DE TOEKOMST VAN MOBILITEIT EN BEREIKBAARHEID

Transcriptie

1 DE TOEKOMST VAN MOBILITEIT EN BEREIKBAARHEID RESULTATEN ENQUÊTE VAN ARCADIS EN BINNENLANDS BESTUUR MEI 2018 In samenwerking met:

2 DE ENQUÊTE Nieuwe mobiliteit is nu al realiteit. De economie trekt aan. Op veel plaatsen wordt volop gebouwd. Krimpgebieden worstelen juist met het op peil houden van voorzieningen. Dit leidt tot meer mobiliteit en veranderende behoeften. We verlangen zekerheid over reis- en transporttijden, gemak en comfort. Natuurlijk moet mobiliteit voor iedereen betaalbaar en onze leefomgeving gezond blijven. Daarnaast willen we duurzame, slimme mobiliteit de ruimte geven. Binnenlands Bestuur en advies- en ingenieursorganisatie Arcadis inventariseerden in maart 2018 met een online enquête ideeën, verwachtingen en plannen t.a.v. ontwikkelingen in mobiliteit en bereikbaarheid in de komende 4 jaar. Welke kant gaat het op? Wat vraagt meer aandacht? Welke partijen zijn aan zet? Hoe groot is het animo om aan de slag te gaan met duurzame en slimme mobiliteit? PROFIEL RESPONDENTEN De vragenlijst is ingevuld door ruim 650 (beleids-)ambtenaren, bestuurders en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Respondent is werkzaam bij... Respondent is... 60% - Gemeente 12% - Bedrijfsleven 12% - Overige, namelijk 8% - Provincie 4% - Rijksoverheid 3% - Rijkswaterstaat 38% - Beleidsmedewerker 25% - Specialist 24% - Anders, namelijk 13% - Bestuurder Indien respondent werkzaam is bij een gemeente, wat is daarvan de omvang: Werkveld respondent is... 9% - G4 14% (niet zijnde ) G4) 19% % - kleiner dan % - niet van toepassing 28% - Anders, namelijk 25% - Mobiliteit 23% - Ruimtelijke ordening 14% - Milieu en duurzaamheid 7% - Economie 4% - Wonen Geografische spreiding respodenten 56% - Buiten Randstad 44% - In de Randstad OPVALLENDE RESULTATEN In het mobiliteitsbeleid van gemeenten ontstaat een kloof tussen Randstad en platteland. Waar in de grote steden wordt ingezet op vernieuwende vervoersconcepten heeft daarbuiten de auto de komende vier jaar nog vrij spel. Bijna de helft (48 procent) van de respondenten voorziet dat het autogebruik in die periode blijft stijgen. Meer dan een derde (38 procent) rekent er ook nog eens op dat het autobezit verder zal toenemen. Gebrek aan bestuurlijke daadkracht en financiële instrumenten staan vaak verduurzaming van het vervoer in de weg. Meer dan de helft van de gemeenten - veelal de kleinere - voert op dit moment geen enkel beleid dat aanstuurt op inzet van duurzame mobiliteit bij investeringen in stedelijke ontwikkeling. En dat blijft volgens de geënquêteerden op termijn niet zonder gevolgen. Hoewel een kleine meerderheid nu tevreden tot zeer tevreden is over de bereikbaarheid van de eigen regio, verwacht een groot deel daar problemen in de komende jaren: - Regionale duurzaamheidsdoelen komen er door in gevaar, meent driekwart. - Ook voorziet een meerderheid dat de economische ontwikkeling in hun gemeente en het draagvlak voor verdere verstedelijking door die gebrekkige bereikbaarheid worden bedreigd. Vier op de tien respondenten verwachten dat de investeringen in mobiliteit de komende vier zullen gaan toenemen. Vooral het bedrijfsleven zou daaraan moeten bijdragen. Een krappe meerderheid van 53 procent vindt dat je de burger hiervoor niet extra zou mogen belasten. En die zelfrijdende auto, toonbeeld van nieuwe, duurzame mobiliteit? Die verwacht een meerderheid de komende vier jaar nog niet.

3 ENQUÊTE RESULTATEN 1. Bent u tevreden over de bereikbaarheid/mobiliteit van uw stad/regio? 2. Wat vindt u de komende vier jaar het belangrijkst? 10% - Zeer tevreden 46% - Tevreden 16% - Neutraal 26% - Ontevreden 3% - Zeer ontevreden 57% - Verbeteren van de bereikbaarheid tussen steden 25% - Anders, graag specificeren 18% - Verbeteren van de bereikbaarheid in steden 3. Hoe groot schat u het risico dat tekortschietende mobiliteit de komende jaren het draagvlak voor verdere verstedelijking aantast? de economische ontwikkeling van uw stad/regio in de weg staat?... het versneld vervangen van verouderde infrastructuur noodzakelijk maakt? leidt tot meer druk vanuit het bedrijfsleven om te investeren in bereikbaarheid? uw milieu- en duurzaamheidsdoelen in gevaar brengt? Denk hierbij aan energietransitie, leefbaarheid en gezondheid Zeer groot risico 2. Groot risico 3. Klein risico 4. Wat staat de komende vier jaar de verbetering van bereikbaarheid/mobiliteit in de weg? Subvragen Resp % van antwoorden gem Gebrek aan daadkracht Gebrek aan duidelijkheid over wie daarvoor verantwoordelijk is (eigenaarschap) Gebrek aan financiële middelen ja 2. nee 5. Gaan uw investeringen in bereikbaarheid/mobiliteit de komende vier jaar... 40% - Toenemen 36% - Gelijk blijven 4% - Afnemen 21% - Weet niet

