld In te vullen door het raadslid/de fractie: 1. naam/namen van raadslid/-leden; 2. datum van indienen; 3. titel initiatiefvoorstel; 4. naam raadscommissie waarin het initiatiefvoorstel is behandeld 5. formulering besluit; 6. tekst initiatiefvoorstel; 7. eventuele meegestuurde bijlagen; 8. naam/namen van raadslid/-leden incl. initialen. 6