4 6. Hoe denkt u dat de mobiliteit in uw stad/regio zich de komende vier jaar gaat ontwikkelen? Gebruik van (elektrische) fietsen Gebruik van nieuwe vormen van mobiliteit Gebruik van openbaar vervoer Gebruik van auto Bezit van auto s Zal toenemen 2. Gelijk blijven 3. Afnemen 7. Waar legt u de komende vier jaar prioriteit bij investeringen in bereikbaarheid en infrastructuur? Fietsers Verbetering hubs en knooppunten, om diverse vormen van vervoer beter op elkaar te laten aansluiten Openbaar vervoer Nieuwe vormen van mobiliteit Voetgangers Auto s Hoge prioriteit 2. Weinig prioriteit 3. Geen prioriteit 8. Bent u tevreden over uw samenwerking met andere stakeholders aan betere bereikbaarheid? 9. Wie moet het voortouw nemen voor die samenwerking en eventueel het verbeteren daarvan? 59% - Zeer tevreden 35% - Tevreden 4% - Ontevreden 3% - Zeer ontevreden 37% - Provincie 22% - Ministrie 17% - Gemeente 14% - Anders, namelijk 6% - Rijkswaterstaat 3% - Openbaar vervoerbedrijven 1% - Burgerinitiatieven 1% - Railsector 10. Welke private partijen wilt u laten mee-investeren in het verbeteren van stedelijke/regionale bereikbaarheid? Subvragen Resp % van antwoorden gem Bedrijfsleven Leveranciers van mobiliteitsdiensten en -systemen Werkgevers Investeerders/pensioenfondsen Ontwikkelaars/aannemers Burgerinitiatieven ja 2. nee

5 11. Bent u bereid om burgers de komende vier jaar extra te laten betalen voor betere bereikbaarheid? 47% - Ja 53% - Nee 12. Met welke nieuwe, slimme vormen van mobiliteit wilt u de komende vier jaar experimenteren? Nieuwe slimme vormen van mobiliteits management Mobility as a service. Reizigers kunnen gebruik maken van een maatwerk combinatie van vervoerdiensten i.p.v./naast bezit van eigen vervoersmiddelen Light rail of ander openbaar vervoer Anders betalen voor mobiliteit Zelfrijdende, autonome voertuigen Ja 2. Nee 13. Heeft u beleid dat aanstuurt op toepassing van duurzame mobiliteit bij investeringen in stedelijke ontwikkeling? 14. Heeft u extra financiële instrumenten nodig om de overgang naar slimme en duurzame mobiliteit te versnellen? 46% - Ja 54% - Nee 76% - Ja 24% - Nee PUBLICATIES CONTACT Arcadis & mobiliteit Arnoud Neidig Expert Nieuwe Mbiliteit arnoud.neidig@arcadis.com Media Tim Preger Persvoorlichter Arcadis Nederland tim.preger@arcadis.com

6 SAMEN INVESTEREN IN NIEUWE, DUURZAME MOBILITEIT EN VITALE STEDEN EN REGIO S Mensen, goederen en ideeën bewegen zich 24/7 in, uit, binnen en tussen steden, regio s. Mobiliteit is niet alleen belangrijk voor het contact tussen mensen, maar ook een belangrijke motor voor duurzame, economische ontwikkeling. Het belang om te blijven investeren in een efficiënt, veilig, goed verbonden en aanpasbaar mobiliteitssysteem, dat past bij de ambities van stad en regio en aansluit op veranderende wensen en eisen van gebruikers, is evident. Het vraagt om visie, lef en daadkracht van bestuurders en beslissers. Samenwerking is belangrijk, om te komen tot een samenhangende en door publieke en private stakeholders gedragen investeringsagenda. Groei- en duurzaamheidsambities staan op het spel. Stelselmatig optimaliseren van mobiliteit zorgt voor vitale steden en regio s die ook de komende jaren aantrekkelijk, concurrerend en duurzaam bereikbaar blijven. En draagt bij aan een gezonde levensstijl en leefomgeving. Maar wat is een effectieve aanpak? Een eensluidend antwoord is niet voorhanden. Immers, geen twee steden en regio s zijn gelijk. Toch kunnen ze leren van beleid, strategieën en ervaringen van anderen. Want hoe uniek ook de sociale, economische en geografische uitdagingen elke stad en regio is gebaat bij een mobiliteitssysteem dat aansluit bij de groeiende en veranderende mobiliteitsbehoefte van mensen en economie. Graag geven we vanuit onze (internationale) ervaring 7 tips mee om hier stappen in te zetten. 7 Start met een integrale beoordeling van de huidige mobiliteits- en bereikbaarheidsprestaties en verbeteropties. Met de Sustainable Cities Mobility Index reiken we bestuurders en stakeholders hiervoor praktisch bruikbare criteria en inzichten aan. U kunt deze gebruiken als u samen met stedenbouwkundigen, mobiliteitsexperts en ontwerpers uw route bepaalt richting duurzame, stedelijke ontwikkelingen en mobiliteit. 6Duurzame mobiliteit vraagt om samenwerking van alle partijen. Beschouw het mobiliteitssysteem als een geheel met 17 miljoen gebruikers. Doorbreek het gedrag van de traditionele scheiding tussen openbaar vervoer en auto. Het gedrag van alle betrokken partijen en vooral ook nieuwe partijen moet aansluiten op het gedrag en behoefte van de gebruikers. Investeer daarom actief in partnerships met publieke en private stakeholders in uw omgeving. Stimuleer burgerparticipatie, zoals ook de Omgevingswet beoogt. En zorg dat het mobiliteitssysteem voor iedereen bereikbaar en betaal is. 5 Experimenteer en investeer in uitwisseling van kennis en ervaringen. Begin bij de vernieuwing en verduurzaming van uw mobiliteitssysteem met overzichtelijke pilots. Evalueer, leer en stuur bij voordat u gaat opschalen. Deel ervaringen en leer van anderen. Durf ook met prijsbeleid verder te experimenteren. Leer van de ervaringen van prijsdifferentiatie in het openbaar vervoer, de luchtvaart en verschillende wereldsteden. Prijsbeleid op stilstaande auto s kennen we al lang. Op rijdende auto s kan dit ook heel effectief zijn. Geef in wet- en regelgeving de ruimte voor deze experimenten. 1 Nieuwe mobiliteit is nu al realiteit. Stilstaan is geen optie, blijf investeren. Het belang is groot, want mobiliteit is de motor voor ons dagelijks leven en een gezonde, economische ontwikkeling van onze steden en regio s. 7 TIPS VOOR EEN TOEKOMSTBESTENDIGE MOBILITEITSAANPAK 4Maak optimaal gebruik van slimme innovaties, big data en nieuwe digitale technologie. Wat we eerder beschouwden als sciencefiction - autonome voertuigen, drones, intelligente mobiliteitssystemen - is inmiddels realiteit. Veel bestuurders en beslissers worstelen de komende jaren vooral met de vraag hoe zij deze slimme oplossingen effectief kunnen inbedden in hun investeringsbeleid in mobiliteit, infrastructuur en gebiedsontwikkelingen. Technologische ontwikkelingen zijn zeer dynamisch, dus blijf alert op trends en innovaties. Ga adaptief aan de slag, zodat uw investeringen en systemen aanpasbaar zijn aan deze nieuwe ontwikkelingen. 2Een gebiedsgerichte aanpak loont. Regie is daarbij van belang. Laat u niet verrassen door innovaties in mobiliteit, zoals strooifietsen of zombie taxi s. Nieuwe technieken lossen niet vanzelf uw knelpunten op. De regie pakken en faciliteren van ontwikkelingen door derden is nodig. Met een integraal mobiliteitsplan voor in elk geval de Randstad en de groeiregio s kunnen we de intensievere mobiliteit in goede banen leiden. Sturing vanuit de rijksoverheid en samenwerking met publieke en private stakeholders is daarbij gewenst. Stem het stappenplan voor uw stad of regio hierop af. 3Grijp verandermomenten in stad en regio aan voor een kwaliteitssprong in het mobiliteitssysteem en bereikbaarheid. Sluit bereikbaarheidsovereenkomsten. Stuur op het koppelen van investeringen in slimme, duurzame mobiliteit aan nieuwbouw, renovatie, herontwikkeling, transformatie en investeringen in uw stad en regio. Zet bereikbaarheid voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer op één en maak daar ook letterlijk meer ruimte voor. Verduurzaam het autogebruik en sluit aan op de deeleconomie. Rijk, regio, stad, investeerders en werkgevers zijn met elkaar aanzet om integrale bereikbaarheidsovereenkomsten te sluiten. Zo zorgen we ervoor dat openbaar vervoer en voorzieningen voor fietsers en voetgangers op premium-niveau (?) aansluiten op wijken, kantoorparken en bedrijventerreinen. Met een dergelijke aanpak verbeteren we niet alleen de vitaliteit van die gebieden, maar geven we tegelijkertijd een impuls aan een gezonde levensstijl.